Quantcast
Channel: KURAN MEAL TEFSİR (DERLEME) » tefsir
Viewing all 114 articles
Browse latest View live

TAFSIR LESSONS Al-BAQARAH (67-86)[6]

$
0
0

231

“Euzubillahiminesheytanirracim.”

“Bismillahirrahmanirrahim”

67 – Ve iz kale musa li kavmihi innellahe ye’murukum en tezbehu bekarah *kalu etettehizuna huzuva *kale euzu billahi en ekune minel cahilin

And recall when Moses said to his people, “Allah commands you to slaughter a cow.” They said, “Are you mocking us?” He said, “I seek refuge in Allah, my essential reality, from being among the ignorant (those who are veiled from the reality).” (A.Hulusi)

And remember Moses said to his people: “Allah commands that ye sacrifice a heifer.” They said: “Makest thou a laughing-stock of us?” He said: “Allah save me from being an ignorant (fool)!”

Ve iz kale musa li kavmihi innellahe ye’murukum en tezbehu bekarah *kalu etettehizuna huzuva *kale euzu billahi en ekune minel cahilin O, Sons of Israel who became Jews; remember the time Moses addressed his community. “Allah commands you to slaughter, sacrifice a cow.” They asked; “Are you mocking us?” And after that, Moses answered them; “I seek refuge in Allah from being among the ignorant.”

Dear fellows, there’s this incident starting here in this verse. The incident here is the reason of this suras name. This sura was named as Baqarah (Cow), because of this cow situation.

Baqarah means cow. And you will comprehend why this sura was named after a cow and the function of this cow, after we finish translating this chapter. But at this point, I should accept that, naming this sura with that name is indeed an accurate choice. Because every community, every society who are blessed with the responsibility of carrying the revelations to humanity; may have a sacred cow. So the cow here actually symbolizes the true and bigger threat and danger awaiting the communities who are responsible to deliver the revelations, celestial words to mankind. Emphasises the situation to collect the attention.

The thing being told here; Moses said to his community; “Allah commands you to sacrifice a cow.” Now let’s look at the historical background for this verse and remember briefly; a murder had occured among sons of Israel. An unresolved assassination. Perpetrators unknown. A verdict was present in Tora at that time, and it was this. If a murder is happened somewhere, victim is found but murderer doesn’t; people must gathered in the nearest settlement to the crime scene and sacrifice a cow. All people present there must wash their hands with blood of this sacrifice and take a vow. This vow indicates the innocence of this person for that crime. If by any chance a person refuses to swear, it reveals that person is the perpetrator for the crime. And if no one steps out, in that case the responsibility of the community is done. This is the order put by Allah in the sheriah of Moses.

So by holding this historical background in our minds, we shall continue. They answered the verdict of Allah via their prophet Moses like this. “Are you mocking us?” Actually this hesitation, this question reveals that Allah already figured out their intentions. It means they noticed why they were ordered to sacrifice a cow. And right after this question, Moses answered like this. “It’s the job of a prophet to deliver a command in the name of Allah. And a prophet can never make any kind of ignorance about this.” This is the meaning of this addressing. “I seek refuge from being among the ignorance. From mocking you in the name of Allah… From telling you, “Allah commands it.”, even Allah wasn’t commanding something. I seek refuge from that because those type of behaviours can only be done by ignorances who doesn’t recognize Allah. And a prophet who knows and recognizes Allah never does an act of ignorance like this.”

[Additional Info: There was a rich man among the sons of Israel. This man had a young son. Two sons of his uncle, or sons of his boys uncle killed this boy, so that his heritage, his share from fathers wealth would pass to them. They left the body of him on the road between the clans of sons of Israel. So naturally when he was found, these clans began to accuse and fight each other about this boys murder. Right about that time, an order was sent down to sacrifice a cow, to take a piece of meat from that sacrifice and rub it to this boys body. That way this boy would be resurrected and tell his killers. With a metaphoric angle of this incident, this young boy is the heart, son of the soul who owns all the wisdom and riches. Murdering him means keeping him from living his true life, ripping out the true love from him which is the center of life and enslaving him by the forces of lust and wrath.

And the reasoning from cow is the animalic ego. Slaughtering this animalistic ego means crushing the desires and earthly passions. Because desire and earthly passion is the life of ego. Cutting the ego with the blade of austerity means to prevent it from action by its own desires.(İbn. Arabi-Te’vilat)]

  68 – Kalud’u lena rabbeke yubeyyil lena ma hi *kale innehu yekulu inneha bekarutl la fariduv ve la bikr * avanum beyne zalik * fef’alu ma tu’merun

They said, “Turn to your Rabb to make clear to us what exactly He wants (slaughtered).” “Indeed He says ‘It is a cow which is neither too old nor too young, but in between the two’, so now do as you are commanded.” (A.Hulusi)

They said: “Beseech on our behalf Thy Lord to make plain to us what (heifer) it is!” He said; “He says: The heifer should be neither too old nor too young, but of middling age. Now do what ye are commanded!”

Kalud’u lena rabbeke yubeyyil lena ma hi They said, “Turn to your Rabb to explain us the features of this cow.” Kale Moses answered; innehu yekulu inneha bekarutl la fariduv ve la bikr. “Allah says: The cow should be neither too old nor too young.” avanum beyne zalik “but in between the two.” fef’alu ma tu’merun “Now do what you are commanded!”

They didn’t comply this order even they personally recieved it. This time they impeded and continued to ask questions to change the agenda.

69 – Kaludu lena rabbeke yubeyyil lena ma levnuha *kale innehu yekulu inneha bekaratun safrau fakiul levnuha tesurrun nazirin

(Unsatisfied with this answer, they went into further unnecessary detail and) said, “Turn to your Rabb to inform us of its color.” “Indeed He says, ‘It is a yellow cow, bright in color – pleasing to the eye.’” (A.Hulusi)

They said: “Beseech on our behalf Thy Lord to make plain to us her color.” He said: “He says: A fawn-colored heifer, pure and rich in tone, the admiration of beholders!”

Then they said; “O Moses, ask your Rabb to tell us the color of it. kale innehu yekulu inneha bekaratun safrau fakiul levnuha tesurrun nazirin Moses answered them and said: “Indeed my Rabb says: the cow you should sacrifice must be a yellow cow, its color must be bright to please the eyes of beholders.”

Of course there’s a wordplay here, a settle euphemism. That is tesurrun nazirin pure and bright color – “admiration of beholders.” Tesurru means, to create a feeling of admiration for those who look at something. At that time they figured out that a specific cow was being mentioned there. What was that cow? It’s like a replacement of the cow within their hearts of which they gave their golden jeweleries on their necks and arms to Samiri the Artist, – right after their release from the torment of Pharaoh and after Moses’s journey to the Mountain Tur to get revelations from Allah- to create the idolic statue of cow deity, Hathor which is also worshipped by their enemy Pharaoh and other Egyptians instead of just thanking their Rabb.

Allah ordered them to cut their enemies goddess there. Because even their bodies were free from slavery, their souls were still in shackles and chains. So this incident was the symbolic ritual of saying, “Now you make your souls free.” The cow which they were ordered to sacrifice was also the symbol of the cow who sits on the throne within their hearts. Qur’an also says;

ve ushribu fi kulubihimul icle (Baqarah/93) And their hearts were filled (with the love) of the calf. Think about it. Their hearts were being drunk with the love of it. This is the meaning of this verse right here. Allah wanted them to crush the idol, sit on the throne of their heart.

70 – Kalud’u lena rabbeke yubeyyil lena ma hiye innel bekara teshabehe aleyna* ve inna in shaellahu le muhtedun

(Further insisting) they said, “Turn to your Rabb to make clear to us exactly the kind of cow He wants us to slaughter; for many cows fit this description? Allah willing, we will find the right cow…” (A.Hulusi)

They said: “Beseech on our behalf Thy Lord to make plain to us what she is: To us are all heifers alike: We wish indeed for guidance, if Allah wills.”

Kalud’u lena rabbeke yubeyyil lena ma hiye Instead of obeying the order, they kept slacking and asking more questions. They chose to change the agenda while they should just do what they were told to do. They chose it. They said again; Turn to your Rabb to make clear to us exactly the kind of cow we should slaughter innel bekara teshabehe aleyna for many cows fit this description ve inna in shaellahu le muhtedun if Allah explains us the features of it, hopefully we may find this cow. And after that we might sacrifice it.

While they were ordered three times, but they chose to turn their backs and slacking the job, the real motive here was in fact their will to change the agenda even they realize the truth of the situation and the message given. Let’s read more and look closely to this illness of becoming Jewminded.

71 – Kale innehu yekulu inneha bekaratul la zelulun tusirul erda ve la teskil hars* musellemetul lashiyete fiha* kalul ane ci’te bil hakk* fe zebehuha ve ma kadu yef’alun

“He says, ‘It is an unyoked cow neither trained to plow the earth nor to irrigate the field, a free cow with no spot on her!’” They said, “Now you have come with the truth.” So (with great difficulty they found a cow with such attributes and) they slaughtered her (but they paid a great price to find the only cow that met the criteria). They were nearly going to be unsuccessful! (A.Hulusi)

He said: “He says: A heifer not trained to till the soil or water the fields; sound and without blemish.” They said: “Now hast thou brought the truth.” Then they offered her in sacrifice, and they scarcely did it.

Kale, answered Moses; innehu yekulu inneha bekaratul la zelulun tusirul erda ve la teskil hars Allah says; The cow you were ordered to sacrifice is a cow neither trained to plow the ground or water the fields; unyoked from field work. That means this cow must be free. Free from plowing the fields, free from watering the plants. Musellemetul all grown and free, must be this cow. lashiyete fiha also it must be spotless and perfect.

Of course the situation was fully revealed now, since the cow described was indeed the cow they showed their respects. Because of that kalul ane ci’te bil hakk they said; “Now you come with the truth.” Those who said that, wasn’t actually worshipping the cow as we now it. From research I’ve done about sons of Israel, they weren’t worshipping or praying a cow as we think they were. But they were showing their respects to it. It wasn’t an act of prostration they had done. With a wider explanation, they weren’t believing or worshipping a cow as they were believing Jehovah as sons of Israel know by that name of Allah, the greatest Rabb, Jehovah as they know. They weren’t that dumb. But what were they doing? They were showing their respects to it. Reverencing it, honoring and blessing it.

So Allah named this type of action as worshipping the cow. Also, this action never named as “worshipping cow” in any part of Qur’an, but always used with verbs of “ce a le”. It doesn’t mean “they make the cow, their god”, it means “they manifested the cow.” This type of forming shows us, the action here was not a direct worshipping, but an indirect one. This form of respect as in, showing respect to another human being, or any other creature, some stone or cow or tree, any form of physical or intangible entities; instead of respecting Allah; Allah has named these type of behaviours as insult and shirk.

For those reasons, the answer here; kalul ane ci’te bil hakk “Now you come with the truth.” might not be given by those who were showing their respects to that cow. But instead a handful of people who were staying out of that bunch and protesting that heretic behaviour. As in “Yes..! Now O Moses; You revealed this shirk, this rudeness they have been doing. This is what we were hoping for nonetheless.” So the answer might came from a small group of honest true believers; not from who were showing their respects for a cow.

fe zebehuha What did they do, right after that? They sarcificed it. ve ma kadu yef’alun they were almost fail to comply.

Yes, dear fellows, this incident is indeed the incident that gave this sura its name. If there weren’t any lessons we should take from it, surely our Rabb wouldn’t choose it from within long saga of human history and put in the Qur’an. Because Qur’an is not a book arrived just for sons of Israel and this incident; there’s a lesson that must be understand by all humanity from this incident. So, a person should determine his position very carefully within this situation.

Now we should realize what this incident means for us. Because Qur’an never tells us a historical event, just for story or fiction or just information from history. So why this incident came within Qur’an? Even gave its name to one of the longest sura in Qur’an thus Al- Baqarah was formed? This is important. Because the name of a thing, reflects the most important feature of it. This incident is almost the face of Al-Baqarah. Face… Because a persons face reflects the personality of him. Thus, this incident forms the sura of Baqarah like a person and gives a face to it. And by that, the character of Baqarah reveals itself within this incident as well. Because of this, we should read it, understand it, percept it by asking the question of; “What lesson should we take from this?”

The lesson given here is this. Forgetting the real target by lingering in unnecessary details. This is the first lesson that this incident tries to give us.

They wanted details. Every translator who process this subject put a footnote as this. If they sacrificed the cow with first command, they would easily be succeeded on their job. But with every detail, their task became more and more difficult. This difficulty became so intense they almost couldn’t finish the task at hand ve ma kadu yef’alun as the verse described it. They complicated the task with their own hands. This is the definition of complicating the religion. For that reason our Prophet says; Yessiru vela tu’assiru Simplify it; don’t complicate. bessiru vela tuneffiru Announce the good, don’t cause hate. At this spot I would like to narrate an incident from century of happiness (Prophet Muhammad’s Time)

When the pilgrimage became a duty, our prophet announced it to all true believers. As Allah’s command… One individual rised and asked. “Is this duty mandatory for every year, o Rasulallah?” That question upset our prophet. Troubled him even. “If I say yes, then it would become vacip. (secondary duty)” After that he continues; “Let my sayings suffice for you. Those who were blessed with (celestial) books before, perished; because they asked too many questions to their prophets, became obsessed with every little details and argued over every news that their prophets gave them.”

Nowadays we realize the importance of this situation as our understanding became just like that. Religion is so full of details, so drown; the maneuver grounds that Allah blessed the human with are no more. In fact all the spots Allah and Qur’an uses silences are actually these grounds which were also put there by Allah. Why? “O people, I left those grounds as blessings and mercy to you.” This religion is a universal religion, one that will holds its constant values until the apocalypse; of course there will be some moving grounds for human. Wasn’t Allah who gave the human his own free will? What good does a free will do, if there aren’t any moving grounds designed for that use? What would be the point in that? Free will would be given but there won’t be any places that you can use it, what would be the significance, the function of that great gift then?

So like that, those before us had made some cases. They did some cases within that maneuver grounds. Those moving spaces that were given as blessings to humanity, they made cases and filled that spaces. They were right in their own ways. They did the right things, that was what Allah wanted from humans too in fact. By using the power of mind in that space they were also complying Allah’s wishes. But what about those who came after them? They confirmed those actions without touching them and act them like they were also the constants. They immobilized them, made them unchangables and solidified them. Froze them and left no room for those who will come after them, so that they may use their own powers of mind. And with that arriving point, another meaning came up. Everything that needs to be thought, talked and done, are already finished. Nothing new may come after that.

Is it though? Does religion really telling us that? No; those moving grounds are still avaliable just like it was for those who came before us. Just like it will exist who will come after us as well. But alas our way became like sons of Israel’s way, casuistic. We call it casuistic method in islamic law or in other words; issue based Islamic law. As in full of details, filled with unnecessary informations and no room for moving at all. Human turns into a form of a non-moving statue. No movement and no turning back is possible at this point. In reality religion is a door. What is the meaning of these doors? But all those thousand doors of religion turned into a wall. Religion should be the way out, a simple doorway whenever a person feels like cornered. But with this attitude this door, this religion turned into a wall that cornered the human by itself. Yet in reality religion is still that thousand doors. Whenever life corners a person, religion saves that man from its corner and delivers him to salvation. It has been like this and still is. This is the first lesson.

What is the other lesson, another share we get from this incident? Changing the agenda… They changed the agenda, the situation at hand. What did they do? Allah wanted them to sacrifice a cow. But they were questioning its color, content, features, kind and other irrelevant detail. This also means they were resisting the command, trying to find ways for rejection and for that changing the agenda. In these times we are living in now, the greatest threat for us is still this “Omen of Becoming Jewminded”; changing the agenda, disregarding the true situations.

As I look at it now, we really have some serious agendas on our own. Hasn’t the most important, most constant agenda of a true believer, his eternal happiness? Hasn’t it death? Hasn’t death, one the basic subjects? Afterlife or eternal conclusion, haven’t them our constant and important agendas? Indeed they have been. Qur’an says so. At least ne be un azim. Greatest news. This is the headline of Qur’an. Topside. ne be un azim olay Iza veka’atilvaki’atu. Look at the first verse of the sura Vakia. When it happens, the greatest event comes… This is the headline of Qur’an. But when we look at our greatest events, what do we see? The greatest events… Big News… What is it? Nothing, a fluff piece that will be forgotten very next day. Your shocking news and Qur’an’s shocking news are absolutely different. Our lives constant agendas are covered with some full of lies bits and pieces. This is an act of sin, or an action based sin. Kufr (blasphemy) means covering. And covering the real agenda with false and fake agendas means an act of blasphemy.

This is changing the agenda. They had also figured this situation really good. They were asked to destroy the love of cow filling their hearts, more specifically they were asked to destroy the love that enslaved themselves. In reality the command of Allah was this. Your bodies tasted freedom yet your hearts are still slaves so let go of your loves for cow. But what did they do? They changed the agenda towards the cow? Think carefully about it; not the freedom. This is officially changing the agenda. When we do things like that we will also be jewminded like sons of Israel. This is the greatest danger waiting this community and frankly we have been doing this mistake a lot.

There are three main grounds that Islamic sheriah (law) rised upon. Since the topic is here, we should say them as well. Those three principles are the reasons for all laws. All celestial laws…

1 – First one is adem-ul harac. What is this? Absense of difficulty. Because Islam is the the name of universal principles. Constant values. And these values come from Islam are all for the happiness of humanity. Allah doesn’t need those! Human needs them. And humans are the ones who will benefit from them. And for that happiness of humanity is mandatory. Principles are human based. That’s why I counted first reason as adem-ul harac, absense of difficulty.

2 – Second reason of sheriahs is “takl”, tekalik. It means responsibilities are simple and few as much as possible. What is that mean? Moving grounds in life are quite much. It means the space Allah give humans, spaces to let us to us our own will are quite wide.

3 – Third one is “Et teberruc, fid teshvik”. It means when it comes to take actions, transferring constant values, laws and doctrines into life; following the road one step at a time. Moving step by step, level by level. These three rules are the foundations of all celestial originated laws.

[Additional Info: There’s a story told about this incident. An elder from sons of Israel was the owner of a newborn calf. This old man had a young son. The elder took the calf and showed it to the mother of the child and said; “This calf belongs to this boy. Let it roam freely in meadows. When the boy becomes a man, he may use it.” When the time came and sons of Israel began their search for a specific cow that belongs to this boy, old woman heard the news and reminded the boy about his fathers advice. At that time boy was a young man. He went to meadow and get the cow. Sons of Israel made a bargain with the boy to buy the cow but old woman intercepted and didn’t let the transaction happens. At the end they bought the cow for a bag of gold. In this story, old man is the soul. Old woman is the nature and the young boy of elder is the mind, product of soul. The boy murdered before is the heart. (İbn. Arabi- Te’vilat)]

[Additional Info: We can understand the outer meanings of verses by taking them to the level of their inner meanings. To be able to do that, we should put ourselves to the position of addressed individual in verses. If we try to see the cow not in an outer level but an inner one, we may see the meaning of it as our own animalistic beings. Hakk wants us to slaughter our personal egos, which are the proofs of our animalistic natures.

So the animal we look for is not some place for from us, it’s already within us. But Moses’s community because of their level of understandings, couldn’t figure that out. And because they were unable to understand the wisdom behind it, they objected Moses right after, which we see in the first verse of this incident. They said Moses:“Are you making fun of us?” They thought they were made fun of. But if only they could figure out the command for “leaving the behaviour of bowing their heads for their animalistic egos”, they might be able to see what greatest blessing was, Hakk gave them. They couldn’t see the inner meaning that lead them to salvation, so they continued to dwell on the material, outer meaning of the situation. The questions they asked are the open proofs of their inability to understand the real situation. Yet if they would understand the real meaning of it, they might consider this a very heavy command and scared, left and run from Moses. (Necdet Ardic)]

72 – Ve iz kateltum nefsen feddara’tum fiha* vallahu muhricum ma kuntum tektumun

And recall when you killed a man and disputed over it, whereas Allah brings out that which you conceal! (A.Hulusi)

Remember ye slew a man and fell into a dispute among yourselves as to the crime: But Allah was to bring forth what ye did hide.

Ve iz kateltum nefsen feddara’tum fiha Remember you killed a man. You killed a human and disputed over it. Blamed each others. vallahu muhricum ma kuntum tektumun Allah brings out what you try to conceal. Knows and reveals.

The incident happened before, originally. But for the reason of the lessons we should take from it, the incident put forth to this verse. The point we should all take, revealed before. What’s that point? Everyone, -with respect- beware of the cow sitting in your hearts. Allah advanced that point. And now the reason to sacrifice a cow per incident arrives. Now in the verse of 72. Remember one you killed a man and blame each others for it. Allah revealed what you were trying to conceal. It’s obvious, what’s telling here.

73 – Fe kulnadribuhu bi ba’diha* kezalike yuhyillahul mevta ve yurikum ayatihi leallekum ta’kilun

So, We said, “Strike (with the divine forces in your essence) the dead with a part of (the cow you slaughtered).” Thus does Allah bring the dead to life. He shows you the signs (of the forces in your essence) so that you might use your reason (evaluate). (A.Hulusi)

So We said: “Strike the (body) with a piece of the (heifer).” Thus Allah bringeth the dead to life and showeth you His Signs: Perchance ye may understand.

Fe kulnadribuhu bi ba’diha We said, ordered them to compare this unsolved murder and after process with other unsolved murders and after processes happened before. Do like that. kezalike yuhyillahul mevta Thus Allah brings the dead back to life. ve yurikum ayatihi leallekum ta’kilun Allah shows you verses and signs so that you may use your heads and understand.

We chose to give a different translation rather than the ordinary ones before. I owe thanks to late translator Rashid Riza for this difference. Because usually classic translators have given the meaning to this verse, based on some stories from that time. According to these stories;

Take a part of that sacrificed cow. Pat it to the man murdered, so that he rises and talks. Because that’s the story’s explanation. All the way back from Israilian Mythology. Yet it’s odd that there were no explanations from our prophet to back those claims. Neither from the first community of Muhammad. Yet it’s also strange that there are no proofs for this in Tora as well. So where was this come from? Like I said it was designed from a story of Jewish Mythology. And this verse designed to be an answer. So it seems.

Fe kulnadribuhu bi ba’diha Also this phrase means, compare this with some of other unsolved murders. Because the verb darabe comes with very different meanings in Qur’an. Like Daraballahu. It means hit something. But Allah gives us an example here, this example.

Another part in Qur’an uses this word for “taking a trip for business. It uses the word “mudarebe”. What is mudarebe? It means a business contract happened between money and profit for one side and labor and work for another. Also comes from the root of darb.

Again there are meanings for firing someone, divorcing, leaving. Qur’an uses darb word for many forms. One of the forms is comparing. Compare unsolved murders with this one. The biggest clue is “h” pronoun in the word adribuhu. If “h” pronoun goes to an ego, in that case the man murdered, ego is spiritual, moral in arabic language. It’s feminine. Spiritual is in feminine word group. In that case it has to be darabuha.

For all those reasons I chose to translate this part as “reveal” based on Late Rashid Riza’s translation and the rule set for sons of Israel in Tora. What was that rule? Whenever an unsolved murder occured near a living zone. People of that living zone sacrifice a cow, washing their hands on that cows blood and swear. Swear for saying “We have nothing on this murder.” That way, responsibility of commune should be done. Also that way killer reveals himself. That rule is one of my reasons to translate this part based on “comparing”.

How should we understand kezalike yuhyillahul mevta ? It’s pretty obvious. Like the verse (Al-Maida/32) about reviving the dead. ve men ahyaha fe ke ennema ahyen nase cemia if any one slew a person … it would be as if he slew the whole people: and if any one saved a life, it would be as if he saved the life of the whole people. The reasoning behind reviving a person is not resurrecting the dead; it means not touching his life, not traspassing his right to live.

Again in Al-Baqarah/179, Qur’an says Ve lekum fil kisasi hayatu In the Law of Equality there is (saving of) Life to you. Why? By preventing a persons death… Qur’an takes this as reviving the dead as well. That expression integrates this meaning.

74 – Summe kaset kulubukum mim ba’di zalike fe hiye kel hicarati ev esheddu kasveh* ve inne minel hicarati lema yetefecceru minhul enhar* ve inne minha lema yeshekkaku fe yahrucu minhul ma’* ve inne minha lema yehbitu min hashyetillah* vemallahu bi gafilin amma ta’melun

After this your hearts became hardened again, like stones or even harder (unable to manifest the reality in your essence). Whereas there are stones from which rivers burst forth, and there are some that split open and water gushes out… There are even stones that fall and roll out in of awe Allah… Verily Allah is never veiled from what you do (as He forms your existence with His Names). (A.Hulusi)

Thenceforth were your hearts hardened: They became like a rock and even worse in hardness. For among rocks there are some from which rivers gush forth; others there are which when split asunder send forth water; and others which sink for fear of Allah. And Allah is not unmindful of what ye do.

Summe kaset kulubukum mim ba’di zalike After that your hearts became hardened again. fe hiye kel hicarati, Hardened as rocks. ev esheddu kasveh Even worse, even harder than rock. ve inne minel hicarati lema yetefecceru minhul enhar For among rocks there are stones from which rivers burst forth e inne minha lema yeshekkaku fe yahrucu minhul ma’ For among rocks there are stones which when split asunder send forth water; ve inne minha lema yehbitu min hashyetillah For among rocks there are stones that fall and roll out in of awe Allah... vemallahu bi gafilin amma ta’melun Allah is never awared, veiled from what you do.

What is “kasvet-ul kalp” means? Stone hearted. There’s an important thing being told us. After all that your hearts became hardened. Actually became stone hearted equals to a person became a stranger, an alien to himself. This is the thing wanted to be displayed here.

O sons of Israel who became Jewminded, you alienated yourselves. Why? Because you imitated your enemies who tried to destroy you. Your hearts became monkeys. Your minds became monkeys. lehum kunu kiradeten hasiin (65) worse than apes; was said. Worse than apes they became. You lower yourselves to the level of imitating your enemies. You were worshipping your enemies deities. Whereas Allah is a friend to you. Allah saved you, blessed you, be with you while you were living your darkest times. You saw Allah blessings, all of you. Yet you are still in betrayal. Because you became strangers to yourselves.

A hearts hardening, means a persons alienate to himself. What happens a person became stranger to his essence? He became stranger to Allah, stranger to human, stranger to the truth. All those because he became a stranger to himself, to his essences truths. And for that he became unable to recognize the truth. Unable to see… Unable to hear. This is the definiton of summun bukmun ummun. A persons alienate himself. Blind, deaf and mute.

For among rocks there are stones from which rivers burst forth… As you know, the experts who look for water in a field, whenever they search for water, first thing they do is searching for rocks in that field. Because if there are no stones, that means there are no water either.You see, a hardened, alienated heart cannot be even compared to stone on that matter. Because if there are stones, there is water as well. Stone is the messanger of water. Yet what good does a stone heart do? Cannot cry, cannot ache, cannot miss, cannot burn… What good does it do then? Unable to love, miss, talk, burn, chill, ache; I assure you that heart is more vulgar than the heart on butchers chain. At least you can eat the heart on butchers chain. You can’t even eat this.

Therefore, heart is a nuclear power plant. Heart is the greatest possibility. Of course for a person who hasn’t alienated to himself. But think a heart; which its area is wide open, big enough to fit heaven and earth within; alas blackened, darkened, became an unfeeling dull version of its former self and unable to comprehend the truth anymore. Then owner of this heart carries a gigantic rock instead of an endless field. Can you imagine? Instead of a big power plant, carrying the biggest rock. Is there a bigger calamity than that? Can there be a greater disaster for a human?

For that, the thing has been reminded to sons of Israel who became Jewminded is this. When you were in slavery, you had a heart functional, a heart able to miss, burn, ache. Now your bodies tasted freedom but your hearts are in danger of slavery. Your hearts hardened. This is the real danger. Because escaping the pharaoh was far more easy than escaping a hardened heart. So it’s been said, save yourselves however you can. And for the first addressed group of these verses, first and modern Muslims; the lessons must be;

O community of Muhammad who are tasked to deliver the revelations through humanity like the sons of Israel once was; if you desensitivize to commands, if you try to change the agenda against Allah’s orders, if you act with a sassy attitude to Allah’s verse like they did; you will also face the same results. Your hearts harden, you become strangers to yourselves. And if you become strangers to yourselves, then you become strangers to the eternal truth. For those who alienate to the eternal truth, there’s no need for a greater disaster. Because it’s the biggest disaster. This calamity means carrying an unending rock instead of a loving, feeling and caring heart within your chest.

[Additional Info: From this, it’s understood that there are four types of hearts:

1 – First heart type enlightens with celestial light, baths with that light. It dives and sinks in the ocean of knowledge. There are rivers of knowledges gush forth from that heart. And those who drink from that source should find the eternal life. This type of hearts are like the hearts of Allah’s friends. This type of hearts are explained as: “For among rocks there are stones from which rivers burst forth.

2 – Other form of heart drinks the knowledge to its full, memorizes and understands it. Other people benefit from it. Those are like the scholars hearts who are deep within the knowledge. This type of hearts are explained as: For among rocks there are stones which when split asunder send forth water.

3 – One other form of hearts, shivers, complies, surrenders and obeys. Those hearts are like muslim pilgrims and monks. Those form of hearts are explained as: For among rocks there are stones that fall and roll out in of awe Allah... As in, complying Allah’s commands, it has a fluid tendency for heading out to the center.

4 – And all thats left behind are uneffected from knowledge, hardened against the fear, turn his back to guidance, in his hubris comply the societies commands only, and oppose the truth with stubbornness. Throughout all minerals and mines there aren’t any similarity for those hearts. (İbn. Arabi-Te’vilat)]

75 – E fetatmeune ey yu’minu lekum ve kad kane ferikum minhum yesmeune kelamellahi summe yuharrifunehu mim ba’di ma akaluhu ve hum ya’lemun

Do you covet the hope, o believers, that they (the Jews with this genetic past) would believe you? Whereas a group of them used to hear the word of Allah (Moses) and understand them, then deliberately distort it (pervert its meaning). (A.Hulusi)

Can ye (O ye men of Faith) entertain the hope that they will believe in you?- Seeing that a party of them heard the Word of Allah, and perverted it knowingly after they understood it.

E fetatmeune ey yu’minu lekum You, o true believers; with all those proofs are right in front of you; really waiting for them to show faith to those you believe. First addressed group of this verse are the community of Muslims of Madina. It shows us that those people are in some kind of hope. Just because Jews are one of the “Society of Books” while they weren’t, those Arabs see them more advanced at that time. After all they had their books, they knew Allah, they knew reading and writing and had a background. Naturally they thought like “Surely, they will heed the true words of this eternal message.”

They were in expectation for this. If they convert to Islam, they would be very happy. But Allah informs us their true positions. Are you really waiting them to show faith since their situation is pretty obvious? Your expectation is a fools errand. Because they were being stranger to themselves, how can they become intimate to the last revelations? Everything is out in the open. This is what explains here. This expectation is not a healthy one. They even couldn’t be Mosevian, how could you wait them to be Muhammadian? Their beliefs to Moses are false. Their commitments to Tora are lies. They couldn’t even learn to behave to their own books and prophets; how can you wait them to show faith to Muhammad and commitment to Qur’an? Allah informs us their situations. Their prophets which are also our prophets, showed them the truth, yet their behaviours are clear. For that the owner of a hardened stone like that, surely cannot react for the celestial messages. Cannot answer, cannot show faith. Becase it’s broken. What you see in front of you is not a man but a standing reptile on his two feet and a rock in his chest.

ve kad kane ferikum minhum yesmeune kelamellahi A group of them, some words; ferikum minhum most of them, this is the accurate meaning here. Most of them hear Allah’s words. summe yuharrifunehu But even they hear them, they deliberately distort them right after that. Change them, destroy them. mim ba’di ma akaluhu Even they already understand the true meaning of the message. That means, right after they understand the true meaning, real aspect of the message, what did they do? Distorted it. Like I translated a while ago, they were ordered to sacrifice a cow. Yet they distorted the message and changed the agenda. It’s sure they understood the real message of Allah but they chose to ignore it, even dared to change it. ve hum ya’lemun Of course they did it on purpose, now that’s the important part.

There’s an expression here. Kelamellah, kelamullah. What is kelamullah? It means speech of Allah. Speech of Allah doesn’t mean the language of Allah. Qur’an is a speech of Allah. Like also Tora is a speech of Allah. As does the Bible and pages sent down to Prophet Abraham. In total all messages sent down to all celestial prophets are indeed speeches of Allah. So we should understand that “speech of Allah” is not an expression about linguistics, but a matter of meaning. It’s the expression about the constant values and the meanings of the eternal message. Therefore, Arabic is Qur’an’s speech. Qur’an’s language, to be exact. We cannot say arabic is Allah’s language. Speech of Qur’an is revelation and Qur’an is the speech of Allah, not language. Translators always point out the constant usage of kelamullah and there are no possible usage for the word “kavlullah”. That means Allah’s language is one thing and Allah’s speech is another.

There’s another expression here. Distort. Yuharrifunehu I chose to translate it as distort. What is distortion? In literal meaning, distortion comes from the etymologic root of sculpt, pare. They say tahrif-ul kalem, for example. Pare off a pen. And sculpt means cut off a few or some pieces of a whole, detract. It causes a decrease in meaning. That’s distortion. That’s chiseling. The source of decrease is this distortion.

Sons of Israel who turned to Jewminded chose to distort for two reasons. One is a distortion for political reasons. To butter up their leaders. To be more precious on their eyes, they were distorting the speech of Allah. Second reason is need, material need to be specific. They chose to distort the speech for mere money. Interesting though, this distortion didn’t always in the text, they mostly distort the meaning behind the text. Sometimes they change the text as well. Like their verses informed them the arrival of Qur’an.

la tekulu raina ve kulunzurna (Al-Baqarah/104) Don’t say “Raina”; say “Unzurna”. Raina means look, unzurna also means look and see, see us. So why not saying raina? Because they were slightly twisting the word Ra’ina, and using it like “Rai’ina!” In that case the word gains a meaning of sheppard. They were making word plays like that to mock and insult the prophet. For that they say “Rai’ina!” like Ra’ina… They were also doing that things like that when they were saying their greetings. We learnt it from a genuine hadith, Hz. Aisha said and we read it from Buhari. They were giving their greetings to Rasulallah by saying “Essahmu aleykum.” You cannot tell the difference by looking outside to this wordplay. “Esselamu aleykum” means “Be at peace, be happy.” But slightly broken use of this “essahmu aleykum” means “go to hell, be with the devil.”

They were playing over words like that. And by using those wordplays they were also twisting the meanings. Distortion is the name of all twistings and wordplays on that manner.

So what is the meaning of that for this community? I mean what is the message of this verse for first and modern Muslims who are addressed? Clear. If you distort the speeches of Allah, the basic and constant truths, you will also be Jewminded. Allah’s orders, order is clear. What’s it saying? So clear.

You see a verse of Qur’an orders tesettur (a form of veil for women to use as headcovering). You can also see some minds who are on their way to become Jewminded, use countless excuses like, “There were no head mentioning in there it says cover, it says cilbab or celabib.” Would you look at that! There’s the sign of becoming Jewminded right here. They were exactly doing that. To learn how were they doing that, one can look for the translations about pharaoh topiced verses by famous Jew philosophers. That’s an example of distortion to Allah’s verses by their hands. So obviously they were also experts on what must be told to these kind of topics. Veil is a form of head cover but you cannot see the word head in here. People say “Yemeni” but there are no head word in yemeni. People use the expressions like tulbend or yazma (both other types of veil) but none of them say head word in them. Everyone knows these covers are used for head wrapping and covering. No one uses yemeni to cover her foot, you don’t wrap your knees with veils. Because nobody misunderstands the use of these. Every single person to interact with a veil knows that this piece of clothing is made for heads, not any other part of body. There is no necessity for using the word head with it. You can see many more examples to see these acts of distortions throughout the history. For example I can give you another one. We read in Qur’an;

innema ene besherum mislukum (Fussilat/6) “I’m a human being like you.” This is something adviced to Prophet to tell his people about himself. Point out his humanity to his community. “I’m not an angel, I’m someone among you. But Allah chose me to deliver the message to you through me. In the message innema ene besherum mislukum that innema word is a “kaffe metufe”. Meaning it’s a adjoined completion. That one piece is a preposition. But first they split it to two pieces “inne” and “ma”. Ma takes a negative meaning by that form of using. Even it’s not suppose to be used like this. Ellezi meaning… But they give the ma a negative meaning and the conclusion is a sentence, “I’m definitely not a man like you.” which is the exact opposite of the message. This is distortion. This is turning to Jewminded. Of course many more examples can be given on that.

76 – Ve iza lekullezine amenu kalu amenna* ve iza hala ba’duhum ila ba’din kalu etuhaddisunehum bi ma fetehallahu aleykum li yuhaccukum bihi inde rabbikum*

When they meet those who believe, they say, “We have believed”; but when they are alone with one another, they say, “Do you talk to them about the truth Allah has disclosed to you so that they can use it as evidence against you? Do you not think?” (A.Hulusi)

Behold! when they meet the men of Faith, they say: “We believe”: But when they meet each other in private, they say: “Shall you tell them what Allah hath revealed to you, that they may engage you in argument about it before your Lord?”- Do ye not understand (their aim)?

Ve iza lekullezine amenu kalu amenna When they unite with them, when they meet with true believer, they say; “We believe.” ve iza hala ba’duhum ila ba’din But when they are alone with each others; Kalu, this kalu and the other kalu above have different verbs. The ones who said “We believe” is one group. But the other one, the following kalu are another group. Their mentors. When they are alone with each others they say; etuhaddisunehum bi ma fetehallahu aleykum li yuhaccukum bihi inde rabbikum* Do you give them leverage about the truth Allah has disclosed to you so that they can use it as evidence against you? You tell them the secrets which your Rabb revealed to you. Surely they will use them against you as evidences in front of Allah. Their mentors trick their hearts and minds like that.

What’s that leverage; e fe la ta’kilun It goes on; “Are you stupid to think that?” they say. Those mentors… To those who say; “We believe.”… So what is this secret Allah revealed only to them? This leverage is without a doubt the chapters in their books, confirming the prophethood of Rasulallah Muhammad.

Tis surely is a detailed matter. But as much as my memory served, In Tora, in Old Testament; there are several points revealing the Rasulallah I can quote. For example in the book of devarim an expression shows itself. I will send them a prophet like you among brothers.

Some of Tora translators take the brothers word as sons of Ishmael and translate like that. Because from the beginning, the sons of Israel have come from sons of Isaac and for that; they call the line of Ismael, Isaac’s brother; “our brothers.” And in Tora many verses aim for sons of Ishmael, when they reveals words like brothers in plural form. Because both lines have come from the two sons of Abraham. Sons of Israel is a community dates back to the son of Abraham; Isaac. Yet Rasulallah Muhammad’s roots come from Ishmael, the other son of Abraham. Both lines unite with Prophet Abraham. So it’s obvious by this verse in Tora when it reveals, a prophet will arrive from your brothers, from the line of Ishmael.

Again in the same book; there’s another expression as; “Rabb reflected self to world in Sina, glowed on Sair, and born in the mountain of Tarab. The reason of reflection in Sina is the revelations sent down to Moses. And the Mountain of Sair is a mountain close to the place where Jesus lived. Everyone admits them. But elderly translators of Tora cannot explain the location of this Taran Mountain.

Yet the strangest thing; in the book of bereishit (Genesis), Tora explains how the prophet Ishmael settled and grew in the desert of Taran with his mother and how the prophet Abraham left his wife Hagar and his little son. So this Taran is in fact, the Mecca. Because of this fact, before our prophet Muhammad’s born, some Jews had been able to notice this. Even the reason of Salman Pharisi’s relocation to Madina, was this. He had come by saying; “After long searches, this is the place described to me by my masters. This region, this area…”

There were also rumors that some Jews named their childs “Muhammad.” Also this practice was followed by some Arabs as well. The underlying cause of this name giving, reveals a fact. There’s a sentence used in the book of Genesis for Ishmael. “Your Allah give Ishmael semere. Your Rabb Allah will give Ismael semere.” As in a beautiful fruit.

The expression written there is “bi madmad”, A hebrew expression. Those Jews found the value of this sentence in Arabic by using their alphanumeric system called ebced. In Ebced, this sentence equals to 92 and the arabic match of this number is Muhammad. In other words the name Muhammad also have the same value of 92. Jews have been using this alphanumeric system. It’s also a coding-decoding system. So this word in Tora, this madmad as in the precious fruit which was promised to give Ishmael, also has a match in arabic language and it matches the word or name Muhammad. The Jews who had found out this possibility, began to name their kids, Muhammad. They even told this to Arabs living in that area, so that they also name their kids as Muhammad. Therefore this may happen. Can it be the reason of this?

This is an important anecdote. Of course there are several other anecdote to back up and strenghten this particular anecdote. For example, it’s been said that when Rasulallah was born, some astrologist found this out. Again when Rasulallah had arrived in Madina, the uncle of Hz. Safiya who was also the leader of Jewish community back there, came to see Rasulallah Muhammad. And after this encounter he said “He’s the one, God’s honest. And I swear I will fight against him till my life ends.” According to relevant sources.

77 – E ve la ya’lemune ennellahe ya’lemu ma yusirrune ve ma yu’linun

Do they not know that Allah knows what they conceal and what they disclose? (A.Hulusi)

Know they not that Allah knoweth what they conceal and what they reveal?

E ve la ya’lemune ennellahe ya’lemu ma yusirrune ve ma yu’linun Don’t they know that Allah knows what they conceal and what they reveal?

78 – Ve minhum ummiyyune la ya’lemunel kitabe illa emaniyye ve in hum illa yezunnun

There are among them (ummiyyiina) people who have no knowledge of the Book (knowledge of the reality), other than what they assume (based on their conditionings); they live with their (baseless) conjectures. (A.Hulusi)

And there are among them illiterates, who know not the Book, but (see therein their own) desires, and they do nothing but conjecture.

Ve minhum ummiyyune la ya’lemunel kitabe illa emaniyye There are among them ummu (uneducated). They don’t know the book. They only have their delusions. They do conjecture. They believe delusions and fantasies. ve in hum illa yezunnun And they only assume. Their beliefs are only assumptions. It’s not based on intimate or knowledge.

The ummiyyune, we see in this verse; Ummiy; Ummet comes from the same word with Imam. Comes from the root Umm. Umm means public. First meaning of Ummi is, ignorant, uneducated. And the second meaning is pure and clean as the first day of borning. The ummi words, using to describe the prophet in Qur’an, are based on this meaning, pure and clean like his first day, never exposed to any cultural invasion, his heart and mind didn’t affected from enviromental cultures, pure and clean as light. Third meaning used in Qur’an for ummi is, those who didn’t blessed with book.

Emunel means this; emunel, is the plural form of ummi, which also means Utopia. As you may know in greek language when you use te word Utopia, U letter fell off. The remaining word is Topia Land. Non-existing country, neverland, dream country.

For ummiye, in other words utopia, Qur’an describes it as a devil’s trap. Ki vele u men ni yemnehum “I will tricked them again with Utopia.” I will delay them with utopic ideas. This is it. Utopia is ummiye. Also the 80.th verse we are about to reach says a similar notion like this. “Fire won’t touch us except a few countable days.” they said. That was their utopia. They were been cheated by their scholars. Their scholars were actually saying them a non-existing future.

“Whatever you do, whichever sin you make; you are Jews, aren’t you, you are the sons of Israel, aren’t you? Then you won’t feel the flames except a few countable days, You won’t feel the torment except that.”

They were stringing them along by saying them Allah will give you a special status, just because of your race. Why? Because they were ignorant. They were doing all that things because of their ignorance, which the following verse describe that as it is.

79 – Fe veylul lillezine yektubunel kitabe bi eydihim summe yekulunel kitabe bi eydihim summe yekulune haza min indillahi li yeshteru bihi semenen kalila* fe veylul lehum mimma ketebet eydihim ve veylul lehum mimma yeksibun

So woe to those who write the knowledge with their own hands (driven by their illusory selves), then say, “This is from Allah,” in exchange for a small price! Woe to what they write with their hands and woe to what they earn in this way! (A.Hulusi)

Then woe to those who write the Book with their own hands, and then say: “This is from Allah,” to traffic with it for miserable price!- Woe to them for what their hands do write, and for the gain they make thereby.

Fe veylul lillezine yektubunel kitabe woe to those who write the book with their own hands. bi eydihim yes, indeed woe to them. summe yekulune haza min indillahi What do they do by writing the book by themselves? They say: This is from Allah.” li yeshteru bihi semenen kalila They do this because of what? Gaining a small profit, getting their hands on some money. fe veylul lehum mimma ketebet eydihim Woe to them for what their hands do the writing. ve veylul lehum mimma yeksibun And woe to them for the gain they make.

There’s a settle point right there, you should notice. They didn’t sell the celestial messages for mere gain. What they were selling, couldn’t be celestial message of any kind, not Tora or any other Allah’s message. They were marketing the cheap, rip off things. What were all those? Things they wrote with their own hands. Not a holy or celestial message. For some reasons, this expression was understood like they were marketing Tora; the message they took from Allah and the messages they wrote down.

So what is the situation here? They were slandering Allah by saying their own words as “Allah’s messages.” They were laying some rules which were clearly from their hands and not Allah’s domain. How could they manage that? Like they were making annotations to Tora first. Some honest scholars make some deeds and activities. Then these people were putting annotations to these activities. Some generations later these annotations became written down, solid actions. They became the core. The book that holds all those solid annotations is called Vishna. The following scholars translated vishna as well. After long and detailed translations another book appeared and it’s called demara. With the total book of vishna and demara is called kalmuk. And this book handed the Jews by saying, “This is your book.”

So the book they offer is the leftovers of the leftovers of Tora. Those people had put their own ideas inside Tora, inside Allah’s words. After that nobody could reach the Tora anymore. Because whenever someone wanted to search for anything or ask anything, he had to look that annotations book the previous people created for them, not the Tora itself. They had to look what they searched in kalmut which is the united version of vishna and demara. And they had to answer from it.

That is what meant to say. They streched themselves between Allah’s book and humans. And they forced them to act thinks that doesn’t belong to Allah’s command but showed them like it was written in book. They gave them and they did it for just their own gains. For their efforts they gained either political or material profits but there was always a profit at the recieving end.

80 – Ve kalu len temessenen naru illa eyyamem ma’dudeh* kul ettehaztum indellahi ahden fe ley yuhlifellahu ahdehu em tekulune alellahi ma la ta’lemun

And they say, “The fire won’t burn us except for a certain amount of days.” Say to them, “Have you taken a covenant from Allah (the Absolute Reality in your essence)? For Allah will never break His covenant. Yet you make fabrications against Allah.” (A.Hulusi)

And they say: “The Fire shall not touch us but for a few numbered days:” Say: “Have ye taken a promise from Allah, for He never breaks His promise? or is it that ye say of Allah what ye do not know?”

Ve kalu len temessenen naru illa eyyamem ma’dudeh What were they saying? “The fire won’t touch us but a few numbered days.” There’s a fine example of claims they have from their own books written by their own hands. To make things convenient, they were guaranteeing societies fate by saying the fire shall not touch them, but a few days.

kul ettehaztum indellahi ahden fe ley yuhlifellahu ahdehu Have you taken a promise from Allah, for Allah never breaks a promise?

em tekulune alellahi ma la ta’lemun Or are you slandering Allah? Ask them; “Are you slandering Allah with something you clearly don’t know?”

Those salesmen were backing their claims, as it was 7 or 40 days according to tafsirs or Tora. How can they be able to do that? They translated the verse connected to this matter like this. “You will burn as long as you worshipped the cow.” (Except that, you won’t.) This was their back up. By definition of commenting, what was that? This is distortion of semantics. Semantic corruption, comment distortion. We can also say hermonotic distortion as well. So if we accept that a clear word change distortion is how dangerous; the meaning and comment based semantic distortion is very much the same. The corruption on the meaning and commenting.

Today, we muslims didn’t distort the words of Qur’an, couldn’t do it, to be honest. Allah has protected the text. Yet we muslims do this second type of distortion a lot unfortunately, this semantic, hermonotic meaning and commenting distortion. Allah protects and guides all of us from becoming this type of Jewminded people.

81 – Bela men kesebe seyyietev ve ehatat bihi hatiy’etuhu fe ulaike ashabun nar* hum fiha halidun

No! The truth is not as they assume! Whoever earns evil (through his thoughts or actions) and his mistake encompasses him (his system of thought blinds him from the truth) those are the people of the fire (suffering) eternally. (A.Hulusi)

Nay, those who seek gain in evil, and are girt round by their sins,- they are companions of the Fire: Therein shall they abide (for ever).

Bela men kesebe seyyietev Noo..! On the contrary; whoever makes an evil act, ve ehatat bihi hatiy’etuhu And his crime, his mistake surrounds him completely, fe ulaike ashabun nar whoever they are; they are the people of fire. Companions of Flames, Society of Fire. hum fiha halidun and they shall stay there eternally. Not temporary. Not some 7 days or 40 days or so. Forever.

Since I had translated these eternity concept while I was explaining the huldun meaning of heaven and hell, I’m moving on now.

Especially here, there’s an expression of ehatat bihi hatiy’etuhu . His sin, his mistake surrounds him completely, there’s a magnificent explanation here. These two expressions. Indeed one great metaphor is present here in this sentence.

What is the meaning of a sin completely covers or surrounds a person. Can a sin encompass a human being? Yes. “Hatiy” means “Wall” in arabic. Almost like building a wall of sins. A wall which blocks and surrounds heart.

How can you build a wall of sins in a heart? Every sin is a brick in that wall. By adding bricks one after another, it may reach a level so high, that wall blocks the conscience entirely. Then the heart wouldn’t be able to hear the voice of conscience. Cannot be able to listen to reason. Cannot be able to hear the sound of Qur’an, the revelations. So this situation comes with the words; ve ehatat bihi hatiy’etuhu. Sins surrounds a man. Right here, we may remember a hadith from Rasulallah; he says; A sin committed by a man, leaves a black dot in that mans heart. If he repents, that dot disappears. If not, every sin after that blackens the heart more and more and eventually heart darkens just like Allah says in Qur’an.

Kella bel rane ‘ala kulubihim (Mutaffiifin/14) No! On their hearts is the rust, (stain of rust) which they do. This is the verse our prophet shows as an example.

Heart is a glass mirror. Think, this mirrors glass peels off. Darkens. A darkens, blurred mirror wouldn’t be able to reflect the truth anymore. If you put this mirror in front of the truth, it cannot show you anything. You cannot say, “At least I can use it for glass purposes only.” Because it wouldn’t do you any good on that either. You can neither see the truth nor reflect it with that twisted glass mirror. Because without a proper build, you cannot use that thing for a mirror or just glass.

So think a heart build like that. This is the meaning of mistakes, sins surrounds a human completely. What does that do? It makes a human to alienate himself. Alienate the truth, which this should make you remember the verse we processed above.

Summe kaset kulubukum (74) Hardened heart. Their hearts hardened like stones, this is the very meaning of sin covered human metaphor. It almost like hese two verses translate themselves.

82 – Vellezine amenu ve amilus salihati ulaike ashabul cenneh* hum fiha halidun

But those who believe and do righteous deeds (for their salvation, as a result of becoming aware of their reality) – they are the people of Paradise and will abide therein eternally. (A.Hulusi)

But those who have faith and work righteousness, they are companions of the Garden: Therein shall they abide (For ever).

Vellezine amenu ve amilus salihati ulaike ashabul cenneh. But those who show Iman and do righteous deeds, they are the people of Paradise. hum fiha halidun They will stay there forever.

83 – Ve iz ehazna misaka beni israile la ta’budune illellahe ve bil valideyni ihsanev ve izl kurba vel yetam vel mesakini ve kulu lin nasi husnev ve ekiymus salate ve atuz zekah* summe tevelleytum ila kalilem minkum ve entum mu’ridun

And recall when We made a covenant with the Children of Israel “Do not assume the existence of, and worship an ‘other,’ other than Allah; give your parents their due right; do good to your relatives, orphans, and the needy; speak good words to people (words that direct them to the reality); and establish salat and give zakah (their practice of salat and zakah was different to the Islamic way).” Yet after this, except a few of you, you turned away (from your word), and you still continue to do so. (A.Hulusi)

And remember We took a covenant from the Children of Israel (to this effect): Worship none but Allah. treat with kindness your parents and kindred, and orphans and those in need; speak fair to the people; be steadfast in prayer; and give Zakat. Then did ye turn back, except a few among you, and ye backslide (even now).

Ve iz ehazna misaka beni israile la ta’budune illellahe ve bil valideyni ihsanev And remember We took a covenant from the Children of Israel. Covenant as in, their promise, their swear, oath. la ta’budune illellahe Worship none but Allah, you won’t serve anyone, only Allah.

ve bil valideyni ihsanev ve izl kurba vel yetam vel mesakini Treat with goodness to your parents, siblings, and orphans (I translated orphan is having nobody, because in literatural position every lone being who hasn’t anybody around for him is considered as orphan) A child whos mom and dad passed away is called an orphan. For this treat with kindness to orphans and people are in need, do good deeds to them.

ve kulu lin nasi husnev speak good words to people, ve ekiymus salate be steadfast in your salat (prays). ve atuz zekah and give zakah. summe tevelleytum ila kalilem minkum ve entum mu’ridun But what did you do after all those orders? You turned away. You opposed. ila kalilem minkum Most of you turned away from those orders except a few of you. ve entum mu’ridun (and for those Jews who were living in Madina when this verse arrived, to them) and you still continue to do so.

There are some of humanities unchangable constant values. Every verse shows these values. And these values are the same values that sent to sons of Israel in Tora. Treating with kindness to parents, to poor people. Making good deeds to siblings, to those who have nobody. Saying good words to people. Prays ans zakah which symbolize the connection between human and Allah, also with human and society. Zakah symbolizes the relations between human and his community. Salat (Prays) regulates the relations with Allah. And if you put these with the words above, what can you understand? la ta’budune illellahe Don’t worship anyone but Allah is connected to prays, so that human-Allah relation may establish clearly. Unity.

And to establish another connection between human and society, following words arrived. Watching over the poor, relatives, orphans and those who have nobody. Makind good deeds to parents. As you can see Qur’an establishes the rules and telling us the concepts of connections of humans between both Allah and human society.

84 – Ve iz ehazna misakakum la tesfikune dimaekum ve la tuhricune enfusekum min diyarikum summe akrartum ve entum teshhedun

And recall when We took your word that you will not shed each other’s blood or evict one another from your homes, and you had bore witness and consented to this. (A.Hulusi)

And remember We took your covenant (to this effect): Shed no blood amongst you, nor turn out your own people from your homes: and this ye solemnly ratified, and to this ye were witness.

Ve iz ehazna misakakum la tesfikune dimaekum ve la tuhricune enfusekum And remember that time we took your promise. la tesfikune dimaekum So that you won’t shed blood of each others.

[Additional Info: We took your promise that you won’t shed blood by following egos needs and desires and by leaving your real lives and special actions to follow egos features and search for its titles and its empty wishes. (İbn. Arabi- Te’vilat)]

ve la tuhricune enfusekum min diyarikum and you won’t evict one another from your homes.

[Additional Info: It means yourselves, your essences. Because soul is named as “person/essence”. “We took your promises that you won’t evict your essences from your homelands, your spititual headquarters, your holy gardens. (İbn.Arabi)]

summe akrartum ve entum teshhedun then you had consented to this. We took your covenants and you bore witness. ve entum teshhedun O..! The Jew Society who still live in Madina in times those verses arrived in, you are still testify to this promise. Because those promises we took are also written in Tora in your own hands.

85 – Summe entum haulai taktulune enfusekum ve tuhricune ferikam minkum min diyarihim tezaherune aleyhim bil ismi vel udvan* ve iy ye’tukum usara tufaduhum ve huve muharramun aleykum ihracuhum* e fe tu’minune bi ba’dil kitabi ve tekfurune bi ba’d* fe ma cezau mey yef’alu zalike minkum illa hizyun fil hayatid dunya* ve yevmel kiyameti yuraddune ila esheddil azab* vemallahu bi gafilin amma ta’melun

Yet you are killing one another and evicting a group of your people from their homes. You unjustly unite against them as enemies. And if they come to you as captives, you ransom them and evict them (although this was forbidden to you). So, do you believe in part of the knowledge of the reality (Book) and disbelieve in part? The recompense for those who do so among you is disgrace in worldly life; and on the Day of Resurrection they will be subject to the severest of suffering. Allah as your essential reality, is not unaware of what you do. (A.Hulusi)

After this it is ye, the same people, who slay among yourselves, and banish a party of you from their homes; assist (their enemies) against them, in guilt and transgression; and if they come to you as captives, ye ransom them, though it was not lawful for you to banish them. Then is it only a part of the Book that ye believe in, and do ye reject the rest? but what is the reward for those among you who behave like this but disgrace in this life?- and on the Day of Judgment they shall be consigned to the most grievous penalty. For Allah is not unmindful of what ye do.

Summe entum haulai taktulune enfusekum Then what happened? After that promise? You murdered each others. You slaughtered yourselves. ve tuhricune ferikam minkum min diyarihim One group amongst you emerged and evicted the other group from their homes. Banished them.

The thing mentioned here was the war between Jewia and Israelia, the two countries founded after Prophet Solomon’s death and split of his lands. These two countries handshaked with their neighbours and attacked on the other. Think about it. Israel nation made a pact with Assyrias and together they slaughtered the people of the Kingdom of Jew. Mostly they killed them, and they handed the rest to their old enemies new allies as slaves. Jews made them to other Jews.

After that, what happened? Interesting though, the king of Babylon, Nebuchadnezzar The Second made another pact with those enemies and crushed that Israelia nation who handed their brothers to their enemies. According to history records, there was a death count of 200.000 people at that incident.

Yes, there was a pointer in history, their past. You’ve always done that. Of course by that addressing another attention was out for the first addressed Jews at that time. What were they doing back then? Ben-i Kayyuka (one jewish tribe) made a pact with evs tribe. Beni- Kuraysa and Ben-i Nadir (other two jewish tribes) were making another pact with hazrech tribe of Madina arabs.

These evs and hazrech tribes were always in fight with one another. And by those pacts, their allies were always joining the fight with them. They were slaughtering one another again. Both in history and that times when this verse arrives.

tezaherune aleyhim bil ismi vel udvan You were helping each others with only sin, hatred and grudge. To yourselves of course. ve iy ye’tukum usara tufaduhum Whenever you capture a prisoner, even from your own tribe, even another jew just like you, you only let them go free for ransom. You were doing that.

ve huve muharramun aleykum ihracuhum This sentence is a muterize, a quote subtext. It belongs to the text above; as in (even evicting someone from his own is ordered as a sin to you); you were doing that even it was ordered you as a sin.

e fe tu’minune bi ba’dil kitabi ve tekfurune bi ba’d O you sons of Isreal who became Jewminded; is it only a part of the Book that you believe in, and reject the rest? Do you believe the truth partially and cover up the rest?

This thing mentioned there is this; they deleted the commands which they don’t like in Ten Commandments. I checked that Ten Commandments in Tora. Inside that ten commands there was no order about helping the poor and in needs like I translated in the verse 83. So what did they do? They splitted the first commandment into two pieces and served them as commands number 1 and 2. It’s like; O sons of Israel, (1) you will only worship me and (2) You won’t have any other deity but me. It’s clearly the same thing, same command. That means they deleted one command and split another into two pieces. So that they covered up the truth.

So this is the lesson here. This is what meant to be said. Don’t you become Jewminded too about this subject. Don’t give people your sorry excuses after you cover the truth and changing Allah’s commands by splitting or corrupting just for it doesn’t suit you.

fe ma cezau mey yef’alu zalike minkum illa hizyun fil hayatid dunya* What is the penalty for those among you who behave like this on earth; but disgrace in this life? Being sentenced to agony. ve yevmel kiyameti yuraddune ila esheddil azab On the Day of Judgement those shall be sentenced to the most grievous penalty. vemallahu bi gafilin amma ta’melun For Allah is not unmindful of what you do.

There’s a telling here that breaking and corrupting the truth would cause a social desolution and a loss of identity and character. It’s almost said he would be served as food to earth communities. Because agony on earth is this. Can’t you see this in society you live in? Those you dominated before, don’t count you as a human being today, this is a penalty, an agony. And the result of becoming Jewminded.

[Additional Info: You; who severed your connections from your borning essences, veiled from the light of the constant truth; you kill each others because you go astray and follow your egos and desires. A group among you, makes you follow the road of sin, directs you to wrong, encourages you to commit sins and follow your earthly desires; and by doing that they will banish you from your original, eternal homes. You help them with committing sins, you stay together in sins, commit those unspoken wrongs, so that they may notice you and follow you. You become tyrants, antagonize people, torture them, so that those dreadful acts may reach them. After that you infect them with those terrible acts, those savage natures. You encourage them to commit those same terrible sins you even embellish those horrible things to them. (İbn. Arabi-Te’vilat)]

86 – Ulaikellezineshteravul hayated dunya bil ahirati fe la yuhaffefu anhumul azabu ve la hum yunsarun

Those are the ones who have bought the life of this world (bodily desires and pleasures) in exchange for the eternal life to come (the inner reality). Their suffering will not be lightened, nor will they be aided! (A.Hulusi)

These are the people who buy the life of this world at the price of the Hereafter: their penalty shall not be lightened nor shall they be helped.

Ulaikellezineshteravul hayated dunya Those are the ones who have bought the life of this world in exchange for the eternal life to come. In other words, they sold their eternal joy for having earth. Getting earth means sacrificing your eternal life. What’s that mean? Your moral code would turn upside down. Taking something valuable and lower its value and taking something vulgar and exalting its nature. This is the turning your values, your ethics upside down. If that happens to your ethics and values; you behave badly to higher valued things and behave like they are your purposes to those that in truth means nothing to you. What is that means by another look? It means this. Even this world is your ride, even you should stay on its back for the ride, you switch roles and make the earth to travel on your back. Earth would made you its ride. This is by all means turning your ethics and values upside down. Earthly vessel, afterlife soul… Earthly vessel never gives up the opportunities for enslaving the heart.

By etymologic definitions, the origin of Earth means two things. 1- Down, 2- Close. Close, because it is close to body and mud. Humans body is made from mud. It’s low, down because of this mud. Compared to afterlife, of course. So if this temporary world tricks you, then your eternal afterlife would be lost to you forever.

fe la yuhaffefu anhumul azabu ve la hum yunsarun For those who do that; their suffering will not be lightened, nor will they be aided! They won’t find help in afterlife. How it won’t be helped? The second they find out that their values and ethics are reversed on earth; they will cry; “No..! How could we be tricked like that?” That regret will be the greatest agony for them for they won’t find any help after that point.

“Ve ahiru davana velil hamdulillahi rabbil alemiyn” (Jonah/10) “

Praise be to Allah, the Cherisher and Sustainer of the Worlds!” All products of our claims, causes and lives are for Allah and our last word to our Allah is “Hamd”. “Esselamu aleykum.”



İslamoğlu Tef. Ders. BURUC SURESİ (01-22)(189-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Yeni suremiz Buruc suresi. Buruc suresi adını diğer suremizde olduğu gibi ilk ayetinden alıyor. Burçlar demek. Burç aslında Kur’an dilinden batı dillerine de geçmiş, hepsinde de aynı manaya geliyor. Burg diye anıyorlar onlar, telaffuz ediyorlar. Hamburg, Lüksemburg. Yani bu isimler hep burc manasına gelen kelime. Arap dilinden alınmış kelimeler bunlar.

Buruc suresi Mekkî bir sure. Necm ile Hakka arasında indirilmiş ve indirilme zamanını bize ele veren bir sure çünkü işkenceden bahsediyor. Mü’minlere işkencenin bu kadar ayrıntılı bir örnek üzerinden, bu kadar ayrıntılı tasvir edildiği Kur’an da yer çok azdır, veya yoktur desem daha doğru olur. Onun içinde 5 veya 6. yılda inmiş olması kuvvetle muhtemel, çünkü Mekke de mü’minlere işkencenin zirveye çıktığı yıllar 5 ve

6. Hassaten de 4. yılın sonu, 5. yıl idi. Habeşistan hicretinin başladığı yıl idi.

İlk tertiplerde, ilk nüzül sıralamalarında Şems suresi ile Tiyn suresi arasına yerleştirilmiş.

Konusu belli, inanca baskı. Yani aslında burada örgütlü devlet teröründen söz edilir. Sanki bu surenin ismini şöyle açsak (Devlet terör suresi) de denilebilir. Veya örgütlü terör suresi denilebilir. Veya iktidarın terörü suresi denilebilir. İktidar terörünü ele veren, onu kınayan, onu yeren, onu yerden yere vuran, veyahut ta belki de daha bir açılımıyla inanca baskıyı reddeden sure denilebilir.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, rahıym olan Allah adına.

1-) VesSemâi zâtilburûci;

Andolsun o burçları barındıran Uzay’a! (A.Hulusi)

01 – O Semai zatilbüruca. (Elmalı)

VesSemâi zâtilburûci burçlar sahibi gök şahit olsun. Yine şahitlikle başladı. Şahit tutarak başladı. Neye şahit olsun gök? Başlangıçta Allah’a şahit olsun. Varlığına ve birliğine şahit olsun. Allah’ın şahit olduğuna şahit olsun. Allah’ın hesap soracağına şahit olsun. Bir gün hesap gününün geleceğine şahit olsun. Başka? İnsana şahit olsun gök. Gök kubbe altında işleniyor tüm suçlar. Gök kubbe altında işleniyor tüm zulümler, tüm ah vahlar gök kubbe tarafından işitiliyor. Gök kubbe bunları saklıyor bu ahu eninleri zayi etmiyor. Bir gün gelecek gök kubbede toplanan bu sesler Allah tarafından bir bir şahit olarak dinletilecek.

Bugün pozitif bilim kâinatta gök kubbeye saldığımız hiçbir sedanın boşa gitmediğini tespit etmiş durumda. İşte size gök şahit olsun ayetinin açılımı. Gök nasıl şahit olur? Sesleri biriktirerek, seslerin hiç birini zayi etmeyerek insanlığın başından bu güne kadar insan ağzından çıkmış tüm iyi ve kötü, tüm adalet ve zulüm sözcüklerini hafızaya kaydederek şahit olur. Bu da bir şahit değil midir.

Burç; ortada olan şey. Saray, kale, burç. Zaten burç olarak ta anılıyor. Yine yıldızlar. Büyük yıldızlar, takım yıldızlar, takım adalar. Bunların oluşturduğu suretler. Mesela aslan sureti. Aslan burcu aslan suretini verdiği için. Balık burcu; balık, kova burcu; kova, yengeç burcu; yengeç gibi olduğu için isimlendirilmiş zaten. Veya 12 burç. Koç, boğa, ikizler, yengeç, aslan, başak, terazi, akrep, yay, oğlak, kova ve balık. 6.sı güneyde 6.sı kuzeyde bu burçların ki bunlar takım yıldız kümeleri aslında. Bunların bulunduğu alana mıntıkat-ül buruç deniliyor. Yani bütün bu anlamlara gelebilir.

Tabii ki burada ki burçla günümüzdeki falcılığı ayırt etmek lazım. Hele hele günümüzde iyice çığırından çıkmış olan arraflık ve kahinliğe dönüştürülen burçculuğu, buradaki burç hakikati ile ayırt etmek lazım. Burçların, göğün, ayın, kâinatın insan ve davranışlarıyla etkileşimi hiç şüphesiz ki gerçeklik payı olan bir husus. Ayın özellikle kadın bedeni üzerinde ki tezahürlerini nasıl inkar edebiliriz. Fakat buradan yola çıkarak insan iradesini ipotek altına alan ve kendi kendini gerçekleştiren kehanete dönüşen burççuluğu asla tecviz ve tasvip edemeyiz.

Senin burcun, atıyorum başak burcu, veya yengeç burcu. Yengeç burcundan olanlar çabuk pes edermiş. Hayda..! bizimki hiçbir işi başaramıyor. Eline aldığı her iş yarım, hiç direnci yok, sebatı yok, sabrı yok, hiç. Kendisine sorduğunuzda ben ne yapayım, burcum yengeç, ben ne yapayım falan burçtanım. Bizimkisi her işte başarısız, başarısızlığı da akılsızlığından kaynaklanıyor. Çünkü rabbimiz aklını kullanmayanı pisliğe mahkum ederiz diyor. Ömrü pisliğe mahkum olmuş. Soruyorsunuz niye pisliğe mahkum oldun? Eğer cevabını Allah’tan alacak olsa aklını kullanmadığın için demesi lazım. Ama burççuluktan almaya başladığında; ne yapayım benim suçum yok ki, falan burçta doğmuşum.

İşte böyle kendi kendini gerçekleştiren bir kehanete dönüştüğünde insanoğlunun kendi iradesine hakaret anlamına geliyor ve burada eli kolu bağlayan bir zincire, şeffaf bir zincire, bir prangaya, bir akıl prangasına dönüştüğü için burççuluğu reddetmemiz gerekiyor. Yoksa burç bilimini veya kânatla, tabiatla, göklerle, gök cisimleri ile insanlar arasında ki hatta parçanın parçayla parçanın bütünle irtibatını inkar etmek anlamına hiç gelmiyor tabii ki.

[Ek bilgi; İbn. Arabi’de Astroloji.

Burçlar olarak nitelendirilen takımyıldızlar eski çağda Babil'liler tarafından tespit edilmiş ve tasnife sokulmuştur. 12 Burç olarak tasnif edilen takımyıldızların bu durumuna ait bilgi bazı kaynaklarda o çağda yaşadığı ileri sürülen İdris Nebi'nin mucizesi olarak da belirtilmiş ve bu ilmin kaynağının adı geçen Zât olduğu öne sürülmüştür.

Daha sonra bu ilim Yunanlılara, Mısır'lılara ve İslâm âlemine intikâl etmiştir. Burçlar denilince akla gelen, Dünya ve üzerindekileri etkileyen 12 büyük takımyıldızdan söz edilir. Bunlar sırasıyla şöyledir: Koç, Boğa, İkizler, Yengeç, Aslan, Başak, Terazi, Akrep, Yay, Oğlak, Kova, Balık. (İbn. Arabi-F. Mekkiye)

İ. Hakkı Erzurumi’de astroloji.

Bedenin terkibi bahsinin ikinci fasıl, üçüncü nevi'nde ise Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri şu görüşü anlatır:
"Allâhû Teâlâ'nın kudreti ile, ulvî ecramın -planetlerin ve burçların- süflî cisimlerde -maddi yapılarda- çeşit çeşit tesirleri daimî olduğundan, bütün halkın şekil, hâl, ahlâk ve tavrı henüz ana rahminde nutfe iken rastgelen baht ve talileri tesirlerinden meydana gelmiştir.

Ana rahmine nutfe vâhi olduğu saatte, baba ve ananın tâlileri hangi işte ise, o, nutfenin zâtına tesirle nakşıbend, yani işlenmiş olur.

Mesela saadeti, şekaveti, anlayışlı, ahmak, bahil cömert, korkak, yiğit, sevgi, düşmanlık hırs kanaat, himmet ve alçaklık, fakirlik ve zenginlik, rahat ve rahatsızlık, yaşama ve yaşamama, ceml ve kemâl, kelâl ve melâl her ne hâl üzere ise, o nutfenin zâtına tali olur. Çünkü o nutfe ceninin cisminin levhi mahfuzdur. Levhi mahfuz ise bu âlemin mazharı, aynasıdır. Nitekim Habîb-i Ekrem (s.a.s) hazretleri şöyle buyurmuştur:

- Saîd o kimsedir ki, annesi karnında saîd olmuş; şakî o kimsedir ki, annesi karnında şakî olmuştur!..

Herkesin talinin tesirini remz ve işaret ile duyurmuştur.

Halkın bütün şekil, sıfat ve mizaçları felekî vaziyetler gereğince rahimlerde ayrı olunca, ecelî müsemmaları da mizaçlarına göre orada muhtelif takdir olunmuştur. (İ. Hakkı Erzurumi-Marifetname)

           xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Mevlâna Celaleddin Rumî de astroloji.

Pencereden giren ziya evin içinde dolaşır ve yer değiştirir. Çünkü güneş bir burçtan bir burca intikal eder.

Her kim bir yıldıza irtibatı ve münasebeti varsa o yıldızın hükmünde seyr-ü hareket eder.

Talihi Zühre yıldızı olursa zevku taraba ve aşk u talebe külliyen mail olur.

Eğer kanlı ve zalim tabiatlı Merih yıldızına mensup olursa; ceng, iftita ve husumet talebinde bulunur.

Yıldızların ötesinde bir takım yıldızlar daha vardır ki onlarda yanmak, sönmek ve uğursuzluk diye bir şey olmaz.

O yıldızlar şu meşhur 7 gökten başka göklerde seyrederler.

Onlar envar-ı ilahiyyenin şa’şaasına karşı rüsuhlu ve meleklelidirler. Ne birbirinden ayrı ne de yekdiğerine muttasıldırlar.

Her kimin talihi yıldızların ötesinde ki yıldızlardan olursa onun nefsi recm-ü tard hususunda kâfir yakıcı olur.

O kimsenin hışmı Merih yıldızının hışmı ve gazabı gibi değildir. Merih, mağlup iken galip görünmek gibi ters gidişlidir. Yahut o kimse galip iken mağlup görünmekle (münkalip rey)dir.

Şeklinde devam ediyor. (Mesnevi 2. cilt748- 752..)

            xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Ahmed Hulusi de astroloji

Eskilerin "BURÇ" kelimesiyle adlandırdığı takımyıldızlar yaklaşık 500-600 milyon ile milyarı geçen sayılarda bir araya gelmiş Güneş benzeri yıldızlardan oluşmuştur. Ve bunlar, evrene, kendi yapılarına uygun bir biçimde çeşitli kozmik ışınlar yayarlar. Bunların yaydıkları ışınlar ise Güneş çevresinde dönmekte olan Dünya'yı ve üzerindekileri, tüm sistemle birlikte sürekli bombardıman altında tutarlar.

Güneş sistemindeki Plüton, Neptün, Uranüs, Satürn, Jüpiter, Mars, Dünya, Venüs, Merkür isimli planetler sürekli olarak bunlardan gelen tesirleri alırlar ve bir tür yansıtıcı görevi görerek insan beyinlerini daimî olarak etki altında tutarlar.

Astroloji yıldız falı mıdır, yoksa bir gerçek ilim mi?

Bize sorarsanız. İnsanlığın oluş düzeni ve sistemi Astroloji ilminde mevcuttur. Nitekim Muhyiddini Arabî de bu yüzden burçların tesirleri hakkında:

"Dünya'da ve cennetlerde oluşan her şey burçların tesirleriyle meydana gelir" ifadesiyle konuya işaret etmiştir.

Bu tesirleri fark edip, ancak genel ilâhî nizam içindeki yerini değerlendiremeyen insanlar geçmişte ancak Ay'a, Güneş'e ve diğer yıldızlara tapınma durumuna girdikleri için, daha sonraki devrelerde bu konu kapatılmaya gidilmiştir.

Oysa... İlâhî düzen içinde yağmurun rüzgârın, yenen yemeğin yeri ne ise, bu takımyıldızların ve onların ışınımlarının yeri de odur!.. Her biri ne görev için var edilmiş ise, o görevi yerine getirmektedirler. Onların bu tesirleri dahi ilâhî irade içinde kudreti ilâhî ile meydana gelmektedir.
Nasıl, yediğimiz yemek, içtiğimiz su belli bir enerjiyi oluşturup bedenimize yararlı oluyor diye bunlara tapınmak gerekmiyorsa ve tapınılmıyor ise; aynı şekilde beyinlerimizin çalışma düzeni üzerinde ilâhî takdir ve tedbir gereği olarak tesirli olan bu burçlara ve planetlere de asla tapınılmaz ve onlar ilâh düzeyinde mütalaa edilemez!.. Hâlbuki, bu gerçeğe rağmen Dünya üzerinde bugün Güneş'in oğluna tapıp, bayrak edinenler mevcuttur.

Burçların yaymış olduğu ışın türleri esas olarak dörde ayrılır. Bu türler eskiden yapılan tasnifte, şu isimlerle belirtilmiştir:

Ateş; Koç - Aslan – Yay

Hava; İkizler - Terazi – Kova

Su; Yengeç - Akrep – Balık,

Toprak; Boğa - Başak – Oğlak

Şimdi önce bu dört gruptan söz edelim.

"Ateş" grubunun en bariz özelliği, bu gruptan olan kişilerin kendini beğenmiş, gururlu, dediğim dedik, bir yapıda olmalarıdır. Daima çevrelerine hükmetmek isterler. Hep zirveye tâliptirler.
"Hava" grubunun özelliği ise havaî bir tip olmalarıdır. Sebatkâr olmazlar. Her konuya dönüktürler. Fakat bir süre sonra o konudan bıkıp başka bir konuya merak sararlar. Fedakâr ve çevreyi düşünen tiplerdir.

"Su" grubunun ortak özelliği ise son derece duygusal bir kafa yapısına sahip olmalarıdır.

"Toprak" grubu insanların ortak özelliği ise sâbit fikirli ve genelde maddeye dönük, paraya bağlı olmalarıdır. (Ahmed Hulusi-İnsan ve sırları)]

VesSemâi zâtilburûc burçlar sahibi gök şahit olsun.

2-) Velyevmilmev’ûdi;

Vaad olunmuş o sürece! (A.Hulusi)

02 – Ve o yevmi mev’uda. (Elmalı)

Velyevmilmev’ûd vaad olunan gün şahit olsun. vaad edilen gün ne? Elbette ilk akla gelen hesap günü. Yevmil hısab. Dahası Kur’an da ki Fatiha da ki ismiyle YevmidDiyn; din günü, deyn günü, borç günü, borç ödeme günü. Yani adalet günü, hesap günü. Adaleti ahire için kullanmıyor Kur’an onun için bizim de kullanmamamız lazım, Ahiret Allah’ın rahmet günüdür aslında. Mağfiretini sonuna kadar açtığı gündür aslında. Allah ahirette rahmetiyle muamele eder. Bu manada YevmidDiyn en doğru karşılık olsa gerek yevmilmev’ud için.

3-) Ve şahidin ve meşhud;

Şahide ve şahit olunana! (A.Hulusi)

03 – Ve şâhide ve meşhûda kasem olsun. (Elmalı)

Ve şahidin ve meşhud şahit, şahit olsun da, şahit olunan da şahit olsun. Yalnız şahit değil şahit olunan da şahit olsun. Yani şahit ve meşhud; 1. ihtimal bu ayetler neye tekabül eder dersek, elbette ki yemin bu ayetler. Şahit kılma, ve şahit kılınmayla alakalı ..yevmün meşhud geçiyor Kur’an da Hud/103 de. yani şahit olunan gün. Kıyamet için, hesap günü için meşhud günü diyor Kur’an. Burada ki kelimeyle aynı.

Yine; ..meşhedi yevmin azıym. (Meryem/37) de. Yine ahiret için, yine hesap günü için meşhedi yevmin azıym geçiyor. Buradakini andırır ve çağrıştırır şekilde. Bunlarla bağlantılı olarak okursak bu ayetleri, bu ayetleri sadece dünyada yapılan ve belli bir coğrafya da gerçekleşmiş olan bir zalimin zulmüyle sınırlı saymayıp ahireti de içine alan, ahirete de taalluk eden bir şekilde okuyabiliriz. Yani bu pasaj 2 şekilde okunabilir. Bir dünyaya yönelik, bir ahirete yönelik. Dünyaya yönelik okuması şu okuyacağım ayetle çok bağlantılı;

4-) Kutile ashâbül uhdûd;

Öldürüldü o hendek halkı… (A.Hulusi)

04 – Tel’ıyn edildi sahipleri o uhududun. (Elmalı)

Kutile ashâbül uhdûd kahrolsun. Kutile; öldürüldü manası vermek çok yanlış, Kur’an da ve Arap dilinde bu iğrenç manası, lanet manasına gelir. Allah’ın rahmetinden uzak olsun. Hatta hatta Arap dilinde mücerred olarak kullanıldığında geberesice manasına gelir ki bu sevdiği içinde söylenebilir. Ama burada değil tabii ki. Kızdığı içinde söylenebilir. Hani insanlar bebelerini severlerken, dedeler torunlarını severken geberesice derler. O manada da Arap dilinde mücerred kullanıldığında kullanılıyor. Fakat karine açık burada, burada kahrolsun manasına. Kim? Uhdud ashabı kahrolsun.

Uhdud ashabı kim? Ondan fazla rivayet var. bize kadar gelen. Hz. İbrahim, hz. Nemrud arasında ki mücadele demişler bazıları. Bazıları Yahudiler ile Babil kıralı Nebukadnezar arasından geçen zalim – mazlum mücadelesi. Yine Zünuvas ile Yemen de Necran da, bugünkü Necran da, Suudi Arabistan güney sınırlarında kalan bir bölge. Necran da yerleşik bir devletin başkanı olan Zünüvas ile İsevi mü’minler arasında geçen bir zalim mazlum münasebeti, yani zulüm olayı. Yine Antonyus ile İseviler arasında geçen bir olay diyenler var.

Yerler de birden fazla; bir çok ihtimal ileri sürülmüş tefsirlerde. Bu olay Necran da olmuştur diyenler var, Şam da olmuştur diyenler var, Faris te, İran da olmuştur diyenler var, Irak ta olmuştur diyenler var, Habeşistan da olmuştur diyenler var. Peki ne diyeceğiz?

Efendimiz A.S. çok güzel bir kıssa, daha doğrusu hikaye anlatır Hikayenin tarihsel karşılığı nedir bilmiyoruz. Ama bize anlattığı bu kıssa gerçekten ibret verici, Yani şahadet ölmek değil birinin bin diriltmek için kendini feda etmesidir manasına gelen bir kıssa.

Şehit toprağa gömülen bir tohuma benzer. Allah yolunda hayatını şahit kılana şehit denir. öncelikle şehidin tarifini insanlar yapmazlar, Allah yapar. Çünkü Kur’an a göre şehit, Allah’a hayatını şahit kılandır. Allah yolunda yürüyendir. İşte bu manada şehit toprağa gömülmüş bir tohumdur ki bir tanesi toprağa düşer bin tanesi çıkar manasına gelir.

Olay Necran da geçmektedir. Necran da bir alim vardır, bölgenin putperest halkının taptığı putlara tapmıyor, o tek Allah’a ibadet ediyordur. Hatta bu hal ehli zattan bir takım olaylar zuhur ettiği içinde ona sihirbaz demektedir bölge halkı. Ve bölgede bir genç bu alimin, bu zahid insanın hayatına hayran olarak ona çırak olur. Şakirt olur, mürid olur. Ve o da mü’min olur, iman eder. Artık Allah’a kulluk yapmaya başlar ve bu bölgenin putperest kralının, veyahut ta bölgenin Yahudi putperest kralının, öyle de diyelim, Çünkü Yahudi olmak, putperest olmaktan azade olmak anlamına gelmiyor o manasıyla. Samiri gibi de olabiliyor. İşte Zünüvas’ın kulağına gider ve benim inancımdan benim vatandaşım nasıl yüz çevirir diyerek adam tüm zulmü ile gencin üzerine yürür.

Fakat hangi komployu kurduysa genci öldüremez. Bir türlü genci temizleyemez. Bu inanç yayılmasın diye genci öldürmek istemekte fakat öldürememektedir. En sonunda gence sorar. Seni ne yaptımsa öldüremedim. Söyler misin seni öldürmenin yolunu sen öğret der. O da der ki; Al bu oku, bayramda tüm toplumun toplandığı meydan da bana bu oku şu delikanlının rabbinin adıyla diye sıktır, attır, işte beni o zaman öldürebilirsin der.

Dediği yapılır, bir bayram günü tüm Necran lılar bayram alanındayken gencin verdiği ok Bismi rabbi hazel gulam. Bu delikanlının rabbinin adıyla denilerek atılır ve delikanlı yere yığılır. İşte olan olmuştur. Bir düşmüş, bin kalkmıştır ve orada bulunan insanlar ayağa kalkarak; Amenna Birabbi hazel gulam, biz bu delikanlınım rabbine iman ettik derler Ve Zünüvas elde etmek istediği sonucu elde edemediği gibi bütün bir Necran halkının imanına sebep olan olayı ortaya çıkarır.

İşte bunun üzerine Zünüvas ta siz misiniz böyle yapan diyerek ateş çukuru hendekler kazdırır, ve içine ateşler yaktırır ve insanları o hendeklere atar. Ya inancından döneceksin, ya da yanacaksın. Der. Küçük çocuklarda, annelerde, emzikli bebelerde bundan kurtulamazlar. Bu olayı anlatmaktadır.

Bu olayla Tirmizi de ve Müslüm de geçen bu hadis arasında doğrudan bir bağ kurulmaz aslında rivayette geçtiği şekliyle Ama bu bağı daha sonra şarihler kurmuşlardır. Bu bağ aslında çok ta fena olmamıştır, çokta ayrıksı kaçmamıştır. Gerçekten de yapılan araştırmalarda bölgede bir takım kitabeler bulunmuştur bu yüzyılda ve bu kitabelerde bölgede böyle bir zulmün yapıldığının delilleri hakikaten de ortaya çıkarılmıştır. Eğer bir ihtimal söylenecekse tarihsel olarak bu Necran olmalıdır. Zaten Hz. Ömer de hilafeti döneminde Necran da bu zulmün yapıldığı yere bir mescit yaptırmış, o mescidin yerinde halen bir mescidin ayakta olduğunu fakir de duymuştum. Dolayısıyla olayın tarihi arka planı böyle, ama ahirete müteallik olarak ta anlayabiliriz, devam edelim.

[Ek bilgi; “Hendeğe atılanlar öldürüldüler…” yani, nefsin sıfatlarıyla perdelenen bedenliler, beden arzı çukurlarında ve hendeklerinde lanetlendiler, (İbn Arabi-Tefsiri-Kebir Te’vilat C/2)]

[Atlanan ayetler;

5-) En nari zâtİlvekud;

O çıralı ateşte. (A.Hulusi)

05 - O çıralı ateşin. (Elmalı)

En nari zâtİlvekud O ateş ki çıralı, tutuşturacak odunu çırası çok, yani o alevli ateşi kapsayan "uhdûd"un, o ateş hendeğinin sahipleri ki müminleri imanlarından vazgeçirmek üzere içine atmak için böyle ateş hendekleri yaptıklarından dolayı "Ashab-ı uhdûd" adını almışlar.

Fakat kalplerdeki imanı bu şekilde yakmağa çalışanlar başarılı olamamış, aksine lanetlenerek mağlup edilip ezilmişler ve adları kötüye çıkmıştır. Bunların kimler ve nerelerde olduğuna ve Yemen'de, Necran'da, Irak'ta, Şam'da veya Habeş'te Mecusiler veya Yahudiler veya bazı krallar tarafından yapıldığına dair birçok rivayet nakledilmiş ise de Kur'ân bunları belirleme maksadı da şımardığından, sadece nitelikleri ve fiilleriyle zikr olunmuşlardır.(Elmalı)

En nari zâtİlvekud En nar Kuran da geçtiği hemen her yerde cehennem ateşi anlamına kullanılır. zâtİlvekud tutuşturulmuş ve bu da odundur aslında, aslında yakıttır. Petrol de vekud dur. Eğer o taraftan bakarsak. Yanan her şey. Bu manada Kur’an da Hümeze suresinde bu kelime bir daha geçiyor. Narullahil mûkadeh. (Hümeze/6) Allah’ın tutuşturulmuş ateşi. Demek ki vekud ahirete müteallik anladığımızda hiçbir beis yok aksine doğal olarak bağlamda öyle anlamamız daha doğru olur. (Mustafa İslamoğlu farklı tefsir dersleri)

6-) İz hüm 'aleyha ku'ûd;

Hani onlar ateş çevresinde oturanlardı. (A.Hulusi)

06 - O vakit ki üzerine oturmuştular. (Elmalı)

İz hüm 'aleyha ku'ûd O vakit ki üzerine oturmuşlardı (Elmalı)

(Bazı rivayetler; 1 - Hz. Ali'den (r.a) rivayet olunduğuna göre, İran Kisrâsı, bir gün içkiden dolayı sarhoşken, kendi kız kardeşi ile zina etmiş ve ikisi arasındaki ilişki devam etmişti. Bu haber halk arasında yayılınca, Kisrâ, 'Tanrı kız kardeşlerle evlenmeyi helâl etti.' diye ilan etmiş, halk da buna karşı çıkınca azab etmeye, hatta onları ateş dolu hendeklere atarak öldürmeye başlamıştı. Hz. Ali, Mecusilerde, kız kardeşle evlenmenin o zamandan başladığını söyler.

2 - Bu olaylar içinde en meşhuru Necran Hıristiyanlarının başına gelendir. Bunu İbn Hişam, Taberî, İbn Haldun ve Mu'cem-ul-Buldan'ın sahibi ile diğer Müslüman tarihçiler rivayet ederler. Bu olayın özeti şöyledir:

Himyer (Yemen) Kral'ı Tuban Esed Ebu Karib, bir defasında Medine'yi ziyaret etti. Orada Yahudilerle temas ederek, dinini değiştirdi ve Yahûdi oldu. Beni Kurayza'dan (Yahûdilerin Medine'deki kollarından biri) iki Yahûdi alim alarak Yemen'e getirdi. Böylece orada Yahûdiliği yaymaya başladılar.

Daha sonra oğlu Zûnuvas tahta geçer ve Necrân'ı (Arabistan'ın güneyinde Hıristiyanların en kuvvetli merkezlerinden biriydi) ortadan kaldırmak için hücum ederek oranın halkını Yahûdi olmaları için zorlar. (İbn Hişam bunların Hz. İsa'nın gerçek dini üzerinde bulunduklarını söyler) Zûnuvas Necran'ı ele geçirdikten sonra halkı Yahûdiliğe davet edince, halk bu daveti reddetti.

O da bundan dolayı birçok kimseyi, ateş dolu hendeklere atarak yaktı ve bir çoğunu da katletti. Toplam 20.000 kişi öldürüldü. Necran ahalisinden bir şahıs, dost Zûsaliban'a gitmeyi başardı. Bir rivayete göre Rum Kayseri'ne gitti, yine bir başka rivayete göre ise Habeşistan Kral'ı Necaşi'ye giderek, bu zulmü ona anlattı. Birinci rivayete göre Rum Kayseri Habeşistan kralı'na mektup yazdı. İkinci rivayete göre ise, Necaşi, Rum Kayseri'ne deniz kuvvetleri göndermesi için ricada bulundu. Sonunda Habeşistan, Uryat isimli bir komutanın emri altında 20.000 askeri Yemen'e gönderdi. Zûnuvas öldürülerek Yahûdi hakimiyeti ortadan kaldırıldı ve Yemen Habeşistan sınırlarına dahil edildi. (İbn Cerir)(Ebu-l ‘Alâ Mevdudi.)

İz hüm 'aleyha ku'ûd hani onlar onun başında oturduklarında. Bunu sebebi nüzüle müteallik anladığımızda yaktıkları ateş çukurunun tepesine, başucuna oturmuşlar seyrediyorlar şeklinde çevirmemiz lazım. Ama bu ahirete müteallik olarak anlarsak ki doğru anlayışın o olduğunu düşünüyorum, o zaman aleyha’yı ateşin üstüne oturmuşlardır. Çünkü ‘alâ; üzerine demektir. Sanki bir tandır var, tandırın üzerine oturmuşlar. (Mustafa İslamoğlu farklı tefsir derslerinden)]

7-) Ve hüm ‘alâ ma yef’alune Bilmu’miniyne şuhud;

Onlar, iman edenlere yaptıkları şeylere şahittiler! (A.Hulusi)

07 – Mü’minlere yaptıklarına karşı şahit de oluyorlardı. (Elmalı)

Ve hüm ‘alâ ma yef’alune Bilmu’miniyne şuhud onlar mü’minlere yaptıkları zulmü seyrediyorlardı. Mü’minlere yaptıklarına şahit oluyorlardı. Veya daha hoş bir meal verebilir miyiz buraya? Bence verebiliriz; şöyle bir meal vermek daha hoşuma gidiyor. Zira mü’minlere yaptıkları kendi başlarına gelmişti. Ahirete müteallik olarak okursak burayı. Yani meşhedi yevmin azıym. (Meryem/38) ayetleriyle birlikte okuduğumuzda mü’minlere yaptıkları başlarına gelmişti.

Ve hüm ‘alâ ma yef’alune Bilmu’miniyne şuhud Burada ki ‘alâ anahtar sözcük.

8- ) Ve ma nekamu minhüm illâ en yu’minu Billâhil ‘Aziyzil Hamiyd;

Onlardan (iman edenlerden) yalnızca Aziyz ve Hamiyd olan Allâh’a iman ettikleri için intikâm aldılar. (A.Hulusi)

08 – Onlardan kızdıkları da yalnız azîz, Hamîd olan Allaha iman etmeleri idi. (Elmalı)

Ve ma nekamu minhüm illâ en yu’minu Billâhil ‘Aziyzil Hamiyd onlar mü’minlere Aziyz ve Hamiyd olan Allah’a iman etmeleri dolayısıyla işkence etmiştiler başka sebeple değil. Başka hiçbir nedeni yoktu. Aziyz ve Hamiyd olan Allah’a iman ettikleri için. Nekame; reddetti ve cezalandırdı manasına geliyor.

Aziyz ve Hamiyd esmasıyla bitmesinin nedeni yok mu ayetin? Elbette var. Bu şu manaya geliyor; İmana saldırı Allah’a saldırıdır. Allah’a saldırıdan ise Allah zarar görmez. Çünkü Aziyz’dir. Siz tüm hamdinizi Allah’a yöneltin, Allah hamdlerin makamıdır ve hamdler O’na mahsustur. Hamd bu manada sadece verince değil alınca da hamd edilen, sadece sevinince değil üzülünce de Allah’a yönlendirilen teşekkürdür. Yani Allah yolunda acı çekiyorsak Allah’a hamd etme makamında olduğumuz hatırlatılıyor. Neden?

1 – Allah verdi zaten, Allah alır. Allah aldıysa, veren aldıysa ne demeye hakkınız var.

2 – Daha büyüğünü vermek için alır. Dolayısıyla Allah’ta alacağınız olsun tabir caizse.

3 – Allah’a güvenmiyor musun, rabbiniz alsın. Şu dünyada herkes zaten zorluk içinde bir hayat geçiriyor. Daha önceki surenin içinde görmedik mi inneke kadihun ila Rabbike kedhan femülakıy. (İnşikak/6) ne kadar zorluk içinde yüze yüze en sonunda rabbine zaten varıyor. Kaçmak istese de varıyor, istemese de varıyor. Dolayısıyla sen bu zorluğu ey insanoğlu rabbinin yolunda üstlen. Hani efendimizin ağzından Hakim’in Müstedrek’in de nakledilen ve fakirin hayat tarzı olarak benimsediği o meşhur haber var ya; Neydi o?

Allah’ın dinini dert edinenin dertlerini Allah satın alır, özel dertlerini Allah satın alır. Allah’ın dinin, dert edinmeyip de özel dertleriyle baş başa kalanı da Allah derdiyle baş başa bırakır. Ne halin varsa gör dercesine.

Hayat düsturu bu olmalı. Allah’ın dinini dert edinmek ve kendi özel dertlerini Allah’a satmak. Akıllılık bu değil mi?

[Ek bilgi; Şu anda bizler de mü’miniz. Şu anda bizler de îman ediyoruz. Ama âyetin ifadesine dikkat ederseniz onlar bizden farklı inanmış. Onlar, o mü’minler bizden farklı müminlermiş ki onun için yakılmışlar. Bizden çok farklı bir îmanla inanmışlar da onun için hendeklere gömülmüşler.
Kâfirlerin bu kadar gazaplanmalarının sebebi onların bizim gibi eksik inanç sahibi olmamaları. Onlar Allah’a Allah’ın istediği gibi îman etmişler. Nasıl bir Allah’a inanmışlar? Ya da inandıkları Allah’ın ne sıfatları varmış? İnandıkları Allah’ı hangi sıfatlarla bilmişler?

Hangi sıfatların sahibi bilmişler? Bakın Allah diyor ki:
Bu Müslümanlar Azîz olan bir Allah’a inanmışlar. Ya da inandıkları Allah’ı Azîz bilmişler de onun için yakılmışlar. Eğer bugün kâfirler tarafından bizim karşımıza da bu tür hendekler kazılıp diri diri yakılmıyorsak, eğer şu anda kâfirleri bu kadar gazaplandırmıyorsak, eğer şu anda kâfirler bizden rahatsız değillerse, eğer şu anda kâfirlerle kol kola bir hayat yaşıyorsak, kesinlikle bilelim ki bizler eksik inanıyoruz da ondan. Allah’a, Allah’ın istediği inanmıyoruz da ondan. Eğer böyle olmasaydı, eğer bugün bizler de o mü’minler gibi inanmış olsaydık, o zaman bu kâfirler karşısında bizim durumumuz da onlarınkinden farklı olmayacaktı. Çünkü tarih boyunca kâfirler hiç değişmemiştir. Değişen onlar değil, Müslümanlardır. (Besâiru-l Kur’an-Ali Küçük)]

9-) Elleziy leHU MülküsSemavati vel’Ard* vAllâhu ‘alâ külli şey’in Şehiyd;

O ki, semâlar ve arzın mülkü O’na aittir! Allâh her şeye şahittir! (A.Hulusi)

09 – Ki bütün Semavât ve Arz mülkü onundur ve Allah, her şey’e şâhittir. (Elmalı)

Elleziy leHU MülküsSemavati vel’Ard O Aziyz ve Hamid olan Allah’ki gökler ve yer O’nun mülkiyetindedir, O’nun mutlak mülküdür. vAllâhu ‘alâ külli şey’in Şehiyd Allah her şeye şahittir.

10-) İnnelleziyne fetenülmu’miniyne velmu’minati sümme lem yetûbu felehüm ‘azâbu cehenneme ve lehüm ‘azâbulharıyk;

Muhakkak ki, iman eden erkeklere ve iman eden kadınlara işkence yapıp, tövbe de etmeyenler var ya, onlar için cehennemin azabı vardır ve onlar için yakıcı azabı vardır. (A.Hulusi)

10 – O kimseler ki müminîn ve mü’minâta fitne yapmışlar, sonra da tevbe etmemişlerdir muhakkak artık onlara Cehennem azâbı var ve onlara yangın azâbı vardır. (Elmalı)

İnnelleziyne fetenülmu’miniyne velmu’minati sümme lem yetûbu mü’min erkekler ve mü’min kadınlar. İşkenceye uğrayan, ıstırap çeken, acı çeken, Allah yolunda başına iş gelen, acıya katlanan, bu iş ne olursa olsun yeter ki Allah yolunda olsun. Allah yolunda işkence gören mü’min erkekler ve mü’min kadınlara gelince; sümme lem yetûbu onlara mü’min erkekler ve mü’min kadınlara işkence edenlere gelince İşkence eden kimselere gelince sümme lem yetûbu işkence edip sonra da tevbe etmeyen kimselere gelince; felehüm ‘azâbu cehenneme ve lehüm ‘azâbulharıyk işte cehennem azabı onlar içindir. Yakıcı ateş azabı da onlar içindir.

Dikkatinizi çekti mi bir şey? Buruç/10. ayetinde yan yana “vav” la beraber cehennem azabı, yakıcı ateş azabı geliyor. O zaman cehennem azabı ayrı bir şey mi. Yakıcı ateş azabı geldiğine göre eğer ikisi de aynı şeyi söylemeyecekse, ki belagat açısından söylememeli, aynı şeyi tekrarlamış olur. Bu belagat, Kur’an belagatine aykırı. O zaman bu ikisi ayrı şey. Cehennem azabı nedir o zaman?

Bizim aklımıza cehennem deyince hemen ateş geliyor. Aslında cehennemin kelime manasında ateş yok, uçurum, Gohinam aslı. Dipsiz uçurum manasına geliyor. Cehennem azabı aslında azap kelimesinin kök manasıyla izah ediliyor. Burada onu açıkça görüyoruz. Nedir? Mahrumiyet. Allah’tan mahrum kalmak, Allah’ın rahmetinin dışında kalmak, imandan mahrum kalmak.

Evet, imandan mahrum kalmak Allah’tan mahrum kalmaktır. Azab ta mahrumiyet demektir zaten. Ma’ül azb denir insanın yangınlığını alıp, yangınlığından mahrum ettiği için. Ciğer yanıklığından mahrum ettiği için, insanı kandırdığı için soğuk suya, buz gibi suya Ma’ül azb denir. Evet. ve lehüm ‘azâbulharıyk ayrıca da yakıcı azab gelmiş.

[Ek bilgi; İnsanlara işkence denince, iki tür işkence anlıyoruz:

1. Bizâtihi, resen, Müslüman’a Müslümanlığı sebebiyle bedenine yapılan işkenceler. Başını örttün, sarık sardın, şunları konuştun, şunları yaptın diye yapılan işkenceler. Şu anda Müslümanlığından dolayı kodeslere tıkılanlar gibi.

2. Müslümanlıklarından ötürü Müslümanlara yapılan bir başka işkence türü daha vardır. Görünmeyen işkence. Hafi, gizli işkence. İnsanların farkına varamadıkları, ruhlarına, inançlarına yapılan işkenceler.

Eğer insanlara Müslümanlık verilmez, onlara vahiy sunulmaz, Kur'an ve Sünnet bilgilerinden mahrum bırakılır da, o insanlar da farkında olmadan işkenceye, cehenneme, ateşe doğru gidiyorlarsa işte bu onlara yapılan en büyük işkencedir.
            Bu öyle korkunç bir işkencedir ki, insanlar bunun farkına bile varamazlar. Yani öncekinde olduğu gibi bizâtihi insanın bedenine işkence yapılmaz. Vücudunda yara bere yoktur, ama ona Kur’an sız ve Sünnetsiz bir eğitim sunulur, dinsiz, îmansız bir hayat programı sunulur ve bu şekilde ona işkence edilir.

Onun Kur’an la, Sünnetle, dinle, âhiretle münasebetini kesme adına ne gerekiyorsa yapılır. Spordu, eğlenceydi, sinemaydı, televizyondu, kumardı, içkiydi, uyuşturucuydu her şey hazırlanır ve dinden habersiz yetişen zavallı, farkında olmadan işkenceye, cehenneme doğru yol alır. İşte şu anda dinini tanımadan, materyalist bir eğitimin kurbanı olarak ümmeti Muhammed’in çocuklarının süratlice işkenceye doğru gittiklerini görüyoruz. (Besâiru-l Kur’an-Ali Küçük)]

11-) İnnelleziyne amenû ve ‘amilussalihati lehüm cennatün tecriy min tahtihel’enhar* zâlikelfevzülkebiyr;

Muhakkak ki iman edip imanın gereğini uygulayanlara gelince, onlar için altlarından nehirler akan cennetler vardır… İşte bu büyük kurtuluştur! (A.Hulusi)

11 – O kimseler ki iman etmişler ve salih ameller işlemişlerdir, muhakkak onlara altından ırmaklar akar Cennetler var, işte o büyük kurtuluş dur. (Elmalı)

İnnelleziyne amenû ve ‘amilussalihati lehüm cennatün tecriy min tahtihel’enhar fakat iman eden ve salih amel işleyen, imanını; toplumsal yanlışları ve bozuklukları düzelterek ispat eden kimselere gelince, işte onlar için tabanından ırmaklar çağlayan cennetler vardır. Zâlikelfevzülkebiyr işte budur büyük başarı, budur gerçek başarı. Başarıyı Allah tarif ederse böyle eder.

Fevz nedir? Hani Amir Bin Füheyr’e Bir’i Mâune faciasında kafirler tarafından pusuya düşürülüp öldürülürken son sözü öyle olmuştu. Legat füztü vallahi, Vallahi işte şimdi başardım. Ölen değil de neden öldürülen başarıyor? İşte bu sorunun peşine düşen katil en sonunda imanı bulacaktır.

12-) İnne batşe Rabbike leşediyd;

Muhakkak ki Rabbi’nin yakalayışı çok şiddetlidir! (A.Hulusi)

12 – Hakîkat rabbinin tutuşu şedittir. (Elmalı)

İnne batşe Rabbike leşediyd hiç şüphe yok ki rabbinin yakalaması çok şiddetlidir. Rabbinin enselemesi çok şiddetlidir.

13-) İnneHU HUve yübdiu ve yu’ıyd;

Muhakkak ki “HÛ”dur, ibda (izhar) eden ve iade (tekrar izhar) eden! (A.Hulusi)

13 – Çünkü o hem mübdî hem muîddir. (Elmalı)

İnneHU HUve yübdiu ve yu’ıyd ilk kez yaratan ve yaratılışı tekrarlayacak olan da yine O dur. Yani Allah yaratılışı tekrarlayacaktır. Ve yu’ıyd; yeniden iade edecektir. Manasında.

14-) Ve “HU”vel Ğafûrul Vedud;

O, Ğafûr’dur, Vedud’dur. (A.Hulusi)

14 – Onunla beraber gafurdur, çok sevgili (vedud) dur.

Ve “HU”vel Ğafûrul Vedud zira O rahmeti sonsuz, mağfireti sonsuz, ğufranı sonsuz, bağışlaması sonsuz olandır ve el Vedud olandır. El vedud; sadece seven manasına gelmez. Fe’ul vezni hem ismi fail, hem de ismi mef’ul anlamını içerir. Yani hem seven, hem sevilmeyi isteyendir. Allah rızık verir rızık istemez, bağışlar bağışlanmayı istemez, yaratır ama yaratılmaya muhtaç değildir. Yaşatır ama yaşatılmaya muhtaç değildir. Fakat bir hususa gelince Allah karşılıklı bekliyor. Yani sever ve sevilmeyi ister. Sevgi işte böyle çift taraflıdır. Allah’ın sevgisi, El Vedud,

15-) Zül’Arşil Meciyd;

Arş sahibi’dir, Meciyd’dir (şanı, azameti yüce). (A.Hulusi)

15 – Arşın sahibi, şanlı (mecîd) dir.

Zül’Arşil Meciyd en yüce makamın sahibidir Allah. Yani insanın sevgisine muhtaç olduğu için değil, insan o’nun sevgisine muhtaç olduğu için Allah insan tarafından sevilmeyi ister. Çünkü insanın Allah’ı sevmesinden Allah çıkar kazanmaz, insanın çıkarı vardır.

16-) Fa’alün lima yüriyd;

İrade ettiğini (Dilediğini) yapar! (A.Hulusi)

16 – Dilediğini yapar (fa’alün limâ yürîd) dir.

Fa’alün lima yüriyd O her istediğini, her dilediğini yapandır. Bu ayetlerde Allah tanıtılıyor. Enseleyen, yoktan var eden, vardan var eden Gafur ve Vedud olan, arşın sahibi olan ve dilediğini yapan Allah.

17-) Hel etake hadiysülcünûd;

O orduların haberi sana geldi mi? (A.Hulusi)

17 – Geldi ya, sana kıssası o orduların (o cünudun).

Hel etake hadiysülcünûd malum orduların haberi sana geldi mi? Malum ordular kim?

18-) Fir’avne ve Semud;

Firavun ve Semud’u (helâk eden)! (A.Hulusi)

18 – Firavunun ve Semud’ün.

            Fir’avne ve Semud biri firavun, iri Semud kavmi. Firavun iktidarın azmasını, Semud ise refahla azmayı ifade eder. 1. si iktidarla azmayı, 2. si refahla azmayı, şımarmayı ifade eder. Onun için ikisine birer örnek vermiş.

19-) Belilleziyne keferu fiy tekziyb;

Hayır! Hakikat bilgisini inkâr edenler bir yalanlama içindedirler. (A.Hulusi)

19 – Fakat o küfredenler hâlâ bir tekzibe.

Belilleziyne keferu fiy tekziyb maalesef, burada “bell” e verebileceğim en güzel anlam maalesef. Maalesef küfürde ısrar edenler, direnenler yalanlamanın içine boylu boyunca daldılar. Fiy tekziybin; Yalanın içine boylu boyunca daldılar. Yalana gömüldüler desek yeridir.

20-) VAllâhu min verâihim muhıyt;

Allâh, onların verasından (derûnlarından) ihâta edendir! (A.Hulusi)

20 – Halbuki Allah arkalarından kuşatmış.

VAllâhu min verâihim muhıyt Allah ise onları arkalarından kuşattı.

21-) Bel Huve Kur’ânun Meciyd;

Üstelik O, Kur’ân-ı Meciyd’dir. (A.Hulusi)

21 – Fakat o şanlı bir Kur’an dır.

Bel Huve Kur’ânun Meciyd ve sözün özü; bütün bunların ötesinde söylenecek gerçek şudur ki; bunları haber veren, bu gerçekleri söyleyen, insanı insana tanıtan Allah’ı insana tanıtan, hakikatin kaynağını insana haber veren, ebedi mutluluğun haritası olan ve Allah’a varan yolu gösteren ilahi rehberliğin ifadesi olan bu hitap, bu şanlı, şerefli bir Kur’an dır, hitaptır.

Aslında el ile gelmediği için Kur’an a Kur’an diye çevirmek doğru değil, şanlı, şerefli bir kitaptır. Evet, Meciyddir, şanlı ve şereflidir. Neden; Çünkü Allah’tan gelmiştir. Çünkü İnsanın lehinedir, çünkü insana ilahi rehberliktir.

22-) Fiy Levhın Mahfuz;

Levh-i Mahfuz’dadır! (A.Hulusi)

22 – Bir Levhi mahfuzda.

Fiy Levhın Mahfuz tarifsiz bir levhada, tam tercüme etmeden vereyim; koruma altına alınmıştır. Yani tarifsiz bir hafızada, yongada, tabir caizse kartta. İlahi kart bu. Bilgisayar kartına benzemez. Bu Allah’ın kartı. Dolayısıyla tarifi de mümkün değil. Onun için Fil Levhın Mahfuz değil. Fiy Levhın Mahfuzin. Yani akla hayale gelmez, tarifi mümkin değil, düşünmek isteseniz düşünemezsiniz, tasvir etmek isteseniz edemezsiniz. İşte öyle bir levha da, öyle bir kartta koruma altına alınmıştır bu vahyin kaynağı.

Ve ahiru davana enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. TÂRIK SURESİ (01-17)(190-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80) Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları bu dersimize inşallah Târık surei celilesiyle başlayacağız. 114 burçlu Kur’an ülkemizin bir burcuna daha tırmanacağız. Bakalım o burçta bizi neler bekliyor. Hangi kelam sürprizleriyle karşılaşacağız, hangi güzellikleri göreceğiz, hangi uyarı levhaları bizi karşılayacak, hangi müjdeler bekleyecek.

Târık suresi elimizde ki mushafta 86. sırada yer alıyor. Adını ilk ayetinden alıyor. VesSemâi vetTarık gecenin konuğu, gece gelen misafir veya sabah yıldızı manasına geliyor.

Buruc suresi tivai mufassalin (Kur’an-I Kerim’de 49′uncudan 85′inciye kadar olan sureler.) sonu idi. Bu sure ise evsat- ı mufassalın başı, (Kur’an-I Kerimin 86. suresi olan Tarık Suresinden 98. sure olan Beyyine Suresinin sonuna kadar olan surelerdir) Târık suresi. Mufassallar üçe ayrılırdı; Tıvali mufassal, evsatı mufassal, kısalı mufassal. Yani kısa sureler 3 e taksim edilmişti, işte bu Târık suresi evsatı mufassalın, orta mufassalların başı olmuş oluyor.

Ebu Hüreyre rivayetinde Yatsı da buruç ve Târık surelerini efendimizin aynı namazda okuduğunu söylüyor. Ve orada da; VesSemâi vetTarık şeklinde anıyor sureyi. Demek ki sure ilk nesillerin dilinde Târık ismi ile değil, VesSemâi vetTarık yani ilk ayetiyle anılıyordu.

Suremiz Mekki. Birçok kısa surelerde olduğu gibi. İniş yılı takriben, tabii ki muhtemelen, çünkü kesin bir şey söylemek genellikle zor. Elimizde bir karine bir delil olmadan surenin iniş yılı şudur diyemiyoruz. Bazılarında bunu yapabiliyoruz elimizde delil var karine var çünkü. ‘Alâk suresinde bunu yapmamamız söz konusu olamaz zaten. Hatta Duha ve İnşirak surelerinde bunu yapabiliyoruz. Ama bazı sureler için yaklaşık yıl veriyoruz ki bu yıl Târık suresi için peygamberliğin, nübüvvetin 4. yılı.

Buruc, İnşikak, İnfitar gibi sema ile başlayan surelerin hizasına yazılmalıdır Târık suresi. Beled suresi ile Kamer suresi arasında nazil olmuş. Şimdi suremizin tefsirine geçebiliriz.

           BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym Allah adına. Her kelâm, her bildiri bir makamın, bir otoritenin adına okunur. Bu kelamı ilahi ise Allah adına okunmalıdır. Çünkü rabbimiz bunu göndermiştir biz insanlara. Elçi melek, ve elçi insan vasıtasıyla. Biz de Allah’tan gelen bu bildiriyi, beyanı almış, ruhumuzun üstüne demiş, bağrımıza basmış, tabii ki onu alıp bağra basmanın gereği olan hayatımıza koymaya gayret etmişsek o zaman hakkını vermişiz demektir.

Ama hayatımıza koymak içinde önce anlamak lazım. Anlaşılmayan bir şey nasıl yaşanır? Bir şeyi yaşamak için anlamak lazım. Kur’an anlaşılsın diye indirilmiştir. Çünkü Mübiyndir. Hem özünde açık, hem de açıklayıcı. Dolayısıyla Kur’an ın anlaşılmaz olduğunu ima eden her türlü yaklaşım Kur’an la taban tabana zıt düşmüştür. Hatta Kur’an ı yalanlamıştır. Rabbimiz Kitabı mübiyn derken o mübiyn olmadığını söylemiş. Kitabın kapalı olduğunu, anlaşılmaz olduğunu iddia etmiş olur ki Allah ile ters köşelere düşmüş olurlar.

1-) VesSemâi vetTarık;

Andolsun semâya ve Tarık’a, (A.Hulusi)

01 – Kasem olsun o Semâya ve Târıka. (Elmalı)

VesSemâi vetTarık Uzay şahit olsun. esSema; Semâvat çoğuluyla değil de, tekil olarak geldiğinde bütün sema, bütün bir sema şahit olsun. Veya uzay şahit olsun. Burada “vav” kasem olarak gelmiş, semâya yemin ediliyor. Semâ; her şeyin üst tarafı manasına geliyor. Sümû; yüce, üst, yüksek anlamına geliyor. Onun için bugün dahi gündelik Arapça da makam sahibi krallara ve ona benzer şahsiyetlere ekselansları anlamında sümuğvül melik, sümuğvül vezir gibi yüceltme sıfatları kullanılır. Semâ oradan geliyor. Sâmi de oradan geliyor. Yüce, yücelik sahibi. İsim de oradan geliyor. İisim iki köke nispet edilir; hem vesm, visam; madalya, alem. Hem de sümuğ; yani yücelik isim sahibi olmak, yücelik sahibi olmaktır. Demek ki var olanın ismi olur, var olmak bizatihi yücelik sahibi olmaktır. Çünkü var eden yücedir. El Aziyz.

Es Semâ ve et Târık üzerine yemin ediliyor, şahit tutuluyor. Târık etturug dan fail. Gece gelen manasına. Araplarda gece biri geldiği zaman ya ayağını yere vurur, ya da yerden iki taş alır birbirine vururmuş. İşte tarraka çıkarmak budur. Yani vurmak, ses çıkarmak, tarraka çıkarmak anlamında. Gecenin konuğu demek, gece gelen demek, gece gelen misafir. Veya sabah yıldızı. Yani gece, sabah yıldızını getirip oraya bıraktığı içinde sabah yıldızına Târık, sabahın kapısını vuran yıldız manasına, sabahın kapısını vuran misafir yıldız, sabahı haber veren haberci manasına sabah yıldızına şi’ra yıldızı, yanlış hatırlamıyorsam özgün ismi, işte o yıldıza Târık ismi veriliyor, ona yemin ediliyor.

Aslında sabahı haber veren vahye yemin ediliyor desek daha doğru olur. Çünkü vahiy; insanlığın kararan gecesinin sabahını haber veriyordu. Vahiy gece gelmişti, çünkü İnnâ enzelnaHU fiy LeyletilKadr. (Kadr/1) biz onu kadir gecesinde indirdik buyuruyordu rabbimiz. O bir gece inmişti ve indiği gece Kadr ismini almıştı. Veya Kadr ismini alan bir gece de inmişti. Belki bu LeyletilKadr; Marife gelmesi, insanlığın yaratıldığı ana bir delalet ediyordu. Yani eğer bu gece Kur’an inmeden önce Kadr ismini almış, şerefli, kadri kıymeti olan bir gece ismini almışsa, o zaman bu gecede de daha önce çok büyük bir şey olmuştu. Belki insanlığın yaratıldığı gece, belki yer kürenin yaratıldığı gece, belki de varlığın; yokluk gecesinden çıkışına delalet ediyordu bilmiyoruz, Allah biliyor en doğrusunu.

[Ek bilgi; Muhammed Esed Meal/tefsirinden hareket edersek, Tarık sabah yıldızı manasının yanı sıra "felâketin ve sıkıntının derin karanlığında bunalmış bir insana zaman zaman gelen semavî bir teselli ve rahatlamayı veya belirsizliğin karanlığını gideren ani, sezgisel bir aydınlanmayı da ifâde eden bir mecaz"dır. Anlamları üzerine derin tefekkür hâlinde namazlarda veya sâir durumlarda Kur'an âyetleri okunursa, kişisel tecrübelerime göre insanın gönlüne bir ferahlık gelir. İşte bu âyetleri de, özellikle depresyon ve evhamların derin karanlığına düşmüş hastalarıma, arzu ederlerse okumalarını tavsiye ediyorum. İçinde bulunduğu durum ne kadar ümitsiz gibi görünse de "yedullah" sürekli insanın sırtındadır ve hep bir çıkış, kurtuluş, felah vardır.( Psikiyatr Dr. Mustafa Merter) ]

2-) Ve ma edrake metTarık;

Bilir misin Tarık’ı? (A.Hulusi)

02 – Bildin mi Târık ne? (Elmalı)

Ve ma edrake metTarık Târık’ın ne olduğunu sen nereden bileceksin. Yani dirayetle bilemezsin, sen kendiliğinden bilemezsin. Düşünerek taşınarak bilinecek bir şey değil bu. O zaman gel Allah sana rivayet etsin, yani rivayetle, rivayetlerin en yükseğiyle, kelâmı ilahi ile öğren.

3-) En Necm’üs sâkıb;

Delip geçen yıldızdır (PULSAR)! (A.Hulusi)

03 – O necmi sâkıb. (Elmalı)

En Necm’üs sâkıb delen bir yıldızdır o. Essakıb; yumuşak bir şeyi yakarak delmek manasına geliyor. Arap edebiyatında bu kelimenin ilk kez görüldüğü yer Kur’an. daha önce görüldüğüne dair herhangi bir delil yok.

Karanlığı delen gök taşına da Sakıb deniliyor. Zaten kelime aynı zamanda yükseliş manasına da geliyor. Çünkü; SakabedTair; Kuş yükseldi cümlesi öteden beri kullanılıyor. Demek ki aynı zamanda ezdad bir kelime. Zıt anlamlı bir kelime. İçerisinde; Hem inişi, hem yükselişi ifade eden bir kelime. Ama hepsinden öte anlamı delen bir yıldız.

Peki daha önceki 1 ve 2. ayetleri Târık ı gecenin konuğu olan vahiy olarak anlarsak bunu nasıl anlayacağız? İnkarcı aklın karanlığını delen bir yıldız olarak anlayacağız.

[Ek bilgi; EVRENİN KÜÇÜK YEŞİL ADAMLARI
1967 yılında İngiltere Cambridge üniversitesi'nde Jocelly Bell düzenli ve ısrarlı bir radyo sinyali yakalar. Radyo sinyalinden kalbin vuruşları gibi düzenli vuruşlar gelmektedir. O zamanda Uzay'da böyle düzenli vuruşların kaynağı olabilecek bir gök cismi bilinmiyordu. Bu yüzden bu sinyallerin, başka gezegenlerdeki akıllı yaratıklar tarafından gönderildiğine kanaat getirilir.

Büyük bir heyecanla davetiyeler bastırılır, basın kuruluşlarına haber verilir ve LGM adı verilen görkemli bir seminer düzenlenir. LGM (Little Green Men) "Küçük Yeşil Adamlar" demektir ve Evren'de akıllı yaratıklarla irtibat kurulduğunu simgelemektedir.

Çok kısa bir süre sonra söz konusu sinyallerin kaynağının nötron yıldızlarının çok büyük bir hızda dönmeleri olduğu anlaşılır. Böylece nötron yıldızlarına bir ad daha takılacaktır: "Pulsarlar". Jocelly'in buluşu uzaylılarla irtibatı sağlayamamıştır ama Pulsarların keşfini sağlamıştır. İngilizce'de "pulsate", nabız gibi vuruşları ifade eden bir kelimedir. "Pulsation" da "vuruş, titreşim" demektir. Bundan da nötron yıldızlarına takılan "Pulsar" isminin Kuran'da geçen "Tarık" yani "Vuruş" ismiyle uyumlu olduğu anlaşılmaktadır. (Süleymaniye vakfı Din ve fıtrat araştırmaları merkezi)]

4-) İn küllü nefsin lemma ‘aleyha hafız;

Hiçbir nefs yoktur ki, onun üzerinde bir hafîz (gözetleyici – koruyucu) bulunmasın. (A.Hulusi)

04 – Bir nefis yoktur ki illâ üzerinde bir hâfız olmasın. (Elmalı)

İn küllü nefsin lemma ‘aleyha hafız zaten hiçbir insan yoktur ki ilahi gözetim ve koruma altında olmasın. İn küllü nefsin lemma ‘aleyha hafız herkes, her insan, her can ilahi koruma ve gözetim altındadır diyor. Yani bu tabii ki görünenlerden, görünmeyene. Maddeden manaya, fizikten metafiziğe doğru bir akıl inkışafı gerektiriyor vahiy, zaten bunun içinde iniyor. Aklımızı görünen den görünmeyene. İdrakimizi fizikten metafiziğe, somuttan soyuta doğru uruc ettiriyor. Yani uruc için nüzul. İniyor ki çıkalım diye. Vahiy iniyor ki biz çıkalım diye. Vahit iniyor ki akıl yükselsin diye. Vahiy iniyor ki insan idraki miraca çıksın diye. Çıkarmak için inendir vahiy. Çıkarmak için, yükseltmek için, kemale erdirmek için inendir vahiy. Evet, rabbimiz tenezzül buyuruyor ki biz yücelelim, biz yükselelim diye. Dolayısıyla yaptığımız tefsirleri işte bu meyanda bu bağlamda görmek lazım.

Vahyin amacı insanı korumaktır. Bir önceki ayette karanlık aklı delen bire yıldızdır dedik vahiy için bu da İn küllü nefsin lemma ‘aleyha hafız hiçbir insan yoktur ki ilahi gözetim ve koruma altında olmasın derken vahiy insanı korur ve gözetir manasına gelmiş olur. Eğer bu ayetleri bu pasajı vahiy bağlamında ele alırsak, vahyin maksadı insanı korumaktır demiş olur.

5-) Felyenzuril’İnsanu mimme hulika;

İnsan neden yaratıldığına bir baksın! (A.Hulusi)

05 – Onun için insan düşünsün neden yaratıldı? (Elmalı)

Felyenzuril’İnsanu mimme hulik o halde artık insan baksın neden yaratıldı, neden yaratıldığına insan bir baksın. Bir şöyle dönsün baksın. Burada ki, bir önceki 4. ayette ki “in” eğer muhassese ise “ma” zaide olur. “İn” nafiye ise eğer; İn küllü nefsin lemma; İlla manasına gelir ki benim tercihim naçizane manalandırmada tercihim budur, o zaman şu ayetlerle beraber düşünmek lazım. Ve inne ‘aleyküm lehafizıyn.(İnfitar/10); üzerinizde hiç şüphe yok ki muhafızlar vardır.

Yine Ve lekad halaknel İnsane ve na’lemu ma tuvesvisu Bihi nefsuh.) insanı biz yarattık nefsinin ona neler fısıldadığını da yine biz biliriz. Çünkü ve nahnu akrebu ileyhi min hablil veriyd. (Kaf/16 Biz kulumuza şah damarından daha yakınız. Onun için insana iç güdülerinin neler fısıldadığını, egosunun, benliğinin neler fısıldadığını biz çok iyi biliriz. İnsanı iyi biliriz diyor. Onun için insanın neresinden zarar göreceğini ve neresine karşı koruma gerektiğini, insanın nasıl korunacağını, insanın neresinin zayıf, neresinin güçlü olduğunu biz biliriz. Bir önceki ayeti bu bağlamda düşünmek lazım.

Felyenzuril’İnsanu mimme hulik insan neden yaratıldığına bir baksın,
dönsün ve baksın.

6-) Hulika min mâin dafikın;

Atılan bir sudan (meni) yaratıldı. (A.Hulusi)

06 – Bir atılgan sudan yaratıldı. (Elmalı)

Hulika min mâin dafik insan atılmış, fışkıran sade bir sudan. Hatta zımni manası değersiz bir sudan yaratıldı dafik; hızla dışarı çıkan, atılan, fışkıran, fırlayan manasına. Fail manazı zahir zaten bunun. Ama Ferra dan hicazlılar nât yolu ile, yani sıfatın kardeşi nât yoluyla, sıfatla aynıdır demiyorum, nât ile sıfatın manalarında nüans var. Nât yolu ile gelirse faile, meful manası vermişler Kûfe liler. Dolayısıyla metfuk manası, yani atılan, çıkartılmış saçılan, fırlatılan.

Min meniyyin yümna. (Kıyamet/37) bu ayetle beraber düşünmemiz gereken başka ayetlerde var. Yani atılmış meni. min nutfetin emşâc. (İnsan/2) karışım. Yani aslında sade bir su değil, emşâc; içinde karışım olan, yani konsantre, tam bugünün kelimesine çevirecek olursak konsantre bir hayat suyu Min meniyyin yümna. Yine de tam tarif etmiş olmuyoruz çünkü meniyyin; nekira, belirsiz. Min nutfetin; belirsiz. Emşâcin; belirsiz. Yani tarife gelmez, tarifsiz. Bu mana, bu vurgu içinde var.

Neden insanın yaratılışı söz konusu olduğunda yaratılışın başlangıcında ki basitliğe delalet eder ve dikkat çeker Kur’an? Yaratılış kendiliğinden olamaz ey insanoğlu, Bu kadar karmaşık ve kamil bir varlık öyle basit bir şeyden, kendiliğinden yaratılmış olamaz. Kendiliğinden gelmiş olamaz. Tesadüfün eseri olamaz insan. O su orada duruyor, haydi bakalım, eğer kendiliğinden oluyorsa o suyu önce sen yarat, veyahut ta Allah’ın yarattığı o sudan sen insana çevir de bir görelim. Dolayısıyla Allah’ı hesaba katmadan insanı anlayamazsın ey insanoğlu. Allah’ı hesaba katmadan, devre dışı bırakarak, göz ardı ederek kendini anlayamazsın ey insanoğlu vurgusu vardır burada.

7-) Yahrucü min beynissulbi vetterâib;

Erkeğin beli ve (kadının) teraib’inin (leğen kemiklerinin) arasından çıkar! (A.Hulusi)

07 – Ki sulb ile sîneler arasından çıkar. (Elmalı)

Yahrucü min beynissulbi vetterâib omurga ile kaburga kemikleri arasında ki bölgeden çıkan bir su o.

min mâin dafik (6)omurga ile kaburga kemikleri. veya min beynissulbi vetterâib essulb tekil, etterâib çoğul. Eğer buradan yola çıkarsak terâib e kaburga kemikleri, sulb e de omurga. Veyahut ta bunun alt ve üst, yani üriner sistemin en altını ve en üstünü ifade ettiğini düşünenlere göre ise leğen kemikleri ile göğüs arasından.

Aslında Bu ne demektir? Burada bir problem var mıdır? Fakire göre yoktur. Bazıları burada bir problem olduğunu düşünüyor ve bu problemi çözmek için çok dil döküyorlar. Hiç gerek yok. Aslında beynissulbi vetterâib eller, ayaklar ve kafa dışındaki her yeri kapsar. Dilsel olarak, lügavi olarak bu kalıbın kapsadığı yerler eller, ayaklar ve kafa dışında ki her yerdir. Zaten üriner sistem de buradadır. İnsanın üreme organları, kadının olsun erkeğin olsun buradadır, gövdededir yani. Burada ki insanın gövdesinden çıkan manasına gelir eğer lafzen alacaksak.

Yok mecazen alacaksak bunu o zaman da Kur’an ın genel bir kuralına, üslup özelliğine atıf yapmamız lazım, o da Kur’an, insanın üreme sistemlerinden söz ederken daima mecazla söz eder. İşte Adem’in ve eşinin ayıp yerlerinin açılmasından söz ettiği yerlerde olduğu gibi. Daima sev’atühüma (‘Araf/22) bakınız hep mecazi olarak ifade eder. Dolayısıyla burada da insanın üreme sisteminden, insanoğlunun üriner sistemlerinden söz ederken bir mecazi ifade kullanılıyor diyebiliriz. Yani doğrudan üriner sistemin unsurlarına veya üreme organlarına değinmiyor Kur’an, ama insanın üriner sisteminin olduğu bölgeye işaret edip bize aslında ne söylemek istediğini anlatmış oluyor.

8- ) İnneHU ‘alâ rac’ıhı leKadir;

Muhakkak ki O, onu (aslına) döndürmeye elbette Kaadir’dir! (A.Hulusi)

08 – Elbette o onu döndürmeğe kadirdir. (Elmalı)

İnneHU ‘alâ rac’ıhı leKadir elbet Allah onu tekrar yaratmaya kadirdir. Errac’ı; müteaddinin mastarıdır aslında, lazım ın mastarı değil. Çünkü lazımın mastarı errücu’ı gelir. Böyle olsaydı rücu’ı gelmesi lazımdı buradaki de. İnneHu ‘alârucu’ıhi leKadir demesi lazımdı ama onu demedi. Onun için müteaddinin mastarı. Onu nutfeden yaratan yeniden yaratmaya kadirdir. Bu manayı verir. Açılımı da budur. Onu nutfeden yaratan, yani öncesini yaratan, sonrasını yaratmaya daha daha kadirdir, haydi haydi kadirdir açılımı verir.

9-) Yevme tübles serâir;

O süreçte, gizliler açığa çıkartılıp bilinir. (A.Hulusi)

09 – Yoklanacağı gün bütün serâir. (Elmalı)

Yevme tübles serâir O gün sırlar bile sınanırlar. Bu ayet gerçekten müthiş. O gün, hesap günü sırlar bile sınanırlar. Sırların sınanmasından söz eden bir ayetle karşı karşıyayız. Yüzler sınandı, maskeler sınandı, söylediklerimiz sınandı, yaptıklarımız sınandı. Ama sırların sınanması nasıl bir şey? Sırların sınav olması nasıl bir şey. Gizlediklerimizin, en gizli saklı tuttuklarımızın, açığa vurmadıklarımızın sınanması nasıl bir şey. Veya onlarla sınanmak diyeceğim ama burada öyle bir b bağlantısı yok. Onun için Yevme tübles serâir o gün sırlar bile sınanır. Yani sırlarla sınanır. Sırlar açığa vurulur, hiçbir sır kalmaz manasına.

Evet, el belâ’ı, buradan geliyor, seçip ayırmak için sınamak manasına geliyor. Ihtibar; deney de zaten deniliyor bu işleme. Onun için seçip ayırmak için sınamak. Allah niçin sınar? Seçip ayırmak için. Peki sınamadan bilmez m bizim ne olduğumuzu? Bilir. O zaman niye seçip ayırmak için sınar? Bizi, bize bildirmek için. Siz de bilin ne mal olduğunuzu. Siz de kendi değerinizi görün. Veya kendinize ne yaptığınızı görün. Allah’ın verdiğini nasıl çar çur ettiğinizi görün. Allah’ın verdiği emanete neler yaptığınızı siz de görün diye. Çünkü insan iradeli bir varlık. Kendi kendini gözleyebilir. Allah insanı gözlüyor, insan insanı gözlüyor. Belil’İnsanu ‘alâ nefsihi basıyretun. (Kıyamet/14) bilakis insan kendi kendini gözetleyicidir, kendi üstünde bir basiret sahibidir. İnsan müstesna bir varlıktır işte bunun için.

10-) Fema lehu min kuvvetin ve lâ nasır;

Artık onun için ne bir kuvvet vardır ve ne de bir yardım edici! (A.Hulusi)

10 – O vakit ona ne bir kuvvet vardır ne de bir nâsır. (Elmalı)

Fema lehu min kuvvetin ve lâ nasır işte artık onun için ne bir güç olacak ne de yardımcı olacak. Yani işin işten geçtiği, sırların bile sınandığı ve artık Allah’a döndüğü İnneHU ‘alâ rac’ıhı leKadir (8) Allah’ın kudretini göstererek kendisine döndürdüğü ve kaçışın olmayacağı o günde gücü, kuvveti kalmamıştır insanın Fema lehu min kuvvetin kuvveti yoktur ki dirensin, kuvveti yoktur ki kaçsın, kuvveti yoktur ki dünyada yaptığı gibi kılıfına uydursun.

ve lâ nasır yardımcısı da yoktur. Öyle falan bana yardım edecek, feşmekan beni kayıracak, falan torpil geçecek..! Ahirette yoktur bunlar. Ahirette herkes kendi canı derdine düşecektir. Nebiler nebisi sevgili Fatımsına; Ya Fatıma nefsini Allah’ın elinden satın al işterî nefseki minallah vallahi yarın senin içinde bir şey yapamam diyordu ya işte o gün bu gün.

11-) VesSemâi zâtirrec’;

Andolsun yörüngesinde dönenleriyle semâya, (A.Hulusi)

11 – Kasem olsun o Semai zati rec’a. (Elmalı)

VesSemâi zâtirrec‘ imdi dikkat et ey insan gözünü çevir ve etrafına bir bak, hayat çevrimine sahne olan gök şahit olsun. Semâ Zatirrec’; Hayat çevrimi diye çeviriyorum bunu. Hayat çevrimine şahit olan gök şahit olsun. Niye? Bakınız hayat çevriliyor. Önce kış, sonra bahar, sonra yaz, sonra güz. Bir daha böyle bir daha böyle, bir daha böyle. Önce babalar, sonra oğullar, sonra torunlar ve sonra devam. Hayat çevrimi devam ediyor.

Önce kuruluşlar, sonra büyüyüşler, sonra olgunlaşışlar, sonra yıkılışlar. Önce doğun, sonra bebelik, sonra çocukluk, sonra olgunluk, sonra yaşlılık, sonra ölüm ve böyle hayat çevrimi devam edip gidiyor ve daha ne çevrimler..! Biz 80 – 100 yıllık çevrimlerden söz ediyoruz, yer yüzünde 1.000 yıllık, 3.000 yıllık, 6.000 yıllık, 500.000 yıllık, 1.000.000 yıllık, 6.000.000 yıllık daha ne çevrimler var acaba. Biz ne biliyoruz ki İnsanlığın çevrimine ne demeli, insan türünün çevrimine ne demeli, daha türler arası çevirime ne demeli. Hatta fizik ve metafizik arasındaki çevirime ne demeli. Görünmeyen varlıklardan görünen varlıklara ona ne demeli. İnsandan önce yer yüzünde halife olan bir varlıktan, daha sonra yer yüzünde halife olan insana ve insandan sonra acaba sıra kime gelecek. Dolayısıyla işte bütün bu çevrimlere gök şahit oluyor, uzay şahit oluyor, şahit olsun diyor.

12-) Vel’Ardı zâtissad’;

Yarılan arza ki, (A.Hulusi)

12 – Ve o arzı zati sad’a. (Elmalı)

Vel’Ardı zâtissad’ ve bitkilerle yarılan yer şahit olsun. Bitkilerle yarılan yer. Essad’ eşvak manasına geliyor. Meful manasına mastar el ey mastur anh diye açıklamış tefsirlerimiz, hatta İbn. Aşur. Yani yarılmış, yerin yarıklarından çıkan bitkiye delalet ediyor. Gök şahit, yer şahit, bitki şahit. Yani yere bak ey insan. Yeniden yaratılışı inkar ediyorsan, ölü toprağa can veren Allah’ı düşün ve yere bak Kupkuru yer, çöl, bir parça yağmuru görsün nereden çıkıyor o otlar, kim ekti o tohumları, bin bir türlü bitkiyi kim ekti. Hangi çiftçi ekti zannediyorsun yer yüzünün o yeşil bitki örtüsüne onları. Evet, ona bak, bari ondan ibret al.

13-) İnnehû lekavlün fasl;

Muhakkak ki O (Kur’ân), elbette Hak ile bâtılı ayırıcı bir söz; (A.Hulusi)

13 – Ki o her halde bir keskin hükümdür. (Elmalı)

İnnehû lekavlün fasl bu, yani şu okunan ayetler yani bu sure, yani bu kelam, yani bu hitap. lekavlün fasl sözü kesip takırtıyı tüketen bir kelamdır. Fasl, Gavli fasl dır. Kıyametin, hesap gününün isimlerinden biri de neydi Kur’an da ki? Yevmil fasl; seçip ayıran gün. Suçluyu suçsuzdan, kafiri müminden, iyiyi kötüden, hakkı batıldan ayıran, seçen gün. Seçen günün uyarısını ayırım sözü ifade ediyor. Gavlü fasl ayırım gününe dikkat çekiyor. Onun için Kur’an hakkı batıldan ayıran ilahi bir kelamdır.

14-) Ve ma huve Bilhezl;

O, şaka olarak gelmemiştir! (A.Hulusi)

14 – Şaka değildir. (Elmalı)

Ve ma huve Bilhezl içi boş bir lakırdı değildir. Boşuna söylenmiş bir söz değildir. Haşa Kur’an a böyle içi boş bir söz olarak bakıyorsanız eğer, siz bu hakareti Kur’an a değil Allah’a yapmış oluyorsunuz. Sonucuna katlanırsınız.

15-) İnnehüm yekiydûne keyda;

Muhakkak ki onlar bir hile kuruyorlar. (A.Hulusi)

15 – Haberin olsun ki onlar hep hiyle kuruyorlar. (Elmalı)

İnnehüm yekiydûne keyda ne ki onlar tuzak üstüne tuzak kuruyorlar, biz de onların tuzaklarını bozuyoruz, habire tuzaklarını bozuyoruz. Onlar kuruyorlar biz bozuyoruz el keyd. Lehineymiş gibi gösterip aleyhine davranmaya Arapça da keyd deniliyor. Amacını gizlemektir keyd. Dolayısıyla Mekr farklı. Mekr; çok ayrıntılı gizli ve ince tasarımlı iş. Ama El keyd ise amacını gizlemek, sadece maksadını gizlemek, kendisini değil. Mekr ise hem maksadını, hem aletini gizlemeye deniliyor. Fark var arasında.

[Atlanan ayet; 16-) Ve ekiydü keyda;

Ben de hilelerine hileyle cevap veriyorum! (A.Hulusi)

16 - Ben de kurarım hiylelerine hilye. (Elmalı)

Ve ekiydü keyda Kalem sûresinde de aynı konunun anlatıldığını görüyoruz:
Ey Muhammed! Kur’an’ı yalanlayanları Bana bırak; Biz onları bilmedikleri yerden yavaş yavaş azaba yaklaştıracağız. Onlara mehil veriyorum; doğrusu Benim tuzağım sağlamdır.” (Kalem/44,45)
          Burada da diyor ki Rabbimiz: “Ey peygamberim! Sen o kâfirleri bana bırak! Endişe etme sen! Kafana takma onları! Sen yoluna devam et! Onların ipleri benim elimdedir! Yakında göreceksin, ben, benim dâvâma düşman olan, benim sistemime karşı savaş açan o kâfirleri bilemeyecekleri, anlayamayacakları yönlerden, hesap edemeyecekleri biçimde yavaş yavaş azaba, ikâba, cezaya yaklaştırmaktayım. Şu anda onlar kuş beyinleriyle Müslümanları yalnız ve korumasız zannediyorlar. Onların safında benim olduğumu unutuyorlar. Onlar benimle savaştıklarının farkında değiller.
           Ben onların iplerini uzatıyorum. Onlara mühlet veriyorum. Arzu ve istekleriyle onları baş başa bırakıyorum. Onun başarılı olduklarını zannediyor ve aldanıyorlar. Aslında ben onları imhal ediyorum. Onlara zaman ve fırsat veren benim. Ama bilesin ki ey peygamberim ve ey peygamber yolunun yolcuları, ben imhal ederim, zaman veririm ama asla ihmal etmem. Çünkü benim fendim sağlamdır. Benim tuzağım, planım, tedbirim pek yamandır. Ben tuzak kurdum mu, tedbir aldım mı, yakaladım mı onu kimse bozamaz, kimse ondan kaçıp kurtulamaz. (Besâiru-l Kur’an- Ali Küçük)]

17-) Femehhililkafiriyne emhilhüm ruveyda;

Bu yüzden o hakikat bilgisini inkâr edenlere mühlet ver, onlara az bir süre tanı. (A.Hulusi)

17 – Onun için kâfirleri imhal eyle: mühlet ver onlara biraz. (Elmalı)

Femehhililkafiriyne emhilhüm ruveyda o halde artık küfürde direnenlere süre tanı, mühlet ver, sadece kısa bir mühlet, sadece kısa bir süre. Yesinler, içsinler, eğlensinler, yatakhane, yemekhane, abdesthane ve işhane arasında hortum olduklarını zannetsinler. Amaçsız, gayesiz, hedefsiz. Yer yüzüne sanki sadece soluk almak için, eğlenmek için gelmişler gibi, sanki bu misafirhane onların lunaparkı olsun için döşenmiş gibi kısa bir kâm alsınlar, zevkperestlik yapsınlar, bakalım sonuç ne olacak.

Evet, Kur’an açıkça söylüyordu ya A. İmran suresini sonunda Lâ yeğurrenneke tekallübülleziyne keferu fiyl bilad. (A. İmran/196) küfürde, inkarda direnenlerin yer yüzünde bir elleri yağda bir elleri balda, yedikleri önlerinde yemedikleri arkasında keyif çatarak dolaşmaları seni aldatmasın sakın. Metaun kaliyl.. (A:İmran/197) çok az bir geçimlik, çok az bir lezzet, yani bu geçip gidici, uçucu bir zevktir. Meta; kamil olmayan, daim olmayan, sabit olmayandır. Naıym in zıddıdır Naıym de kamil olan, sabit olan, daim olandır. Az bir geçimlik, geçinsinler, biraz zevklensinler bakalım, sonunda Allah enseleyecek.

Sadakallahul azıym. Ve bellegana resulühünna nebiyyül keriym ve nahnü ‘alâ zalike mineşşahidiynes şakiriyne Bi kalbin seliym

Allah en doğrusunu söyledi. O en doğru sözü nebi bize eksiksiz bir biçimde iletti ve biz de buna şahit olduk. Şahit olduğumuza sen şahit ol, bizi de iyi şahitlerden kıl ya rabbi. Amin.


İslamoğlu Tef. Ders. A’LÂ SURESİ (01-19)(190-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

 

Değerli Kur’an dostları Târık suresinden sonra ‘Alâ suresi geliyor. ‘Alâ suresi ismini yine ilk ayetinden alıyor. En yüce manasına geliyor, eğer ismi tafdil olarak alırsak. Fakat ismi tafdillere sadece ismi tafdil manası verilmez. İsmi tafdiller sıfat manasıyla da ele alınabilir, o zaman pek yüce, biricik yüce, bir tek yüce manasına gelir ki, Allah için kullanılan ismi tafdillerin manası sıfat manasıdır. Allah’ın sıfatı olarak alınmalıdır, yani tek yüce. Daha altında başka yüceler de olan iması değil, tek yüce, bir yüce manasıyla.

7. sırada yer almış İbn. Abbas listesinde bu sure. ‘alâk, kalem, Müddessir, müzzemmil, mesed (Tebbet), tekviyr. Ve ondan sonra da ‘alâ. Fakat bize göre bu surenin sırası 3 sure sonra; ‘alâk, Müzzemmil, Müddessir, duha, şerh (İnşirah), kalem, tekviyr’in ardına yerleştirilmelidir ‘alâ suresi.

Konusu İlginç, insanoğlunun en ezeli yapısal iki durumu. Problemi demiyorum, durumu. Hatırlama ve unutma üzerine. İnşa surelerindendir ‘alâ suresi, muhatabını inşa eder. Önce Allah resulünü, sonra hepimizi inşa eder. Allah, kâinat ve insan ilişkisinin eksenini beyan eder. Sanki Kur’an ın bir fihristi gibi bu sure. Hoş her sure Kur’an ın fihristi gibidir ya, yani Kur’an öyle bir hitaptır ki her ayetinde tüm kitab görünür, tüm kitap tek bir ayet gibidir.

Surenin girizgâhında son nakledeceğim anektot, Allah resulünün bu sureyi çok okuduğudur. Çok sık okurmuş. Bu, şu manaya geliyor; Bu sureyi anlamadan okumak anlamına gelmiyor, anlamadan okumak zaten okumak anlamına gelmiyor. Bu sureyi çok düşünürdü. Bu surenin manası Allah resulünü çok etkilerdi anlamına geliyor. Şimdi suremize, ’alâ suresine geçebiliriz.

[Ek bilgi; Mekke döneminin ilk yıllarında Rasulullah efendimizin henüz vahye alışamadığı, vahyin atmosferine giremediği, bu yüzden de kendisine gelen sûreyi unutmamak için ezberleme gibi kendince gerekli ama Allah’ça gereksiz bir sa’yin içine girdiği ve Rabbimizin da bunun gereksizliği konusunda kendisini uyardığı bir atmosferde nâzil olmuş bir sûredir. (Besâiru-l Kur’an-Ali Küçük)]

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym, Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Merhametin kaynağı olan, menbaı olan ve yaptığı her işe bu merhameti yayan Allah adına.

1-) Sebbihisme Rabbikel e’lâ;

Rabbinin en âlâ ismini tespih et (Esmâ’sıyla hakikatin olan Rabbinin âlâ oluşunu derûnundan yaşa)! (A.Hulusi)

01 – Tesbih et rabbinin a’lâ ismine. (Elmalı)

Sebbihisme Rabbikel e’lâ yücelikte eşsiz olan rabbin adına hareket et. Basit karşılığı Yüce rabbinin adını tesbih et.

Tesbih nedir? Bu sualin manasını tam bulmadan bu ayeti tam çeviremeyiz. Tesbih; aslında Allah a ram olmaktır. Rabbinizin koyduğu yere razı olup kâinat korosuna katılmaktır. Zikr; iradeli ve akıllı varlıklar için kullanılır, tesbih; hem iradeli hem iradesiz varlıklar için kullanılır. İradesiz varlıklar zikredemez. Fakat tesbih hem iradeli varlıklar hem de iradesiz varlıklar için kullanılır.

Neden? Çünkü iradeli varlıkların bir de kendi iradeleri dışında gerçekleşen bir boyutları, bir tarafları vardır. Mesela doğumumuz bizim irademiz dışındadır. Bizim uyuduğumuzda da çalışan yerlerimiz vardır. İrade ile çalıştırmayız onları, biz uyuruz sistemler tıkır tıkır işler. Dolaşım sistemi, lenf sistemi, sindirim sistemi, sinir sistemi hepsi, vücudumuzda muhteşem ve muazzam olaylar yaşanır. Onlar tabir caizse otomatik pilota bağlanmıştır, tesbih etmektedirler. İşte biz bu koroya bilinçli olarak katılmamız istenmektedir.

Tesbih; dil ile söylenen bir şeye indirgenemez. Neden? İsterseniz delilini Kur’an dan okuyalım ve in min şey’in illâ yüsebbihu Bi hamdiHİ (İsra/44) hiçbir şey yoktur ki Allah’ı hamd ile tesbih etmemiş olsun. ve lâkin lâ tefkahune tesbiyhahüm. Fakat siz onların tesbihini anlamıyorsunuz.

Bakın sırrı, anahtarı son cümlesinde. “Siz onların tesbihini anlamıyorsunuz.” Eğer dil ile, dile hasredilen bir şey olsaydı tesbih ve lâkin lâ tesmeune tesbihahüm derdi. Siz onların tesbihini duymuyorsunuz.

Anlamak işiymiş tesbih, duymak işi değil. dolayısıyla biz burada ki tesbihi kelime manasından yola çıkarak çözüyoruz. Sebeha; hareket etti demek. Bu tip kelimeler Arap dilinde bir grup kelime içine girer ki bunlara mananın tersini veren münkalip kelimeler diyoruz. Sebeha yı ters çevirin; Habese. Manasını ters çevirin tamam. Habese tuttu, sebeha bıraktı, saldı, hareket ettirdi. Nehera; Yürüttü, nehir oradan gelir. Rehene; Rehin aldı, bırakmadı tuttu manasına gelir. Ketebe; Yan yana dizdi manasına gelir. Harfleri yan yana dizmek manasına olduğu için ketebe yazdı manasına gelir. Peki tersini çevirin; beteke. Manayı ters çevirin, ketebe yan yana dizdi idi, bu ayırdı, parçaladı manasına gelir. Darre, dürri, inciye denir ışığı geçirdiği için, geçirgen demektir. Ters çevirin kelimeyi; redde. Manayı ters çevirin reddetti, ışığı geçirmedi, yani yalıtkan oldu. Böyle bir kelimeler grubu vardır, işte bu kelime de o kelimelerdendir.

Yüce olan rabbin adına hareket et manası çok daha uygun geliyor. Ey insan, ey muhatap, ey nebi; Yüce olan rabbin adına hareket et Elleziy haleka fesevva neden insan yüce rabbi adına hareket etmeli? Yani herkes biri adına hareket eder değil mi. İnsanın yer yüzünde kimin adına hareket edeceğini kim belirleyecek? Kimisi sultanı, kimisi devlet başkanı, kimisi lideri, kimisi patronu, kimisi amiri, kimisi eşi, kimisi yoldaşı, kimisi partisi, kimisi ideolojisi, kimisi bilmem nesi adına hareket edebilir. Ama bir mü’min ne adına hareket etmelidir? Allah adına. Neden? Cevap geliyor; Elleziy haleka fesevva çünkü O yarattı. Fesevva; yaratmakla kalmadı ma huliga lehini de verdi. Yani yaratılış amacını yükledi demektir. fesevva; yarattı ve yaratılış amacını da içine koydu.

Efe hasibtüm ennema haleknaküm abesen… (Mü’minun/115) Ne yani şimdi siz; sizi amaçsız, boş yere yarattığımızı mı zannediyorsunuz.

Bu ne dehşetli, bu ne müthiş bir ayet Allah aşkına. Efe hasibtüm ennema haleknaküm abesen… şimdi siz, sizi amaçsız ve boş yere yarattığımızı mı sanıyorsunuz. Allahsız bir hayatı yaşayanlar, amaçsız, anlamsız bir hayata zimmetle nenlerdir. Allah anlam demektir, Allahsız bir hayatın anlamı yoktur. Onun için rabbimiz vahyi hayatımız anlam kazansın diye indirmiştir.

3-) Velleziy kaddere feheda;

O ki, takdir etti de hidâyet etti (kemâlâtını izhar için kılavuzladı). (A.Hulusi)

03 – O rabbin ki takdir etti de hidayet buyurdu. (Elmalı)

Velleziy kaddere feheda O ki yaratılıştan her bir şeye bir amaç koydu. Kaddera feheda ve o amaca ulaştıracak yöne yöneltti onu. Metin az ama tercüme çok oldu biliyorum. Başka ne yapayım ki. Türkçeye çevirirken çok zorlanıyorum. Çünkü birebir çevirsem mümkin değil, ifade etmiyor, yetmiyor, kelimeler yetmiyor, kelimeler kafi gelmiyor. Velleziy kaddere feheda Evet..!

İnna külle şey’in halaknâhu Bi kader. (Kamer/49)ayetini hemen burada hatırlıyoruz. Yani biz her bir şeyi bir kaderle yarattık. Asklında burada hidayetin takdire atfı, müsebbebin sebebe atfı cümlesindendir. Ne demektir bu? Velleziy kaddere feheda O takdir ettiği için O hidayet etti. Sana biri yol göstermek istiyorsa senin kaderini belirleyen olmalıdır. Allah neden sana yol göstermelidir? Yani neden Allah’ın gösterdiği yoldan yürümelisin ey insanoğlu, neden buna mecbursun? Çünkü takdiri O yaptı. Seni O takdir etti. Seni kim yarattı ise yolunu da O belirler, rehberliği de o yapmalıdır. Allah yaratsın rehberi de şeytanın olsun, rehber olarak şeytanı seç.

Oldu mu bu? Bu insanın yaratılışına ihanet değil midir ey insan. İşte aslında zımnen bunu söylüyor. Allah’a ihanet etme ey insanoğlu. Seni doğru yola yöneltti, doğru yolu da sana gösterdi.

Aslında bu doğru yola iletti manasına gelmiyor. Çünkü doğru yola iletmek senin iradenle seçiminin sonucudur. Doğru yola yöneltti tam doğru karşılığıdır. Doğru yola yöneltti, bundan sonrasını sen yürü. Artık doğru yola sen var ey insan. Çünkü Allah irade verdi. Verdiği iradeyi yokmuş gibi saymasını kimse beklemesin.

4-) Velleziy ahrecelmer’a;

O ki, mer’ayı (bedenlerin yararlanacağı ortamı) oluşturdu! (A.Hulusi)

04 – O rabbin ki o İbni mer’ayı çıkardı. (Elmalı)

Velleziy ahrecelmer’a O ki tüm bitki örtüsünü çıkardı. Yani seni yarattı, yaratmakla kalmadı, seni takdir etti, sana yaratılış amacını yükledi. Onunla da kalmadı seni takdir etti. Yani seni ölçüye göre yarattı. Sen de muhteşem bir ölçü var, görme, işitme, duyma, duygu, düşünce dengesi, madde, mana dengesi, ruh beden dengesi. Daha hangi birini sayalım. Şöyle bir bak bakalım öyle bir ince takdirin sonucusun ki, öyle ince terazilerden geçmişsin ki ey insan kâinatın göz bebeği olmuşsun. Ve en sonunda da seni yaratıp ta şah eseri yapıp ta ne halin varsa gör demedi. Peygamberler gönderdi, vahiyler gönderdi ve sana doğru yolu gösterdi.

Bununla da yetinmedi rabbimiz rahmetine devam ettirdi ve sen ne yiyip ne içeceksin diye onu da düşündü ve yer yüzünün bitki örtüsünü senin için var etti. Yani donattı misafir haneyi, muhteşem bir biçimde bezedi, donattı, süsledi.

5-) Fece’alehu ğusâen ahvâ;

(Sonunda da) onu simsiyah çer – çöp (toprağa atılacak ceset) kıldı. (A.Hulusi)

05 – Sonra da onu karamsı bir sel kusuğuna çevirdi. (Elmalı)

Fece’alehu ğusâen ahvâ sonra onu kapkara, kup kuru bir hale getirdi.

Tamam, hepsini açıkladık ta bunu nasıl açıklayacağız bu bağlamda? İnsanoğlunun hatırlaması ve unutması bağlamında, var oluşu bağlamında Allah’ı unutmaması için ne yapması gerektiğinin hatırlatılması bağlamında bu 5. ayetin yeri ne?

Aslında zımnen Allah hayatın en basit mertebesi olan bitkiler alemine dahi bir ön ve son takdir ederken, maddi hayatın en yüce mertebesi olan insan hayatına bir ön ve son takdir etmesin mi. Demektir. Yani otun bir sonu var, fakat Allah ota bile bir ön ve son, bir kader tayin ederken sana etmesin mi.ç Seninle ilgilenmesin mi. Otla ilgilenen rabbin seninle ilgilenmesin mi. Eşrefi mahlukat, haydi düşelim, yani tasavvufi bir ibare olan bu sözü Kur’an i yakın anlamdaşına dönüştürelim; Ahseni takviym olan sen, insanı düşünmesin mi?

6-) Senukriüke fela tensa;

Sana OKUtacağız da unutmayacaksın! (A.Hulusi)

            06 – Bundan böyle sana Kur’an okutacağız da unutmayacaksın. (Elmalı)

Senukriüke fela tensa vakti gelince biz sana okutacağız, sen asla unutmayacaksın.

Burada ki okutma, okuma ne manaya geliyor; Bu önemli bir soru. İlk oku emri ile alâkalı. İlk oku emri nasıl ki indirilen mesajı, vahyin metnini okumaya indirgenemez. Kâinatta insan oğlunun öğrenme süreçlerinin tamamına okuma adı veriyorsa Kur’an, burada da aynı manaya gelir. Yani asla sadece bu kelimeleri oku, inen vahyi oku anlamına indirgenemez. Kâinatta insanın etrafında ki olayları ve hadiseleri müşahedesinin tamamı okumanın kapsamına girer. Gözle okumak, kulakla okumak, yürekle okumak, tefekkürle, tezekkürle, tedebbürle, taalkulle, tefakkuhla, düşünce, hepsi okumadır bunların. Dolayısıyla okumanın tüm anlamlarını kapsar. Kur’an da zaten okumanın tüm anlamlarını kapsadığı için Kur’an diye isimlendirilmiştir. Delili devamında ki ayettir aslında bu söylediğimizin delili. Okuyalım o zaman o delili de okuyalım;

[Ek bilgi; okutmaktan maksat ezbere okutmaktır. Yoksa yüzüne yazı okutmak değildir. Bazıları da, "unutmamaktan asıl maksat, gereği ne ise ona göre amel etmektir" demişlerdir. (Elmalı/Tefsir)]

7-) İlla maşâAllâh* inneHu ya’lemulcehre ve ma yahfâ;

Allâh’ın dilediği müstesna… Muhakkak ki O, açığa çıkanı da bilir, gizleneni de. (A.Hulusi)

07 – Yalnız Allahın dilediği başka çünkü o açığı da bilir gizliyi de. (Elmalı)

İlla maşâAllâh Allah’ın dilediği müstesna. inneHu ya’lemulcehre ve ma yahfâ zira Allah gizli olanı da bilir, açıklananı da bilir. Gizli olan ve açıklananı bilmek ifadesinin hemen önünde biz sana okutturacağız ve sen asla unutmayacaksın ayeti geliyor. Bu ikisini birbirinden farklı ve ayrı düşünemeyiz. O zaman Kur’an gizli olan değil ki. Kur’an ın gizli bir tarafı da yok. Mübiyn bir kitap çünkü. Allah resulünün gizlediği bir şey olamaz. Bu iftira olur. Çünkü o tebliğ ile memurdur. Eğer tebliğ olmamış olsa Allah şah damarından yakalayıp onu mahvedeceğini buyuruyor kitabında. Onun için bunu da düşünemeyiz.

Peki gizli ve açık olan ne? İnsanın içindeki unutma ve hatırlama duyguları, güdüleri. İnsan doğuştan unutmak ve hatırlamakla dizayn edilmiş. Unutabilen ve hatırlayabilen bir varlık olarak yaratılmış. İşte insanın o tarafına atıf yapılıyor.

Peki bunu bir zaaf olarak dile getirebilir miyiz? Hayır sadece zaaf olarak düşünseydik bunu, bu ayet Sebbihisme Rabbikel e’lâ diye başlamazdı. Çünkü yüce rabbinin adını tesbih et, aslında yüce rabbine şükret, O’na hamd et, arkadan gelen nimetlerden dolayı O’na hamd et zımni manasını içeriyor. Demek ki burada bir nimet olarak sayılıyor. Zaten kusur olan şeyler, günah olan şeyler Allah’ın yaratışına atfedilmiyor, isnat edilmiyor, insana isnat ediliyor, ama Allah’ın yaratışına isnat edilmiyor. Kusur olsaydı burada Senukriüke fela tensa (6) biz sana okutturacağız sen unutmazsın ve hatta devamında da bütünü boyunca eğer ele alırsak biz bunun bir kusur, bir hata, bir günah değil, insanoğluna verilmiş hem iyiye, hem kötüye kullanılacak bir duygu, bir yan, bir boyut olduğunu anlarız. Bakınız, devam edelim;

8- ) Ve nüyessirüke lilyüsra;

Biz sana en kolayı kolaylaştıracağız! (A.Hulusi)

08 – Ve seni en kolay yola muvaffak kılacağız. (Elmalı)

Ve nüyessirüke lilyüsra böylece kolay olanın en kolayını sana kolaylaştırdık, daha da kolay kıldık. Ve nüyessirüke lilyüsra sana kolayını kolaylaştırdık. Adeta leyl suresinde ki gibi;

Feemma men a’ta vetteka – Ve saddeka BilHüsna. (Leyl/5-6) kim verdi, takvalı oldu, en güzeli tasdik etti Ve nüyessirüke lilyüsra onu en kolayına kolaylaştırırız. En kolay nedir? En kolay mutluluktur. En kolay nedir? Cennettir. En güzel, en kolay nedir Allah’ın rızasıdır. O zaman burada Allah’ın rızasını sana kolaylaştıracağız. Cenneti sana kolaylaştıracağız. Rıza’i barî yi sana kolaylaştıracağız. Murtluluk ve saadete giden yolu sana kolaylaştıracağız. İşte burada söylenen bu.

9-) Fezekkir in nefe’atizzikra;

Eğer zikra (hatırlatma) fayda verirse, hatırlat! (A.Hulusi)

09 – Onun için Öğüt ver: Öğüt fâide verirse. (Elmalı)

Fezekkir in nefe’atizzikra işte bu ayetin mealinde şimdiye kadar verilen meallerin bazılarında ciddi problemler olmuş, onun içinde dikkat buyurmanızı rica edeceğim Fezekkir in nefe’atizzikra şöyle meallendiriliyor; Eğer öğüdün fayda verirse öğüt ver. O zaman bir sonra ki ayetle bu ayeti çeliştirmiş oluyor. Hem Allah resulüne; sen sadece öğütçüsün diyor Fezekkir innema ente müzekkir. Leste ‘aleyhim Bimusaytır (Ğaşite/21-22) sen onların üzerine jandarma değilsin, sen sadece bir uyarıcısın, o zaman uyarma görevini yap.

Peki yine mi çelişki göreceğiz? Hayır. Bunu nasıl anlayacağız? Doğru anlama şu; Öğüt bazılarına fayda verse de sen hep öğüt vermeyi sürdür. Hiç öğüt vermekten vazgeçme. Tabiatı icabı öğüt bazılarına fayda verir, bazılarına vermez. Yani öğüt verdiğiniz herkes öğüt almaz. Aklının kapasitesine göre, ön yargıyla dinleyip dinlemediğine göre, bilgisine göre, duruşuna göre, inancına göre öğüt alır ya da almaz. Ama sen hep öğüt vermeye devam et. Yani burada aslında mesele açık. Sen hatırlatma bazılarına fayda verse de hep hatırlat. Yani her uyarı her zaman herkese fayda vermez. Fayda vermeyecekse hatırlatma manası bir sonraki ayete de zaten aykırıdır.

10-) Seyezzekkerü men yahşâ;

Haşyet duyan hatırlayıp düşünecektir! (A.Hulusi)

10 – Saygısı olan Öğüt alacaktır. (Elmalı)

Seyezzekkerü men yahşâ işte bir sonraki ayet. Allah huzurunda tir tir titreyenler nasıl olsa öğüt alacaklar. Yani sen öğüt ver, bazıları öğüt alacak. Bazıları almayacak olabilir. Ama alacak olanlar vardır. Kimdir onlar? Haşyet duyanlar. Allah sevgisiyle, Allah’ın sevgisini kaybetmekten tir tir titreyenler. Haşyeti havf den böyle ayırıyoruz. Haşyet Allah’ın büyüklüğünü bildiği için, azametini bildiği için korkanlar. Havf ise; korkanın güçsüzlüğünden kaynaklanan korku.

11-) Ve yetecennebühel’eşka;

En şakî ise ondan kaçacaktır! (A.Hulusi)

11 – Pek bedbaht olan da ondan kaçınacaktır. (Elmalı)

Ve yetecennebühel’eşka rabbinden kopanlar ise öğütten kaçacaktır. Evet, Ve yetecennebühe onsan kaçacak, ona yan dönecek, ona sırt dönecek diye çevirelim. El’eşka eşkıya olanlar o öğüde sırt çevirecektir. ‘eşka aslında şakka kökü, Allah’tan kopma, Allah’tan bağımsız olduğunu düşünme. Allah ile bağlarını koparma manasına gelir. Allah ile bağını koparan öğüt almayacaktır.

12-) Elleziy yaslennarelkübra;

O (en şakî) ki, en büyük ateşe (Allâh’tan ebedî uzak düşmüşlüğe) maruz kalır! (A.Hulusi)

12 – O ki en büyük ateşe yaslanacaktır. (Elmalı)

Elleziy yaslennarelkübra o ki; O ne olacak peki sonuçta yaslennarelkübra en derin ateşe yaslanacak.

Yukarıda ki yüsra vardı ya, o yüsra nın mukabili, zıddı. Ennarelkübra; yani ateşin en derini. Saadetin zirvesini istemeyenler ateşin dibini boylamayı hak ederler. Burada bir zıddıyet, mütekabiliyet var. Dolayısıyla bu ayetleri anlamak için bu zıtları mutlaka görmek lazım. Şimdi birazdan iki zıt daha gelecek.

13-) Sümme lâ yemûtü fiyha ve lâ yahyâ;

Sonra orada ne ölür (kurtulur); ne de dirilir (hakikatin ilmiyle)! (A.Hulusi)

13 – Sonra ne ölecek onda ne hayat bulacaktır. (Elmalı)

Sümme lâ yemûtü fiyha ve lâ Yahyâ o ateşte artık ne yaşayabilecek, ne de ölebilecek. Yaşanmaz ki yaşasın, ölünmez ki ölsün. Ölmek isteyecek ama ölemeyecek. Ölmek bir nimet olacak o ahiret azabından. Fakat o nimete erişemeyecek. Ölümü isteyecek, yani hani bugün bir tek yok oluşu çağırmayın bir çok yok oluşu çağırın diyordu ya, işte onun gibi. Fakat ölemeyecek Yaşayamayacak ta.

[Ek bilgi; Bununla beraber şunu da bilmek gerekir ki, kâfirlerin cehennemde ölmemesi de "Ey Rabbimiz! Sen bizi iki defa öldürdün, iki defa dirilttin."(Mümin/11) âyetinden anlaşılan iki ölümü de tadıp iki hayat ile azap için yeniden diriltildikten sonra demektir ki, bundan sonra ne ölecek ne de dirileceklerdir. Bazıları da demişlerdir ki: "Ne ölecekler ne de dirilecekler." demek azabın şiddeti ile ebedî sürünmekten kinayedir. (Elmalı)]

[Ek bilgi; Çünkü tamamen yok olması imkânsızdır. “Yaşamaz da…” ruhani olarak helak olduğu için de hakiki bir hayatı olmaz. Yani, daima ve ebediyete kadar azap görür de hep ölmeyi temenni eder. Yanıp helak olduğu her seferinde hayata döndürülür ve yeniden azap görür. Ne mutlak olarak ölür ne de mutlak olarak yaşar. (İbn. Arabi Tevilat)]

14-) Kad efleha men tezekkâ;

Arınıp saflaşan, gerçekten kurtulmuştur! (A.Hulusi)

14 – Doğrusu felâh buldu tezekkî eden. (Elmalı)

Kad efleha men tezekkâ arınma gayreti içinde olanlar kurtulacaklar, başaracaklar. Neden gayreti diye çevirdim, çeviri içinde bu kelimeyi koyma ihtiyacı hissettim? Çünkü tezekkâ fiili kalıbı gereği gayreti gerektirir. İçinde gayret olması lazım, çünkü tefaul kalıbı, tekellüf, azim ve gayrete delalet eder. Arınma gayreti. Demek ki rabbimiz bizden gayret bekliyor. Eğer biz gayret gösterirsek rabbimiz o gayretimizi ödüllendirecek ve gayretimize karşılık bize güç yükleyecek. Gönlümüze ferman verecek, içimize sekinet indirecek, direnme gücü bahşedecek bize. Eğer biz o gayreti hak edersek, gösterirsek.

15-) Ve zekeresme Rabbihi fesallâ;

Rabbinin ismini zikredip (hatırlayıp) bilfiil salât eden (yaşayan) kurtulmuştur. (A.Hulusi)

15 – Ve rabbinin ismini anıp da namaz kılan. (Elmalı)

Ve zekeresme Rabbihi fesallâ rabbinin adını hatırda tutan da, fesallâ; salâta duran da kurtulmuş olacak. Kad efleha men devam ediyor. Kad efleha men Ve zekeresme Rabbihi fesallâ böyle devam edebiliriz. Dolayısıyla rabbinin ismini hatırda tutan, rabbini unutmayan. Zikir nedir? Allah kaygısıdır. Allah kaygısıyla hareket eden. Herkes; herkes ne der diye iş yaparken, mü’min Allah ne der diye iş yapar. İşte o zikir sahibidir.

Fesellâ; bakınız burada da ilginç bir zıtlık var. İlk geçtiği yer burası muhtemelen. Salât kelimesinin ilk geçtiği yer. Salât; aslında insan otururken dik durduğu için oyluk kemiğine denilir. Es salâ. Yine insan dik durduğu için omurgaya denilir. Dik durduran, dik tutan, destek veren, destek manasına gelir, kelime manası bu. Kur’an da 18 e yakın ayrı manada kullanılmıştır, gerçek bir çok anlamlı kelimedir. Davet manasına kullanılmıştır, ibadet manasına kullanılmıştır, zikir manasına kullanılmıştır, namaz manasına kullanılmıştır, dua manasına kullanılmıştır, yardım manasına kullanılmıştır, destek manasına kullanılmıştır, hizmet manasına kullanılmıştır. Yani bir çok manada kullanılmıştır.

Yine ekame fiiliyle geldiği hemen her yerde bildiğimiz şer’i namaz manasına gelir. Salât kök olarak destek demektir ki …ekımıs Salâte lizikriy. (Tâhâ/14) ayetinde. Evet, zikrim için salâtı ikame et. Çevirmedim, aynen tuttum. Zikrim için salâtı ikame et. Ne demek bu? Zikri Kur’an olarak çevirirsek, anlarsak; Salâtı destek olarak anlarsak ki kök manası o; ikameyi de kaldır, ayağa kaldır ki manası o zaten, Kur’an ım için vahyime destek için ayağa kalk ve ayağa kaldır. Ya eyyühel müddessir; – Kum feenzir. (Müddessir/1-2) de bundan başka nedir ki. Ey yatan kişi, kalk ve uyar. Evet, vahye destek için ayağa kalk ve ayağa kaldır.

Manayı bulmada rehber burada mütekabiliyet üslubu buradaki. men yahşâ – el’eşka nın buradaki zıddıydı. Burada da yasle; sallânın zıddı. Kelime olarak, köken olarak aynı ilginçtir. Köken olarak ikisi de aynı. Ama Yasle cehennem için kullanılır, sallâ namaz için, dua için, ibadet için ve buna benzer şeyler için. İkisi de destek manasına geliyor. Cehennem odununu tutuşturmak için, cehennemi tutuşturmak için. Aslında essalvü; sobayı tutuşturmak, fırını tutuşturmak, veya hendeği, veya tandırı tutuşturmak için öne konan, dikilen küçük tuturuk odunlara denilir, onlara tuturuk denir. yani cehennemi sizinle tutuşturacağım manasına. Zaten sılıyye cehennemin isimlerinden biri olarak geçer Kur’an da onun için salleytül ‘ud. Ne demektir eğri bir değneği fırınlayarak ateşte doğrulttum.

Bu ikisini bir biri ile köken olarak aynı, ama mana olarak zıt yerlerde duran bu iki kelimeyi birbirine şöyle bağlarsak, yasle – sallâ; Ne çıkıyor? Namazla dünya da doğrulmayanı Allah cehennemde doğrultacaktır. Onun için namaz doğrulmaktır. Namaz; Allah’a desteği doğrultmaktır. Namazın maksadı insanın desteğini rabbine doğrultmasıdır. Rabbine desteğini doğrultması ne demek? Aslında kendini desteklemesi demektir. Rabbin desteğe ihtiyacı mı vardır? Yoktur. Ama ..in tensurullahe yensurküm..(Muhammed/7) diyen de rabbimizdir. Eğer siz Allah’a yardım ederseniz, Allah’ta size yardım eder. Dolayısıyla burada destek, insanın kendine verdiği destektir.

Onun için Allah’a desteği doğrultmak, namaz bunun sembolü ve simgesidir. Eğer namaz kılıyor da Allah’a destek vermiyorsa insan, Allah’ın vahyine destek vermiyorsa, Allah’ın nebisine destek vermiyorsa, Allah’ın hakikatlerine, emirlerine destek vermiyorsa, hakka ve hakikate destek vermiyorsa; o gerçekte kıldığı namazı yalanlıyor demektir. Feveylün lil musalliyn. (Maun/4) yazıklar olsun böyle namaz kılanlara, yazıklar olsun böyle ibadet edenlere.

[Ek bilgi; Allah’ın kendisini terbiye ederken tecelli ettiği, kemalatını bahşettiği ve istidadının diliyle istekte bulunduğu özel ismini anan kimse kurtulmuştur. Cahil kimse açısından Alim ismi, dalalette olan kimse açısından Hadi ismi ve günahkâr kimse açısından Ğaffar ismi bu konumdadır. (İbn. Arabi Tevilat)]

16-) Bel tü’sirunelhayateddünya;

Fakat siz dünya hayatını (en aşağı yaşam düzeyini) tercih ediyorsunuz! (A.Hulusi)

16 – Fakat siz Dünya hayatı tercih ediyorsunuz. (Elmalı)

Bel tü’sirunelhayateddünya bilakis dünya hayatı sizin için çok cazip görünüyor.

17-) Vel’ahıretü hayrun ve ebka;

Hâlbuki Âhiret (kudret – bilinç boyutu) daha hayırlı ve daha kalıcıdır. (A.Hulusi)

17 – Halbuki âhiret daha hayırlı ve daha bekâlıdır. (Elmalı)

Vel’ahıretü hayrun ve ebka Fakat ahiret daha kalıcı, daha hayırlıdır. Yani siz ey insanlar, kalıcı olanı geçici olanla, ebedi olanı geçici olanla takas ediyorsunuz. Değerliyi değersiz le takas ediyorsunuz. Yüceyi cüceyle takas ediyorsunuz. Yani eğer bakacak yeri kaybederseniz, Allah’ın gör dediği yerden bakmazsanız, büyüğe küçük, küçüğe büyük, geçiciye kalıcı, kalıcıya geçici muamelesi yapar, cenneti dünya da arar, gerçek cenneti kaybedersiniz. Onun için Allah’ın gör dediği yerden bakın.

18-) İnne hazâ lefissuhufil’ûla;

Muhakkak ki bu (bildirilen realite, ilim), ilk bilgilerde de (vardı). (A.Hulusi)

18 – Haberiniz olsun ki vardır bu evvelki suhuflarda. (Elmalı)

İnne hazâ lefissuhufil’ûla işte bu hakikat var ya, bu söylenen hakikat? Bu sadece burada söylenen bir hakikat değil, geçmiş kitaplarda, geçmiş vahiylerin tamamında yer alan insanlığın ebedi değişmez değerlerinin içindeki, o paketin içinde ki bir hakikattir.

19-) Suhufi İbrahiyme ve Mûsa;

İbrahim’in ve Musa’nın bilgilerinde! (A.Hulusi)

19 – İbrahim ve Musâ’nın suhuflarında. (Elmalı)

Suhufi İbrahiyme ve Mûsa Mesela İbrahim’in ve Musa’nın sayfalarında yer alan.

[Ek bilgi; Abd b. Humeyd, İbnü Merduye ve İbnü Asakir Ebu Zerr (r.a.)'den şöyle rivayet etmişlerdir:
             Dedim ki, ey Allah'ın Resulü! Yüce Allah kaç kitap indirdi? Buyurdu ki:
Yüz dört kitap indirdi. Elli sahife Şît'e, otuz sahife İdris'e, on sahife İbrahim'e, on sahife de Tevrat'tan evvel Musa'ya indirdi. Tevrat'ı, Zebur'u, İncil'i ve Furkan'ı da indirdi.

Dedim ki: Ey Allah'ın Resulü! İbrahim'in sahifeleri ne idi? Şöyle buyurdular:
Hepsi kıssa ve öğüt idi: Ey o kötülüklere düşkün, sırnaşık ve mağrur Melik! Ben seni dünya malını üst üste yığasın diye göndermedim. Fakat benim yerime mazlumun duasını yerine getiresin diye gönderdim. Çünkü ben mazlumun duasını, kâfir de yapsa kabul ederim.

Aklına karşı mağlup olmadıkça akıllıya gerektir ki, üç saati ola. Bir saatinde Rabbine yalvara, bir saatinde nefsini hesaba çekip ne yaptığını düşüne ve bir saatinde de helalinden ihtiyaç için tenha kala. Çünkü bu saatte öbür saatler için bir yardım ve zihnini toplama ve diğer işlerden kurtuluş vardır.

Akıllı olanın zamanını görmesi, kendi işine ve durumuna yönelmesi, dilini koruması gerekir. Çünkü kelâmını amelinden sayan kimse az söyler. Ancak kendisini ilgilendiren konularda olursa başka.

Akıllının üç şeye talip olması gerekir: Geçimini düzeltmek, varacağı yer için hazırlık ve haramda olmayarak lezzet alma.

Dedim ki: Ey Allah'ın Resulü! Musa'nın sahifeleri ne idi? Buyurdu ki:

Hepsi ibret idi: Şaşarım, öleceğini yakinen bildiği halde sevinene, ateşin olduğunu kesin olarak bilip de gülene, dünyayı ve onun üzerinde bulunan kimselere karşı durmadan değiştiğini görüp de dünyaya gönül bağlayana, kadere yakinen inanıp da öfkelenene, hesaba inanıp da amel etmeyene.
Dedim ki, ey Allah'ın Resulü! İbrahim ve Musa'nın sahifelerindekilerden sana bir şey indirildi mi? Buyurdu ki:
            Evet, ey Ebu Zerr! Buyurdu demiştir. Bununla beraber, Alûsî'nin dediği gibi hadisin sahih olup olmadığını Allah bilir. (Elmalı/tefsir)]

SadakAllahul azıym.


İslamoğlu Tef. Ders. ĞAŞİYE SURESİ (01-26) (190-C)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları, bir sonraki suremiz Ğaşiye suresi. Ğaşiye suresi adını, ki sarıp sarmalayan manasına geliyor. Elğaşyü; sarmak, sarmalamak, kaplamak, kuşatmak. Duman gibi, bulut gibi, karanlık gibi şeylerin bir şeyi sarıp sarmalaması. Dahası; kelimenin kullanımından sarıp sarmalanan şeyin yuvarlaklığını da, küreviyetini de anlıyoruz. Burada manevi manada da kullanılabilir, maddi manada da kullanılabilir.

Suremiz ismini ilk ayetinden alıyor. İniş zamanı ihtilaflı fakat 9. yıl gibi geliyor fakire. Çünkü surenin içeriği boykotun sonlarına doğru veya boykotun hemen ardından indiği kanaatini uyandırıyor.

Konusu son saat ve kıyamet. Dünya hayatının geçiciliğini ifade ediyor sure. Yeniden dirilişi inkar edenlerin kâinat kitabını okumaya davet ediyor. Muhatabın vicdanının zincirlerini kırıp harekete geçirmeye çağırıyor. Yani vicdanın zincirlerini kırmazsa eğer o zaman vicdanı kör ve sağır olmuş olduğunu bize söylüyor. Başkası değil isterse peygamber olsun, eğer vicdanının üstünü kapatmışsa biri, ona kimsenin uyarısının fayda vermeyeceğini açıkça söylüyor sure.

Fezekkir innema ente müzekkir (21) öğüt ver, uyar. Çünkü sen öğütçüden başka, uyarıcıdan başka bir şey değilsin.

Leste ‘aleyhim Bimusaytır (22) sen onların jandarması değilsin, polisi değilsin. Aslında berceste ayetler.

Bu girizgâhtan sonra inşaAllah sureyi tefsire geçebiliriz.

 

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, rahiym Allah adına.

 

1-) Hel etake hadiysülğaşiyeh;

Sana Gaşiye’nin (bütün insanları örtüp bürüyen o büyük tecelli – kıyamet) haberi geldi mi? (A.Hulusi)

01 – Geldi mi sana o Gaşiye hadîsi. (Elmalı)

 

Hel etake hadiysülğaşiyeh kasvet gibi sarıp sarmalayan olayın haberi, kasvet gibi kuşatan ve bürüyen olayın haberi, sana geldi mi? Nedir bu olay. Hel etake nin cevabı buna istifham-ı takriri denilir ki, aslında soru suretinde gelse de cevaptır. Kad etani; evet bana geldi. Veya Kad etake; işte sana geldi manasına gelir aslında.

Ğaşiye Kıyametin isimlerinden bir isimdir diyor müfessirlerimizden bazıları. Oysa ki sıfattır. Dişilik “t” si ile isme dönüşmüştür, yani “t” ismiyet “t” sizidir. Bu manada surenin ismi olmuştur zaten el Ğaşiye. Ama bürüyüp kuşatan manasını daha önce zikretmiştim.

 

2-) Vucûhun yevmeizin haşi’ah;

O gün yüzler (vardır) zilletle yere bakar! (A.Hulusi)

02 – Bir takım yüzler o gün eğilmiş zillete düşmüştür. (Elmalı)

 

Vucûhun yevmeizin haşi’ah bazıları vardır o gün tir tir titremektedir, tabir caizse yıkılmıştır. Haşi’ah; hurda haş olmuştur. Ğaşiye yi şimdi öğrendik. O hesap gününün veya son saatin dehşetini ifade ediyor. Vucûhun yevmeizin haşi’ah Vucûh; vech in çoğulu. Vech; yüz demektir. Yüzler. Fakat yüz Arap dilinde de, o dilin en güzel metni olan Kur’an da da küllü kasteden cüz olarak geçer. Zatı ifade eder. Onun için Bazıları diyorum bazı yüzler değil. Bazıları vardır o gün yıkılmıştır, mahvolmuştur. Bu hesap gününün dehşetini ifade eden bir ayet.

 

3-) ‘Amiletün nasıbetün;

(Örf – âdet olarak) çalışmış (ibadet etmiş) boşa yorulmuş! (A.Hulusi)

03 – Çalışmış fakat boşuna yorulmuştur. (Elmalı)

 

‘Amiletün nasıbetün işi bitmiş eli kolu dökülmüştür. Daha ne diyeyim. Nasıl açıklayayım ki.

[Ek bilgi; Dünyada Allah’ın istediği biçimde inanmadıkları, Allah’ın istediği kulluğu yaşamadıkları için zillet içinde yüzleri önlerine düşmüş kimseler, cehennemde sürekli kendilerini yo-racak, kendilerini insanlıktan çıkaracak çok pis ve yorucu işlere sürülecekler. Dünyada gururlanarak Allah’a kulluğa yanaşmayanlar,

Allah’ın kendilerinden istediği Müslüman’ca bir hayata karşı müstekbirce bir tavır takınanlar, Müslümanlığı zor ve ağır görenler, bu tutumlarına karşılık cehennemde zincirler, kelepçeler, prangalar ve bukağılar takılmış olarak cehennemin yüksekliklerine tırmanıp, alçaklıklarına yuvarlanarak çok yorucu ve kahredici işlere sürüleceklerdir.

Dünyada Allah için en küçük bir meşakkate bile katlanamayan, Allah için çok küçük bir fedâkârlığı bile göze alamayan bu kâfirler, orada çok yorucu işlere sürüleceklerdir. Hâkka sûresinde şöyle buyruluyor:

        “Sonra cehenneme yaslayın! Sonra onu boyu yetmiş arşın olan zincire vurun.”     (Hâkka 31,32)

        Yine Mü’min sûresinde de şöyle buyruluyor:

        “Kitaba ve Resullerimizi gönderdiğimiz şeylere yalan diyenler, artık ilerde bilecekler. O zaman boyunlarında zincirler ve halkalar olduğu halde sürükleneceklerdir.” (Mü’min 70-72)

Ya da bu adamlar dünyada çalışıp çabalamışlar, ama tüm amelleri, tüm yaptıkları, tüm enerjileri boşa gitmiştir. Zira amel, Allah’ın istediği biçimde olmalıdır. Çalışma, Allah’ın belirlediği yasalara uygun olmalıdır.

Kâfirler de dünyada çalışıp yorulurlar, mü’minler de. Kâfirlerin takip ettiği dinleri, hayat programları olduğu gibi, mü’minlerin de bir dinleri, bir hayat programları vardır. Lâkin birisi Allah’ın belirlediği bir kulluk programını icra adına koşturup yorulurken, ötekilerin koşturmaları, yorulmaları Allah yolunda olmadığı için onlarınkilerin tamamı boştur, boşa gitmiştir. Kehf sûresi bunu şöyle anlatır:

Ey Muhammed! “Size, amelce en çok kayıpta bulunanları haber vereyim mi?” de. Dünya hayatında, çalışmaları boşa gitmiştir, oysa onlar, güzel iş yaptıklarını sanıyorlardı.” (Kehf 103-104)

Dünya hayatında amelleri boşa giden ve insanların en zararda olanlarını size haber vereyim mi? Onların dünya hayatında tüm sa’yleri, tüm mesaileri, tüm yaptıkları ve kazandıkları boşa gitmiştir. Ya da onlar tüm çabalarını, tüm plan ve programlarını dünya adına harcamış kimselerdir. Yani bunlar dünyayı kıble edinmiş, tüm plan ve programlarını dünyayı kazanmak adına yapmışlar, dünyalık elde etmek, dünyada zengin ve başarılı olmak üzere yapmış insanlardır. Tüm yatırımlarını dünyada kalıcı ve âhirete intikal etmeyici şeylere yapmışlardır.

Dünyada zengin olmak ve dünyada başarmak onların tek amacıydı. Âhiret adına bir endişeleri yoktu. Bu yüzden hayatlarında Allah’ı diskalifiye etmişler, peygamberi unutmuşlar, kitabı, hesabı yok farz etmişlerdir. Hesabı yok farz edince de kendilerini her türlü sorumluluktan azâde saymışlar ve tıpkı hayvanlar, ipini koparmış danalar gibi sorumsuzca bir hayat yaşamışlardır. Bunu yaparken de çok iyi bir şey yaptıklarını zannetmişler, böylece hayatlarını mahvetmişler. Tüm yaptıkları boşa gitmiş, kendilerini de, kendilerine verilen imkânlarını da boşa harcamışlardır. Çünkü yaptıkları ve kazandıklarının tamamı dünyada kalmıştır. Zaten bu tür insanlar sermayelerini bile kaybetmiş insanlardır. Sermayeyi kaybeden birinin kâr etmesi de düşünülemez.

“Bunlar, Rablerinin âyetlerini ve O’na kavuşmayı inkâr edenlerdir. Bu yüzden işleri boşa gitmiştir. Kıyâmet günü Biz onara değer vermeyeceğiz.” (Kehf 105)

İşte bunlar Rablerinin âyetlerini, Rablerinin hayat programlarını reddeden ve O’na kavuşmayı inkâr eden kimselerdir. Allah’ın kendilerine yol göstermek üzere gönderdiği kitabının âyetlerini inkâr etmişler, Allah’ın âyetlerini örtmüşler, âyetleri gündemlerinden düşür-müşler, âyetlerden habersiz bir hayat yaşamışlardır. Yaşadıkları bu hayatın sonunda kendilerinden hesap sorulmayacak zannederek yaşamışlar, bu nedenle de tüm amelleri boşa gitmiştir.

Rabbimiz buyurur ki, “Biz onlar için kıyâmet günü her hangi bir tartı da tutmayacağız.” Onların amelleri asla değerlendirilmeye tâbi tutulmayacaktır. Yani, amellerinin hiçbir değeri olmayacaktır. Ne yaparlarsa yapsınlar, isterse büyük büyük ameller işlesinler, fabrikalar, yollar, köprüler kursunlar, açları doyurup çıplakları giydirsinler, değil mi ki tüm bu amellerinin yaptırıcısı Allah değildir, o halde bunların hepsi boştur. Onların dünya hayatında tüm sa’yleri, tüm mesaileri, tüm yaptıkları ve kazandıkları boşa gitmiştir. Ya da onlar tüm çabalarını, tüm plan ve programlarını zaten dünya adına yapmış, tüm enerjilerini dünya adına harcamış kimselerdir. (Besairu-l Kur’an Ali Küçük)]

 

4-) Taslâ naren hamiyeten;

Kızgın bir ateşe maruz kalır (o yüzler)! (A.Hulusi)

04 – Kızışmış bir yaslanırlar. (Elmalı)

 

Taslâ naren hamiyeh tarifi imkansız kızgın bir ateşi boylarlar onlar. Yani neden işinin bittiğini, neden elinin kolunun döküldüğünü anlıyoruz. Tarifi imkansız kızgın bir ateşi boylayacaklar. Naren hamiyeh; Yani Taslâ aslında bir önceki surede açıklamıştık. Yaslanacak, kızgın bir ateşi tutuşturmak için kullanacak Allah bu tipleri diyor. Naren hamiyeh aslında hamiyeh insanı içinden tutuşturan ateş manasına gelir.

Humma da oradan gelir. Ateşli hastalık, humma. İnsanın içini yakan. Bu iç tabii beden olmadığı için bu iç aslında manevi iç. Yürek yakan bir ateştir bu. Yüreği düşünün ki cehennem olmuş. Demek ki aslında insan cennetini de kalbinde taşıyor, cehennemini de kalbinde taşıyor. Ya rabbi kalplerimizi cehennem kılmaktan koru.

 

5-) Tüska min ‘aynin aniyeh;

Kızgın bir kaynaktan içirilirler! (A.Hulusi)

05 – Kızgın bir memba’dan sulanırlar. (Elmalı)

 

Tüska min ‘aynin aniyeh nasıl çevireyim, zehir gibi bir umutsuzluk pınarından içerler. Zehir gibi min ‘aynin aniyeh; zehir gibi bir umutsuzluk pınarından sulanırlar, içerler. 

          [Atlanan ayetler; (6-7)

6-) Leyse lehüm ta'amün illâ min dariy'ın;

Onlar için Dari' (zehirli - yırtıcı bir diken?)den başka yiyecek yoktur. (A.Hulusi)

06 - Yiyecekleri yok ancak bir darî'. (Elmalı)

 

Kur'an ın bazı yerlerinde, cehennemliklerin zakkum ve irin'den başka yiyeceklerinin olmadığı ifade edilirken, burada kuru bir diken'den başka yiyeceklerinin olmadığı anlatılmaktadır. Bu iki farklı ifade arasında bir çelişki yoktur, çünkü cehennemde farklı farklı dereceler vardır. Cehennemliklerin suçlarına göre, yani her suç için, ayrı bir azabın verilmesi söz konusudur. Şu şekilde de anlaşılması mümkündür. Onlar zakkum yemekten kaçınacaklar ve onlara irin verilecektir. Ondan da kaçınacaklar ve bu kez onlara yemeleri için kuru diken verilecektir. Kısaca onlara sevdikleri bir yiyecek verilmeyecektir. (Ebu-l ‘Ala Mevdudi-Tefhimu-l Kur’an)

“Onlar için kuru dikenden başka yemek yoktur.” Tek gıdaları şüpheler ile hiçbir yarar sağlamayan, bilakis rahatsızlık veren demagoji, ihtilaf, safsata gibi ilimlerdir. (İbn. Arabi-Tevilat)

 

7-) Lâ yüsminu ve lâ yuğniy min cu'ın;

Ne besler ne de açlıktan kurtarır. (A.Hulusi)

07 - Ne besler ne açlıktan kurtarır. (Elmalı)

 

“Allahu Teâlâ cehennemliklere cehennem azabına denk bir açlık duygusu verir. Onlar da acıyla yardım isterler. Kendilerine Dari ile yardım edilir. Onlar sonra tekrar yardım isterler ve kendilerine boğazlarından geçmeyen bir yiyecekle yardım edilir. Dünyada iken bu tür şeyleri boğazlarından su ile geçirdiklerini hatırlarlar ve su aramaya başlarlar. Allah da onların susuzluğunu iyice şiddetlendirir, sonra onlara kaynar sıcak sudan zorla ve sıkıntı ile içirir. Suya yüzlerini yaklaştırdıkları zaman yüz derileri soyulur. Pişer ve kızarır. Bu su karınlarına gittiği zaman orayı paramparça eder.” (Hazin tefsiri 6/498)(Besairu-l Kur’an- Ali Küçük)

“O ise beslemez…” nefse güç vermez, “açlığı gidermez…” nefsin isteğini, hırsın bilme ve araştırma dürtüsünü tatmin etmez. Bedbahtlardan bazı kimselerin zehirli, kuru diken şeklindeki yiyecekleri suretinde haşredilmeleri de mümkündür. Bazılarının zakkum dikeni, bazılarının da irin suretinde haşredilmeleri gibi. (İbn. Arabi- Tevilat/2)}

 

8- ) Vucûhun yevmeizin na'ımetün;

O süreçte nimetin eseri görülen nice yüzler de (vardır). (A.Hulusi)

08 - Bir takım yüzler de o gün mesuttur. (Elmalı)

 

Vucûhun yevmeizin na'ımeh fakat o gün buna mukabil böyle bir dünya var o ahirette. Bir başka dünya daha olacak. Bu kötülerin dünyası, bir de iyilerin dünyası olacak; O dünyayı da Kur’an ımız mesani; çift kutuplu özelliği ile nasıl izah ediyor, nasıl açıklıyor, nasıl ele veriyor.

Vucûhun; bazıları da vardır, tabii kelime lafzen kelime manasıyla bazı yüzler. Ama bazıları da vardır o gün yevmeizin na'ımeh nimete gark olmuşlardır. Nimete boylarına kadar batmışlardır tabir caizse. Her bir hücreleri nimetin lezzetiyle sevinmektedir.

 

9-) Lisa'yiha radıyetün;

(Hakkıyla yaptığı) çalışmalarının getirisinden razıdır! (A.Hulusi)

09 - Sayinden hoşnuttur. (Elmalı)

 

Lisa'yiha radıyeh öyle bir nimet ki bu, aslında gayretinin meyvesinden hoşnut olmuştur. Lisa'yiha radıyeh bu nimet gayretinin meyvesidir manasına gelir. Gayretinin meyvesinden razı olmuştur, hoşnut olmuştur.

 

10-) Fiy cennetin 'aliyeh;

Âli bir cennettedir! (A.Hulusi)

10 - Yüksek bir Cennette, (Elmalı)

 

Fiy cennetin 'aliyeh kendini tarifsiz bir cennette, yüce bir makamda bulacaktır bu güzel insanlar, cennetlikler, iyiler.

 

11-) Lâ tesme'u fiyha lağıyeh;

Orada boş laf işitmez. (A.Hulusi)

11 - Ki onda lağviyyattan bir kelime işitilmez. (Elmalı)

 

Lâ tesme'u fiyha lağıyeh orada boş bir lakırdı işitilmeyecek, işitmeyecektir. Aslında cenneti anlamdan ve amaçtan yoksunmuş gibi tasavvur etmeyi reddediyor bu ayet. Hani Yasin suresinde var ya; fiy şüğulin fâkihun. (Yasin/55) orada insanlara zevk veren bir meşgale vardır. Yani bazıları haddini bilmezcesine; Yahu boş otura otura ye iç yat sıkılırız falan diyecekse, böyle gevezelik yapmasınlar. Orada meşgaleler zorunlu değil, insan kendine lezzet veren, zevk veren, kendine neşe veren işi yapmakta serbest olacak. Evet, fiy şüğulin fâkihun bu. Dolayısıyla bu ayetle o ayeti yan yana okuyabilir, anlayabiliriz.

 

12-) Fiyha 'aynün cariyetün;

Orada (daim) akan bir kaynak (ilim ve kudret) vardır. (A.Hulusi)

12 - Onda carî bir memba', (Elmalı)

 

Fiyha 'aynün cariyeh Evet, yine orada şırıl şırıl akan, hiç kesilmeyen bir mutluluk gözesi, mutluluk pınarı olacak. Neden mutluluk pınarı diye çevirdim? Yani gözleri dünyada pınar oldu Allah’ın rızasını kazanmak için madem, çünkü cennette verilen her bir nimet dünyada ki bir zahmetin, ya da bir emeğin karşılığı. Karşılığı dedimse bedeli değil ödülü.

Dünya da ne olmuş olabilir orada ki muhteşem gözeler, su gözeleri, tarifi imkansız gözelerin, gözünü dünyada Allah için pınar etmişse, günahına ağlamakta pınar etmişse, mazlumların haline ağlamakta pınar etmişse rabbimiz de orada cennetten onun için biz göz, ‘aynün; Göz hem bu göze, hem de tarifsiz suyun çağladığı bir su gözüne delalet eder.

 

            13-) Fiyha sürurun merfû'atün;

            Orada yükseltilmiş tahtlar vardır. (A.Hulusi)

            13 - Onda yüksek serîrler, (Elmalı)

 

Fiyha sürurun merfû'ah Orada sevinç ve huzur kaynağı yüce makamlar bulunacak. Neden? Biraz önceki açıklamamızın devamı olarak; zira huzuru hazda değil hayırda görmüştü dünyada. Dünyada huzuru hayırda gördüğü için orada da rabbimiz onun karşılığını verecek. Dünyada huzuru hayırda değil de hazda görenler ahirette ondan mahrum kalacaklar. Çünkü haz huzur getirmez ki. Haz huzur getirseydi eğer günah işleyenlerin ebedi ve en büyük huzura kavuşması lazımdı. O zaman uyuşturucuyla uçanlar huzurun dibini bulmuş olması lazım. Komik geliyor değil mi? Bir şeyin huzur verebilmesi için onun elden çıkmama garantisi olması lazım. O da mutlak huzurun sadece ahirette olduğunu gösterir.

[Ek bilgi; İlahi isimlerin mertebelerinden tahtlar vardır. Bunlara ulaşmanın şartı ise, İlahi sıfatlarla sıfatlanmaktır. Değerleri ise cismani mertebelerden çok üstündür.(İbn. Arabi Tevilat)]

 

14-) Ve ekvabün mevdû’atün;

(Yerlerine) konulmuş testiler, (A.Hulusi)

14 – Konulmuş küpler, (Elmalı)

 

Ve ekvabün mevdû’ah Evet, her an orada içime hazır dolu dolu tarifsiz kupalar bulunacak. Ekvab; kûb, bazen de ke’s gelir. Ke’s geldiği zaman anlarız ki kadeh. Kûb geldiği zaman kupa. Belki kadehlerin doldurulduğu ana sürahilerden söz ediliyor da olabilir.

 

15-) Ve nemariku masfûfetün;

(Arkalarına) sıra sıra dizilmiş yastıklar, (A.Hulusi)

15 – Dizilmiş koltuklar, yastıklar, (Elmalı)

 

Ve nemariku masfûfetün (Bir sonraki ayetle birlikte)

 

16-) Ve zerabiyyü mebsûseh;

(Altlarına) yayılmış yaygılar (vardır). (A.Hulusi)

16 – serilmiş nefîs döşemeler(Elmalı)

 

Ve nemariku masfûfetün (15) Ve zerabiyyü mebsûseh Evet, yan yana dizilmiş minderler ve serilmiş halılar.

Burada cennetten söz ediliyor. Cennetten söz edilen her yerde sözün bittiği yerdir. Cennet tasvir ediliyorsa orada hangi söz bitmez ki. Hani Secde/17 ayetinde ifade edildiği gibi.

Fela ta’lemü nefsün ma uhfiye lehüm min kurreti a’yün. (Secde/17) orada cennetli mü’min i hangi göz kamaştırıcı sürprizlerin beklediğini kimse bilemez, asla tahayyül bile edemez, tasavvur bile edemez. Kim bilebilir ki? Hani efendimiz de bu ayeti tefsir sadedinde öyle buyuruyordu ya; ‘adettü li ibadis salihiyn salih kullarım için orada öyle güzel nimetler hazırladık ki mâ lâ ‘aynün ra’ed hiçbir göz onu görmedi, hiçbir kulak onu duymadı. Ve lâ hatara ‘alâ kalb-i beşerin. Hiçbir beşerin, insanın aklına öylesi gelmedi.

Daha nasıl olsun, nasıl vasfedilsin ki. Zaten baksanıza, bakın şu kelimelere; ‘aynün cariyetün, sürurun merfû’atün, ekvabün mevdû’atün, nemariku masfûfetün, mebsûsetün. Daha ne olsun, hepsi nekira, hepsi belirsiz “lam” ı tarif yok, el takısı yok. Bu ne demek? Akla hayale gelmedik demek. Bizim bildiğimiz türden değil demek, sizi gördüğünüz türden değil demek. Kimse bunu tarif edemez demek, sizin bildiğiniz cinsten değil demek. Evet, Bu sanırım yeter.

 

17-) Efela yenzurune ilel’İbilli keyfe hulikat;

Bakmıyorlar mı el İbil’e (yağmur yüklü bulutlara) nasıl yaratılmış? (A.Hulusi)

17 – Ya hâlâ bakmazlar mı o deveye: nasıl yaratılmış? (Elmalı)

 

Efela yenzurune ilel’İbilli keyfe hulikat onlar bakmıyorlar mı yüklü yüklü bulutlara nasıl yaratıldı. Veya el’İbil mecazen bulut manasına gelir, bu bağlamla uyumlu olduğu için mecazi bulut manasını tercih ettim, deve manasına da gelir. Onlar deveye bakmıyorlar mı. Çünkü peşinden sema geliyor, bulut daha uyumlu bağlama.

 

18-) Ve ilesSemâi keyfe rufi’at;

(Bakmıyorlar mı) semâya, nasıl ref’olunmuş (nasıl uzay oluşmuş)! (A.Hulusi)

18 – Ve o göğe: nasıl kaldırılmış? (Elmalı)

 

Ve ilesSemâi keyfe rufi’at yine bakmazlar mı onlar sema, gök nasıl dikildi, nasıl bina edildi.

 

19-) Ve ilelcibali keyfe nusıbet;

(Bakmıyorlar mı) dağlara, nasıl yerleştirilmiş! (A.Hulusi)

19 – Ve o dağlara: nasıl dikilmiş? (Elmalı)

 

Ve ilelcibali keyfe nusıbet yine bakmazlar mı onlar dağlar nasıl kazık gibi yerleştirildi, nasıl ihkâm edildi, tahkim edildi.

 

20-) Ve ilel’Ardı keyfe sutihat;

(Bakmıyorlar mı) arza, nasıl döşenmiş! (A.Hulusi)

20 – Ve o Arza nasıl satıhlanmış? (Elmalı)

 

Ve ilel’Ardı keyfe sutihat ve yine onlar bakmazlarmı ki yer yüzü nasıl yayıldı, nasıl genişletildi, satıh kılındı. Veya biyosfer tabakası nasıl döşendi. Canlı tabaka olan yarım ile 1 m. lik bir canlı örtüsü var. elbisesi yer yüzünün. O canlı elbiseyi alın yer yüzünden canlı adına hiçbir şey kalmaz. 1 m. den fazla indiğinizde orada canlılık yok, organik hayat bitiyor. İşte o tabakayı Allah nasıl elbise gibi giydirdi manasına da gelir.

Bu sutihat; yayıldı. Vadiler, bir kürenin alanını genişletmek için ne yaparsınız? Orada engebeler yaparsınız. Zirveler ve vadiler. Eğer zirveler ve vadiler yapmışsanız o kürenin yüz ölçümünü 2 katına çıkarabilirsiniz. Rabbimizin nimetine bakın. Bize ne hatırlatılıyor. Evet, orayı nasıl yaydı, alanını nasıl insan oğlu için genişletti.

 

21-) Fezekkir innema ente müzekkir;

HATIRLAT; çünkü sen ancak bir hatırlatıcısın (hakikatlerini hatırlatmak için irsâl oldun)! (A.Hulusi)

21 – haydi ihtar et; sen şimdi sırf bir öğütçüsün., (Elmalı)

 

Fezekkir innema ente müzekkir o halde bütün bu nimetler ey yer yüzünün büyük misafiri olan insan, misafirhanenin sahibi olan Allah bu misafirhaneyi senin için böylesine döşedi. Fezekkir innema ente müzekkir o halde sen de hatırlat, bunları hatırlat. İnsanoğluna bu gerçekleri hatırlat İnnema ente müzekkir; çünkü sen hatırlatıcıdan başka bir şey değilsin, uyarıcıdan başka bir şey değilsin. Öğüt ver, hatırlat, uyar.

 

22-) Leste ‘aleyhim Bimusaytır;

Onlar üzerine musallat olan zorba değilsin! (A.Hulusi)

22 – Üzerlerine musallat değilsin. (Elmalı)

 

Leste ‘aleyhim Bimusaytır ama asla onların üzerinde bir jandarma değilsin. Evet, Mürtedin hükmüne girmek lazım mı bilmiyorum burada. Bu ayetler nesh edilmiştir der bazı ulemamız. Tabii ki savunulamaz bir teoridir bu, doğru da değildir. Zira bu ayetlerin nesh edildiğini, mürted’in klasik fıkıhtaki hükmünü savunmak için söylemek, Bakara/256. ayetini nereye koyalım o zaman. Onu görmezden gelmek anlamına gelir. Nedir 256. ayeti bakaranın;

Lâ ikrahe fid Diyni kad tebeyyenerrüşdü minel ğayy… (Bakara/256) zorlamanın hiçbir türü dinde yoktur. Artık iyilik kötülükten, Hakk batıldan seçilip ayrılmıştır. femen yekfür Bittağuti ve yu’min Billâhi fekadistemseke Bil urvetil vüska ila ahir.. kim Allah’a iman eder ve tağutu, Allah dışında ki Allah’lığa kalkmış veya Allah’tan rol çalan otoriteleri reddederse o kopmaz bir kulpa, sağlam bir kulpa yapışmıştır. İşte bu ayet Bakara suresinde, bakara suresi de ittifakla Medine de nazil oldu.

O zaman nesh görüşü asla kabul edilebilir değil. Zorba değilsin derken mensuh olması, zorba değilsin demenin hükmünün geçersiz olması ne demek ki. Yani artık zorbalık yapabilirsin manasına mı gelecek. Bu doğru olur mu (haşa) Böyle anlaşılabilir mi? Zorbalık hiçbir zaman yapamaz, yapmaz. Değil zaten. Onun için bunu nesh etmek, bunun hükmünün iptal olduğunu söylemek artık bundan sonra zorbalık serbesttir manasına gelecek. Elbette bunlar doğru değil. Dolayısıyla mürted in hükmünü bakara/217. ayeti zaten vermiş.

ve men yertedid minküm an diynihî feyemut ve huve kafirun fe ülâike habitat a’malühüm fiyddünyâ vel âhireh.. (Bakara/217) Kim Allah’ın dininden gerisin geri döner, o halde ölür, kafir halde ölürse o dünyada da ahirette de yaptıkları boşa gitmiştir. Bu kifayet eder zaten.

[Ek bilgi; “Sen öğüt vericisin. Onların üzerinde bir zorba değilsin.” ayetleri ara açıklama mahiyetindedir. Yani, senin görevin, hatırlatıp öğüt vermektir, galibiyet kurup ezmek değildir. Bu bakımdan, şu ayetlere benzer bir anlama sahiptir: “Sen sevdiğini hidayete erdiremezsin.” (Kasas, 56) “Sen onların üzerinde bir zorlayıcı değilsin.” (Kaf, 45) 22 (İbn. Arabi Tevilat)]

 

23-) İlla men tevellâ ve kefere;

Ancak kim yüz çevirir ve küfür ederse (hakikati inkâr – reddederse), (A.Hulusi)

23 – Ancak tersine giden ve küfr eden başka. (Elmalı)

 

İlla men tevellâ ve kefer ancak, İlla men tevellâ ve kefer yüz çeviren ve inkar eden, yani sırtını dönen ve inkâr edenler olacaktır manasını verirsem sanırım bağlamla birebir uyumlu olur. Yani sen ne kadar davet edersen et, hatırlatırsan hatırlat, bir kısmı çıkacak, sırtını dönecek ve inkârda direnecektir. Evet, hakikate sırt dönenler mutlaka olacaktır.

 

24-) Feyu’azzibühullahul’azâbel’ekber;

Allâh onu, en büyük azap ile azaplandırır! (A.Hulusi)

24 – Ki Allah onları en büyük azâb ile ta’zib edecek. (Elmalı)

 

Feyu’azzibühullahul’azâbel’ekber ama senin jandarmalığına ihtiyaç yok, çünkü Allah onlara en büyük azabı, daha doğrusu, en büyük mahrumiyeti tattıracaktır. Kendinden mahrum edecektir, rahmetinden mahrum edecektir. Bundan büyük bela mı olur. Bundan büyük azap mı olur.

 

25-) İnne ileyNA iyabehüm;

Muhakkak ki bizedir onların dönüşleri. (A.Hulusi)

25 – Muhakkak onlar döne dolaşa bize gelecekler. (Elmalı)

 

İnne ileyNA iyabehüm bakın sözün özü bütün bu uyarı ve ilahi hatırlatmaların arkasından rabbiniz; ey insanlık, ey ilk muhatap olan nebi ve ey tüm muhataplar. Size diyor ki; ileyNA iyabehüm onların dönüşü banadır, dönüp dolaşıp gelecekleri yer benim huzurumdur.

 

26-) Sümme inne ‘aleyNA hısabehüm;

Sonra muhakkak ki bize aittir yaptıklarının sonucunu yaşatmak! (A.Hulusi)

26 – Sonrada muhakkak bize hesap verecekler. (Elmalı)

 

Sümme inne ‘aleyNA hısabehüm yine bakın, aklınızdan hiç çıkarmayın ki bize düşen onları hesaba çekmektir. Veya onları hesaba çekmek bize düşer. Yani testiyi kıranla suyu getireni bir tutmamı kimse beklemesin. O zaman hesabını göreceğim. Burada uyarıyorum, zaten akıl vererek uyardım. Fıtratlarını İslam fıtratı üzere kıldım. Bu da yetmedi peygamberler gönderdim, kitaplar gönderdim ve içlerine sağ duyuyu yerleştirdim. Vicdan diye hazır bir yol gösterici koydum. İçlerine de peygamber yerleştirdim vicdan diye, akıl diye.

İmam Cafer’in dediği gibi; Akıl insanın içinde ki peygamber, peygamber insanın dışında ki akıldır sözü ona atfedilir ne kadar doğru bilmiyorum. Ama sözün kendisi çok doğru. Dolayısıyla eğer onlar bütün bunlara ihanet ettilerse hainlerin yeri, sadıkların yanı olmayacaktır.

Rabbim kendisine ihanet edenlerden etmesin. Rabbim, hakkını teslim edenlerden etsin. Çünkü İslam Allah’ın hakkını teslim etmek, Müslüman da Allah’ın hakkını teslim etmek için Allah’a teslim olan insan demektir. Rabbim hakkını teslim edenlerden ve hakkını helal ettiklerinden kılsın bizleri.

 

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

            Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

 

 


TAFSİR LESSONS Al-BAQARAH (87-103) (7)

$
0
0

231

Euzubillahiminesheytanirracim.”

Bismillahirrahmanirrahim”

 

87 – Ve le kad ateyna musel kitabe ve kaffeyna mim ba’dihi bir rusuli ve ateyna iysebne meryemel beyyinati ve eyyednahu bi ruhil kudus* e fe kullema caekum rasulum bima la tehva enfusukumustekbartum* fe ferikan kezzebtum ve ferikan taktulun

Indeed, We gave Moses the Knowledge of the Reality (Book) and then sent a succession of Rasuls from among you as reinforcement. And We gave Jesus, the son of Mary, clear proofs (states that clearly confirm the knowledge of the reality). We supported him with the Pure Spirit (the force We manifested through him). But every time a Rasul came to you with truths that went against the desires of your illusory selves, in the name of exalting your egos you denied some of them and killed some. (A.Hulusi)

We gave Moses the Book and followed him up with a succession of messengers; We gave Jesus the son of Mary Clear (Signs) and strengthened him with the Holy Spirit. Is it that whenever there comes to you a messenger with what ye yourselves desire not, ye are puffed up with pride?- Some ye called impostors, and others ye slay! (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve le kad ateyna musel kitabe ve kaffeyna mim ba’dihi bir rusuli Without a doubt we gave Moses the book. And followed him up, we sent prophets one after another. ve ateyna iysebne meryemel beyyinati ve eyyednahu bi ruhil kudus* We gave Jesus, son of Mary clear signs of truth and backed him up with a Pure Spirit e fe kullema caekum rasulum bima la tehva enfusukumustekbartum So whenever a messenger comes and delivers a message that you don’t like; will you protest him with your prides with arrogance? fe ferikan kezzebtum ve ferikan taktulun Some you called imposters, others you killed.

Dear fellows, as you may recall, we translated the verse 86 in our previous lesson. And by those verses we processed, we learned how sons of Israel became Jewminded and lost their identities and essences, how they became stranger to themselves and fought with each others. And to the conclusion of all that how their ethic values turned upside down and chose this temporary world in exhange for their land of eternity.

In this verse which is a follow-up to those, their insincere behaviours have been explained with open proofs. Their behaviour of denying Muhammad (even they knew the message given to Muhammad by Allah is the same message given to Moses, which they chose him as their societies leader and loved by them as a national head figure) by saying “He’s not one of us.”, may be understood and accepted because of their irrational racist behaviours. But then it would be completely meaningless them to deny the celestial messages sent to Jesus and act him against with arrogance, insolence and all out rebeliance. This gave us the proof of their insincerity. And this verse shows us sons of Israel which chose to became Jewminded individuals using their superstitious “He’s not one of us.” claim; to justify their rebellion is not genuine or even close to be justified.

The Book in the first sentence of this verse is a word that need to be explained. El Kitap (The Book) comes from the root of ketp which means to sew two things together. This form of usage of El-kitap comes 230 times in Qur’an. In full explanation, it means a text which contains a particular information, has obvious and clear beginning and an ending and has an integrity within itself. The usage in Qur’an also gives us the meaning of the speech of Allah. For that reason, a part of a message even a single verse may be considered and named as a book. So the kitap word used in Qur’an should be taken and used as the celestial message.

Again in this verse it’s been said that the proofs of open truth was given to Jesus, son of Mary. Pay attention though, the name of the prophet Jesus comes as both with his first name “Jesus” and (mostly) 16 times as “Jesus, son of Mary” form. It’s obviously not a coincidence. Jesus in aramic (which is a derivation of Hebrew) called “Yesu”, as in the blessing of Allah, beneficence of Allah.

Why does Qur’an choose to use the name with his mother; why does it come as Jesus, son of Mary; if you ask… The answer is;

1 – With that an attention spot has been established about his creation nature. Allah wants us to pay attention about the miracle of his creations blessing.

2 – As all Jews know; Jesus is a prophet from their race; Jesus is a prophet who came from among sons of Israel. As a race and society origin, Jesus’s race is Jewish. But they slandered this holy prophet by saying he had no father and blame this prophets blessed mother Mary for fornication. So by choosing this type of Jesus, son of Mary expression; Qur’an reveals and smacks this slander back to their face. And Qur’an explains that this is indeed a miracle.

Of course this expression of Jesus, son of Mary is not just an objection for Jews slanderings towards the prophet sent to them. It’s also an objection to deitifying, exalting Jesus and putting him as a god figure like Christians have done. Because Christians have believed that Jesus is God’s son and they chosed to show everyone this false belief. Son by using the words Jesus, son of Mary; an objection is given to both Jews slanders and Christians deitifyings. No, he’s not the son of God. He’s son of Mary. His mother is obvious. He’s a human being.

Of course there’s another interesting wordplay within the expression of Jesus, son of Mary. It’s a revolt to that era’s culture. It’s an objection, a serious manifest to that era’s male-centered, male-originated, patriarchal culture. Because that era was under the cultural pressure of Rome, that era’s super power. Rome culture is a patriarchal, male-centered culture. Even the horses of Roman nobles were more valuable than their women.

In Rome, a wife even she’s the mother of that house, weren’t allowed to sit the same dinner table with Father and male sons. They couldn’t. So Allah chose to glorify the woman who was insulted that much, humiliated that much; so that they might know their womens value. For that Allah introduced Jesus the greatest prophet of his time as “Jesus, son of Mary” as an objection to patriarchal pagan Roman culture.

Again in this verse as another expression is made Ruh-ul Kudus (Pure Spirit) as a supporter assigned by Allah to help the prophet Jesus. Pure Spirit. This Spirit expression used in Qur’an twice and both are with the prophet Jesus. One is this and the other one is Maida/110.

First I should make some explanations on this Spirit concept. Spirit is identified as the power, the base force of life, movement and conscious. When Qur’an identifies revelations, both the power carrying the revelations, the spot revelations arrived and even the revelations itself are identified as Spirit. According to a well-chosen idea, the expressions Ruh-ul Emin (Honest Spirit), Ruh-ul Kudus (Holy Pure Spirit) and Ruh (Spirit) are all points of the revelations is general. Some other translators choose to identify these Spirit expressions is the angel Gabriel itself. The opinion I chose the accept is these Ruh-ul Kudus and Ruh-ul Emin expressions are the essence of the revelations.

At this point a pray comes to mind our Prophet said for Hassan bin Sabith. What was that saying? “O Rab, support Hassan with Ruh-ul Kudus (Pure Spirit).” Also in another hadith, “Criticize them, O Hassan; Pure Spirit is with you.” Since Hassan bin Sabith was not a prophet by himself, we should understand that the pure spirit mentioned here is not the Archangel Gabriel. This pure spirit here must be some form of inspiration, harbingered to Hassan’s heart by Allah. Because he was a poet and connections between a poem and hearts inspiration is always clear. So by that point of view, if the expression of pure spirit is used for a prophet, it shows us revelations; yet if it is used for a non-prophet human being, we may understand it as inspiration. But beyond that point, I accept that whoever introduced to revelations, make connections with revelations and fully digest the very essence of revelations, are also have the pure spirit. This pure spirit, this holy essence comes with Allah’s speech. It’s come is almost like a breath to humans heart. A pure and holy breath.

Spirit, is by definition means breath. A wind. Figuratively, Allah’s speech, celestial message is a pure breath to resurrect a mans death heart. A wind to give life. So if a person manages to digest the essence of celestial revelations, accepts it as a whole, understands the reasonings and puts them in his heart and life; that person is blessed and gifted with a pure spirit, a resurrecting breath.

But we should stay here about the meaning of pure spirit for the prophet Jesus, alone. Because we cannot say it means revelations for Jesus. If it was the case, we should see the same addressing for Moses, since both are the topic of this verse. But there’s an exception for Jesus. “We supported him with pure spirit” expression is not used for Moses but Jesus alone. So it’s not just revelations. Not an angel too since angel came for both the prophet Moses and prophet Jesus.

And in the verse Maida/110 with the usage of the expression “Pure spirit” again. That verse includes both Jesus and his mother Mary. So if we choose to count this pure spirit as inspiration, the idea also stuck there. Because inspiration came to Mary as well. Even in Qur’an what came to Mary from Allah counts as revelations. So we may understand that this is a different thing entirely. This pure spirit who support the prophet Jesus. If we ask what could that be;

1 – There were very special miracles given to him. Miracles who weren’t given to any other prophets, that might do.

2 – The special circumstances about prophet Jesus’s birth might be implied. Features that wasn’t like any other prophets.

3 – Again, it might be a special kind of inspiration given to Jesus, alone.

 

 

88 – Ve kalu kulubuna gulf* bel leanehumullahu bi kufrihim fe kalilem ma yu’minun

And they said, “Our hearts (perception) are cocooned (by our world – preventing us from experiencing our reality).” No, in fact they had fallen far from (became cursed by) Allah for denying the reality. How limited is your faith! (A.Hulusi)

They say, “Our hearts are the wrappings (which preserve Allah’s Word: we need no more).” Nay, Allah’s curse is on them for their blasphemy: Little is it they believe.(Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve kalu kulubuna gulf, They said “Our hearts are like safes of knowledge. Covered with knowledge.” bel leanehumullahu bi kufrihim fe kalilem ma yu’minun No, in fact Allah curses them for their denials. They believe so shallow, so little…

What do they mean by saying, “Our hearts are covered, filled with knowledge? The first sentence of this verse may be taken for two meanings.

1 – Our hearts are filled with knowledge. As in; “We don’t need that knowledge you are willing to give us.” That is the more sensible version in meanings because back then Jews were considered themselves more wise and educated than Arabs. For that they stucked in their hubris and labeled others as ummu, uneducated. They gave themselves a status of Book Society and considered Arabs as ignorant, uneducated crowd.

2 – Other meaning is, “Our hearts are covered, locked and we cannot understand what you tell us. We cannot hear or accept.” This is not an accurate translation for this sentence. Because “Our heart are filled with knowledge. Our hearts are like storages of knowledge” type of responses make more sense in this situation. Also Ibn. Abbas, Zeccac and Zemahsheri and several others take this verse as “filled with knowledge.”

Those who take the meaning like the other way, back their claims with kulubuna fi ekinnetim the verse Fussilet/5; as in their hearts have veil on them. But the sura of Fussilet is Mecca originated and those who said that were infidels. Those people, those heathenish group might tell this, because it fits with their historical positions. But this type of claims cannot fit to Jewish communities historical positions.

So Jews were telling this because of their pride. They said this in the shadow of their hubris. Other heathenish infidels of Mecca were telling this as arrogance and stupidity. As in, “We won’t hear what you say.” Those infidels were mocking Rasulallah by saying; “What are you talking about; what you say is gibberish.”. But Jews were telling different things and act with pride and hubris against revelations, against celestial messages.

They were in a mental state of pride like they were saying; “We don’t need what you bring to us, we already have better thing than you have.”. Because of their actions, their behaviours are considered as an act of pride, but the expressions of Mecca heathens which are told us in the chapter of Fussilet, are considered as arrogance and stupid behaviour.

Leanehumullahu Allah cursed them. What is the meaning of cursing? How does Allah curse something? Since the explanations about this curse will come by following verses, I’m moving on.

 

89 – Ve lemma caehum kitabum min indillahi musaddikul lima mealhum ve kanu min kablu yesteftihune alellezine keferu* fe lemma caehum ma arafu keferu bihi fe la’netullahi alel kafirin.

And when they (the Jews) sought insight to have victory over the disbelievers, who denied religion, there came to them a Book from Allah confirming the knowledge that was already with them – and that which they awaited (Muhammad saw) came to them, but they refuted him! So they live in a state far from Allah (the curse of Allah is upon the deniers of the absolute reality). (A.Hulusi)

And when there comes to them a Book from Allah, confirming what is with them,- although from of old they had prayed for victory against those without Faith,- when there comes to them that which they (should) have recognized, they refuse to believe in it, but the curse of Allah is on those without Faith. (Abdullah Yusuf Ali)

 

Ve lemma caehum kitabum min indillahi musaddikul lima mealhum Whenever from Allah’s domain to them… ve kanu min kablu a message arrives; a message that confirms what’s left from previous revelations, messages. Whenever a verse arrives, comes yesteftihune alellezine keferu which they had seemed to brag against non-believers about the revelations and the prophet about to come. They were saying; “Wait a little longer. A prophet will arrive soon and when he comes we will triumph over you.” So that prophet they waited, the book they wish to gain relentlessly; that revelations arrived to them and fe lemma caehum ma arafu keferu bihi they ignored that revelations and prophet they knew, they recognized and had been waiting for so long; they denied them completely. Covered their truths. Counted them as non-existed. fe la’netullahi alel kafirin But the curse of Allah is on those deniers.

The truth explained and elaborated here is pretty obvious. Sons of Israel were waiting a prophet like I explained in previous verses. So the prophet they had been waiting all that time, arrived. But they were waiting a prophet from their bloodline, their race. And yet this new prophet belonged to a different race. On top of that, this prophet was confirming their own prophet arrived before. He was confirming their own books and saying his prays by turning his face to their own kiblas.

When these verses arrived, the daily prays were been executed by facing Jarusalem. And they were seeing all of them. Yet they denied anyway. Because their problem wasn’t that in reality. Their problems were much deeper. It was a personality, a character problem. An identity crisis, what they had. Because they had sold their own identities, personalities. For that they kept creating excuses and obstacles all the time.

Like the explanations in the verses I read before, they had killed their own prophets to begin with. It might be understandable if they accepted all those prophets arrived for them throughout history, if they accepted the message came for them and act on them by showing their beliefs. But they had acted with arrogance. Even raised the bar to a level of killing them. For all that reasons, their excuses and motives were nowhere close to be consistent and Qur’an chose to reveal their hypocrises, almost like tearing the masks out of their faces.

There’s another expresiion here, musaddikul. Musaddik means confirmer. Qur’an always emphasises the constancy of Islam. Because Islam is not just the religion of the Society of Muhammad, but a general name of constant values of humanity from the first person to the last one. For that, Qur’an always emphasises this fact and frequently points out the constancy of celestial messages, revelations.

So, that’s what it is here. What does Qur’an confirm? It may be asked; is it Tora in hand? No. What Qur’an confirms, counts as truth was not the Tora in the hands of Jews of Madina or the Bible in the hands of Christians in that area. Also which ones could Qur’an confirms amongst them? There was neither a unique Tora was present back then, nor a unique Bible as well. Whose Bible or Tora could Qur’an confirms then? Canaanite’s Tora, Samiri’s Tora or the other two variations. There were four different Tora’s back then. Which one could Qur’an counts as truth? Ananite’s, Canaanites, Samiris or Pherisees. Or for the Bible origins; should it choose among Matta Bible, Luca Bible or Johanna Bible, which are both confirmed as real already and counts as canonical. There were several other unconfirmed Bibles as well. Their counts could reach hundreds. So to the answer of a question like this; no. It definitely doesn’t mean confirming a text that was already at hand.

So what’s the confirmation here? The confirmation is a reference that all celestial truths come from the same origin. O, sons of Israel who became Jew-minded; the origin of the celestial message you have, is also the origin of Qur’an. The source that the prophet Moses had taken the messages from is the same source that the prophet Muhammad took his messages. Same messages come from the same source confirm each others. This is not a reference for the envelope of a message. It’s a referance to their sender. A reference to its meaning. So base on these facts in this verse, no meaning can be understood like the message may only confirms the Tora which was in the hands of Jews of Madina.

Again here ve kanu min kablu yesteftihune alellezine keferu. They were wishing to be victorious over infidels with this. This expression is very clear. Jews of Madina were threatening the Arabs in that area with this. They were saying; “We are expecting a prophet soon. Our books confirm his arrival and it will be very soon. When the time comes, we will be victorious over you. We will defeat you and we will become the sole ruler of this area.”

Even the historical facts, confirm this news. Because the first and second Madina clans that came to Akabe to give their allegiances, were carrying this fear, this panic with them. One of the motives behind this rush of Madina locals to give their allegiances to Rasulallah is this threat of Jews. We should give our allegiance to prophet before them so that Allah puts us victorious over them; which is an understandable and sensible motive. So the historical sources that narrate the talks in this Allegiance; show us the anxiety and panic within the committee of Madina Arabs.

Again; fe la’netullahi alel kafirin I told you in previous verse that I will explain the curse here. The curse of Allah is on those deniers and those who cover the truth. We should take the deniers here as a literal meaning. Because sons of Israel who became Jewminded did cover the truth they knew before and believed before. And for that Allah cursed them.

Allah’s curse is this. Isolating someone from his mercy temporary. A person or a group. Temporary setback in blessings and mercy is called curse. If a person set a curse it means malediction, a bad pray. If a curse comes from Allah, it means cutting someone or some group from Allah’s blessings temporary.

Of course by looking this point of view, this conclusion is false. “Jews are a cursed clan.” No. This type of claim is the opposite view of Jews Sacred Clan claims. Because there are no sacred clans and no cursed clans either. We learn from a hadith we read from Ahmed bin Hambel’s Musnedi; to an answer directed to Rasulallah about Jews, Rasulallah answered like this.

“Allah never cursed a clan to another clan.” Meaning behind this sentence is to hold Muslims back from falling into a false ideology about a cursed clan. Because somehow Muslims developed this type of argument. Cursed Clan. And as the opposite side, Jew were counting themselves as Allah’s sacred clan. But here, those who have the curse are those who commit this crime. Allah never hold responsible a son for his fathers crimes, for sure. And for that there’s no such thing as a clan, meeting a curse all together. And on top of that Qur’an also says, Allah’s curse are upon hypocrites as well.

Also in other parts of Qur’an, there are indications that killing a true believer intentionally is an act to meet Allah’s curse and wrath. So if you put all these informations side by side; being exposed to Allah’s wrath is not something for the babies of sons of Israel who become Jewminded. In fact meeting Allah’s curse is possible by commiting different type of crimes.

So, Allah’s curse is for a logic. It’s for a choice. Not for a clan because in those clans such people existed they converted to Islam. And to disprove this logic, such Muslims came to exist; for one of the rabbis Abdullah bin Selam who converted Islam, our prophet Rasulallah used a phrase like this. “He who wants to see a citizen of Heaven, should look at this person.” Our prophet rarely used these type of sharp expressions about harbingering paradise. There were many who had the good news of heaven given by Rasulallah. But this phrase was used only for Abdullah bin Selam who accepted the leadership of Rasulallah, converted to Islam from a position of Rabbi of Jews. It’s almost a move to crush the logic of cursed clan ideology.

A societies history is its memory. So; by claiming that we don’t mean that a society wouldn’t carry something from its past. Every single society without a doubt carries its history to future. We can also say every society has a DNA. This DNA carries a communities features, weak spots to future generations like a habit or heritage. This features are like genetic codes and possibly carries genetic illnesses as well. We may see these kind of deviations has been carried throughout the generation of Jews like they were genetic illnesses. With that point of origin, we understand Allah message to the society of Muhammad which have been assigned to deliver the last celestial messages to humanity, is this:

“O, Society of Muhammad, if you become Jewminded, you would carry a disease like this generations to generations. You carry your history on your backs. That history may become a liability to you.” That’s why by saying “there’s no cursed clan.”, I don’t mean societies don’t be effected from their own past.

 

 

90 – Bi’semeshterav bihi enfusehum ey yekfuru bi ma enzelellahu bagyen ey yunezzilellahu min fadlihi ala mey yeshau min ibadih* fe bau bi gadabin ala gadab* ve lil kafirine azabum muhin.

How wretched it is that out of envy they deny a servant of Allah, whom Allah revealed from His grace (from one’s essence to his consciousness), and because of this denial they cover the absolute reality within the ‘self’! Because of this they were subjected to wrath upon wrath (they were reduced to an unconscious state of living, veiled from their essential reality). And for those who deny the reality (disbelievers) there is a humiliating punishment. (A.Hulusi)

Miserable is the price for which they have sold their souls, in that they deny (the revelation) which Allah has sent down, in insolent envy that Allah of His Grace should send it to any of His servants He pleases: Thus have they drawn on themselves Wrath upon Wrath. And humiliating is the chastisement of those who reject Faith.(Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Bi’semeshterav bihi enfusehum ey yekfuru bi ma enzelellahu bagyen ey yunezzilellahu min fadlihi ala mey yeshau min ibadih How awful it is that out of envy they deny a servant of Allah, just because Allah should send it to any Allah pleases; (how awful) they sell their identities by denying the message. This is important. Bi’semeshterav bihi enfusehum How awful selling their personalities. Actually enfusehum I choose to translate this word as personality or identity. But it can be translated as themselves. They sell themselves.

What’s that mean? How can a personality be sold? What would happen when an identity is sold? For a person to sell himself; it is a heavy expression. Yet we can only understand the depths of being Jewminded with this kind of heavy expression. Selling himself here is nothing but denying himself for being what he is. If a person of a community starts to deny its reality, deny itself, this is the definition of marketing, selling its personality, identity.

How can we understand this? First of all, we may check on that societies behaviours for becoming monkey characteristics. Like we described in our previous lessons when we translated and explained the verse 65; lehum kunu kiradeten hasiin “Become worse than apes.” Because they were lowering themselves to that level by mimicing, their own enemies. And this monkey behaviour brings forth alienating himself. Other name of becoming stranger to himself is becoming stone hearted, which we also translated in the verse 74 Summe kaset kulubukum, we should check on the verses 74 and 81 here. To be able to understand fully of what we are telling right now, you should check on those verses.

In verses 74 and 81, we stayed on topics of how sons of Israel who become Jewminded became stranger to themselves and how they were far from being at peace in their own beings. What was the verse 81, saying? It was saying, how their sins covered them completely. What was the meaning for a man to be covered with his sins? Being surrounded by sins means building a fortress of sin in the very own heart. If a heart, a mind becomes a prisoner in a dungeon made of sins, then this man becomes a stranger to himself.

So naturally, there’s only one thing left in this situation. Selling his identity. This is the final round. In the process for sons of Israel of becoming Jewminded, this process is the final round and in the end suffers the worst consequence. This end comes with a form of selling his own being. If you sell your own personality, then you are no more. You don’t have values. You don’t have anything to hold dear. Because you sell yourselves and naturally you cannot expect from anyone in front of you to appreciate you. A society which sell themselves, become vile and meet their doom. Become crushed and turn into a toy who ever gets his hands on them.

So, the history of Sons of Israel is a history of this scandals; being disgraced and turning a toy in everyones hand. Someone who can catch a glimpse of these historical facts may easily see this truth. Qur’an explains the reasons of all this. And especially stays on the topic of selling their personalities. And the reason for selling their identities is in fact the denial of their own truths. Because they deny the truth they knew, the truth which was arrived to them. They denied the truth which was sent to them long before Muhammad’s arrival and invitation. The signs that telling them Muhammad’s arrival was informed them by their own prophets. They refused their prophets and the news within their books just for a spite, a collective pride. And that’s what alienated them to themselves.

fe bau bi gadabin ala gadab What does this act of alienation means? They met trouble over troubles. They felt wrath over and over. Remember the verses we translated before. They alienated themselves. They reached a level so twisted, they couldn’t recognize themselves. And after that, they denied themselves. If you put all of them together, we can understand the real meaning of meeting the wrath over and over again.

ve lil kafirine azabum muhin And for those who cover the truth there is a humiliating punishment. Not a normal punishment. If we think carefully on this expression, becoming stranger to yourself is a wrath. Denying yourself is another wrath. And on top of all, selling yourself is another wrath. In fact, for a someone to sell himself is the most humiliating type of wraths. The wrath to lower a person to the bottom level. For that it’s been showed us as azabum muhin most humiliating wrath. Because a greater wrath cannot be given to a society after they sell their identities. For a community; their identities loss is a calamity far worse than a fate of raining stones on their heads. Because if a society sells its personality, there’s no turning back or recover.

If a community meets poverty, it can gain again. If a country lose grounds, it can claim them again. If a society lose a battle, they can triumph again. But if a society lose their identities, personalities, the features that binds them together, recovering from that would be harder that gaining grounds or gaining money, knowledge, technology.

 

 

91 – Ve iza kiyle lehum aminu bi ma enzelellahu kalu nu’minu bima unzile aleyna ve yekfurune bi ma veraehu ve huvel hakku musaddikal lima meahum* kul fe lime taktulune embiyaellahi min kablu in kuntum mu’minin

And when it is said to them, “Believe in what Allah has revealed,” they say, “We believe only in what is revealed to us” and they disbelieve what has been revealed to others. Whereas those revelations confirm that which is within them! Say, “If you really believed in the reality that was revealed to you, then why did you kill the Nabis of Allah?” (A.Hulusi)

When it is said to them, “Believe in what Allah Hath sent down, “they say, “We believe in what was sent down to us:” yet they reject all besides, even if it be Truth confirming what is with them. Say: “Why then have ye slain the prophets of Allah in times gone by, if ye did indeed believe?” (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve iza kiyle lehum aminu bi ma enzelellahu kalu nu’minu bima unzile aleyna When it is said to them, “Believe in what Allah sent down”, believe in heart and with sincerity, they say nu’minu bima unzile aleyna “We only believe in what was sent down to us.” ve yekfurune bi ma veraehu and deny anything else, beyond that. ve huvel hakku musaddikal lima meahum And yet those revelations they deny are actually confirm that which is within them! They deny anyway. Kul, tell them, fe lime taktulune embiyaellahi min kablu in kuntum mu’minin If you are sincere with your beliefs, if you are honest with your “We only believe what was sent down to us.” claims; then why did you murder the prophets of Allah? Brutally, without mercy…

Seriously; speeches arrive with an attitude that cannot be answered. You cannot say anything over this words. And these type of expressions may only come from Allah. This truth may only be informed us by Allah. If our prophet Muhammad was the writer behind these claims, it would be impossible to form these expressions. They can only be informed us from a position of an observer the process of sons of Israels becoming Jewminded beings; a position who knows them and read their hearts better than themselves; and that can only be revelations.

Their mask were torn away from their faces with an attitude that cannot be replied. A question; “If you are sincere with your, “We only believe what was sent down to us.” claims, then why did you kill the prophets who informed you with our messages before? We stayed on this topic before, the topic of the prophets killed by them. John the Baptist and the prophet Zachariah are just two prophets in many they killed. Slaughtered them like sheeps. When a message had sent down to them they didn’t like, they were throwing stones to prophets and killed them if they could. But in fact those prophets arrived from within their clans and the messages were also coming for them. Yet they chose to kill them without mercy.

So in this verse that false masks were falling down by saying; “Your problem wasn’t a racial one. No. You are using these claims as shields and as tools of mischief. You misbelief for Muhammad is not because he didn’t come from your clan. If we chose to make him born within your clan you would do the same things. You wouldn’t believe and even tried to murder him too.” After that the words turn again. “Your problem lays deeper. Your problem is a scar on your hearts. You have no identities. You have no self respect or trust. You chose to deny the truth and for that you became stranger to yourselves. You are carring rocks instead of a beating heart.

 

 

92 – Ve le kad caekum musa bil beyyinati summettehaztumul icle mim ba’dihi ve entum zalimnu.

Moses had certainly come to you with clear proofs, manifested from his essential reality. Yet you took a calf as god and did wrong to your selves (to your essence). (A.Hulusi)

There came to you Moses with clear (Signs); yet ye worshipped the calf (even) after that, and ye did behave wrongfully. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve le kad caekum musa bil beyyinati summettehaztumul icle mim ba’dihi ve entum zalimnu. Behold how their crimes are showed to them here. Qur’an pulls the line to a point by saying; “Not just your other prophets but the one who save you from Pharaoh’s torment, the one you owe if you may live as a society today thanks to him, the one you considered as a national hero, national leader, your personal guardian. You acted the same to the message Moses gave to you. So let’s consider that. Who do you act with good intentions so far? The verse almost saying things like; “Which celestial message have you believed as you suppose to?”

Ve le kad caekum musa bil beyyinati Moses had certainly come to you with clear proofs, open documents of truth. What did you do? summettehaztumul icle You manifested a calf made of gold. mim ba’dihi as soon as he left your presence, you created a golden calf. ve entum zalimnu and by doing that, you did wrong to yourselves. They did behave badly to themselves, which I believe it’s an accurate translation for the expression zalimun in Qur’an. Because who else could they agonize? The one who turns his back to the truth may only do wrong to himself.

How can he do wrong?

1 – Turning back to truth means staying in dark. And this is solely a torment. For a a human to do wrong to himself.

2 – The one who rejects the truth meets Allah’s wrath and agony. Allah sends the calamity and they have no choice but to live to consequences whether they want it or not. Both in this world and the other. For that turning his back to the message, the truth; is doing wrong only to himself.

 

93 – Ve iz ehazna misakakum ve rafa’na fevkakumut tur* huzu ma ateynakum bi kuvvetiv vesmeu* kalu semi’na ve asayna ve ushribu fi kulubihimul icle bi kufrihimv kul bi’sema ye’murukum bihi imanukum in kuntum mu’minin

And recall when We took your covenant and raised over you the Mount Sinai (removed your sense of ego), saying “Perceive, experience and live the requirements of what We have given you with the forces comprising your essence.” But they said “We perceive but we do not accept.” Because of their disbelief their hearts absorbed the love of the calf (corporeality – externality – ego). Say, “If you say you are believers, and this is the result of your faith, how wretched an outcome for you!” (A.Hulusi)

And remember We took your covenant and We raised above you them Mount (Sinai): (Saying): “Hold firmly to what We have given you, and hearken (to the Law)”: They said:” We hear, and we disobey:” And their hearts were filled (with the love) of the calf because of their Faithlessness. Say: “Vile indeed are the behests of your Faith if ye have any faith!” (Abdullah Yusuf Ali)

 

Ve iz ehazna misakakum ve rafa’na fevkakumut tur And remember we took a precise covenant from you, you promised us. By raising the Mount Sina above you. huzu ma ateynakum bi kuvvetiv vesmeu What was the promise? Hold tight to the message we gave you and adapt it to your lives, hear the truth from now on. vesmeu We took covenant from you that you should accept the truth, that was the last warning. Kalu So what did they say? They said: semi’na ve asayna We heard, percieved the message and disobeyed. Of course those were not the exact words. Their acts gave away this answer. Their behaviours said that. Surely no one says; “We heard O Allah, yet we choose to rebel you.” But Allah sent down a message, if you percieve the message as a society but choose not to put it in your lives; Allah sees this type of act as equal to saying “We heard and rebeled. It has the same principles for the Community of Muhammad. If the people of Muhammad also get the message but don’t put it in their lives, they also say these wicked words. “O Rab. We heard your message but we chose to rebel anyway.”

ve ushribu fi kulubihimul icle bi kufrihimv As a reason for this behaviour, this is shown. Because they covered the truth, for their denials their hearts are filled with the love of calf. For a better perspective we might say, love of the calf sat on the throne of their hearts.

What does it mean, something put a throne in a heart and sit on it? Giving love to that thing. If a heart is being throned by a particular love, that means the heart gives the power of control to that thing. So whoever wishes to see the leadership of a heart, he should look for who’s sitting on the throne of that heart.

So this is what expressed here. In the hearts of sons of Israel, a golden statue of calf was the thing sitting on a throne. This feeling is explained in Qur’an with the exact words of “filled (drank fully) with the love of calf. Actually here it’s been understood as himul icle. It means an explanation for a completion. Love of the calf has been drinken to hearts. In that sense I don’t think it’s necessary to open up this completion, it’s all there. Filling a heart wih something has the same meaning of throning a heart. What is the meaning behind this metaphor? They became earth-only people. They chose to give the power of their hearts to earth. In reality the love of calf filling their hearts here, symbolizes the earth. The calf which is the embodiment of earthly wealths, sat on the thrones of their hearts and that turned their hearts into earth bounded rocks. This is what was explained here.

kul bi’sema ye’murukum bihi imanukum in kuntum mu’minin Tell them; if you believe sincerely, then how awful things your beliefs command. They say; “We believe.” They always say that. So you tell them back; “Let’s accept that you really believe. And yet a belief always commands good deeds to humans. A belief without protecting and acting with beauty, is not a belief at all. So how can you believe whilst your belief always wants you to act so vile? In this situation this is what meant to be said. What you hold your hearts throne is not a sincere belief but the devil itself. When satan holds your thrones in your hearts; hands, foot, eyes, ears, tongue, lips; they all work for it. They all execute its commands. They all do what it says. Because if someone manages to take the palace and overthrows the king; then all armies, royals, states, merchants and people follow him. They all bow to him.

For that, the heart is the capital city of the body country. So in body country; if satan manages to capture the capital, then from now on, all organs, eyes to ears, arms to legs will follow its directions. Because of it, your bragging about your beliefs which is nowhere close to your hearts, means nothing. Because when satan holds your hearts, you will have to follow its commands all the time.

 

 

94 – Kul in kanet lekumud darul ahiratu indellahi halisatem min dunin nasi fe temennevul mevte in kuntum sadikiyn

Say, “If the abode of the eternal life to come with Allah belongs only to you and not others, then you should wish for death if you are true to your word!” (A.Hulusi)

Say: “If the last Home, with Allah, be for you specially, and not for anyone else, then seek ye for death, if ye are sincere.” (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Kul in kanet lekumud darul ahiratu indellahi halisatem min dunin nasi Say; if the after life for humans, the heavens with Allah are meant to you specially; fe temennevul mevte in kuntum sadikiyn If you are sincere with your claims, the wish for death. Seek death, ask for your ends. What were they saying? The after life heavens are only for Jews. Only Jews will be allowed in heavens.

There’s also an ascription here for the verse 111 in this chapter. There is a claim of theirs in that verse. And here it’s been rejected. How cannot be rejected? Can a society whose hearts are filled with the love of golden calf, wish their demise? And moving on.

 

 

95 – Ve ley yetemennevhu ebedem bima kaddemet eydihim* vallahu alimum biz zalimin

But they will never wish for death, because of what they have put forth with their hands (their sins). And Allah, as their reality, knows who outputs wrong. (A.Hulusi)

But they will never seek for death, on account of the (sins) which their hands have sent on before them. And Allah is well-acquainted with the wrong-doers. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve ley yetemennevhu ebedem bima kaddemet eydihim Because of what they have done with their hands, they will never, absolutely impossible to wish for death. They cannot seek death. vallahu alimum biz zalimin Allah knows who do wrong to themselves.

Here; bima kaddemet eydihim almost points out the criminal records of a society for what they did before. A previous conviction, a real criminal record. What is that? A vile act, a crime was committed, a sin was made but there was no repetance following, no apologize was given. Otherwise there is no previous record type exists in Islam. Yet a crime was committed, a judgement was made, but no apology, no repetance, no regret followed that vile act. So for that Qur’an says they have a criminal record for them. Crime exists, but no apology is given. They weren’t judged yet.

Of course these verses are in answer forms for Jews claims of nobody except Jews may enter heavens, which I said a while ago this claim is on the verse 111 in this very chapter.

Jews have banished afterlife thoughts from this living existence. We can see they don’t believe afterlife; like the cult named Sadducess among them have serious debates about the existence of afterlife, which we may read it in the Matta Bible. So; they have serious doubts about the existence of afterlife. Actually when you compare the Tora with Qur’an, you can easily see the lack of afterlife thoughts of Jews, since they also choose to banish them from their holy books as well. Afterlife thoughts are both absent in their lives and the book which they had written with their own hands. The very idea of afterlife is extremely thin in Tora.

 

 

96 – Ve le tecidennehum ahrasan nasi ala hayah* ve minellezine eshraku yeveddu ehaduhum lev yuammeru elfe seneh* ve ma huve bi muzahzihihi minel azabi ey yuammer* vallahu besiyrum bima ya’melun

And you will surely find them to be of the most ambitious of people about the worldly life! Even more than those who live in shirq (duality; associating partners with Allah). Each one of them desires to live a thousand years! Whereas a long lifespan will not distance them from suffering. And Allah, as their essential reality, is the Basir (the evaluator of what they do). (A.Hulusi)

Thou wilt indeed find them, of all people, most greedy of life,-even more than the idolaters: Each one of them wishes he could be given a life of a thousand years: But the grant of such life will not save him from (due) punishment. For Allah sees well all that they do. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve le tecidennehum ahrasan nasi ala hayah* ve minellezine eshraku. You will find them among the people who want to be the most ambitious about life. Even; ve minellezine eshraku. From infidels, or with an accurate expression those who give the position of a deity other than Allah. You find them more greedy about life from those non-believers. It’s obvious, does a criminal want a trial? No sinner wants judgement.

So a society which its history is full of riots and rebellions against Allah, wants death? Because death is a trial. Only who live their lives preparing death and have expectations from afterlife may seek and wait for death. Therefore they didn’t want death. But even they didn’t want, even they didn’t believe truly, they showed themselves like they really want it. They couldn’t even be honest about this.

yeveddu ehaduhum lev yuammeru elfe seneh ve ma huve bi muzahzihihi minel azabi ey yuammer. Each of them wishes to live a thousand years, each of them wants to have a life for thousand years without interruption. Thousand years expression here is a metaphor. What wants to be said here that they want to live eternally, without tasting death. And answer; ve ma huve bi muzahzihihi minel azabi ey yuammer But even they live that long, such live will not save them from suffering. Do they really thing by living longer, they can escape Allah’s wrath? They won’t escape. vallahu besiyrum bima ya’melun Because Allah sees well of what they do.

I would like to stay briefly on the name Basir of Allah. Basir is the opposite of blind. The name is one of the Esma of Allah. This adjective means, as both quality and quantity, watching and seeing something with it’s essence as a whole with all the content and depth and without the limitations of time and space. The name cannot be contained with time or space or anything. It means seeing something with both its depths, with all its content and with all the parts of things, seeing it as a whole. This is what Allah’s sight.

 

 

97 – Kul men kane aduvvel licibrile fe innehu nezzelehu ala kalbike bi iznillahi musaddikal lima beyne yedeyhi ve hudev ve bushra lil mu’minin

Say, “Whoever is an enemy to Gabriel should know that it is he who has revealed (the Quran) to your consciousness, by the permission of Allah (B-iznillah; the suitability of the Name composition comprising his essence), confirming that which was before him and as guidance and good news for the believers.” (A.Hulusi)

Say: Whoever is an enemy to Gabriel – for he brings down the (revelation) to thy heart by Allah’s will, a confirmation of what went before, and guidance and glad tidings for those who believe,- (Abdullah Yusuf Ali)

 

Kul men kane aduvvel licibrile fe innehu nezzelehu ala kalbike bi iznillahi musaddikal lima beyne yedeyhi Say; whoever is an enemy of Gabriel; he should know that Gabriel fe innehu nezzelehu ala kalbike bi iznillahi is the one who brings down the revelations in your heart by Allah’s will. He who becomes an enemy to Gabriel, just because he didn’t give the revelations to one of them, one of the Jews; and because he delivers the words to Muhammad, one of the Arabs; should know that Gabriel didn’t do it, didn’t decide it on his own. Allah ordered him to. Because Gabriel cannot decide who would he delivered the revelations to. Allah does.

musaddikal lima beyne yedeyhi Even what Gabriel brought down is confirming the truth what they have left in their hands. This meaning is pretty convenient, even the most convenient one indeed. It’s true that what Gabriel brought down confirms the little truths they still possess. And the feature of the words; ve hudev ve bushra lil mu’minin Exact translation; Guidance. To whom? To all humanity. ve bushra lil mu’minin A good news, an evangelion of heavens, a congratulate of eternal joy to those who believe them. In here, there’s an answer designed specifically for Jews claims and rejection to them. So let’s read the following verse and stay on this claim for a while.

 

 

  1. Men kane aduvvel lillahi ve melaiketihi ve rusulihi ve cibrile ve mikale fe innellahe aduvvul lil kafirin.

Whoever is an enemy to Allah (the reality of Uluhiyyah) and the realm of angels (the manifestations of the Names of Allah in the worlds) and His Rasuls (those through whom the reality is disclosed) and Gabriel (the disclosure of the Knowledge of Allah) and Michael (the force that guides to and enables the attainment of both physical and spiritual sustenance) then indeed, Allah is an enemy to those who cover this reality! (A.Hulusi)

Whoever is an enemy to Allah and His angels and messengers, to Gabriel and Michael,- Lo! Allah is an enemy to those who reject Faith. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Men kane aduvvel lillahi ve melaiketihi ve rusulihi Whoever is an enemy to Allah, and angels and prophets; ve cibrile ve mikale enemy to Allah’s angels including Gabriel and Michael. fe innellahe aduvvul lil kafirin Those people should know this, Allah is an enemy of infidels.

It’s obvious, what meant to be said. They (Jews) declared hostility against Gabriel. Also there are several incidents are showed us in translations for the reason of this verse. If we look at one of them briefly; One day Jews directed many questions to Rasulallah again. They said; “Answer our questions and we will believe.” Rasulallah answered all their questions and when they had all the answers they seek, they asked one last question;

“So who brings you all these knowledge and truths?” they asked.

Rasulallah answered; “Gabriel.” Then they replied;

“That won’t do. If Michael was the one who brought you that, we will show our faiths but we won’t show it for what Gabriel brought down.”

“Why?”

“Because throughout our history, Gabriel only brought us bad news. Only dark omens, black news. He’s a dark messanger. The white messanger is Michael.” they said.

Of course they found an excuse again. Because this is what they do, what they have always done. What’s that? Choose and seperate. They always do that. They seperated Muhammad from the lineage of prophethood. They seperated Qur’an from the celestial books group. And normally they choose to seperate Gabriel from the angelic family. They always downgrade things. They have a habit of seperation. They cut the truth to pieces. This is one of the omens of becoming Jewminded. This incident , which is genuine since it comes from many different sources and always with the same words; is the reason behind this verses arrival.

Again another reason for this verse is this incident. Kaliph Omar was usually visiting the synagogue since it was on his way from his work to home; he liked to make conversations and debates with the Jews of Madina Synagogue. One day in one of these debates they said;

“O Omar; others don’t treat us like you do. We like you more than them.”

Omar replied; “I see a similarity in the truths we recieved and the truths you had.” They asked;

“Good. But who brought you these truths?”

“Gabriel did.”

“That is not adequate. Because Gabriel is a dark messenger. He doesn’t bring any good news.” they said.

Actually these stories are not necessary for their hostility against Gabriel. The arrival of these verse are quite enough. Wasn’t Gabriel the angel who bring these verses to Muhammad? Weren’t these verses dropping their masks? Even without all the stories and incidents we read; for bringing these verses which crushed their masks and revealed the dark faces of their histories, was more than enough for them to directed their hatred and hostility for Gabriel. It’s 712 verses. The adventure of sons of Israel’s process of becoming Jewminded are told us with 712 verses. More than 1/10 of Qur’an. So for them; bringing down with all those verses which reveal their dark natures, is a reason enough to show hostile intentions to Gabriel.

 

 

99 – Ve le kad enzelna ileyke ayatim beyyinat* ve ma yekfuru biha illel fasikun

And We have certainly given clear evidence to you, which no one can deny except those whose purity of origin has become corrupt (with conditionings). (A.Hulusi)

We have sent down to thee Manifest Signs (ayat); and none reject them but those who are perverse. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve le kad enzelna ileyke ayatim beyyinat We have sent down you the verses, clear signs of truth. ve ma yekfuru biha illel fasikun No one can deny them except who go astray.

The addressing here turned directly to prophet. The situation in Madina is being explained. The relationship between Rasulallah and the Jews of Madina, is elaborated here including the heart dimension. It’s been wanted from Rasulallah, not waiting them to convert and show faith, because they won’t. He’s asked how can he expect a society who deny even their own prophets, show any kind of faith. And by that he’s being recommended by Allah, not to be in such expectations.

And also for the true believers in Madina, same recommendation was being made; don’t wait for them to believe. Don’t search for any connections between your faiths and their beliefs. Don’t say; “It could be better if they believe like we do.”. They haven’t even believed what were sent down to them, how can they believe what were sent down to you. Almost like a declaration.

 

 

100 – E ve kullema ahedu ahden nebezehu ferikum minhum* bel ekseruhum la yu’minun

Is it not so that every time they entered into an agreement some of them violated and disregarded it? No, in fact most of them do not believe! (A.Hulusi)

Is it not (the case) that every time they make a covenant, some party among them throw it aside?- Nay, Most of them are faithless. (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

E ve kullema ahedu ahden nebezehu ferikum minhum Is it not that every time they gave a promise, some group among them broke it? Violated the covenant? bel ekseruhum la yu’minun No; most of them are unreliable.

The word yu’minun’ here, can be translated as “faithless, unbelievers.” But because the faith is the proof of trust and if we choose to make a description, the reasoning behind the faithful is; those Allah trust them, and they trust Allah, the ones who surrenders to Allah and by that their beliefs are confirmed. Showing faith is showing trust and by that confirm and be confirmed by Allah and what comes from Allah. So with a literal meaning in this verse which talks about covenants, promises and breaking them; I choose to translate bel ekseruhum la yu’minun’ as unreliable, untrustworthy.

 

 

101 – Ve lemma caehum rasulum min indillahi musaddikul lima mealhum nebeze ferikum minellezine utul kitab* kitabellahi verae zuhurihim ke ennehum la ya’lemun.

When a Rasul from Allah came to them confirming that which was with them, a group of those who had been given the Book (knowledge) threw the Book of Allah (the knowledge of the reality and sunnatullah) behind their backs (because he wasn’t a Jew), as if they did not know the truth. (A.Hulusi)

And when there came to them a messenger from Allah, confirming what was with them, a party of the People of the Book threw away the Book of Allah behind their backs, as if (it had been something) they did not know! (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Ve lemma caehum rasulum min indillahi musaddikul lima mealhum Whenever a messenger came from Allah’s domain and that messenger confirming what they already have, nebeze ferikum minellezine utul kitab a group of those who had been given the Book threw away the Book of Allah behind their backs. They turned their back to Allah’s revelations. ke ennehum la ya’lemun as if they didn’t know. They did actually. But they acted like they didn’t. So what did they turn their faces to; those who throw away Allah’s book, Allah’s celestial messages? What did they choose? They did turn their backs to Allah’s verses, celestial message. So naturally they must have turned their fronts to something. What they chose to face is explained in this following verse.

 

 

102 – Vettebeu ma tetlusheyatiynu ala mulki suleyman* ve ma kefera suleymanu ve lakinnesheyatiyne keferu yuallimunen nasas sihra ve ma unzile alel melekeyni bi babile harute ve marut* ve ma yuallimani min ehadin hatta yekula innema nahnu fitnetun fe la tekfur* fe yeteallemune minhuma ma yuferrikune bihi beynel mer’i ve zevcih* ve ma hum bi darrine bihi min ehadin illa bi iznillah* ve yeteallemune ma yedurruhum ve la yenfeuhum* ve le kad alimu le menishterahu ma lehu fil ahirati min halakiv ve le bi’se ma sherav bihi enfusehum* lev kanu la’lemun

They had also followed the devils (those who cause corruption by inciting the illusion) in regards to (denying) the sovereignty (administration) of Solomon (formed by his essential reality). It was not Solomon who disbelieved (curtained from his reality), but the devils who (by following their illusions) disbelieved (denied the reality), teaching people magic and that which was revealed to the two angels (to Maleek) at Babylon, Harut and Marut. But the two angels did not teach anything to anyone without saying, “We are but a trial, so do not become a disbeliever by covering that which is in your essence (by resorting to external forces to practice magic).” And yet they learned from them that which causes separation between a man and his wife. But they cannot harm anyone except with permission from Allah. They were learning what harms them and not what benefits them. Indeed, those who purchased it (magic) will have no benefit in the eternal Hereafter. If only they knew how wretched the thing for which they sold the reality of their essence is. (A.Hulusi)

They followed what the Satans recited (falsely) over Solomon’s kingdom. Solomon did not disbelieve, but the Satans disbelieved, teaching men magic, and such things as came down at Babylon to the angels Harut and Marut. But neither of these taught anyone (Such things) without saying: “We are only for trial; so do not blaspheme.” They learned from them the means to sow discord between man and wife. But they could not thus harm anyone except by Allah’s permission. And they learned what harmed them, not what profited them. And they knew that the buyers of (magic) would have no share in the happiness of the Hereafter. And vile was the price for which they did sell their souls, if they but knew! (Abdullah Yusuf Ali)

 

 

Vettebeu ma tetlusheyatiynu ala mulki Suleyman This time they followed what satans and people who became satans recited and prayed over Solomon’s domain. Turning back to celestial revelations means turning faces, attentions to recites and prays of demons. They took it and threw away the revelations. This is what has been told us. When they turned back to the book, they hanged on to Kabala. Kabala is the name of the general ethics of Jewish community which were collected in a book with the same name.

They turned back to Tora, then to Mishna which is the derivation of Tora. Then turned back to Gemara which is the translation of Mishna. What they left in their hands were just spells, gibberish mysterious letters, numbers, magics and charms. They hold on to that. And there’s a sheyatiyn here. The reason behind this sheyatiyn is demonic humans, people who became satans (in a mental sense). According to another translation, their instincts. This can also be translated as egos who order them to do evil and emotions which pull them to make vile and wrong actions.

ve ma kefera suleymanu ve lakinnesheyatiyne keferu Solomon didn’t turn to infidelity. But those Jews who covered the truth, those magicians, enchanters, people who messed with spells and magics who became satans; they disbelieved. For those who couldn’t understand this verse, we should look into the background in history. They saw Solomon as a magician, not a prophet. Even when Rasulallah explained the verses of Solomon’s prophethood; they said, “Look, look. Muhammad mixed the wrong with the truth. He thinks Solomon was a prophet. He was a magician who rides the wind and flies.”

So if we ask, what’s the connection between being a magician and being an infidel. Let’s say it now. In Tora, magic and blasphemy have the same meaning. Tora orders an imminent execution of who performs magic. Again in Mishna, performing magic is considered same as praying to idols. So by slandering the prophet Solomon by calling him magician, they reveal their point of view about him being a idol worshipper. They advertised it like this.

Actually they were doing this job way better, in fact they were the real magicians. They were performing spells. Their first encounter with magic was in the reign of pharaoh. As you know the greatest art form in ancient Egypt was magic. Because of that, they were familiar with magic until that days of Egypt.

yuallimunen nasas sihra* They were teaching magic to humans. Or we can translate it like this. They were diving into blasphemy by teaching magic to humans. Not Solomon, you; were the blasphemers who became demons by teaching magic. ve ma unzile alel melekeyni bi babile harute ve marut* What they taught were the information sent down to harute ve marut’ two angels in Babylon.

Now we should elaborate the concept of magic here. If we look at this verse from above with a wider point of view; magic is put as a lie against the truth, Allah’s words. Those who denied Allah’s speeches, turned their faces to magic. So you have celestial message in one side, and the magic in the other. What’s the nature of celestial message? It’s the truth. The real deal. So basically what stays on the other side is lies. We should look into the essence of magic from that angle. Shortly, magic depends on two things.

1 – Pure lie. Lies and delusions. This delusion is mans own delusion and anxiety.

2 – Abuse. By using and abusing the natures of things, physics, chemistry, human psychology, human soul or other spiritual live beings… Using and abusing them to dominate over humans and effect the very nature of mankind.

Both use superstitious ways and technics. And because of that both stand against the truth. All sides of magic. For that same reason; Ibn. Abbas and lots of second generation believers read; ve ma unzile alel melekeyni bi babile harute ve marut not as melekeyni (angels) but as melikeyni (leaders). These Harut and Marut were two kings, two leaders or basically two head figures but all in all humans in Babylon history. So magic was taught by those two. If we read as melekeyni, a meaning is formed as two angels. So at that point my choice is with Ibn. Abbas and many other translators who think like him.

At this point, Sıtki, Hassan Basri, Said Bin Zubeyr, Zuhri, Dahhak; all took this subject and read it as Melik (Leader). Therefore Ibn. Abbas said in his translation of this verse; “Magic didn’t send down by Allah.They found the magic in Babylon. Babylon was by nature the hometown, the origin of astrology. The source of all star sciences and star based fortune tellings. So those who wanted to learn magic were traveling to Babylon and they taught to them. Jews; Jews who came there by exile.

ve ma yuallimani min ehadin hatta yekula innema nahnu fitnetun fe la tekfur. But neither of these taught anyone (Such things) without saying: “We are only for trial; so do not blaspheme.” We are just mischief. We turn people. So don’t blaspheme, don’t deny your truth.” They didn’t teach anyone without taking their words about this.

Fitne (Sedition, mischief); a literal meaning; a process of melting the gold with fire to seperate the pure gold from the sediments. Seperate the gold from its sediments, seperate the true men from the excuse of men, seperate the true believers from infidels… This word is used by Allah for a trial.

fe yeteallemune minhuma ma yuferrikune bihi beynel mer’i ve zevcih What did they do with it? With magic they learnt, they were seperating woman and her husband, they were planting mischief seed between man and his wife. So think… Think about the dimensions of mischief in society if you sever the bonds of a family. The connections between a man and his wife which were there to make them united.

ve ma hum bi darrine bihi min ehadin illa bi iznillah And without Allah’s permission they cannot cause harm to anyone, ve yeteallemune ma yedurruhum ve la yenfeuhum also they cannot see the benefits even harm themselves. They were learning a thing that can only be harmful to themselves. This is the verdict on magic in Qur’an. They were learning a knowledge that cannot cause harm without Allah’s permission, a knowledge that cannot help them with any form of benefit and on top of those, harm them.

ve le kad alimu le menishterahu ma lehu fil ahirati min halak They knew well that by entering that kind of transaction, they will be empty-handed in their after life. ve le bi’se ma sherav bihi enfusehum Again that expression. And vile was the price for which they did sell their souls. What a terrible thing was what they sold their personalities for. What did they sold for? What was that transaction? By selling the truths and buying magic, embodiment of lies and delusions. By giving away the celestial truths and getting a fraud act like magic; they sold their identities. Actually giving away the truth, turning back the truth expressions are used with the same meanings like one turning his back to his own reality, denying his own nature. lev kanu la’lemun If only they knew.

[Additional Info: THE INCIDENT OF HARUT AND MARUT.

According to the translations of Abdullah b. Mesud, Katade, Suddi, Ibn. Zeyd and Ali b. Eni Talha from the talks of Abdullah b. Abbas. The meaning is like this. “Jews followed the road of magic both in Solomon’s domain which were taught by demons and in Babylon, from Harut and Marut, the two angels sent down by Allah.

According to Taberi, this view is more accurate and their meaning is indeed “this”. Magic had sent down to two angels, Harut and Marut. After giving the people warnings about it, they taught magic to people, these two. Taberi also says if we accept the bond of negativity here, there are two possibilities and these two have no convience in them.

A – Harut and Marut here are two angels. By following the verse the claim is set by saying, magic hadn’t sent down to them. So the expression of “Those two angels didn’t teach anyone before taking their words on” We are the trial, don’t blaspheme.”, become meaningless.

B – Or these Harut and Marut were beings which demons taught the magic. In that case, if we accept that Harut and Marut were two angels, then the idea of learning magic from demons and fall into blasphemy, become absurd. That idea cannot be used for angels. And their claims of “Don’t blaspheme” when teaching magic to humans, also rejects that idea.

Or we may simply accept that these Harut and Marut were two humans that demons taught them magic. But in that case when Harut and Marut died, this magic should have ended as well. And since the magic continued, this idea is not accurate. So as a conclusion there are no bonds of negativity here but a preposition of beginning.

There are several stories about the identities of Harut and Marut, mentioned in this verse. According to the stories from Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes'ud. Hz. Ali, Ka'bul Ahbar. Suddi, Reb' B. Enes and Mucahid, these two were angels.

Ibn. Abbas says; Allah opened the doors of skies to angels to show them the actions of humans on earth. When they saw the crimes and mistakes they committed, they said:

“O Rab, those sons of Adam you taught the nature of materials, those being you created with your hands and ordered angels to bow down to, are swimming in mistakes.” Allah commanded:

“If you were in their places, you would have done the same things.” Angels replied then;

“O Rab. We would have put your glory above all else. What sons of Adams have done would not be suited for us.”

According to Ravi’s translations; angels were commanded to choose the individuals among them to be sent down to earth. They chose Harut and Marut. So Harut and Marut were sent down to earth. Allah ordered them to stay on true path and not be in blasphemy, restricted them from stealing, fornicating and drinking wine; and (exceptions of licenses of Allah) taking lives of others. Other than that, everything on earth were permitted to them.

Ravi continues his words like this: “When angels were living on earth, they saw a woman named “Bizuth” who was like having the beauty of a half world in her possession. They succumbed to lust and wanted to fornicate to her.

This woman who the angels wished to make love desperately offered them a choice.

“Drinking wine, killing a man or worship an idol. Choose one.” Angels said:

“None of these three offers are suited for us, yet drinking wine is the least of sins among them.” So the woman offered them wine.

When wine had made them drunk, they fornicated with the woman. And when their situation was going on like that, someone came and saw them. They killed the man, so that he wouldn’t gossip around and humiliated them.

When they had sobered up, they realized the sins and crimes they commited and tried to ascend to heavens. But they couldn’t. They were obstructed by Allah to fulfill this wish.

When the situation had happened, a veil lifted between heaven and earth, so that angels may see these two angels as they were. Angels saw the lives and sins Harut and Marut’s did and terrified of it. With this incident, they understood;

Whoever stays far from Allah, away from Allah’s blessing, watch and control, that person starts to fear less from Allah. And after seeing this incident, angels have begun to ask for forgiveness for all humans without discriminating them whether they have been believers or not.

        When Harut and Marut realized their mistakes, a choice was given to them by the Celestial side. “Choose one, earthly torment or the torment in afterlife!” Angels said; “We choose earthly torment because earth is temporary when ahiret (afterlife) goes forever.” And they chose the earths torment. They were left in the lands of Babylon and they have been tormented there. (Taberi, I/457-458; Ibn Kesir, Tefsir, el-Bidaye; el-Vahidi, Tefsir; el-Kirmani, Lubabu’t-Tefsir; Tefsiru Askeri; Ebul’l-Leys essSemerkandi; et-Tabressi; et-Tibyan etc.).

This subject with its basic frame might be seen in sources of hadith, almost identical. According to the stories in hadiths, just like it was told, Harut and Marut did commit all three sins and chose the punishment of earth.(Ahmed bin Hanbel, Musned, hadith no: 6178; Taberi, II/433; Ibn Kesir, I/241-242).

http://www.ihya.org/kavram/kavramlar-ansiklopedisi/dt-6713.html (collection of.)]

 

 

103 – Ve lev ennehum amenu vettekav le mesubetum min indillahi hayr* lev kanu ya’lemun.

If they had believed and protected themselves (from shirq; duality), then the reward from Allah would have been far better. If only they knew. (A.Hulusi)

If they had kept their Faith and guarded themselves from evil, far better had been the reward from Allah, if they but knew! (Abdullah Yusuf Ali)

 

Ve lev ennehum amenu vettekav le mesubetum min indillahi hayr..! If they had kept their faiths and realized their responsibilities to Allah and protected themselves from shirq, then the reward from Allah would have been far better. lev kanu ya’lemun If only they knew this. If only they knew what was better for themselves. Even all that riottings, all that turning backs to Allah, all those rebellious and sinner behaviours; our Rab, Allah hasn’t given up hope from them and revealed these celestial expressions; if only they realize the truth.

I seek refuge and protection of “Hak of all worlds”, and ask to live a life without turning back to the words and book of Allah; a life blessed with a view against the superstitious and always on sight with truth.

“Ve ahiru davana velil hamdulillahi rabbil alemiyn” (Jonah/10) “Praise be to Allah, the Cherisher and Sustainer of the Worlds!” All products of our claims, causes and lives are for Allah and our last word to our Allah is “Hamd”. “Esselamu aleykum.”

 

 


İslamoğlu Tef. Ders. FECR SURESİ (01-30) (191-A)

$
0
0

231

 

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüme genişlik ver, kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Amin.

Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr. Amin.

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize inşaAllah Fecr suresi ile başlayacağız. Bugünkü dersimiz 10 yıllık serüvenimizin 191. halkası. Rabbimden dileğim, niyazım bu Kur’an a hizmet yolunda bu projeyi tamamına erdirmesi. Hitamihu misk olsun inşaAllah.

Fecr suresi elimizde ki mushafta 89. sure. Adını ilk ayetinin ilk kelimesinden alıyor. Vel fecr. Fecr; aslında sabah manasına gelir. Fakat çağrışımları farklı farklı. Varlığın ilk sabahı. O malum sabah. Veya tüm sabahlar eğer “lam” ı tarif, “el” takısı cins içinse tamamını kapsıyor sayılır ki tüm sabahlar. Bu sabahlar fiziki ve zamanla ilgili olabileceği gibi, metafizik ya da değerlerle ilgili olabilir. İnsanlığın kararan ufkunu aydınlatan tüm vahiylerin sabahları. İnsanlığın kararan gecesini aydınlatan tüm peygamberlerin eliyle doğan sabahlar manasını da, çağırışını da verebilir.

Surenin iniş zamanı tabii ki ilk dönem, vahyin inmeye başladığı ilk döneme ait bir sure. Hatta ilkin de ilki diyebiliriz. Çünkü tüm nüzül sıralamalarında 9 veya 10. sıralara yerleştirilirler. Yani ilk 10 a giren bir sure ile karşı karşıyayız. Bu da vahyin ilk yılında nazil olduğu hakkında kesin bir kanaat verir bize ki, Leyl suresinin arkasına yerleştirilir ilk nüzül sıralamalarında.

Suremizin konusu insanın şahitliği, yani insan özü itibarıyla. Daha doğrusu Hz. İnsan. Zaaflarıyla, imkanlarıyla, güzellikleriyle, çirkinlikleriyle, hatalarıyla insan. Tabii insandan söz edince insanın tarihinden de söz eder sure. Hatta bu söz ediş Kur’an da ki ilk kıssa diyebileceğimiz anlatım değil, sadece bir değinip geçme anlamında Ad ve Semud kavimlerine bir atıf yapılır surede. 6. ve 9. ayetlerde. Bu sadece ismen bir atıftır aslında, bir anlatım değildir. Zaten Kur’an da kıssaların nüzül sürecinde ki tasnifi 3 şekilde yapılabilir.

1 – ilk 4 veya 5 yılda. Kıssalar sadece değinilerek geçilir. Sadece atıfla geçilir. Sadece ismen veya birkaç cümle ile atıf yapılır.

2 – Ondan sonraki 5 yılda ise bu kısaca atıf yapılan kıssalar ayrıntılandırılır, geniş geniş anlatılır, detaylar verilir.

3. 3. bölümü ise kıssalar konusunda tasnifimizin 3. şıkkını ise Medine de anlatılan İsrail oğullarıyla ilgili ve ehli kitapla ilgili diğer kıssalar teşkil eder ki Kur’an da ki kıssaların genel tasnifatı böyle yapılabilir.

Burada da sadece değini görüyoruz Ad kavmine ve Semud kavmine. Bu tarihte yaşamış iki uygarlıktır. İkisi de köken olarak Arap kavminin ortaya koyduğu uygarlıktır. Zaten bu iki kavme gönderilen Hud ve Salih peygamberler ırken Arap kökenli peygamberler olarak bilinirler ve zikredilirler. İlginç olan da şudur ki bu iki kıssa kitabı Mukaddes de hiç geçmez. Adı dahi anılmaz.

Bu kıssalar çerçevesinde aslında Fecr suresinin muhatabına verdiği ders açıktır. Ey insan Allah’a karşı yabancılaşma, Allah’a sırt dönme, Allah’tan uzaklaşma, Allah’tan kopma. Allah’tan kopmak kendinden kopmaktır. Allah’tan koparsan eğer. Bu felaket değil, felaket Allah’ın senden kopması. Yani ne halin varsa gör demesidir ki işte o zaman belanı buldun demektir. Zaten geçmiş kavimlere gelen belalar da böyle bulunmuş belalardır.

Ve sure Kur’an ın tümü içerisinde insanı iliklerine kadar titreten ve insana doğrudan hitap eden müjdeli ayetlerle son bulur. Ya eyyetühen Nefsül Mutmainneh (27) İrci’ıy ila Rabbiki radıyeten mardıyyeten (28) Fedhuliy fiy ‘ıbadİY (29) Vedhuliy cennetİY (30)

Bu ayetler geldiğinde hem manalarını hem tefsirini yapacağız inşaAllah. Rabbim bizleri bu ayetlerin muhatabı kılsın. Rabbim encamımızı hayretsin. Dünümüzü. günümüzü ve sonumuzu güzel kılsın inşaAllah. Şimdi bu girizgâhtan sonra surenin tefsirine geçebiliriz.

 

BismillahirRahmanirRahıym

 

Rahman, Rahıym olan Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Bütün bir kâinata merhamet eden Rahman ismiyle ve bütün bir kâinat ve varlık içerisinde ki kendisine güvenen ve iman edenlere daha özel ve ayrıcalıklı olarak Rahıym adıyla rahmet eden Allah adına. Özünde sevginin menbaı olan ve işinde de sevgiyi ve şefkati esas alan Allah’ın adıyla. Her bildiri bir makam adına ilan edilir. Kur’an isimli bu ilahi bildiri ise Allah adına ilan edilmiştir.

 

1-) Vel fecr;

Kasem ederim o Fecr’e, (A.Hulusi)

01 – Kasem olsun ki fecre. (Elmalı)

 

Vel fecr fecre yemin olsun, fecr şahit olsun, sabah vakti şahit olsun. sabahın aydınlığı şahit olsun. İnsanlığın ilk sabahı şahit olsun. yokluk gecesinin arkasından beliren varlık sabahı şahit olsun. Farklı farklı manalar verebiliriz.

Fecr aslında fışkırıp çıkmak, ortaya gelmek, meydana çıkmak, gizlendiği yerden hızla çıkmak manasına gelir. İnficar mesela aynı kökten gelir. Bir suyun, bir artezyenin fışkırarak çıkmasına inficar denir. Yine günaha fücur denir. Çünkü günah yoldan çıkmaktır. Hem de bir okun yaydan çıktığı gibi hızlıca çıkmak. Hatırlayacak olanlarımız vardır, cahiliye döneminde Mekke de ki kabilelerin birbirleriyle yaptığı 100 yıl süren anlamsız savaşa da ficar savaşları adı verilirdi. El Fecr ile aynı köktendir. Neden ficar savaşı adı verilmiştir? Çünkü onlar bu savaşlar sırasında haram ayları dinlememişler, insanın hürmetine riayet etmemişler, dokunulmazlığını ve saygınlığını 5 paralık etmişler insanın. Dolayısıyla ficar savaşı, yani günahın, hürmetsizliğin, Hakka riayetsizliğin bol bol işlendiği savaş manasına ficar savaşları denilmiştir.

Burada insanlığın ilk sabahı olabilir. Veyahut ta vahiy ile ilgilendireceksek ki mümkindir. Özellikle sure başlarında yeminler vahye doğrudan ya da dolaylı bire atıf içerirler genellikle, galibiyetle, ya da ekseriyetle. Biz fecr suresinin girişini de böyle okursak eğer, cahiliyet gecesini aydınlatan, cahiliyet gecesinin bittiğini haber veren sabah şahit olsun.

 

2-) Ve leyalin ‘aşr;

On geceye, (A.Hulusi)

02 – Ve leyâli aşre. (Elmalı)

 

Ve leyalin ‘aşr ve 10 gece şahit olsun. Fecr; belirli iken leyalin ‘aşrin belirsiz gelmiş. Dolayısıyla biz bu 10 geçe şudur diyemiyoruz. 1.sinde el fecr i şudur diyebiliriz. Onda manayı teke indirebiliriz. Ama belirsiz gelen leyalin ‘aşr demanayı teke indirmemiz zor görünüyor.

Ne olabilir bu? Müfessirlerimiz zilhiccenin ilk on günüdür demişler. Hac günleri olan, haccın içerisinde ifa edildiği, arafata çıkılan, Müzdelife de vakfeye durulan, Mina da vakfeye durulan, cemeratın, şeytan taşlama ibadetinin yapıldığı, kurbanın kesildiği ve tavafın yapıldığı ihram günleridir demişler. Hac günleri, Zilhiccenin ilk 10 günü.

Yine Ramazan’ın son 10 günü diyenler de vardır. Hele 1. ayeti vel fecr i, cahiliye gecesinin bittiğini haber veren sabah şahit olsun diye anlarsak o zaman bunu vahyin içinde indiği Ramazan ın son 10 gecesi şahit olsun diye anlamamız gayet tabii. Malumunuz Ramazanın son 10 gecesinde Kadir gecesinin aranmasını ifade etmişti efendimiz.

Yine Medine de ki tüm yılları boyunca (ilk yıl hariç, çünkü Ramazan orucu 2. yıldan itibaren tutulmaya başlandı. Efendimiz Medine de 9 yıl Ramazan orucu tutmuştu. Dolayısıyla 9 yıl efendimiz Ramazanın son 10 gününde bir tür Hıra yı yeniden yaşamak ve arınmak için, yani rabbiyle baş başa kalma talimi için itikaf ibadetini ifa ederdi. Mescidi nebevinin bir köşesine çekilir ve 10 günün 24 saatini ibadete ayırır, rabbiyle baş başa kalır, dünya dan elini eteğini çekerdi. İşte bir tür Hıra yı Medine ye taşımak manasına gelen itikaf ibadetinin de günlerine delalet eder 10 gün.

Fakat eğer bunlar olsaydı fakire öyle görünüyor ki leyalin ‘aşrin şeklinde gelmezdi, yani nekira gelmezdi. Çünkü bunlar bilinen 10 günler. Marife gelirdi, belirlilik takısıyla gelirdi diye düşünüyorum. O zaman kalıba en uygun olan, bağlama en uygun olan Ramazan ın son 10 günü, kalıba en uygun olan yani nekira gelmesine en uygun olan da varlığın ilk 10 günü. İşte o bilinemez. İşte ona akıl sır ermez. Zaten Ve leyalin ‘aşr in de nekira biçiminde tercümesi, akıl sır ermeyen, asla bilinmeyen ilk 10 gün veya 10 gün manasına gelir.

Zaten Ramazan ın son 10 günü için de belki nekirayı kullanabiliriz. Çünkü Ramazanın son 10 günü ne de akıl sır ermez. Hele onun içinde bulunan kadir gecesinin değerine akıl sır ermez. 1.000 geceden hayırlı olan bir gecenin değerini, ki o 1.000 geceden hayırlı 1.001 geceden hayırlı değil anlamına gelmiyor. O tam da matematiksel bir rakam ifade etmiyor. Siz onun hayrını hesaplayamazsınız, o Allah katında çok çok hayırlı, bir ömürden hayırlı bir gece manasına geliyor. Belki bu manasıyla alırsak, yani o hayrın, o kadrin, o kıymetin değerini bizim bilemeyeceğimiz anlamına alırsak Ve leyalin ‘aşr in ayeti kerimesini Ramazan ın, kadir gecesinin içinde bulunduğu son 10 günü olarak da anlayabiliriz.

[Ek bilgi; Ruhun bedene taalluk etmesiyle birlikte taayyün eden zahiri ve batıni on duyunun mahalline, kemalin ve kemal aletlerinin tahsil edilmesinin araçları oldukları için “yemin ederim”.

[Ek bilgi; İnsanın duyuları;

1 - Zahirî duyular: Göz, kulak, burun, doku, dil olmak üzere beş duyudan oluşur.

2 - Bâtınî duyular: Akıl, kalp, ruh, vicdan, latife olmak üzere beş iç duyudan oluşur.) Fecr 2 (İbn. Arabi Tevilat)]

 

3-) Veşşef’ı velvetr;

Çift’e ve Tek’e! (A.Hulusi)

03 – Ve şef’ü vetre. (Elmalı)

 

Veşşef’ı velvetr tek e ve çifte yemin olsun. Tek ve çift şahit olsun. Bunlar hep şahit. Yemin şahadet için yapılıyor. Rabbimiz şahitliğe çağırıyor. Şahit olsun, sabah şahit olsun, 10 gün şahit olsun, tek ve çift şahit olsun. Yani ey insan bu kadar şahidin var. Allah’ın varlığına şahit olsun. Eğer sen şahadet etmezsen ey insan sen; “Eşhedü en lâ ilâhe illâllâh Ve eşhedü enne Muhammeden AbduHÛ ve RasûluHÛ” demezsen, ben şahit olurum ki, ben şahadet ederim ki Allah, %100 Allah’tır. Ben şahadet ederim ki Allah, tapılmaya layık tek varlıktır. Ben şahadet ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur ve Muhammed O’nun kulu ve elçisidir. Şahadetini sen yapmazsan ey insan, kendi haliyle zaten hâl dili ile gök yapıyor, sabah yapıyor, 10 gece yapıyor, tek ve çift yapıyor. Yani sen şahadet etmesen ne olur ki Allah’a, varlık şahit. Her doğan gün şahit, her gece şahit dolayısıyla sen de şahit ol, sen de katıl bu evrensel koroya, sen de çatlak ses çıkarma, katıl ve ben de şahidim de. Sen bilinçli, sen iradeli bir şahit ol. Senin şahadetinin ödülü cennet olsun. Sanki bize çağrı bu. onun için kasem “vav” ları bize şahitliği hatırlatıyor, şahitliğe çağırıyor.

Şef’i; çift demektir. esşef’. Şefaat buradan gelir aslında. Çünkü birinin diğerini kayırma olayıdır şefaat. Birinin diğerini desteklediği, birinin diğerini ödüllendirdiği bir kayırma, savunma, kollama, koruma hadisesidir. İki kişi olması lazım şefaat olması için. Onun için çişft kökünden gelmiş şefaat.

Yine Şuf’a hakkı deriz. Bugün hukuki bir terim olarak kullanılır, tercih hakkıdır aslında.Ama temelde iki kişi vardır. İki kişinin ortak olduğu bir menkul veya gayri menkulün ikiden birine devri meselesinde ki tercih hakkıdır. Yine temelde ortaklık olduğu için şuf’a denilmiştir.

Vetr ise tek demektir. Vitir buradan gelir. Vitir namazı kılarız biz. Vitir namazı ne demek? Tektir. Efendimiz A.S. dan 1 – 3 – 5 – 7 – 9 – 11- 13 rekâta kadar rivayet edilmiştir. Efendimiz aslında farklı farklı zamanlarda, farklı farklı rekâtlarda kılmıştır. Ama tek olması esastır. Hep tekli rakamlar. 1, 3, 5, 7ila ahir…! Onun için vitr denmiştir ek olduğu için.

Burada ki Veşşef’ı velvetr ne demektir? Öncelikle ilk akla gelen çift ve tek. Tek Allah’tır, çift mahlukattır. Her ne ki çift o yaratılmıştır, he ne ki tek O yaratmıştır. Aklımıza gelen bu. Müfessirlerimiz çok farklı farklı tefsir etmişler bunu. Mesela ibadetler diyenler olmuş. İbadetler içerisinde tek rekatlı namazlar var, yani akşam namazı 3, mesela tekli ama yatsı namazı 4. Bunun gibi Yine cennet ve cehennem diyenler olmuş. Malûmunuz cennet 8 katman olarak rivayet edilir. Cehennemse 7 kat olarak ifade edilir. Neden cennet fazladır cehennemden? Çünkü Allah’ın rahmeti gazabını kuşatmıştır da onun bir ifadesidir. Bunlar sayısal olarak alınabileceği gibi, itibari olarak ta alınabilirler.

Yine müfessirlerimiz yaratılmışların ve yaratanın vasfıdır demişler ki ilk başta onu zikrettim. Ama ondan daha farklı müfessirlerin söyledikleri. Mesela bilgi vasfı, ilim vasfı. İnsanda çifttir. Alim de olabilir insan, cahil de olabilir. Ama Allah’ta tektir. Allah cahil olamaz. O sadece Alimdir, El ‘aliym.

Hayy vasfı; İnsan diridir, ama ölü de olabilir. Dolayısıyla çift tezahür eder insanda dirilişin verilişi ve alınışı. Fakat Allah’ta dirilik çift tezahür etmez, O hep diridir, daima diridir, öncesiz diridir, sonrasız diridir. Bunun gibi görme vasfı. İnsan görebilir de kör de olabilir, veya bazen görmeyebilir de. Gözü kamaşabilir, ışık körü olabilir, renk körü olabilir, geçici körlük olabilir vs. Ama Allah’ta görür, O basıyr dir. Fakat Allah hep görür, yani O’nun ki tektir, ikinci bir şıkkı yoktur, görmeme şıkkı yoktur. Ama insanın görmesinin 2. şıkkı vardır bu manaya girer diyen müfessirlerimiz olmuş.

Yine burçlar ve gezegenler diyenler olmuş. Burçlar; 12 gök adalar. Yıldız kümeleri, 12 yıldız kümesi. Kuzeyde ve güneyde olmak üzere, 6 sı kuzey, 6 sı güney ve bir de gezegenler. Önceden 7 idi sonradan 9 oldu. Dolayısıyla tektir tek ve çift bu demişler. Organlar ve kalp diyenler olmuş. Organlarımız çifttir. Eller, ayaklar, gözler, kulaklar, dudaklar hep çift. Ama insan bedeninde kalp tektir. Tüm çifti besler diyenler olmuş.

Bunlar hep güzel nükteler aslında fakat bize verilen şey tüm bir varlık şahit olsun. tek te çift te. Fakirin aklına çok farklı bir tefsir geliyor. Astro fizikçilerin tespit ettiği bir şey var. Kâinatta tüm yıldızlar çift, güneş tek. Güneşimizin ikizi kayıpta daha doğrusu. Yani yok olduğu için değildir diyorlar astro fizikçiler. Varmış ama kaybolmuş, şu anda yok. Ne olduğunu da bilemiyorlar, sadece akıl yürütüyorlar. Bir kara delik tarafından yutulduğu ihtimali de söz konusu. Yani her ne olmuşsa olmuş kâinatta tüm yıldızlar çift olduğu halde bizim yıldızımızın ikizi kayıp. Belki de ondan önce gece, ondan önce fecr geldiğine göre bağlama uygun olarak tek ve çiftten kâinatta tüm diğer yıldızlar ve bizim güneşimiz. İkizi kayıp olan ve şu anda tek bulunan onlar şahit olsun. Yani Vesşemsi vennücûm gibi bir mana ile anlaşılabilir.

[Ek bilgi; “Çifte…” birleştikleri ve vuslatı mümkün kılacak şekilde insan varlığının tamamlandığı esnada ruha ve bedene yemin ederim. “Ve teke…” bedenden ayrıldığı zaman mücerret ruha yemin ederim.(İbn. Arabi-Te’vilat)]

 

4-) Velleyli izâ yesr;

Geçip gittiğinde o geceye… (A.Hulusi)

04 – Ve geceye: geçeceği sıra. (Elmalı)

 

Velleyli izâ yesr sabaha yürüyen gece şahit olsun. Sabaha yürüyen gece. Kur’an ın hiç bir tarafında, mücerret olarak geceye yemin edilmez. Çünkü gece ışığın yokluğu halidir. Gece bir başına var değildir. Karanlığın yokluğudur Onun için Kur’an da mücerret olarak yalın kat geceye yemin edilmez. Hep vasıflı olarak gelir. Velleyli izâ yesr, VelLeyli izâ seca. (Duha/2) Velleyli izâ ‘as’ase. (Tekviyr/17) gibi hep vasıflı olarak gelir. Yani geçip gidici olduğuna delalet eder. Gece sabit değildir, gece asıl değildir, gece cevher değildir. Gece arazdır. Dolayısıyla ışık asıldır, aydınlık asıldır, nûr asıldır. Gece, ışığın yokluğu halidir.

Ey mü’min cahiliye gecesinden korkma, sen aydınlık ol. Ey Mü’min sen iman ile küfür gecesini aydınlat. Sen ilim ile cehalet gecesini aydınlat. Sen Hakk ile batıl gecesini aydınlat. Sen sevap ile günah gecesini aydınlat. Sen cennet ile cehennem gecesini aydınlat. Yani bize verilen ders budur. Gece geçicidir.

[Ek bilgi; Yani ruha ve bedene. Teke yemin ederim. Yani, bedenden ayrılıp tecerrüt eden ruha. Geçip giden geceye yemin ederim. Ölüm ile birlikte karanlığı ruhtan sıyrılan ve yok olan bedene yemin ederim. 4 (İbn. Arabi Tevilat)]

 

5-) Hel fiy zâlike kasemün li ziy hıcr;

(Nasıl) işte bunlarda akıl sahibi için bir yemin yok mu? (A.Hulusi)

05 – Nasıl bunlarda bir akıl sahibi için bir kasem var değil mi? (Elmalı)

 

Hel fiy zâlike kasemün li ziy hıcr yeminin cevabı geldi. Yeminler bir cevap ister. Kur’an ın 16 suresi “vav” ı kasemle başlar. 16 surenin içerisinde muksemun aleyh yani yeminin cevabının geldiği tüm sureler de muksemun bih; kendisine yemin edilen, burada içte fecr, 10 gece, tek ve çift kendisine yemin edilendir. Muksemu bih’tir. Muksemun bihler kendisiyle yemin edilen şeyler, fiziki ve maddidir. Kendisi üzerine yemin edilen muksemun aleyhler, -ki burada işte 5. ayettir- fiziki ve maddi olmayan manevi veya metafizik şeylerdir. Hel fiy zâlike kasemün li ziy hıcr şimdi oturaklı akıl sahipleri için bütün bu yeminlerde sağlam bir şahitlik, tanıklık, şahadet yok mudur?

Vardır ya rabbi. Sen şahit kılarsın da olmaz mı ya rabbi. Sağlam bir şahitlik olmasa sen şahit tutar mısın ya rabbi. Evet, li ziy hıcr Hicr; Hacer; Taş demektir. Hicr; Akıl manasına kullanılıyor burada aynı kökten. Neden aynı kökten? Taş gibi akıl ne demek burada? Oturaklı, ağır, savrulmayan koordinatları olan, değerleri olan, bir burada, bir şurada, bir orada değil. Ayağını bastığı bir yeri olan akıl. Temekkül etmiş akıl, mekanı olan akıl. Tabii ki bir yerden çıkarak düşünen akıl. Yani ilkeleri olan akıl demektir.

İlkesiz düşünce ziy hıcr olmayandır. Savruk düşüncedir. Onlara rabbimiz nasıl da savruluyorsunuz buyuruyor. Onun için burada savruk olmayan, savrulmayan bir akıldan ziy hıcr bahsediliyor. Böyle bir akıl için bütün bunlarda sağlam bir şahitlik yok mudur deniliyor. Elbette vardır. Zaten surenin kalbi bu ayettir ve sure şahitlik çağrısıdır. Yani hepimize ey insan sen bu cihana sahip olmaya değil şahit olmaya geldin diyor.

 

6-) Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke Bi’Ad;

Görmedin mi Rabbin nasıl yaptı, Ad’a (Hud’un toplumu), (A.Hulusi)

06 – Görmedin mi rabbin nasıl yaptı Ad’e? (Elmalı)

 

Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke Bi’Ad görmedin mi rabbin Ad kavmine ne yaptı.

 

7-) İreme zâtil ‘ımâd;

Çok sütunlu (belde) İrem’e? (A.Hulusi)

07 – İreme zâtil’imâde. (Elmalı)

 

İreme zâtil ‘ımâd sütun gibi binalar sahibi olan İrem e. Başkenti İrem olan, İrem gibi muhteşem bir uygarlığı ortaya çıkaran Ad kavmine ne yaptı.

 

8 – ) Elletiy lem yuhlak mislüha fiylbilad;

Ki beldeler içinde onun benzeri yaratılmamıştı! (A.Hulusi)

08 – Ki o beldeler içinde misli yaratılmamıştı .(Elmalı)

 

Elletiy lem yuhlak mislüha fiylbilad öyle bir uygarlık ki o, yer yüzünün hiçbir ülkesinde öylesi görülmedi, öylesi yapılmadı, öylesine rastlanmadı Lem yuhlak; öylesi icat edilmedi, öylesi yaratılmadı. Evet, kelimesi kelimesine tercüme etmiş olalım. Evet, böyle bir uygarlıktan söz ediyor. sadece değini bu. ve daha sonra Semud’a geçecek.

Ad kavmi binlerce yıl önce Hadramevd denilen Yemen ile Umman arasında ki okyanusa paralel çölün bittiği rubülhali; ¼ boşluk demektir- rubulhali çölünün okyanus kıyısında kurulmuş olan muhteşem bir uygarlık. Kadim, antik uygarlık. Hadramevd diniliyor şimdi oraya, ölü yeşil. Demek ki belanın adı buy aslında. Öyle bir uygarlık kurmuşlar ki çölün bittiği yerde, insanlar bağları, bahçeleri, bostanları yerlere yaparlar, bu uygarlık havaya yapmış. Öyle binalar dikmişler ki uzaktan görenler bu binaları sütun zannetmişler. Çölün kıyısına böylesine muhteşem bir uygarlığı yapan bu insanlar tabii ki şımarmışlar.

Aslında bu kıssanın, Ad kıssasının Kur’an da ki tüm versiyonlarının verdiği ders şudur; Cenneti dünyada arayanların akıbeti nasıl olurmuş bakın. Ad ve Semud kıssalarının verdiği şey budur. İlginç olan da şudur; Kur’an da 24 yerde Ad kıssası anlatılır yanlış hatırlamıyorsam ve 22 sinde Semud ile birlikte gelir. Arka arkasına gelir, hep birlikte zikredilir.nedenini biraz sonra Semud’u aktarırken zikredeceğim. Onun için bu kavim hak ile yeksan olmuştur. Aslında Şems suresinde Semud kavminin ayrıntılı bir kıssası gelecek. Burada sadece değinilip geçilecek. Nispeten ayrıntılı bir anlatımı Şems suresinde gelecek inşaAllah, orada ele alacağım.

Ad kavmi dediğim gibi tarih öncesinde kurulmuş muhteşem bir uygarlık. Allah bir bela gönderiyor, öyle bir kasırga ki bu, öyle bir felaket ki çölün kumlarını saçma gibi kullanıyor rabbimiz ve şımaran, azan, refah içinde yüzerken Allah’a karşı isyan eden, Allah’ın açtığı krediyi Allah’a isyanda kullanan, Allah’a sırt dönen, sanki Allah yokmuş gibi yaşayan, Allah’tan aldıkları imkânı Allah’a karşı kullanmaya kalkışan, Allah’ın; kendinizi savunun diye verdiği cephaneyi Allah’a ateş etmek için kullanan tabir caizse, bu sapkın kavim çölün kumlarıyla delik deşik ediliyor, kalbura çevriliyor. Daha sonra bugün, bu yüzyılda yapılan kazılar gösteriyor ki çölün 12 – 18 m. Kumun altında kalmış uygarlık. Şimdi bu uygarlığa ilişkin bazı parçalar, sütunlar, taşlar gün yüzüne çıkarılmış bulunuyor.

Evet, Allah kumun altına gömüyor. Siz Allah’a savaş açarsınız ha? Allah’ın verdiği ile Allah a sırt dönersiniz ha? Allah’ın verdiği ile semirir, sömürür ve şımarır, bu sefer Allah’a kazan kaldırırsınız ha? Söylenen budur. Allah’ın verdiği krediyle Allah’a karşı savaş açmaya kalkma ey insanoğlu. Tarihten ibret alın.

 

9-) Ve Semûdelleziyne cabussahre Bilvad;

(Rabbin ne yaptı) vadide kayaları oyan Semud’a (Sâlih’in toplumu)? (A.Hulusi)

09 – Ve vâdîlerde kayaları kesen Semûd’e. (Elmalı)

 

Ve Semûdelleziyne cabussahre Bilvad yine Semud, o Semud ki kayalardan vadiler oydular açtılar cabu. Nahatu manasına gelir. açtılar, oydular, yonttular. Razi’nin verdiği bilgiye göre tam 1700 şehir açmışlardı. Dümdüz mono blok bir kaya arazi. Bu arazi bugün biliniyor. Hicr denilen, medaini salih denilen bölge. Bugün Arabistan sınırları içerisinde kuzeyde kalıyor. Ürdün’e yakın bir şehir. İşte bu antik uygarlıkta yekpare kayalıklardan vadiler açıyorlar. O vadilere açılan şehirler açıyorlar. 1700 tane mağara şehir açıyorlar.

Semud aslında az su, çok az su, çisenti manasına gelir. az su ile yer yüzünde eşi görülmemiş bir uygarlık meydana getiriyorlar. Hatta bir bilim adamı, işin uzmanı diyor ki; Bu sistemle bu bölgeye yılda eğer 15 cm yağış düşse, bu sistemle cennet gibi yaparlar etrafı diyor ki zaten öyle yapmışlar. Öyle bir sistem kurmuşlar ki yılda düşen yağışın damlasını araya vermiyorlar, kurdukları kanallar vasıtasıyla yer altı sarnıçlarında biriktiriyorlar. Kayalardan kestikleri malzemeleri ise ufak ufak yapıyorlar ve toprak imalatında kullandıkları gibi toprağın altına sererek onu, bir tür suyu tutan ve ihtiyaç oldukça bırakan, güneş değdikçe içindeki suyu yavaş yavaş koy vererek toprağı sürekli nemli tutan bir malzeme olarak kullanıyorlar ve böylece çölün ortasında bir yalancı cennet meydana getiriyorlar. Semud uygarlığı, az su ile ki, Semud az su demektir zaten. İşte bu uygarlığın akıbeti de Ad a benziyor.

Neden ikisi bir arada anlatılır Kur’an da 22 yerde? Hep Ad ve Semud bir arada gelir? Çünkü Semud Ad dan arta kalanlardır. Ad’ın başına o felaket geldiğinde etrafta ki kabileler ve Ad dan arta kalanlar kuzeye göçmüşlerdir. Kuzeye göçmüşler ve kuzeyde Hicr denilen bölgede bir uygarlık kurmuşlardır.

Fakat bu kez bir farkla. Aşağıda, güneyde Ad’da uygarlığı çölün ortasında kurmuşlardı, malzemeleri kumdu. Ama burada uygarlığı kayadan kurdular. Onlar sorunu malzeme de zannettiler. Yanlış baktılar, yanlış gördüler. Sorun insandaydı. Sorun insanın Allah ile ilişkisindeydi. Allah ile ilişki bozuk olduğu için felaket gelmişti, ama onlar malzeme bozuk olduğu için felakete uğradıklarını zannettiler. Altı kaya üstü kaya diyorlardı ya hani işte öyle yaptılar bu sefer uygarlıklarını. Fakat yine vuruldular, yine Allah’a sırt döndüler çünkü yine azdılar, Allah’ın verdiklerini Allah’a karşı kullandılar ve Allah’ın belası onlara orada da buldu. Bir sayha, veya racfe diyordu. Kur’an ın farklı yerlerinde farklı isimlerle geliyor onların belası. Böyle yere yıkan korkunç bir titreme, korkunç bir sarsıntı ve korkunç bir ses belasıyla mahvı perişan oldular. İkisinin bir arada anılmasının sebebi de; sorun malzeme sorunu değil ey Semud. Sorun Allah’a davranış sorunu. Sorun senin kendinle ilişki sorunu. Yani eğer yamuk bakarsan doğru göremezsin, doğru okuyamazsın. Bize, aslında hepimize bu öğüdü veriyor.

 

10-) Ve fir’avne ziyl’evtad;

Yüksek direklerin (piramitlerin) sahibi Firavun’a. (A.Hulusi)

10 – Ve o kazıkların sahibi Firavuna. (Elmalı)

 

Ve fir’avne ziyl’evtad sine sütunlar sahibi Firavun. Ona ne yaptı rabbin görmedin mi? Elem tera keyfe fe’ale Rabbük. (Fil/1) hep bunu okuyoruz. Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke bunu başında getiriyoruz hep. Yani bir firavun, rabbüke BiAd, Rabbüke, BiSemud böyle. Firavuna ne yaptı rabbin görmedin mi. O firavun ki sütunlar dikmişti.

Buradaki evtad Allahu alem fakirin yorumu Mısır’da ki ehramlar, Piramitler. Çünkü Nebe/7 ayetinde dağlardan Velcibale evtada.(Nebe/7) diye bahsediliyor, evtad olarak geçiyor dağlar. Yani direk, sütun gibi, yere çakılmış kazık gibi dağlar. Ki hakikaten piramitler de dağlara benziyor.

 

11-) Elleziyne tağav fiylbilad;

Onlar ki, beldeler içinde benlikle azgınca yaşamışlardı. (A.Hulusi)

11 – Onlar ki memleketlerde tuğyan etmişlerdi de. (Elmalı)

 

Elleziyne tağav fiylbilad onlar ülkelerde tuğyan etmişlerdi, haddi aşmışlardı, sınırı geçmişlerdi, Allah karşısında hadlerini aşmışlardı. Kendilerini unutmuşlardı, çığırdan çıkmışlardı aslında. Tâğav; çünkü suyun kendi yatağından taşıp etrafa zarar vermesi demek, onun için onlar çığırdan çıkmışlardı oturdukları ülkelerde.

 

12-) Feekseru fiyhelfesad;

Onlarda fesadı çoğaltmışlardı! (A.Hulusi)

12 – Onlarda fesadı çoğaltmışlardı. (Elmalı)

 

Feekseru fiyhelfesad ve orada, o ülkelerde fesadı, bozgunculuğu, günahı, isyanı, tuğyanı artırdılar, çoğalttılar.

 

13-) Fesabbe ‘aleyhim Rabbüke sevta ‘azâb;

Bu sebeple Rabbin onların üzerine, azabın kamçısını indirdi. (A.Hulusi)

13 – Onun için rabbin da üzerlerine bir azâb kamçısı yağdırıverdi. (Elmalı)

 

Fesabbe ‘aleyhim Rabbüke sevta ‘azâb rabbin de onların üzerine azab kamçısını yağdırdı.

 

14-) İnne Rabbeke lebil mirsad;

Muhakkak ki Rabbin, tamamıyla gözetlemektedir. (A.Hulusi)

14 – Şüphesiz ki Rabbin öyle mırsad ile gözetmektedir. (Elmalı)

 

İnne Rabbeke lebil mirsad hiç şüphe yok ki senin rabbin her zaman ve her mekan da gözetleyicidir. Yani ondan kaçıramazsınız, ondan saklayamazsınız, hatta buradaki gözetleme öyle ki tarassut altındasınız, rasat altındasınız. Hani bir rasathane diyoruz deprem gözlemevi(? Yıldız gözlem evi). Onun için el mirsad her zaman ve mekanda. Çünkü mirsad zaman ve mekanı da içeren bir ifade, bir kalıp. Onun için her zaman ve her mekanda gözetler. Uyumaz ve unutmaz. Ey insan sen uyursun da rabbin uyumaz. Onun için Allah’ı atlatırım sanma.

 

15-) Femmel’İnsanu izâ mebtelâhu Rabbühu feekremehu ve na’amehu feyekulü Rabbiy ekremen;

Ama insana gelince, Rabbi onu denemek için ikram edip, onu nimetlendirirse: “Rabbim bana ikram etti, üstün kıldı” der (şımarır)! (A.Hulusi)

15 – Amma insan, her ne zaman rabbi onu imtihan edip de ona ikram eyler, ona nimetler verirse, o vakit rabbim bana ikram etti der. (Elmalı)

 

Femmel’İnsanu izâ mebtelâhu Rabbühu feekremehu ve na’amehu feyekulü Rabbiy ekremen söz Hz. insana getirildi. Hz. İnsanın kendisini nasıl değersizleştirdiğine, Allah’tan kopunca, veya Allah’tan koparınca. Malı, imkânı eldeki her şeyi Allahtan koparınca, Allah’tan bağımsız olarak algılamaya başlayınca ne yanlışlar yapacağına, nasıl sakat bakacağına, nasıl bakışının yamuklaşacağına getirdi sözü ve dedi ki;

İnsana gelince Rabbi onu ikram ederek ve nimet vererek sınasa feyekulü Rabbiy erkeme o hemen der ki rabbim bana ikram etti, vurgu bu. Aslında ekramen; ekrameni dir. Bana ikram etti. Orada bir sahiplik “y” si vardır. Zaten ondan bedel olarak burada bir kesra bulunur. Ayetin en sonunda. Ekrameni. Orada “y” nin düştüğüne delalet olsun, etsin diye bir esre bulunur. Dolayısıyla rabbim bana ikram etti, ben hak ettim vurgusu vardır. Ben layıktım da bana ikram etti. ben kazandım, ikram etmesin de görsün vurgusu.

Ama burada çok dikkatimizi çeken bir nokta İbtelahu Rabbi onu diyor ikram ederek ve nimetle ibtila etse. İptila; imtihan. Bela da aynı kökten gelir. imtihan olan mal kaybedilince, yani bu imtihan kaybedilince Malla imtihan, malla sınav; bela olur mal. Orada böyle bir vurgu, böyle zımni bir vurgu var. Yani mal ne zaman bela olur? mal imtihan olan serveti siz benim zannedersiniz, Allah’tan koparırsınız, Allah’tan bağımsız algılarsınız. O zaman bela olur.

Burada daha özel bir vurgusu var; haklılığın ölçüsü görürsünüz. Yani kim zenginse Allah onu seviyor diye bakarsınız. Veya ben zenginim, Allah beni seviyor ki bana verdi. O da fakir, Allah onu sevmiyor ki ona vermedi diye baktığınızda işte zokayı yuttunuz, işte imtihanı kaybettiniz. Servet haklılığın ve Allah’a yakınlığın ölçüsü değildir. Öyle olsaydı peygamberler dünyanın en zengin insanı olurlardı. Oysa ki peygamberler servete yüz vermemişlerdir. Onun sırtına binmişler, onu sırtlarına almamışlardır. Bu anlamda devamını da okuyalım;

 

16-) Ve emma izâ mebtelâhü fekadere ‘aleyhi rizkahu feyekulü Rabbiy ehanen;

Fakat onu belâ ile deneyip geçimini daraltır ise: “Rabbim beni alçaltıp zelil kıldı” der (isyan eder, sabretmez)! (A.Hulusi)

16 – Amma her ne zaman da imtihan edip rızkını daraltırsa o vakit da rabbim bana ihanet etti der. (Elmalı)

 

Ve emma izâ mebtelâhü fekadere ‘aleyhi rizkahu feyekulü Rabbiy ehanen fakat, bu sefer de Allah, rabbi onun rızkını daraltarak onu sınasa, daraltarak; fekadere ‘aleyhi rizkahu yani rızkını keserek değil. Kur’an ın hiçbir tarafında rızık kesmekten söz etmez rabbimiz. Niye? Var olmak bir rızıktır da ondan. Allah’ın rızık kesmesi durumunda insan değil fakirleşmek, yok olması lazım. Aldığı nefes bir rızıktır, nabzının her atışı bir rızıktır. Damarında dolaşan kan bir rızıktır. Hangi birini sayalım ki. Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban. (Rahman) o halde rabbinizin hangi bir nimetini yalanlarsınız. Dolayısıyla Allah rızkını kestiğinde insan var olmaz. Var olmak bir rızıktır. Onun için sadece daraltır sınamak için. Genişletir, daraltır. İşte burada fekadere ‘aleyhi rizkah rızkını ona sınırlandırdığında, takdir ile verdiğinde, böyle sınırlı verdiğinde;

feyekulü Rabbiy ehanen rabbim beni zelil etti, rezil etti, yalnız bıraktı, terk etti der. Ki ekramen in zıddıdır ehanen. Rabbim bana ikram etti, rabbim beni ikramdan mahrum etti. manasına gelir. Evet, verince şımarır, alınca veya kısınca umut keser. Fecr suresinin bu iki ayetinin 15 – 16. ayetlerinin özeti bu. Ama burada imtihan sırrı dünya, servet. Ve imtihan; servetin çokluğu ve azlığı değil aslında. Servete bakış açımız. Dolayısıyla Allâhu yebsüturrizka limen yeşau ve yakdir. (Rad/26)Allah dilediğine rızkı genişletir, dilediğine daraltır diyor Kur’an ımız.

Belki şöyle de çevirebiliriz Allah dileyenin rızkını genişletmeyi diler, dileyenin rızkını daraltmayı diler. Bilmiyorum burada dileme insana ve Allah’a atfı ne kadar doğru olur. Fakat hiç şüphesiz ki rızkın bir kesbi boyutu, bir de Vehbi boyutu var. Vehbi boyutu çok önemli. Ve fiys Semai rizkuküm ve ma tu’adun. (Zariât/22) rızkınız gökten gelir, göktedir yani ve daha sizin için vaad edilen neler vardır orada. Ama insan saklanmış olan, kendisi için konulmuş olan rızkı bulmak için tabir caizse duvarı yoklaması lazım. Tık tık, tık tık, tık tık vurması lazım. Allah benim rızkımı acaba buraya mı koydu, buraya mı sakladı diye onu yoklaması ve araması lazım. Eğer aramış bulamamışsa tamam anlaşılmıştır ki o kadar. Ama aramamışsa kendisine ayrılmış olan rızkı kendisinin ayağına gelmez. Çünkü efendimizin buyurduğu gibi insan kuş değil. Eğer kuşlar kadar mütevekkil olsaydınız rızkınız da kuşlar gibi ağzınıza konardı buyuruyor. İlginç..! Onun için insana akıl verilmiş irade verilmiş. İnsan akıl ve iradesini kullanarak arar.

Fakat bu manada rızık asla haklılık ve haksızlık ölçüsü değildir. Servet haklılık ve haksızlık ölçüsü değildir. İşte bu ayetler serveti Mekke liler gibi, ki Mekke liler öyle diyorlardı. Biz haklıyız, Muhammed haklı olsaydı içimizde en varlıklısı o olurdu. Allah bizi zengin ettiğine göre demek ki bizi destekliyor. İşte bu sapık düşünceye verilmiş bir cevaptır.

[Ek bilgi;DÜNYA İÇİN KİMSEYLE ÇEKİŞME.

Sakın sakın! Sen sen ol, dünyalık hususunda kimseyle çekişme, didişme. Kimsenin elindeki kısmete mani olmaya kalkışma. Zira herkesin nasibi mutlaka kendisini bulur. Eğer kaderde elinden alınması varsa, o da olur. Bu senin isteğinle olmaz.

Kadere razı olmak; kavga, çekişme ve didişme sonunda dünyalık elde etmekten daha güzeldir. Zira Allah'ın takdirine razı olmak her hal ü kârda hayatı güzelleştirir, tatlılaştırır, huzurlu kılar. (Abdülkadir Geylani-Öğütler)]

 

 

17-) Kellâ bel lâ tükrimûnelyetiym;

Hayır! Hayır, yetime ikram etmiyorsunuz! (A.Hulusi)

17 – Hayır hayır doğrusu siz yetîme ikram etmiyorsunuz. (Elmalı)

 

Kellâ bel lâ tükrimûnelyetiym Yo..’ Ey Mekke liler, ey onlar gibi düşünenler, Allah demek ki beni seviyor ki bana çok servet verdi diye düşünenler. Yanlış yapıyorsunuz, yamuk düşünüyorsunuz. Alakası yok lâ tükrimûnelyetiym düşünün bir, siz yetime ikram etmiyorsunuz.

 

18-) Ve lâ tehâddune ‘alâ ta’amilmiskiyn;

Yoksulları yedirip doyurmaya birbirinizi teşvik etmiyorsunuz. (A.Hulusi)

18 – Ve bir birinizi miskîni ıt’ame teşvik eylemiyorsunuz. (Elmalı)

 

Ve lâ tehâddune ‘alâ ta’amilmiskiyn yoksulu doyurmaya teşvik etmiyor veya yoksulu doyurma konusunda bir gayret göstermiyorsunuz. Çabanızı sonuna kadar harcamıyorsunuz.

Evet, aslında ameli salih tarif ediliyor burada. Ameli salih; ıslah edici ameldir. Mutlaka ve mutlaka bozuk bir şeyi düzeltmek için yapılan ameldir. Aktif iyi ameli salih sahibidir. Yoksa pasif iyi olur. Pasif iyi aktif kötünün teşvikçisidir. Onun için pasif iyi, iyi değildir eğer kalkmıyorsa. Pasif iyiyi ayağa kaldırmak gerektir. Onun için rabbimiz.

Ya eyyühel Müddessir – Kum feenzir. (Müddessir/1-2) ey yatan iyi, yatmak iyi olmak için yetmez, kalk ve uyar. Yani başkalarına iyiliği saç, iyilik için mücadele et, iyiliğin yaygınlaşması için mücadele et. Peygamberlerin mücadelesi aktif iyilerin mücadelesidir, pasif iyilerin değil. Gerisi mi? pasif iyiler bencillerdir, kendisi için yaşayan benciller. Kendilerine iyi olanlar, kendisi için yaşayan bencillerdir başka bir şey değil.

 

19-) Ve te’külûnettürase eklen lemma;

Mirası toptan yiyorsunuz! (A.Hulusi)

19 – Halbuki mîrası öyle bir yiyiş yiyorsunuz ki. (Elmalı)

 

Ve te’külûnettürase eklen lemma ve siz mirası yedikçe yiyorsunuz. Böyle, yani silip süpürüyorsunuz manasına gelir aslında eklen lemma. Lemma; silip süpürmek.

Burada miras maddi de olur manevi de. Manevi mirası da yiyorsunuz manasına gelir maddi mirasta. Çünkü cahiliye de maddi miras yemek çok yaygındı. Kardeşi ölür kişinin, kardeşinden kalan çocuklara kardeşinin mirasını yedirmez, ona konardı. Ailenin reisleri, büyükleri ve Allah’tan korkmadan miras yerlerdi. Şu anda da hala modern cahiliye de bile bazı yerlerde hala bu tür şeyler oluyor. Hem maddi hem manevi. Yani alın terinizi yemiyorsunuz. Hak ettiğinizi yemiyorsunuz, başkalarının hakkına konuyorsunuz.

 

20-) Ve tühıbbûnelmâle hubben cemma;

Malı da pek çok seviyorsunuz, toplayıp yığarcasına. (A.Hulusi)

20 – Yığmacasına. (Elmalı)

 

Ve tühıbbûnelmâle hubben cemma ve malı biriktirmeyi çok seviyorsunuz. Üst üste yığmayı çok seviyorsunuz.

Aslında burada dünyevileşme hastalığına dikkat çekiliyor Hubbüd-dünyâ re’sü külli hatîeh dünya sevgisi tüm hataların başıdır diyordu ya Allah resulü. Size günahlardan bir adam yapın desem ve bu adamın kellesine neyi yerleştirirsiniz diye sorsam; Kimizi şirki, kimimiz küfrü, kimimiz nifakı, kimimiz zinayı, kimimiz hırsızlığı, kimimiz cinayeti diyecektir. Ama Allah resulü günahtan yapılmış adamın kellesine neyi yerleştiriyor biliyor musunuz? Dünya sevgisi. Dünya sevgisi tüm hataların temeliymiş demek ki. İşte dünyevileşme dediğim de bu. Müslüman İsrail oğullarını Yahudileştirenler de buydu işte ve bu ümmeti bekleyen en büyük tehlike de budur Allah resulünün verdiği habere göre.

 

21-) Kellâ izâ dükketil’Ardu dekken dekkâ;

Hayır, (böyle yapmayın)! Arz (beden sarsılıp), darmadağın edildiğinde, (A.Hulusi)

21 – Hayır hayır, Arz «dekken dekkâ» düzlendiği. (Elmalı)

 

Kellâ yo..! böyle yapmayın, böyle davranmayın izâ dükketil’Ardu dekken dekkâ bir gün gelir yer yüzü korkunç bir sarsılışla sarsılır. Dekan dekkâ; Aslında mecazı red içindir. İki kez ard arda geliyorsa, mastar mecazı reddetmek için gelir. Yani bu mecaz değil hakikattir. Siz sanmayın ki rabbiniz size mecazen; işte size mecazen bir öğüt veriyor. Hayır, hayır, hakikattir. Öyle bir sallar ki 45 senede biriktirdiğinizi 45 sn. yede yerle bir eder. Görmedik mi?

 

22-) Ve câe Rabbüke velMelekü saffen saffâ;

(Ölümle) Rabbin (hükmü) ve el Melek (kuvveler) saf saf dizildiğinde, (A.Hulusi)

22 – Ve rabbinin emri gelip Melek «saffen saffâ» dizildiği vakit. (Elmalı)

 

Ve câe Rabbüke velMelekü saffen saffâ rabbinin fermanı gelmiş ve melekler saf saf dizilmiş olacaktır o gün. Bir gün gelecek, bu hayatın da bir sonu olacak ve artık rabbinin fermanı gelecek diyecek ki; sadece insan değil, insanı misafir eden dünya da ölsün. Dünyanın da eceli geldi. Onun da ipini çekecek. Kâinatın da eceli gelecek. İşte o gün veyahut ta hesap günü gelecek. İnsan yaptıklarının hesabını vermek için çağrılacak.

 

23-) Ve cie yevmeizin Bicehenneme yevmeizin yetezekkerül’İnsanu ve enna lehüzZikra;

(İşte) o süreçte, cehennem de getirilir (Dünya’yı kuşatır)! (İşte) o süreçte, insan hatırlayıp düşünür… (Fakat) Zikra’nın (hatırlamanın) ona nasıl faydası olur (beden – beyin yok artık ruhu geliştirecek)? (A.Hulusi)

23 – Ki Cehennem de o gün getirilmiştir, o insan o gün anlar, fakat o anlamadan ona ne fâide? (Elmalı)

 

Ve cie yevmeizin Bicehenneme yevmeizin yetezekkerül’İnsanu ve enna lehüzZikra yine o gün, o büyük gün cehennem getirilir ve insan yaptıklarını bir bir hatırlar ne yapmışsa. Hayat filmi Allah tarafından çekilmiş, artık inkar etmesi mümkün değil, çünkü gök şahit, sabah şahit, on gece şahit, tek ve çift şahit, gece, gündüz şahit, her şey şahit. Eli ayağı şahit, gözü kulağı şahit, dili dudağı şahittir nasıl yalan diyebilsin ki. İşte o gün insan yaptıklarını tek tek görür, hatırlar. ve enna lehüzZikra fakat bu hatırlamanın kime ne yararı vardır ki.

Demin Kur’an ın iniş sürecinde ilk geçtiği yer burası. Buruc/10 ayette cehennem azabı ve ateş azabı yan yana zikredildiğine göre cehennem kelimesinin içinde ateş bizatihi mevcut değil. Onun için burada felehüm ‘azâbu cehenneme ve lehüm ‘azâbulharıyk. (Buruc/10) bu ayetten yola çıkarak cehennemin ille de ateşle değil, her türlü terbiye edici veya her türlü cezalandırma üslubunun da usulünün uygulanabileceği bizim aklımızın, aklın ve sırrın ermeyeceği bir cezalandırma mahalli olduğunu söyleyebiliriz.

 

24-) Yekulü ya leyteniy kaddemtü lihayâtiy;

“Keşke hayatım (şu yaşamım) için önceden yararlı şeyler yapsaydım!” der. (A.Hulusi)

24 – Ah der; ne olurdu ben önce hayatım için (sağlığımda hayırlar) takdim etmiş olsa idim. (Elmalı)

 

Yekulü ya leyteniy kaddemtü lihayâtiy O gün işin işten geçtiğini, hatırlamanın hiçbir fayda vermediğini, bir ömrü heba ettiğini, bir ömrü; bir gece gibi bereketsiz kullandığını gören insan, ki zaten Kur’an söylemiyor mu? Ve yevme ye’adduzzâlimü alâ yedeyhi yekulü ya leytenit tehaztü maar Rasûli sebiyla; (Furkan/27) o gün zalim adam treni kaçırmışlığın verdiği dehşetle, hayal kırıklığı ile eline dişlerini geçirecek diyor kemiklerine; Nolaydım keşke ResulAllah’ı rehber edineydim diyecek. Ya veyleta leyteniy lem ettehız fülanen haliyla. (Furkan/27) birilerini rehber edinmiştir zaten dünyadayken. Birilerine; beni şu cennete götürür, beni şu kurtarır, beni falan sırtına alır, canım ben de mi düşüneyim, işte falan beni de cennete koyar diye düşündüğü kim varsa onlar için Ya veyleta leyteniy lem ettehız fülanen haliyla. (Furkan/27) nolaydım keşke nolaydım da falan adamı kendime dost, rehber edinmeseydim der ama hiçbir işe yaramaz. Diyor ya Kur’an.

Yekulü ya leyteniy kaddemtü lihayâtiy diyecek ki bu insan derin bir pişmanlık içinde; keşke daha hayatta iken, yaşarken bir şeyler takdim etseydim, kendimi kurtaracak ameller işleseydim. Son pişmanlık fayda vermeyecek.

 

25-) Feyevmeizin lâ yu’azzibu ‘azâbeHU ehad;

Artık o süreçte, O’nun azabı gibi hiçbir kimse azap edemez! (A.Hulusi)

25 – Artık o gün onun ettiği azâbı kimse edemez. (Elmalı)

 

Feyevmeizin lâ yu’azzibu ‘azâbeHU ehad o gün hiç kimse O’nun tattırdığı can yakıcı mahrumiyeti tattıramaz. Biraz önce 23. ayeti, Yani cehennemin, Kur’an ın iniş sürecinde ilk geçtiği ayeti tefsir ederken, orada cehennem üzerine söylediğim açıklamalar hatırlanmalı. Burada ki azab; kelime manasıyla çevirdim, derin mahrumiyet. Allah’tan mahrum olmaktan daha büyük bir azab yoktur. Hiç kimse öylesini tattıramaz.

 

26-) Ve lâ yûsiku vesakaHU ehad;

Hiç kimse O’nun bağladığı gibi bağlayamaz! (A.Hulusi)

26 – Ve onun vurduğu bağı kimse vuramaz. (Elmalı)

 

Ve lâ yûsiku vesakaHU ehad ve hiç kimse O’nun zaptettiği, yakaladığı, enselediği gibi yakalayamaz. Evet, O’nun yakalayabildiği gibi kim yakalayabilir ki.

 

27-) Ya eyyetühen Nefsül Mutmainneh;

“Ey Nefs-i Mutmainne (Hakikati yaşamakta tatmine ulaşmış bilinç)!” (A.Hulusi)

27 – Ey o rabbine muti’ olan nefsi mutmain’ ne. (Elmalı)

 

Ya eyyetühen Nefsül Mutmainneh dünyevi nimetlerle tatmin olmuş insan. Tasavvuf ilminde nefis mertebeleri sayılırken; Nefsi emare, nefsi levvame, nefsi mülhime, nefsi mutmaine, nefsi razıyye, nedsi mardiyye diye sayılır ya, işte o mertebeler içerisinde kavramsal olarak yer almış ifade buradan mülhemdir. Ey Allah ile tatmin olmuş insan. Buradaki nefis insandan farklı bir şey değil, insanın kendisi. Ey Allah’tan başkasıyla tatmin olmamış insan demektir.

Bana ne ile tatmin olduğunu söyle, sana kaç paralık adam olduğunu söyleyeyim diyebilirsiniz bana. Eğer bir insan küçük şeylerle tatmin oluyor, dünya malı ile tatmin oluyorsa o küçük adamdır. Allah’tan aşağısıyla tatmin olan, dünyalıklarla tatmin olanı dünyalıklarla satın alırlar. Allah ile tatmin olanı yer yüzünde satın alacak hiçbir güç yoktur. Onu korkutacak hiçbir kuvvette yoktur.

İşte yer yüzünün tüm zalimleri Allah ile tatmin olandan korktukları kadar başka hiçbir şeyden korkmazlar. Hz. İbrahim’in nesi vardı? Nemrut’un orduları vardı, ama Nemrut İbrahim’den korktu. Musa’nın nesi vardı? Firavunun orduları vardı, ama firavun Musa’dan korktu. Muhammed (A.S.) nesi vardı? Mekkelilerin parası vardı, pulu vardı, silahları vardı, adamları vardı, hatırları vardı. Ama İbrahim’in, Musa’nın, Muhammed’in (A.S.) in rableri vardı, imanları vardı, şahsiyetleri vardı. Yer yüzünde onları satın alacak servet yoktu. Onun için korktular. İşte burada da o söyleniyor aslında.

 

28-) İrci’ıy ila Rabbiki radıyeten mardıyyeten;

“Radiye olarak, Mardiye olarak (Seyir ve tasarruf kemâlâtını yaşayan olarak) Rabbine (Esmâ hakikatine) dön (şuur olarak)!” (A.Hulusi)

28 – Sen dön o rabbine hem râdıye olarak hem mardıyye de. (Elmalı)

 

İrci’ıy ila Rabbiki radıyeten mardıyyeh rabbin senden razı, sen de O’ndan razı olduğun halde. Razı olmuş ve razı olunmuş halde dön rabbine. Rıza tek taraflı değil. Allah senden razı olacak. Allah razı olsun diyenler, tamam, amin, Allah razı olsun da sen Allah’tan razı mısın? Tamam insan ben senden razı değilim demeye cesaret edemez. Fakat haliyle, hareketiyle akşama kadar bir çok insanın yaptığının bu manaya geldiğini biliyor muyuz. Rabbinden razı olmama hali. Rabbini sorgulamaya geliyor bir çok şey, o anlama geliyor. Rabbinden razı değil çünkü. Onun içinde Allah’tan razı olmayandan Allah razı olmaz.

 

29-) Fedhuliy fiy ‘ıbadİY;

“Kullarımın (‘sanı varlığı’ ‘yok’luğa dönüşmüş olarak işlevlerine devam edenler) içine dâhil ol!” (A.Hulusi)

29 – Gir kullarım içine. (Elmalı)

 

Fedhuliy fiy ‘ıbadİY ya Allah’tan razı olandan? Hani Seyyidina Ali öyle diyor ya; Kefâni fahren en tekuni liy rabben senin bana rab oluşun bana iftihar olarak, övünç olarak yeter. ve kefânî izzen en ekûne leke abden Benim sana kul oluşum bana şeref olarak onur olarak yeter. ve ente kema uhibbu sen; tam benim sevdiğim gibi bir Allah’sın Fec’alniy kema tuhibbu. Sen de beni sevdiğin gibi bir kul et. Amin.

İşte bu. Allah’tan razı olmak bu. Fedhuliy fiy ‘ıbadİY Allah’tan razı olanlar böyle derlerdi. İşte Allah’tan razı, ve Allah’ın da kendisinden razı olduğu insanın akıbeti bu olacak. Kendisine şöyle denilecek son demde. Gir kullarımın arasına. Yani mes’ud kullarımın, cennetlik kullarımın. Veya dünyada ele alırsak bunu;

 

30-) Vedhuliy cennetİY;

“Cennetim’e dâhil ol!” (A.Hulusi)

30 – Gir Cennetime. (Elmalı)

 

Vedhuliy cennetİY oradan da gir cennetime. Biz şu yukarıdaki ayetleri Ya eyyetühen Nefsül Mutmainneh (27) İrci’ıy ila Rabbiki radıyeten mardıyyeh (28) ayetleri dünyaya yönelik mi, ahirete yönelik mi anlayacağız. Bu ayetler dünyaya yönelik anlaşılmalı diye düşünüyorum. Çünkü sahabe de bu ayetleri Hz. Osman için anlamış mesela daha dünyada yaşarken. Yani ey Cennetle, Allah ile tatmin olduğun için satılmamış nefis, insan. Rabbin senden razı, sen de rabbinden razı olarak rabbine kavuş. Bu dünyada ki bizlere bu öğüt zaten şu anda yaşayanlara bu öğüdün bir faydası yoksa ahirette ne faydası olacak. Rabbim bu öğüdü tutan, akıbeti cennet olanlar arasına katsın inşaAllah.

(Ve ahiru davana enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.)

 


İslamoğlu Tef. Ders. BELED SURESİ (01-20) (191-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Yeni suremiz Beled suresi. Beled suresi elimizde ki mushafta 90. sure. Adını ilk ayetinden alıyor, Mekke ye atıf içeriyor, Beled. Yani; Lâ uksimu Bilhâzelbeled bu belde. Bu belde; Kur’an da nerede gelirse hâzelbeled Mekke’dir kesinlikle. Buhari; Lâ uksimu Bilhâzelbeled şeklinde anmış sureyi. Sure Mekki. Kaf ve Tarık sureleri arasında yer buluyor meşhur nüzül sıralamalarında. Bu da yaklaşık 4 -5. yılda indiğini gösteriyor surenin.

Surenin konusu sorumluluk ahlakı, insan vicdanına hitap ediyor sure doğrudan ve yeminle başlıyor. Hem de açık yeminle, yemin lafzıyla başlıyor. kasemle. İbrahim ve İsmail A.S. dan söz ediyor zımnen. Hz. İnsan’a getiriliyor söz en sonunda ve insanın yeteneklerinden bahsediliyor ve sarp yokuştan söz ediliyor Akabe’den. Sarp yokuşun sonunda cennet var çünkü. Eğer insan sarp yokuşu çıkarsa cennete kavuşacak. Sarp yokuş köleliğin tavsiyesi ve bu sure peygamberliğin 4. veya 5. yılında geliyor. Yani Mekke de. Daha peygamberliğin ilk yıllarında gelen bir sure, köleliği bitireceğim diyen bir sure oluyor. Ne diyorsunuz.

Evet, işte böyle, köleliği tavsiye sürecinin başladığını ilan ediyor Kur’an ile. İnsanlık bu yokuşta tıkanmamalı diyor. Bu yokuşu çıkabilir insan, dizinde derman var diyor sure. Haydi bakalım beraberce nerede diyor nasıl diyor görelim.

 

BismillahirRahmanirRahıym

 

1-) Lâ uksimu Bilhâzelbeledi;

Kasem ederim şu beldeye (yaşamakta olduğun dünyaya).. (A.Hulusi)

01 – Yu… Kasem ederim bu beldeye. (Elmalı)

 

Lâ uksimu Bilhâzelbeled ötesi yok. Lâ uksimu ne demek? Aslında lâ nefy için bir edat, olumsuzluk edatı. Tüm konulduğu anlamlar böyle. Yeminle birlikte gelince ne olur? Bazıları Te’kit olur demişler, yani yemini te’kit eder, yemini pekiştirir. Yemini pekiştirmek için bir çok te’kit edatı var Arapça da. İnne gibi gad gibi, legad gibi birçok edat. Ama burada onlar yok. Dolayısıyla Lâ tam da ters, pekiştirmek için kullanılmayacak bir edat. Bahru muhid sahibi demiş ki; Bu beldeye yemin etmem, bu belde yemine değmez. Neden? Çünkü bu beldenin ahalisi Kâbe ye put doldurdu, vahye karşı geldi, peygamberi benimsemedi, taşladı. Onun için de bu belde yemini hak etmiyor manasına gelir demiş Ebu Hayam.

Yine Abduh’un verdiği bir mana var, amme cüzü tefsirinde yemine gerek yok, yemin etmeme gerek yok manasına gelir demiş. Ama fakir kelimelere ve harflere tam olarak konulduğu manaları esas alacak olursak; sözün ötesi yok, işte ben yemin ediyorum, yemin eden benim, ben Allah’ım.

Allah yemin ediyorsa bu sözün ötesi olur mu? Sözün bittiği yer burası değil mi manasına geldiği kanaatindeyim. Kur’an da 8 yerde bu; Lâ uksimu şeklinde yemin gelir. Hepsi de Allah’a isnat edilir, başka hiçbir kimseye isnat edilmez. Dolayısıyla sözün ötesi yok, ötesi yok, işte ben yemin ediyorum bu beldeye, yani Mekke’ye.

[Ek bilgi Rabbimizin üzerine yeminle söze başladığı bu belde Mekke şehridir. Kitabımızın başka bir âyetinin ifâdesiyle “Ümmü’l Kurâ” şehirlerin anası, ana kent denen temel, asıl, esas olan, yani hepsinin, tüm şehirlerin anası olan bir şehir. İnsanlığın ilk merkezi, şehirlerin ilk merkezi olan Mekke’ye yemin ediyor Rabbimiz. Kâinatın efendisine doğum yeri, dâvetinin merkezi, vahyine iniş yeri yaparak Rabbimiz şereflendirdiği Mekke şehrine ve kendisinin de Beytinin bulunduğu Harem bölgesine yemin ediyor. Madem ki Rabbimiz mekânların en şereflisi, en kutsalı olarak bu beldeye yemin ediyor, öyleyse bu beldenin bizim hayatımızdaki önemi çok büyüktür. O halde biraz tanıyalım bu beldeyi.

Şehrin çok yakınında Arafat diye bir merkez vardır. Arafat "Arafe" kökünden gelir. İrfanın merkezi, bilgi merkezi, bilgiye ulaşma merkezidir burası. Hacca gidilince bir süre burada vakfe yapılır. İrfana, bilgiye ulaşmak üzere burada bir süre durulur. Bunun mânâsı şudur: Kulluk için önce mârifet, bilgi gerekir. Bilgisiz kulluk mümkün değildir. Dünyanın neresinde olursa olsun, mü’minin, Allah’a Allah’ın istediği kulluğu icra edebilmesi için kulluk bilgisine ulaşması gerekmektedir. Onun içindir ki mutlaka durup bir süre ilme zaman ayırmalıdır. İşte Arafat’taki vakfe bunu anlatır. Mü’min irfana ulaşma, kulluk bilgisini elde etme makamındaysa o anda Arafat’ta bulunmaktadır. Mü'min Kur’an’la, sünnetle, vahiyle beraber olarak bilgi sahibi olacak. Bilgi nedir? Bilgi ya ilimdir, ya zandır. Hayatta geçerliliği olan, hayata intibakı olan, amele dönüştürülen, yani insanı amele sevk edene ilim, öbürüne de zan diyoruz.

Arafat’ta irfana ulaştık. Peki hep bekleyecek miyiz burada? Yani hep ilim mi öğreneceğiz? Hayır, bir süre sonra Arafat’tan Meş’ar’e hareket edilir. Peki Meş’ar nedir? Meş’ar, bilginin şuura dönüştürüldüğü, bilginin amele döküldüğü merkezdir. Bilginin hiçbir işe yaramayan kuru bir bilgi olmaktan çıkarılıp şuura ve amele dönüştürüldüğü merkezdir. Arafat’ta elde edilen bu bilgiler sonra Meş’ar’de şuur haline gelmeli, amele dönüşmeli, yani bu bilgiler bizim olmalıdır. Onun içindir ki Arafat’ta uzunca durulmaz, uzun süre beklenilmez. Buradan hemen Meş'ar’e hareket edilmelidir. Uzun süre ilim öğrenelim, ilimde şu noktaya ulaşalım da ondan sonra amele başlayalım yok. Hemen Meş’ar’e hareket edilir. Zaten hep hareket halinde değil miyiz mezara doğru?

Meş'ar’de şuurlandık, yani öğrendiğimiz bilgiler amele dönüşerek bizde şuur haline geldi. Bir şey öğrendik, onu hemen kendimize mal etmek, onu derhal uygulamaya koymaktır şuur. Meselâ namazı öğrendik, o anda biz Arafat’tayız. Bu bilgimizle hemen amele koşarsak Meş’ar’deyiz. Bundan sonra da Mina’ya hareket edilir. Mina, kurban kesme, kurban etme mahallidir. Yani Arafat’ta öğrendiğimizi Meş’ar’de uygulamaya koyunca karşımıza çıkabilecek tüm engelleri kurban edecek bir noktaya gelebilmişsek, biz o anda Mina’dayız demektir. Ne tür engeller çıkabilir karşımıza? Dükkan, meslek, okul, toplum, moda, âdetler, töreler, ağa, patron gibi kulluğumuzun karşısına ne tür engeller çıkarsa çıksın onların tümünü kurban edebilecek bir noktaya gelebilmişsek Mina’dayız demektir.

Meselâ tepeden tırnağa örtünmeniz gerektiğini, Allah’ın sizden böyle bir kulluk istediğini öğrendiniz. Bu kulluk bilgisine ulaştığınız makam sizin için Arafat’tır. Siz o anda Arafat’tasınız. Hemen buradan Meş’ar’e hareket ettiniz. Yani öğrendiğiniz bu bilgiyi şuura dönüştürüp hemen tepeden tırnağa örtündünüz. O anda siz Meş’ar’dasınız demektir. Eğer icra ettiğiniz bu kulluğunuzun karşısına çıkacak baba, ana, koca, âdetler, töreler, çevre, moda ve toplum, okul ve diploma gibi çıkabilecek engellerin tümünü kurban edebiliyorsanız, o zaman siz Mina’dasınız demektir.

Veya meselâ Kur’an’ı, sünneti tanımanız gerektiğini, onları tanımadan Allah’ın istediği gibi bir Müslümanlığın gerçekleşmeyeceğini mi öğrendiniz? Birine İslâm’ı ulaştırmanız, Kur'an’ı ulaştırmanız gerektiğini mi öğrendiniz? Bu bilgiye ulaştığınız yer, yurt, makam, mekân sizin için Arafat’tır. Siz o anda Arafat’tasınız. Vahiyle öğrendiğiniz bu kulluk bilgisini mutlaka yapmanız gerektiğine inanıp onu şuur haline getirin. Onu kuru bir bilgi olmaktan çıkarıp gereğini yerine getirmeye, amele dönüştürmeye çalışın. İşte bunu becerdiğiniz makam sizin için Meş’ar’dır. Bu bilgiyi şuur haline, amel haline getirin ve bu uğurda her şeyinizi kurban etmeye hazır hale gelin. Yani Mina’da, kurban kesme mahallinde, ya da kurban etme makamında bulunun.

Eğer bunu becerdiyseniz o zaman buyurun Kâbe’ye. Hacda böyle Arafat’la başlayan Mina ile son bulan bir yay çizildikten sonra farz olan tavafı yapmak üzere Kâbe’ye gelinir. Bunu beceren kişi, Allah’ın Beytine girmeye hak kazanmış, Allah’ın konuğu olma şerefine ermiş demektir.

Şimdi de bu mukaddes beldenin, Mekke şehrinin içinde bulunan Beytullah’ın içindeyiz. Öyle bir Beyt ki, yeryüzünde ilk inşa edilen oydu:

        “Doğrusu insanlar için ilk kurulan ev, Mekke'de, dünyalar için mübarek ve doğru yol gösteren Kâbe’dir.”       (Âl-i İmrân 96)

        “Biz beyti (Kâbe’yi) insanlar için toplanma, sevap kazanma yeri ve emniyet kıldık.” (Bakara 125)

        “Hatırlayın, İbrahim demişti ki: “Rabbim burasını emin bir belde kıl! Ahalisinden Allah’a ve âhiret gününe îman edenleri çeşitli meyvelerle rızıklandır” diye dua etmişti.” (Bakara 126)

Burası, atamız İbrahim’in, “Ya Rabbi bu belde emin olsun! Emniyette olsun. Yerden ve gökten gelebilecek her türlü belâ ve musîbetlerden emin olsun. İnsanların birbirlerini yediği, zulümlerle haksızlıklarla birbirlerini yok etmeye çalıştığı, birinin diğerine hak tanımadığı bir dünyada yaşadıkları dönemlerde bile bu belde emin olsun, emniyetin sembolü olsun. Bu beldede insanlar huzur içinde yaşasın!” diye dua ettiği kıblemizdir.

               “Orada apaçık deliller vardır; kim oraya girerse, güvenlik içinde olur.” (Âl-i İmrân 97)

Orada Makam-ı İbrahim vardır, siz oradasınız ve emniyettesiniz. Peki ne demek Makam-ı İbrahim’de olmak? Makam-ı İbrahim’de olmak, onun makamında, onun konumunda olmak demektir. Değilse İbrahim makamı orada şöyle on, on beş kişinin ancak sığabileceği bir mekân değildir. Çünkü kitabımızın bir başka âyetinin beyanıyla oraya girenler emniyettedir. Şimdi orada o mekâna on, on beş kadar insanı sığdırıp onları emniyete aldık, diğerleri için ne diyeceğiz? Onlar emniyette değiller mi diyeceğiz? Nasıl anlayacağız bu İbrahim makamını?

Şu anda ben baba makamındayım, şu anda ben koca makamındayım, emretme, nehy etme makamındayım gibi bir ifade kullanılır. Babalığın, kocalığın mekânsal olarak bir makamı, koltuğu olmaz değil mi? Ben şu anda baba olma sorumluluğundayım, ben şu anda koca olma sorumluluğunu taşıyorum demektir bu. İşte İbrahim makamında olmak ta bu mânâdadır. Yani ben İbrahim makamındayım, ben İbrahim’in yükünü yüklenme, O’nun sorumluluğunu taşıma, O’nun misyonuna sahip çıkma, O’nun gibi olma makamındayım demektir.

Eğer o makamdaysan onun yaptığını yapacaksın. Ne yaptı İbrahim (a.s.)? Onun yaptıklarının tamamını şimdi burada anlatma imkânımız yoktur. Kur’an da Rabbimiz uzun uzun onu bize anlatır. Kur’-an’ı okudukça onu öğreneceğiz inşallah. Ama sadece buraya ilişkin olarak diyecek olursak: O, Allah’a kulluğuna engel olan oğlu bile olsa onu Allah adına kesmeye yatırdı. Biz de Allah’a kulluğumuza engel olan her şeyi, baba, ana, karı, koca, çevre, nefis, dükkan, okul, doktora, diploma, makam, mansıp neyse, Allah’a kulluğumuza engel olan ne varsa hepsini kesme adına yatırabiliyor muyuz? İşte biz Makam-ı İbrahim’deyiz demektir. Başka ne var orada?

Sonra Hz. Adem’den bu yana hiç yalnız kalmayan bir amele yürüyoruz: Tavaf. Tavaf, emre âmâde beklemek, kulluğa hazır beklemek demektir. Rabden gelecek emir ve nehiy her neyse kabulüm demektir. Rabbin kapısının eşiğinde: “Lebbeyk ya Rabbi! Lebbeyk ya Rabbi! Buyur ya Rabbi! Bir arzun mu var ya Rabbi! Bir emrin mi var ya Rabbi! Ben buradayım! Ben senin kapının eşiğindeyim! Ben senin emrine âmâdeyim ya Rabbi” diye emir mahallinde hizmet mahallinde, kulluk makamında dolaşmak, beklemek demektir. Hani bakanların, müdürlerin kapılarının önünde emre âmâde bekleyenler, zile basar basmaz: “Buyurun efendim! Emredersiniz efendim! Bir arzunuz mu var efendim!” diye hizmete koşarlar ya, işte onlardan daha büyük bir şevkle ve istekle Rahmân’ın beytinin eşiğinde, O’nun rızasına koşmak demektir.

Tavafta sadece yürünür. Rahmân’ın Beytinin etrafında yürünür. Öyleyse hac’ta üç şey yapılır: Birisi Arafat’ta duruş, diğeri Müzdelife’de yatış, öbürü de Kâbe’nin avlusunda yürüyüş. Arafat’ta duran, Müzdelife’de yatan kişi burada da yürüyecektir. Tavaf adına yürüyecek. Zaten bizim tüm hayatımızda yaptığımız da bu üç şeydir. Tüm hayatımızda biz bu üç şeyi yaparız. İşte bize maket bir hayat olarak sunulan ömürlük bir ibadet olan haccda da Rabbimiz Arafat’ta durmamızı, Müzdelife’de yatmamızı, Kâbe’de de yürümemizi emrederek tüm hayatımızın örneğini sunmaktadır.

“Ey kullarım! Tüm duruşlarınız Arafat’taki gibi olsun! Tüm duruşlarınız bilgiye, irfana ulaşma adına olsun, sakın boş oturmayın. Tüm yürüyüşleriniz Kâbe’nin avlusundaki, Rabbinizin huzurundaki yürüyüşleriniz gibi olsun. Tüm yatışlarınız da günaha girmeden Müzdelife’deki yatışlarınız gibi olsun. Her an Allah huzurunda olduğunuzun şuurunda olun. Hep Allah kontrolünde bir hayat yaşadığınızın bilincine erin!”

Rabbinin huzurunda yürüyorsun. Allah beytinin eşiğinde tavaf ediyorsun. Ama şunu hiçbir zaman unutmamalısın ki, sen bu hareketi ne başlatansın ne de bitirensin. Yani sen bu konuda, kulluk konusunda, tavaf konusunda ne ilksin, ne de sonsun. Bu hareket seninle başlamamış ve seninle de bitmeyecektir. Başlatan başlatmış bu hareketi, sen de bir yerinden katılıp devam edeceksin. Başka ne var o mübarek beldede?

Kâbe’nin hemen yakınında Zemzem var. Zemzem, rızık konusunu anlatır. Rızkın Allah’tan olduğunu, Rezzak’ın sadece Allah olduğunu anlatır. Sonra Safa ile Merve ve bu ikisi arasında sa'y var. Zemzem, aramak, rızık aramak için çalışma zemini, çalışma kuralı anlatılır burada. Safa ile Merve arasında sa’y edecek, rızık arayacaksın. Ama sadece Safa ile Merve’yle sınırlıdır bu arayış. Yani her yerde çalışmayacaksın, her yerden kazanmayacaksın. Bu işin bir hududu, bu işin durulacak sınırları vardır. Safa’yı öteye, Merve’yi de beriye aşmamak lâzımdır. Allah’ın belirlediği haram-helâl sınırlarını aşmamak lâzımdır.

Sonra dönüp dolaşıp karşısında sürekli beraber olacağımız, gözümüzü onunla sevindireceğimiz Kâbe var. Çünkü bu bina hidâyet kaynağıdır insanlar için. O bizi hidâyete götürme özelliğine sahiptir. Niye engellenir öyleyse insanlar oradan bilmiyorum. Kâfirler neyse, mü'minler bile engelleniyor şimdi ondan. Kâbe yerde insanın Allah’la irtibatının ilk merkezidir. Hz. Adem’le Havva’nın ilk buluşma yeridir. Hz. İbrahim, oğluyla kaidelerini yükseltmiştir.

İşte Rabbimiz bu beldeye yemin ediyor. Rabbimiz bu beldeyi göklerin ve yerin yaratılışından beri emin ve mübarek kılmıştır. Allah’ın Resûlü bu hususu bir hadislerinde şöyle anlatır:

“Allahu Teâlâ bu beldeyi, gökleri ve yeri yarattığı gün haram kılmıştır. Kıyâmete kadar onun haramlığı Allah’ın haram kıldığı şekilde devam edecektir.”

Bu beldeyi tanıyın ki o beldede Nebiler Nebisi, Efendiler Efendisi doğmuş, büyümüş. Doğmadan babasını kaybetmiş, doğduktan kısa bir süre sonra annesini kaybetmiş, orada Peygamber olmuş. Vahyin ilk geldiği yerdir orası. İnançlarından dolayı insanların boyunlarına ip takılıp sokaklarında sürükletildiği, kimilerinin kızgın kumların altında işkencelere maruz bırakıldığı, evinden çıkamasın diye peygamberin evinin önüne dikenlerin atıldığı, pazarlarında panayırlarında aman bunu dinlemeyin diye adım adım bir gölge gibi Ebu Leheb ve benzerleri tarafından takip edildiği, Taif’ten kan revan dönerken Mut’-im’in emanında ancak girebildiği, Şi’bi Ebi Talib’de karantinaya alın-dıkları, boykotlara maruz bırakıldıkları, her santiminde Rasulullah ve ashabının izlerinin, eserlerinin bulunduğu bir şehir…

         “Dişsiz mi biri, onu kardeşleri yerdi” diyen şairin anlattığı gibi insanların Kâbe’nin etrafında çırılçıplak tavaf ettikleri, kapıları yok, kapı kolları yok, arabaları, garajları yok, çadırların, hurma liflerinin ev diye insanlara hizmet verdiği bir Mekke. İşte Rabbimiz bu şehre yemin ediyor. Bu beldeye yemin olsun ki (Besâiru-lKur’an- Ali küçük)]

 

2-) Ve ente hıllun Bihâzelbeled;

Ki sen bu beldede bir kayıtsızsın! (A.Hulusi)

02 – Sen hıll iken bu beldede. (Elmalı)

 

Ve ente hıllun Bihâzelbeled ki sen bu beldenin şerefli bir sakinisin. Hâzelbeled; Mekke demiştim. İnsanlığın ilk yurdu. Ebu hayan ın tercihini devam ettirirsek bu ayete verdiği mana şu, Zira bu belde senin hürmetini, ihlal etti. Orada ki ente hıllun u ihlal manasına almış. Fakat fakirin tercih ettiği mana Hıll; sakin, mukim manasındaki halle den gelir. Dolayısıyla sen bu şehrin şerefli bir sakinisin. Onun için ben bu şehre yemin ediyorum.

[Ek bilgi; İbnü Abbas'a nisbet olunarak denilmiştir ki: Maksat, her baba ve çocuğudur. Buna, gerek akıl sahibi olanlardan ve gerek akıl sahibi olmayanlardan her baba ve çocuğu dahil olabileceğine göre bu mânânın kapsamı birinciden çok daha geniştir. "Ve Mâ veled" tabirinden en açık olan da budur. İbnü Cerir: "doğru olan da budur" demiştir. Razî de der ki: Bu uygundur. Çünkü bütün yaratılmışlara hürmet ve saygı bu sözün içinde vardır. Belli ki bütün yaratılmışlardan maksadı, doğum olayının cereyan ettiği bütün canlı mahluklar demektir. (Elmalı-Tefsir)]

 

3-) Ve validin ve ma velede;

(İnsanı) doğurana ve doğurduğuna (kasem ederim), (A.Hulusi)

03 – Ve bir validle veledine ki. (Elmalı)

 

Ve validin ve ma veled babaya ve oğula yemin ediyorum. Babaya ve oğla, veya doğurana ve doğurmayana yemin ediyorum. İlk akla gelen baba ve oğul; İbrahim A.S. ve İsmail A.S. Baba ve oğul. Kurban eden baba, kurban edilen oğul. Mekke’yi yeniden inşa eden, Mekke nin tabir caizse tarihte kaybolmuş varlığını, yıkılmış olan Kâbe yi yeniden inşa eden baba ve oğul. Veya daha geri planda başka manalarda akılımıza gelebilir. Hz. Peygamberin dedesi AbdulMuttalip ve kurban ettiği oğul ve babası Abdullah(..!?). Veya Allah resulünün babası Abdullah, baba diyemeden kaybettiği ve daha bebekken yetim kaldığı baba Abdullah ve oğul Allah resulü diye de akla gelebilir. Ama Hz. İbrahim ve İsmail en doğrusu.

 

4-) Lekad halaknel’İnsane fiy kebed;

(Andolsun) ki, insanı sıkıntılı aşamalar içinde yarattık! (A.Hulusi)

04 – Hakikaten biz insanı bir meşakkat içinde yarattık. (Elmalı)

 

Lekad halaknel’İnsane fiy kebed yeminlerden sonra yeminin cevabı geldi mutad olduğu vechiyle geldi. İnsanı biz meşakkatlere dayanıklı yaratmışızdır. Evet rabbimiz insanın dayanıklılığına bir atıf yapıyor burada. Bakalım arkadan ne gelecek, bu çok mühim. Bu surenin en temel ayetlerinden biri. Biz insanı meşakkatlere çok dayanıklı yarattık.

Kebed; aslında el tebdü; ciğer demektir. evladüna, ekbadüna, çocuklarımız ciğerlerimiz derler Araplar, ciğerparelerimizdir. Ama burada ciğeri büyük, kalbur gibi ciğeri var derler ya Türkçede de onun gibi. İnsan dayanıklı yaratılmıştır meşakkatlere.

 

5-) Eyahsebu en len yakdire ‘aleyhi ehad;

Hiç kimsenin kendisine asla güç yetiremeyeceğini mi sanıyor (şimdi insan)? (A.Hulusi)

05 – O kendisine karşı kimse göç yetiremez mi sanıyor? (Elmalı)

 

Eyahsebu en len yakdire ‘aleyhi ehad yoksa o insan kendisine hiç kimsenin gücünün yetmeyeceğini mi sanıyor. Biz bunu şöyle de anlayabiliriz. Allah’ın gücü kendisine yetmez mi sanıyor. Böyle zanneden de var mıdır diyeceksiniz. Olmaz olur mu? insan şımarmaya görsün. İnsan Allah’tan kopmaya görsün, insan emanet verilenleri mülkiyet zannetmeye görsün. İnsan rabbisiyle yabancılaşmaya görsün, insanı kim tutar ki? İnsanı ne tutar ki o zaman. İşte öyle bir tür gözünüzün önüne getirin.

Eyahsebu en len yakdire ‘aleyhi ehad kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor.

 

6-) Yekulu ehlektü malen lübeda;

“Pek çok mal harcadım” diyor. (A.Hulusi)

06 – Ben yığın yığın mal telef ettim diyor. (Elmalı)

 

Yekulu ehlektü malen lübeda ve o insan diyor ki; Kucak dolusu servet harcadım ben bu konuma gelmek için. Demek ki bir statü sahibi, bir konum sahibi, kucak dolusu servet harcamış.

Evet, aslında ehlektü diyor, harcadım diye çevirdim. Bencillik için harcanmış her servet helak edilmiştir de onun için ehlektü diyor. Felaket. Zımni bir ifade bu.

 

7-) Eyahsebü en lem yerahû ehad;

Kimsenin kendisini görmediğini mi sanıyor? (A.Hulusi)

07 – Onu bir gören olmadı mı zannediyor? (Elmalı)

 

Eyahsebü en lem yerahû ehad yoksa o kimsenin kendisini görmeyeceğini mi, görmediğini mi sanıyor. Zımnen tabii Allah’ın kendisini görmediğini mi sanıyor. Bir sonraki ayetle berber düşündüğümüzde;

 

8- ) Elem nec’al lehû ‘ayneyni;

Ona iki göz meydana getirmedik mi? (A.Hulusi)

08 – Vermedik mi biz ona iki göz. (Elmalı)

 

Elem nec’al lehû ‘ayneyn biz ona iki göz vermedik mi? ayetiyle birlikte düşündüğümüzde, kendisi insan olduğu halde gözü olsun da, Allah; Allah olduğu halde kör olsun ha Öyle mi? görmesin. Bu ne biçim yaklaşım, bu ne biçim bakış acısı, bu ne biçim bir yamuk bakış. Kendisi insan olduğu halde gözü olsun görsün de, Allah; Allah olduğu halde, tüm gözleri yaratan Allah görmesin öyle mi?

Galiba onun için her namazdan sonra ayetel kürsi yi okuyoruz. lâ te’huzuHÛ sinetün vela nevm. (Bakara/255) Evet, unutmayan ve uyumayan bir Allah. Allah inancımızda bu temeldir. Müşriklerin problemi Allah’ın varlığına inanmamak değildi. Gören bir Allah’a inanmamaktı, uzak bir Allah. Onun için azdılar ve saptılar.

Elem nec’al lehû ‘ayneyn ne yani biz insana iki göz vermedik mi.

 

9-) Ve lisanen ve şefeteyni;

Bir dil ve iki dudak… (A.Hulusi)

09 – Ve bir dil ve iki dudak; (Elmalı)

 

Ve lisanen ve şefeteyni bir dil, bir çift dudak vermedik mi? Zımnen aslında hidayet için gerekli tüm araçlarla donatmadık mı. Görme ve konuşma yetenekleri vermedik mi. Hakkı görsün, hakkı ifade etsin, hakikati dile getirsin diye bunları vermedik mi.

 

10-) Ve hedeynahünnecdeyn;

Ona iki yolu (Hak ve bâtıl) gösterdik! (A.Hulusi)

10 – İki de tepe gösterdik. (Elmalı)

 

Ve hedeynahünnecdeyn ve ona iyilik ve kötülüğün iki yolunu gösterip haydi yürü demedik mi? İyiliğin ve kötülüğün iki yolunun ağzına getirip de doğru yolu seç, doğru yolu gör demedik mi. Yani biz doğru yola yöneltmedik mi.

Evet, Ve hedeynahünnecdeyn aslında burada iki yol; necdeyn. imma şakiren ve imma kefura. (İnsan/3) ister küfreder, ister şükreder. Hakk rabbinizden açıkça ortaya çıkmıştır. Ve kulil Hakku min Rabbiküm. femen şâe felyu’min ve men şâe felyekfür (Kehf(29)isteyen iman etsin, isteyen küfretsin, inkar etsin. Bu ayetleri hatırlatıyor, buna benzer ayetleri hatırlatıyor. Yani Allah size göz verdi, seçmek için irade verdi, akıl verdi ve iki yolu gösterdi. Dedi ki şu yol iyi, bu yol kötü. Şu yolun sonu cennete gider, bu yolun sonu cehenneme. Aslında cennete varamamak, cehenneme varmaktır demiş. Aslında bu mecaz manada iki yol. Eğer dizinde derman olursa cennete varırsın, cehenneme varmak cennete varmamaktır.

Bu manada iyi yolu seçmek, iyiliği seçmektir. Kötü yolu seçmek kötülüğü seçmektir. Yani seçimimize gidiyoruz. Kendi akıbetimize koşuyoruz ve akıbetimizi seçiyoruz. Onu söylüyor bu ayet.

 

11-) Felaktehamel’akabete;

El Akabe’ye (o sarp yokuşa) tırmanmayı göze alamadı (insan)! (A.Hulusi)

11 – Fakat o göğüs veremedi o (akabeye) sarp yokuşa. (Elmalı)

 

Felaktehamel’akabe ve dizinde derman var mı yok mu bakalım, bakalım bu insan. Sarp yokuşu tırmanmak için hiçbir bedel ödemedi insan. Evet, Oysa ki Allah insanı dayanıklı yaratmıştı değil mi? 4. ayet öyle diyordu bu surenin; Biz insanı zorluklara karşı, kebed; dayanıklı yarattık demişti. O ayet ta buraya atıf yapmak için oraya konmuştu.

İyi olmak bedel ister ey insan. Kötü olmanın bile bir bedeli varken iyi olmanın bedeli olmasın mı? Cehenneme girmenin bile bir bedeli varken, cennete girmenin bedeli olmasın mı? İyiliğin bedeli olmasın mı. İnkar ettim demenin bedeli varken iman ettim demenin bedeli olmasın mı. Bedel ister.

İnsan günah işler, oturur kumara bir risk üstlenir, bir risk alır. Günah işlemek için bile bir risk alan, ya Allah’ı razı etmek için hiçbir risk almayacak mı? Böyle olur mu ey insan. Beleş olur mu ey insan. Cehennem lüzumsuz değil, cennet ucuz değil ey insan. Ama şu da var; ne kadar ucuz alırsak alalım cehennem en pahalıdır, ne kadar pahalı alarsak alalım cennet en ucuzdur. Hadise budur.

Felaktehamel’akabe sarp yokuşu tırmanmak için hiçbir bedel ödemeye yanaşmadı insan.

 

12-) Ve ma edrake mel’akabeh;

Nedir bilir misin el Akabe? (A.Hulusi)

12 – Bildin mi o sarp yokuş ne? (Elmalı)

 

Ve ma edrake mel’akabe sarp yokuş nedir bilir misin sen?

 

13-) Fekkü rekabetin;

(O) esaret bağını çözmektir (bilinci bedenin esaretinden kurtarmak)! (A.Hulusi)

13 – (Fekki rakabe) esîr bir boyun kurtarmak. (Elmalı)

 

Fekkü rekabe evet, bir boynu zincirinden çözmektir. İşte bu ayet özgürlük çağrısıdır. Tüm çağlara ve tüm asırlara, yer yüzünün her bir tarafında köleliğin tepile tepile kullanıldığı ve köleliğin insanlığı inim inim inlettiği bir çağda, daha vahyin ilk yıllarında, daha muhalefet yıllarında, Allah resulü daha kendi davetini rahatça ve serbestçe ifa edemediği zor ve kor yıllarda ayet, köleliği kaldırmaktan, boynu özgür bırakmaktan söz ediyor.

Tabii bunun manevi bir versiyonu da var anlamak için. Ki İkrime öyle anlamış; İnsanı nefsin isteklerinden, veya günah zincirinden kurtarmaktır. Şeklinde anlamış ikrime. Böyle de anlaşılabilir. Ama zahiri ilk anlamamız gereken manadır. Fekkü rekabe Evet, öyle diyordu Hz. Peygamber Fatıma’ya;

- Ya Fatıma, nefsini Allah’ın elinden satın al, babam peygamber diye güvenme. Vallahi yarın senin içinde bir şey yapamam. Ne diyorsunuz? Bu manevi anlama bir delalet İkrime nin anlayışına.

Ebu Hanife der ki; insanın yapacağı en güzel sadaka, bi,r insanı özgürlüğe kavuşturmaktır. Onun için Fekkü rekabe zor yokuş diyor. Demek ki zor yokuşmuş.

 

14-) Ev ıt’amun fiy yevmin ziy mesğabetin;

Yahut aç olduğu hâlde elindekiyle başkasını doyurmak! (A.Hulusi)

14 – Veya salgın bir açlık gününde yemek yedirmek. (Elmalı)

 

Ev ıt’amun fiy yevmin ziy mesğabeh ya da açlık gününde bir yoksulu doyurmak, bir açı doyurmaktır.

 

15-) Yetiymen zâ makrebetin;

Yakınlığı olan yetime (yemek yedirmektir). (A.Hulusi)

15 – Yakınlığı olan bir yetîme. (Elmalı)

 

Yetiymen zâ makrebe mesela yakını olan bir yetimi.

 

16-) Ev miskiynen zâ metrebeh;

Yahut toprağa uzanıp kalmış yoksula yedirip doyurmaktır. (A.Hulusi)

16 – Veya toprak döşenen bir miskîne. (Elmalı)

 

Ev miskiynen zâ metrebeh ya da yurtsuz yuvasız bir miskini, bir fakiri doyurmak, yurt yuva bulmak, barınak olmak, sığınak olmak, ona el kol olmak.

Zâ metrebeh; Turab dan gelir aslında. Topraktan başka yatacak yeriş olmayan manasına gelir. Zâ metrebeh. Topraktan başka yatacak bir yeri olmayan evsiz barksıza ev bark olmak, korunak olmak, sığınak olmak.

 

17-) Sümme kâne minelleziyne amenû ve tevâsav Bissabri ve tevâsav Bilmerhameh;

Sonra da iman eden, birbirlerine sabrı yaşamayı tavsiye eden ve merhameti tavsiye eden kimselerden olmaktır. (A.Hulusi)

17 – Sonra olmadı o iman edip de sabra vasiyetleşen ve merhamete vasiyetleşenlerden. (Elmalı)

 

Sümme kâne minelleziyne amenû ve tevâsav Bissabri ve tevâsav Bilmerhameh sonra iman edenlerden olmak ve sabrı ve merhameti tavsiye etmek.

Burada ki sonra ya, ilginçtir te’vil etmiş müfessirlerimiz. Sümme; terahi içindir. Yani zamanda sonralık ifade eder. Ama yok, burada rütbede ifade eder diye bir te’vil getirmişler. Çünkü iman başa gelmeliydi demişler. Yani imandan önce köle azad etmekten bir boynu kölelikten kurtarmaktan, yetimi doyurmaktan, miskini gözetmekten ve topraksıza, evsize, barksıza barınak olmaktan söz ediyor ayet. Ondan sonra da iman geliyor.

Hiç gerek yok te’vile diyorum, hiç gerek yok. Olduğu gibi kalmalı o edat, sümme edatı. Çünkü ..hüden lil muttekıyn. (Bakara/2) muttakiler için bir hidayettir. Diyen ayetiyle aynı şeyi söylüyor. Hidayetten önceki muttakilik nedir, takva nedir diyeceksiniz. Hidayetten önceki takva işte burada geçenlerdir. İmandan önce sayılanlardır. Bir boynu kölelikten kurtarmaktır, bir yoksulu doyurmaktır, bir yetimin göz yaşını silmektir, bir açı doyurmaktır, evsize barksıza ev bark bulmaktır. Yani insanların problemlerine çözüm bulmaktır. Allah’ın kullarına şefkat göstermek, merhamet göstermektir. Çünkü imanın zemini ahlaktır. Hidayetten önceki takva sorumluluk ahlakıdır. Vicdansız iman olmaz diyor bu ayetler.

Evet, vicdansız iman olmaz. Elbette ki tüm salih amellerin temeli imandır. Bunu hiç kimse tartışmaz ve tartışamaz. Ama bu ayetlerin söylediği şey bambaşka bir şey. Ey Mü’min sadece imanım var diyerek kurtulacağını sanma. İman seni toplumsal problemleri çözmeye götürmeli, sana yük yüklemeli, imanı yüklediği yükü taşımalısın iman seni sorumluluk ahlakına götürmeli. Sorumluluk ahlakı vermiyorsa bir iman o iman kalpte hükümdar değil, kalpte mahkumdur. Kalbini o imana zindan etmişsin demektir diyor bu ayetler.

[Ek bilgi; Hz. İbrahim AS. ve Yaşlı adam

İbrahim Nebi, bilenler vardır keremiyle, zekâsıyla ünlü bir zât!. Sofrasında kimse olmadan boğazından bir
lokma geçmezmiş.

Bir akşam yine sofrasını kurmuş. Gelen olmamış, yalnız kalmış. Rabbine yakarmış:

"Yarabbi! Yine sofram boş kaldı! Ne olur bir misafir yolla soframa"

İbrahim'in duasını kabul etmiş Cenâb-ı Hak. Derken biraz sonra birisi seslenmiş dışardan.

"Kimse var mı burada?"

Hemen fırlamış yerinden İbrahim, kapıyı açmış. "Hoşgeldin," demiş, "Buyur. Tanrı misafiri eyvallah. Gel, otur"

Oturmuşlar, ne varsa sofraya konmuş. "Bismillah" demiş, elini uzatmış İbrahim Nebi. Adam da elini uzatmış, oradan ekmek koparmış.

"Aaa!" demiş İbrahim, "Besmele çek! Allah'ın adını an! Bu nimeti bize veren Allah!"

Yaşlı, sakalları göbeğine düşmüş ihtiyar, "Ben", demiş, "Tanımam senin rabbini. Kimdir o?"

İbrahim aleyhisselâm; "Olmaz!" demiş. "Bana Allah'ın verdiği bu rızkı, O'nu tanımayan, O'nu reddeden birine nasıl veririm?"

"Peki öyleyse," demiş, kalkmış adam. Dışarı çıkmış, giderken vahiy gelmiş İbrahim'e:

"Ya İbrahim! Beni inkâr eden o kulumu ben yüz senedir yaşatırım, rızkını veririm, bir kere kapımdan kovmadım da; sen nasıl benim kulum olarak onu geri çevirirsin!"

Hemen fırlamış yerinden, koşmuş.

"Aman!" demiş, "Gel! Hata ettim. Senin yüzünden Rabbimden azar işittim."

"Hayır ola!" demiş adam, "Ne oldu?"

"Benim Rabbim buyurdu ki:  'Ben, yüz senedir o kulum beni tanımadığı halde  onun rızkını veririm de, sen kim oluyorsun onu kapından, sofrandan geri çeviriyorsun! Gözünü seveyim," demiş, "Gel otur soframa, paylaşalım seninle."

"Senin Rabbin mi dedi?" demiş.

"Senin Rabbin büyük, yüce bir Rabmış!. Ben de iman ettim senin Rabbine!" (Kaynak: Anonim)]

 

18-) Ülâike ashâbülmeymeneh;

İşte bunlar ashab-ı meymenedir (sağ ashabı; saîdler). (A.Hulusi)

18 – Ki onlardır işte meymenet sahipleri (Ashabı meymene). (Elmalı)

 

Ülâike ashâbülmeymeneh işte böyleleridir vicdan sahibi olanlar. El meymeneh; Yünnadan gelir, uğur, bereket, sağ demektir. Aslında el yemin sağ demektir. Sağduyu deriz biz. Sağ duyu vicdandır aslında. Fakir de oradan yola çıkarak, bu çağrışımlardan yola çıkarak Ülâike ashâbülmeymeneh işte böyleleridir vicdan sahipleri şeklinde çevirdim.

 

19-) Velleziyne keferu BiâyâtiNA hüm ashâbülmeş’emeh;

İşaretlerimizi inkâr edenler ise, onlar ashab-ı meş’emedir (sol ashabı; şakîler). (A.Hulusi)

19 – Âyetlerimize küfr edenler ise onlardır işte: Şeâmet sahipleri (Ashabı meş’eme). (Elmalı)

 

Velleziyne keferu BiâyâtiNA hüm ashâbülmeş’emeh Meymene’yi vicdan sahipleri diye çevirince meş’eme yi de vicdansızlar diye çevirmek gerekiyordu onu da öyle çevirdik. İnkarda direnenler, ısrar edenler ise vicdansız olanların ta kendileridir. Vicdansız olan kafirlerin ta kendileridir. Kafirler vicdansızlardır diyor.

 

20-) ‘Aleyhim narun mu’sadeh;

Onlar ateşe kapatılıp kilitlenmişlerdir! (A.Hulusi)

20 – Üzerlerine bir ateş bastırılıp kapıları kapanacak. (Elmalı)

 

‘Aleyhim narun mu’sadeh Evet, onların üzerine yakıcı, kavurucu bir ateş, akıl sır ermeyen bir ateş güdümlenmiştir. Mu’sadeh; isad. El isad; bir şeye güdümlenmek manasına gelir. Onlara cehennem güdümlenmiştir. Onlar cehennemden kaçsa da cehennem onların üstüne güdümlü füze gibi gelecek, içinde oturacaktır.

HafızanAllahu ve ıyyaküm. Rabbim sizleri ve bizleri muhafaza kılsın. Rabbim Akabe yi aşanlardan, zor yokuşu geçenlerden, dizinde dermen olanlardan, imanının yüreğinde bir mahkum değil, imanı, beden ülkesinin başkenti olan yüreğinde hakim olanlardan kılsın.

 

Ve ahiru davana enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.



İslamoğlu Tef. Ders. ŞEMS SURESİ (01-15) (192-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

 

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80) Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Şems surei celilesiyle başlayacağız inşaAllah. Şems suresi 91. sure elimizde ki mushafta. Adını ilk ayetinden, hatta ilk ayetinin ilk kelimesinden alıyor. VeşŞemsi ve duhaha Güneş şahit olsun ve onun göz alıcı parlak aydınlığı şahit olsun.

Buhari, sureyi ilk ayetinin tamamıyla anmış. VeşŞemsi ve duhaha şeklinde ilginç olan Kur’an da güneş isimli bir surenin bulunmuş olması gerçekten. Yani,

Tırnak içinde kullanıyorum, umarım doğru anlaşılır; “Kur’an ın bu manada her türlü kompleksten azade olduğunun muhteşem örneklerinden biridir.” Çünkü bu kitabın indiği bir dünyada, bir çok coğrafya da güneşe tapan bir sürü insan bulunuyordu, sapmış insan. Zaten belki Kur’an da güneşe yemin edilmesinin sebeplerinin başında da, o Allah’ın yarattığı bir şahit. Nasıl tanrı olur. Allah’ın yarattığı mahlukunu siz nasıl olur da tanrı ilan edersiniz zımni anlamını da içerdiği için belki güneşe yemin ediliyor.

Surenin Mekke de indiğini kesin olarak biliyoruz. Zaten surenin üslubu, usulü, iç sesi bunu bize gösteriyor. Mekki surelerin, özellikle de ilk Mekki surelerin klasik ve tipik özelliğini veriyor.

Sure Semud kavminin akıbetinden nispeten ayrıntılı bir biçimde bahsediyor, Nispeten. Zaten sure hepsi hepsi yarım sayfalık bir sure. Ayrıntılı bahsediyor desek ne kadar bahsedecek. Ama daha önce tefsir ettiğimiz sureyi hatırlayacak olursak orada atıf vardı, burada ayrıntı veriliyor sadece bunu söyleyebiliriz. İşte bu dikkate alındığında surenin 3 – 6. yıllarda nazil olduğunu söyleyebiliriz.

Neden surede Semud kavminden ayrıntılı bir biçimde, özellikle kavmin eşkıyasından, kavmin en azgını ve azılısının deveyi zulmederek, işkenceyle öldürmesinden yola çıkarak surenin zamanını belirliyoruz. Kur’an da anlatılan hiçbir kıssa, kıssa olsun diye anlatılmaz. Aslında o kıssalarda ki kahramanlar, bizzat Kur’an ın yaşadığı dünyada birebir karşılıkları vardır. Orada ki eşkıyaya benzer ve eşkıya Mekke de de vardır.

Aslında Semud kavminde Salih peygamberin temsil eden Allah resulü ise bu ayetlerin ilk muhatapları çerçevesinde, Salih peygamberin karşısında o kamu malı deveyi katleden, hunharca işkenceyle katleden, devamı olan da Mekke de ki azgınlar, Müslümanlara işkence edenlerdi. Onun için bu dönemi biz nübüvvetin 3 – 6. yılları olarak tahmin edebiliriz. Yani buruc suresinin önünde nazil oluyor.

Surenin konusu yine Hz. insan. Onun ebedi saadeti ve bu saadeti engelleyen felaketler üzerinde duruluyor. Güneş ve ay şahit tutularak başlanıyor sureye. Zımnen Allah ve vahiy 7 ayrı şeye yemin ediyor, 7 ayrı unsura. Güneş, ay, gece, gündüz, gök, yer ve en sonunda insan. Güneş ve ay çift. Gök ve yer çift. Gece ve gündüz çift. İnsan. İlginçtir, diğerleri insanın emrine amade kılınmış. İnsan ise kimin emrine amade kılınmış?

Aslında bunu düşünmemiz isteniyor. Bu kadar büyük kâinatı insan için yaratsın da, insanı boş yere yaratsın. Bu olur mu? Böyle düşünülür mü. Böyle sanmak aslında şah esere hakaret olmaz mı. Her şeyi insan için kılsın da insanı amaçsız mı kılsın. Efe hasibtüm ennema haleknaküm abesen. (Mü’minun/115) yoksa siz, sizi amaçsız olarak, anlamsız olarak, abes gere yarattığımızı mı düşünüyorsunuz. Diyor ya Kur’an. Böyle düşünmek Allah’a değil, insanın kendisine hakarettir. İşte sure de aslında bize insanın amaçlılığından ve amacından bahsediyor. Teskiyr sırrı hatırlatılıyor yani.

Benliği arındıran mutluluğa erişir diyor. Onu karanlıkta bırakan ise kaybeder diyor surenin 9 ve 10. ayetleri. Kad efleha men zekkâha (9) Ve kad habe men dessaha (10) bu surenin berceste ayetleri adeta, zirvesi. Ve benliğini karanlıkta bırakan nasıl onu kaybeder, ona örnek olarak ta Semud kavmini veriyor. Semud kavmine Fecr suresinde atıf yapılarak geçilmişti. Fecr suresinde yapılan atıf, burada nispeten açılıyor ayrıntılandırılıyor. Bu girizgahtan sonra surenin tefsirine geçebiliriz.

 

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, rahıym Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına.

 

1-) VeşŞemsi ve duhaha;

Andolsun Güneş’e ve Onun duhasına (dünyayı aydınlatmaya başladığı saatlere); (A.Hulusi)

01 – Kasem olsun o güneşe ve parıltısına, (Elmalı)

 

VeşŞemsi ve duhaha güneş şahit olsun, güneş tanık olsun, güneşe yemin olsun ve onun göz alıcı ışığına, aydınlığına şahit olsun. Aydınlığı şahit olsun veya aydınlığına yemin olsun.

Güneş zaten şahit. Allah’ın varlığına şahit, birliğine şahit, en önemlisi eşyaya müdahalesine şahit. Allah’ın kâinatı yaratıp ta emekli olmadığına şahit. Güneş şahit Allah’ın ölçüsüz iş yapmadığına, Allah’ın kaderli iş yaptığına şahit. Her bir şey için bir kader takdir ettiğine şahit. Güneş şahit; külle yevmin HUve fiy şe’n. (Rahman/29) ne şahit. O her an iş başındadır ona şahit. Güneş şahit Allah’ın sonsuz merhamet ve rahmetine şahit. Çünkü güneş sadece kuzuların değil kurtlarında üzerini aydınlatır. Sadece ve sadece güllerin değil, dikenlerin de üzerini aydınlatır ve ısıtır. Sadece tavşanların değil sırtlanların da ışığıdır ve aydınlatır. Güneş Allah’ın rahmetine şahit. Güneş şahit, güneş yorulmaz, güneş bezmez, güneş usanmaz.

(Eş Şemsu veşŞeceru yescudan Bu hatalı) Eş Şemsu velKameru Bi husban — VenNecmu veşŞeceru yescudan. (Rahman/5-6) güneş ve ağaçlar sürekli secde halindedirler, yani Allah’ın emrine amadedirler. Bugün de yoruldum dinleneyim ya rabbi demezler. Milyonlarca yıldan beri, milyarlarca yıldan beri görevleri ne ise, vazifeleri ne ise aksatmadan sürdürürler, yaparlar. Buradan yola çıkarak insan zımnen şu soruya muhataptır; Ey insan ya sen? Sen de görevini yapıyor musun. Yaratılış amacına uygun davranıyor musun? Aslında yemin’in anlamı budur.

ve duhaha sadece güneşe yemin edilmez, güneşin ışığına da yemin edilir ve o da şahit tutulur. Çünkü güneş bir nimet ise güneşin ışığı insan için bin nimettir. Neden? Eğer güneşin ışığı olmasaydı güneş bizim için Samanyolu’muz içerisinde ki 400 milyar yıldızdan bir tanesiydi. Galaksimiz içerisinde ki trilyonlarca yıldızdan sadece bir tanesiydi. Ama ışığını bize cömertçe sunduğu için diğer yıldızlardan farklı olarak biz ona bir de isim verdik. Güneş dedik. Yoksa yıldızlardan bir yıldızdır ve Allah’ta yıldızlardan ayrı olarak güneşi şahit tuttu.

Güneşin bizim için değeri ve anlamı büyüktür. Ama bizden daha değerli değildir. Güneş bizim emrimize amade idi, Ya biz kimin emrine amadeyiz? Onun ışığı eğer olmasaydı güneşten haberimiz bile olmayacaktı. Diğer yıldızlar gibi göz kırpan bir yıldız olarak bakıp geçecektik. Fakat güneşin ışığının mucize oluşu sadece burada ışığı bize ulaştığı için olmuyor. Güneşin ışığı eğer atmosfer süzgecinden geçmeseydi bir bela, hatta ölüm, yer yüzünde hayatı yok eden bir bela olacaktı. Ama güneş ışığını atmosferden geçirerek verdiği için bir nimet, hem de hayata dönüşen bir nimet, hayatın kaynağı haline geldi.

Güneş nükleer yanma ile yanıyor. Her yanma ile kendini yeniliyor. Güneşte ki her patlama aslında bir tür kendini tetikleyen zincirleme nükleer reaktör gibi kendi kendisini tetikleyerek kendi kendisini aydınlatıyor ve bizi de aydınlatıyor.

Kur’an da güneşin ışığından dıyâen (Yunus/5) olarak söz edilir. Ayın ışığından ise nûr olarak söz edilir. Nûr hem kaynaktan gelen ışığa denir, hem de yansıyan ışığa denir. Fakat dıyâen kaynatan gelen ışığa denir. Dolayısıyla bu fark ta bize fark ettirilmiş olunuyor.

Güneş üzerine yemin başlangıçta da ima ettim güneşe tapanlara da bir uyarı anlamına geliyor. Yani o Allah’ın emrine amade bir mahluk, bir yaratılmış, o tanrı değil ki. O Allah’ın emrine amade olduğu için yörüngesinde yüzüp duruyor, görevini yerine getiriyor.

Aynı zamanda çiftlere yemin var bu başlangıç ayetlerinde, yani yaratılmışlar çiftlerdir. Ne ki çift o yaratılmıştır. Onun için güneş ve ay çift olarak bize sunuluyor. Gerçekten de gökte gördüğümüz en büyük cisimdir, harika bir çift oluştururlar. Aslında biri Kur’an ı temsil eder diğeri resulü temsil eder. Ay Resulallah’ı temsil eder Güneş Kur’an ı. ResulAllah Kur’an güneşinden aldığı ışığı insanlığa yansıtan bir dolunaydır. Bizim aklımıza daha bir çok şeyi düşürür ama kısaca özet halinde Şems suresinin ilk ayetleri bize bunu söyler.

[Ek bilgi; (Üzerine yemin edilen) GÜNEŞ

- İçinde bulunduğu Samanyolu’nun merkezinden 32.000 ışık yılı mesafede bulunan,

- Dünya üzerinde hayat bulmuş her canlının hayat kaynağı olan,

- Allah'ın "Hayat" sıfatının üzerinden Dünyaya ulaşan ışınlarla bize hayat ve canlılığı ulaştıran,

- Dünyanın uydusu olduğu ve çevresinde döndüğü,

- Samanyolu adını verdiğimiz Galaksimizin merkezi çevresindeki bir turu(1 yılı) 255 milyon sene olan ve Merkezden yaklaşık 32.000 ışık yılı uzaklıktaki yörüngede tur atan,

- Ölümü tatmış birimlerin zaman birimine tâbi olacağı, tasarruf ve enerji alanı içinde olacağı,

- Atomaltı boyuta ait ışınsal ikizi "Cehennem" olan,

- Yüzey harareti olarak verilen 6000 derece olan,

- Büyük patlama, genişleme devresinde gelip dünyayı içine alacak olan YILDIZ.

1.303.800 adet dünyayı bir araya topladığımız zaman ortaya çıkacak hacım, “Güneş” adını verdiğimiz yıldızın hacmine eşittir. Güneşin çapı 1.392.000 km’dir. Yüzeyinde 6000 santigrat olan hararet, derinliklerde 15 milyon santigrata yükselmekte olup; yüzeyden boşluğa yükselen alev dilimleri 800.000 kilometre civarında olmaktadır. Yani dünyanın ekvatordaki çevresinin açılmış hâlinin 20 katı!

Güneşteki püskürmeler ise kısa süreli olur ve kısa dalga ışınımı ile tanecik akımı yayar. Bu püskürmeler de dünyayı etkileyerek manyetik fırtınalara ya da radyo iletişimini ve pusulaları bozan manyetik alan değişikliklerine yol açar.

Güneş enerjisinin kaynağı nükleer dönüşümlerdir. Temel bileşen olan Hidrojen atomu ısı ve basıncın çok yüksek olduğu çekirdeğe yakın yerlerde nükleer füzyon yoluyla ikinci en hafif element olan Helyum atomunu oluşturur. Bu arada az miktarda kütle, büyük enerjiye dönüşerek yok olur. Böylece açığa çıkan enerji de Güneşin sürekli ışımasını sağlar. Güneşin bu yoldan saniyedeki kütle kaybı 4 milyon tondur. İçinde bulunduğu Samanyolu’nun merkezinden 32.000 ışık yılı mesafede bulunan güneş, merkez çevresindeki yörüngesini 225 milyon yılda tamamlar.

Aslında şu anda da biz, Güneş’in ışınsal platformu üzerinde yaşıyoruz; dünya üzerinde hayat bulmuş her canlının hayat kaynağı, güneşten gelen ışınlar! Bu ışınlar, ATP denen bir ana yapıyı meydana getiriyor ve o yapı dünyadaki hayatın kaynağı. Yani ALLAH'IN HAYAT SIFATI, Güneşin üzerinden Dünyaya ulaşan ışınlarla bize hayat ve canlılığı ulaştırıyor. Yani,

Gözümüzü açıyoruz, Güneş platformunda.

Yaşıyoruz, Güneş platformunda,

Ölümle birlikte boyut değiştiriyoruz, yine Güneş platformunda!

Beyin de aldığı gıdalarla, glikoz ve oksijenlerle yaşam enerjisini temin ederken; Güneş’ten yayılan hayat enerjisi olan “CAN”la beslenir ve gelişir.

Nasıl bizim bir biyolojik, maddi, atomüstü boyuta ait bir bedenimiz var ve buna karşılık bu bedenin dalga atomaltı boyuta ait "İKİZİ" mevcut ise; aynı şekilde Güneşin de bir atomaltı boyuta ait ışınsal ikizi mevcuttur ki, işte esas "CEHENNEM" oluşu o boyutu itibariyledir. Ve bu sebepledir ki biz şu anda bu bedenin duyularıyla cehennemi göremeyiz!. Tıpkı atomaltı boyuta ait ışınsal türler olan insan ruhlarını, cinleri ve melekleri göremeyişimiz gibi!

            Buna karşın, madde beden yaşamından "ruh beden = dalga beden" yaşamına geçmiş kişiler ise hem ortamlarına geçmiş oldukları ruhları görürler, hem o ortamda yer alan cinleri görürler, hem de o boyutun meleklerini görürler.

Ve dahi Cehennemi, içindeki canlıları tıpkı yanıbaşlarını seyrediyormuşçasına seyrederler. Çünkü ruh görüşünde mesafe kavramı yoktur!

İşte Din’de bahsedilen, ölümü tatmış kişilerin kabir âlemlerinde cehennemi seyretmeleri olayı bu şekilde gerçekleşir. Kezâ, “Samanyolu” dediğimiz yıldızlardaki cennetler dahi, bu görünen madde yanları itibariyle değil; algıladığımız madde yapılarının atomaltı boyutunu teşkil eden dalga ikizleri itibariyledir!... (Yaşamın gerçeği- Ahmed Hulusi)]

 

2-) VelKameri izâ telâha;

Onu takip ettiğinde Ay’a, (A.Hulusi)

02 – Ve aya: uyduğu zaman ona, (Elmalı)

 

VelKameri izâ telâha güneşi izleyen ay şahit olsun. Güneşi izleyen ay. Tuluğ, Kur’an da başka yerlerde de kullanılır. Vetlü ma uhıye ileyh (Kehf/27) Sana indirileni tilavet et. Aslında izlemek manasına gelir, okumak manasına gelir. Sana indirileni oku, ilet. Ay sanki hareketleriyle, evreleriyle güneşi okumaktadır. Güneşi okuyan bir aydan söz edebiliriz bu ayetten yola çıkarak. Mesela ay on dördüne eriştiğinde izâ telâha güneşi tam olarak okumuş olur. Neden? Güneşi tam olarak yansıtmış olur on dördünde. Bedir olduğunda tam güneşe benzer. İşte o zaman izâ telâha yı anlıyoruz. Ay güneşi tam okuduğunda, onu tam takip ettiğinde, onu tam izlediğinde.

[Ek bilgi; …AY DEVRELERİ VE ETKİLERİ:

Ay, Güneşten aldığı ışığı ve enerjiyi yansıtmak suretiyle dünya üzerinde çok güçlü rol oynayabilen bir uydudur. Ay ın değişik devreleri, davranışlarımız, zekamız, fizik bedenimiz kısaca kişiliğimiz üzerinde değişiklikler meydana getirir. Sadece bizlerin değil; dünya üzerinde bulunan hayvan, bitki, maden ve sıvılar üzerinde de etkili olur.

Çok eski yıllardan beri bunları bilen pek çok denizci, balıkçı, avcı, çiftçi ve içki, parfüm üreticileri Ay’ın devrelerine göre işlerini planlamaya dikkat etmişlerdir. Böylece daha fazla verim almaya hak kazanmışlardır.

Ay; güneş sisteminde bulunan diğer gökcisimlerinde görülmeyen, kendine has özellikler gösterir. En başta gelen farkı çok hızlı ve değişken olmasıdır. 2,5 günde bir burç değiştirir. Hızlılık yönünden ikinci sırayı MERKÜR gezegeni alır.

Ay ın bu özellikleri, Ay insanlarında acelecilik, tez canlılık ani ve sık duygu değişiklikleri şeklinde ortaya çıkar. Ay, Yengeç burcunun yöneticisi olduğu için özellikle Yengeç burcundan olan kişiler değişken ve aceleci olurlar.

Ay’ın ikinci kendine has özelliği değişik devreleridir. Güneşten aldığı ışığı yansıtma durumlarına göre; yeniay, ilk yarı, dolunay ve son yarı pozisyonları vardır. 28 günde 12 burcu dolaşarak bir devresini tamamlayan Ay Güneşe yetişerek son üç günde görünmez olur. Güneşten uzaklaşmağa başlayınca ışığın görülmesiyle yeniay olarak kendini aşikar eder.

Yeniay zamanı sıcaklık ve nemlilik artması nedeniyle üretime dönük enerji potansiyeli çok yüksek olur. Vücut sıvılarında artış, bedensel güçlenme, zekada canlılık görülür. Aşkta, işte, şansta, eğitim ve öğretimde, sağlıkta işler rast gider. Hastalar bedenen kuvvetlenir, iyileşme hızlanır.

Hayvanlar aleminde, bitkiler de etkileri görülür. İlk yarıda sinek, böcek, hayvanlarda çoğalma olur. Bunların sokma, yeme, parçalama gibi istekleri artar. Bitkiler, ağaç ve meyveler daha hızlı büyür, gelişir, olgunlaşır. Daha lezzetli olurlar.

Dolunayda enerji potansiyeli en yüksek seviyeye ulaşır. Ancak zorlayıcı ve zarar verici yöndedir.. Ayın bu güçlü çekim kuvveti insan vücudunda sıvısal, duygusal, fiziksel artışlara ve dolayısıyla farklı değişikliklere sebep olur. Artan bu enerji gücü elde olmayan çeşitli patlamalara yol açabilir. Kavgalar, cinayetler, dargınlıklar, intihar vakalarında artış gözlenebilir…. Hükmedilmesi zor olan bilinçaltı, sezgiler, kin ve nefretler harekete geçer.

Ay’ın dolunay ışığına karşı çok oturan veya uyuyan kişilerin vücudunda gevşeme, tembellik ve miskinlik görülür. Etlerin tatları kolayca değişir, ekşime hızlanır. Dolunay akabinde soğukluk ve kuruluk artışı nedeniyle iniş başlar. Verimlilik düşer. Damarlarda kan azalır. Büyüme ve gelişme yavaşlar. Zekada belli bir düşüş görülür. Hasta olanların bedenleri zayıflar ve şikayetleri artar. Hayvanlarda saldırganlık isteği azalır. Bitki, ağaç, çiçek ve sebzeler iyi gelişmez. Lezzetli olmaz. Ay ile ilgili söylenebilecek, özgün bir özellik de, Med-cezir oyunudur… (Ahmet F. Yüksel- Astro ay.)]

 

3-) Vennehari izâ cellâha;

Onu açığa çıkartan gündüze, (A.Hulusi)

03 – Ve gündüze: Açtığı zaman onu, (Elmalı)

 

Vennehari izâ cellâha onun ışığını ortaya çıkarıp gösteren gündüz şahit olsun. izâ cellâha. “Ha” o güneşe de gidiyor olabilir ayada gidiyor olabilir. Ama muhtemelen güneşe gidiyordur. Çünkü aslında gündüzle bire bir ilişkisi olan güneştir. Onun için onun ışığını ortaya çıkaran gündüz şahit olsun.

Eğer gündüz olmasaydı güneş bizim için diğer yıldızlardan farksızdı. Yani güneş gündüzümüzün delili olmayacaktı. Zaten güneş, güneş olduğu için dünya gündüz olmadı Atmosfer olduğu için güneş dünyayı gündüz yaptı. Yani keramet güneşin kerameti olmaktan daha çok atmosferin, ortamın kerametidir. Tabii ki Allah’ın ikramıdır.

Dünyanın yüzeyini atmosfer isimli o gaz tabakalarını çepeçevre kuşatan, flöre sanla kuşatan rabbimiz adeta florsan’ın enerjisini, elektriğini güneşten alarak sanki yeryüzüne muhteşem bir florsan lambası döşemiştir.

Bu ortama delalet eder. Bir ışık kaynağının olması yetmez, mutlaka o ışığı alacak ve yayacak bir ortam lazım. İnsan da böyle değil mi. İyi insan ortamını bulunca iyi oluyor eğer ortamından çıkarsa, kötü çevreye giderse iyilik kalmıyor onda, ışık kalmıyor onda. O kararıyor, karanlık haline geliyor. Onun için ayrıca burada gündüzün nimet oluşuna, kendisine yemin edilecek bir nimet oluşuna delalet var.

 

4-) Velleyli izâ yağşâha;

Onu örtüp kaplayan geceye; (A.Hulusi)

04 – Ve geceye: Sararken onu, (Elmalı)

 

Velleyli izâ yağşâha ğaşyeden geceye yemin olsun. veya o ışığı gizleyen gündüzün ışığını saklayan, bürüyen, kapayan gece şahit olsun. Gündüz mazi gelmiş, gece muzari gelmiş. İlginçtir gündüz asıl, gece fer demektir. Gündüz öncelikli gece sonra. Gündüz cevher gece araz. Böyle anlayabiliriz. Evet, ışık mucizedir aslında biz buradan bunu anlıyoruz. Onu kaplayıp örten gece şahit olsun.

Fakat zımnen söylenen de şu; Gündüz görünür diye gece günah işleyenler, günah işlemek için karanlık arayanlar, karanlığın örtüsünün altına saklananlar; Unutmayın gündüz kadar gece de şahittir Allah’tan kaçıramazsınız. Bu söyleniyor.

[Ek bilgi;GECE VE GÜNDÜZ (Geniş bilgi)

Dünyamızın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucunda gece ve gündüz oluşumu ile yerel saat farkı olmak üzere bir çok olay meydana gelmektedir….(Nuray Temur)]  

 

5-) VesSemâi ve ma benaha;

Semâya ve onu bina edene; (A.Hulusi)

05 – Ve göğe ve onun bina edene, (Elmalı)

 

VesSemâi ve ma benaha Sema ve semayı ayakta tutan nizam şahit olsun. Burada ki “ma” ya eğer mastariye manası verirsem böyle çevirmeliyim. Semaya ve semayı ayakta tutan nizam şahit olsun. Ama “ma” ya elleziy manası verirsem ismi mevsul ilgi zamiri manasına. O zaman bambaşka bir mana çıkar; gök ve göğü bina eden Allah şahit olsun. Fakat hem “ma” nın Allah’a atfı çok hoş durmayacağı için, hem de bağlamda, önde ve devamında rabbimizin yaratışına bir dikkat çekiş, O’nun kainata verdiği nizama bir dikkat çekiş olduğu için “ma“ ya mevsule değil de mastariye manası vermemiz daha uygun gibi görünüyor bana.

[Ek bilgi; Göğe ve onu öyle enteresan bir biçimde bina edene yemin olsun. "Allah onu bina etti. Yüksekliğini yükseltti ve nizamına koydu."(Nâziât, 79/27-28) mânâsınca onda asılı yıldızları ve cisimleri yaratıp aralarındaki yüksek ve geniş mesafe ve yükseklik ile beraber birbirlerine bitişik bir bina bölümleri ve parçaları gibi tam bir kudretle bağlıyarak o yükseklikte denge ve düzenine koyup içinde yaşanacak yükseltilmiş ve süslenmiş bir bina halinde yapıp düzelten yüce Allah'a, yahut onu öyle bina edişine, inşa ediş tarzına, kanunlarına. (Elmalı-Tefsir)]

 

6-) Vel’Ardı ve ma tahâha;

Arza ve onu yayana; (A.Hulusi)

06 – Ve yere ve onu döşeyene, (Elmalı)

 

Vel’Ardı ve ma tahâha yer yüzü şahit olsun ve onu çepeçevre kuşatan canlı örtü şahit olsun, öyle çevirmiş olayım. Yine “ma” ya ellezi manası verirsek şu şekilde çevirebiliriz. Yeryüzü şahit olsun yeryüzünü çepeçevre sarıp sarmalayan Allah şahit olsun. Yine burada da tercihim birinci manadır.

Tahâ ile Naziat/ 30 ayetindeki deha, benzer anlamlara gelen benzer iki kelimedir. Aslında iştikak ı ekberde bunlar birbirine yakın iki kelimedir. Çünkü İştikak-ı ekberde iki kelimenin asli iki harfi aynı, üçüncü harfi ise mahreçleri birbirine yakın olmak durumundadır. İşte bu iki kelime tahâ ve deha aynen bu şarta uyuyor.

Bu deve kuşu yumurtası ile alakalı bir kelimedir. Deve kuşu yumurtasına denmez. Deve kuşu yumurtasının yuvasına verilen isimdir. Dolayısıyla o yuvada yumurtanın sıvısıyla, nemiyle ve deve kuşunun yumurtlarken döktüğü sıvı ile yumurtanın şeklini alır. Yer yüzünün yuvarlaklığına delalet eder. Aslında midha; bir tür golf oyunudur. Hz. Hasan ve Hüseyin kendi aralarında oynarlarmış bu oyunu. Yani cevizle veya ceviz gibi yuvarlak taşlarla oynarlarmış. İki kişi oynarmış bir delik açarlar çukur, o çukura o taşı veya cevizi veya ceviz gibi yuvarlak herhangi bir nesneyi düşürmek için iki oyuncu yarışırmış. Bugünkü golf oyununun ilkel bir şekli. Dolayısıyla orada oynanan oyun ve oyunun ana aleti olan ceviz veya ceviz gibi taşlara da bu isim veriliyor. Onun için yer yüzünün yuvarlaklığına delalet ettiği açık. Bu mucizevi bir ihbar olsa gerek bundan 1.400 yıl önceki insan için.

 

7-) Ve nefsin ve ma sevvaha;

Nefse (bilince) ve onu düzenleyene; (A.Hulusi)

07 – Ve bir nefse ve onu düzenleyene, (Elmalı)

 

Ve nefsin ve ma sevvaha insan benliği ve onun tesviyesi şahit olsun. Ne demek tesviyesi sevvaha. Mâ hulikaleh; yaratılış amacı şahit olsun. Veya onu yaratılış amacını verme şahit olsun. Yaratılış amacı şahit olsun daha doğru bir tercih. Evet, insan var bir de yaratılış amacı var. İnsan amaçsız yaratılmamıştır demektir.

Evlâ leke feevlâ.- Sümme evlâ leke feevlâ. Eyahsebul’İnsanu en yutreke süda (Kıyamet/34-35-36) yazıklar olsun sana ey insan, sonra yine yazıklar olsun, bir daha yazıklar olsun sana ey insan, yazıklar olsun. Yoksa insan başıboş bırakılacağını mı sanıyor. İşte burada söylendiği gibi insanoğlu başıboş bırakılmayacaktır. İnsanoğlu Allah’ın hep hesaba çekeceği bir şah eserdir. Onun için bu ayette de ifade edilen budur.

 

8- ) Feelhemeha fucureha ve takvâha;

Sonra da ona (bilince) hem fücurunu (Hak’tan ve Sistemden sapmanın ne olduğunu) ve hem de takvasını (korunmasını) ilham edene ki… (A.Hulusi)

08 – Sonra da ona bozukluğunu ve korunmasını ilham eyleyene ki, (Elmalı)

 

Feelhemeha fucureha ve takvâha ve nihayet insan benliğine iyiyi ve kötüyü tanımayı ilham eden şahit olsun. Feelhemeha; Burada doğrudan Allah’ın şahitliği var. Feelhemeha fucureha ve takvâha ona iyiyi ve kötüyü tanıma yeteneği ihsan eden Allah şahit olsun ki, yeminin cevabı geldi;

 

9-) Kad efleha men zekkâha;

Gerçekten onu (bilincini) arındıran kurtulmuştur. (A.Hulusi)

09 – Gerçek felâh bulmuştur onu temizlikle parlatan, (Elmalı)

 

Kad efleha men zekkâha kim kendisini arındırırsa, daha doğrusu geliştirirse o kurtulmuştur, o başarmıştır. Dolayısıyla biz kim başarmıştır sualini burada sorabiliriz. Başarılı kimdir, başarılı diye kime denir, biz kime diyoruz Allah kime diyor, biz başarıyı nasıl tanımlıyoruz Allah başarıyı nasıl tanımlıyor, kariyer planlamasını nasıl yapıyoruz? İşte bu ayetlerin bize sordurduğu soru bu. Sizin tanımladığı gibi tanımlamıyor Allah başarıyı ey insanoğlu. Allah’ın başarı dediğine siz başarı demiyorsunuz, sizin başarı dediğine de Allah başarı demiyor.

Kad efleha men zekkâha kendini geliştiren kurtuluşa ermiştir. Zekâ aslında artmak demek. Riba ile aynı manaya gelir, artan gelişen büyüyen. Zekâ ya da kullandıkça arttığı için zekâ denilmiştir zaten. Zekâta da zekât denilmesinin sebebi budur. Zekât malın budanmasıydı değil mi, budandıkça ürün artar, budanmayan çubukta üzüm azalır. Çubuk çoğalır ama üzüm azalır. Dolayısıyla zekâta da budandıkça meyvesi arttığı için zekât denmiştir, zekât verdikçe artar. Diyeceksiniz ki 40 tan 1 çıkarsa 39 kalır, nasıl artıyor, nihayetinde veriyoruz, artar mı verince. Evet artar, bu iman matematiğidir, 40 tan bir çıkarsa 400 kalır. Rasyonel matematikte 40 – 1 = 39 dur. İman matematiğinde 40 – 1 = 400 kalır. Dolayısıyla bize Allah iman matematiğini öğretiyor.

İnsanlar dünyada şirket kursalar 10 kişi olsalar 100 lira kazansalar varsayalım ki 10 ar lira düşer. 10 kişi arasında kazancı pay etseler 10 ar lira düşer. Ama Allah resulü; Ed-dellü alel hayri kefailihi. Bir hayra delalet eden, onun işlenmesine sebep olan bizzat onu yapmış gibidir hadisi çerçevesinde anlarsak bir ahiret şirketi kursalar o zaman; 10 kişi bu şirkete ortak olsalar ve 100 lira kazansalar, dünya şirketinde olduğu gibi 10 ar lira düşmez. Her birine 100 er lira düşer. Neden? Çünkü bir hayra delalet eden onu bizzat yapmış gibidir de onun için. Yani diğerinden eksilmez.

Men senne sünneten haseneten felehü ecrühe ve ecrü men amile bihe. Yani kim bir güzellik koyarsa, kim bir güzel çığır açarsa o çığırdan yürüyen herkesin ecri ondan eksiltilmeksizin o çığırı açan kişiye. Tersi de geçerli tabii. Dolayısıyla iman matematiği farklı. Onun için zekat verdikçe artar. Gerçekte Allah’a verince eksilmez, verince artar. Çünkü gerçekte Allah için vermek, vermek değil almaktır.

Bir önceki ayetle beraber düşündüğümüzde Feelhemeha fucureha ve takvâha Allah insana fücurunu da takvasını da ilham etti. Ne demek bu? İnsanın içinde, yüreğinde 2 bölge var böyle bir tasavvur edelim. Birine cennet tohumlarını ekti diğerine cehennem tohumlarını ekti. Fakat biz cennet tohumlarını suladık, ötekine hiç su dökmedik. Çünkü sevap cennetin tohumlarını sulamak, günah cehennemin tohumlarını sulamak. İyilik cennetin kötülük cehennemin tohumlarını sulamak. İman cennetin inkâr cehennemin tohumlarını sulamak. Biz cennetin tohumlarını suladık ve orası yeşerdi, orası büyüdü, oradan ürettiğimiz tohumlar ahirette cennetimizin fideleri oldu. Tersi de geçerli cehennemin tohumlarını suladık, oradan çıkan zakkum ağacı. Öbür taraftan Tûba çıkacak ama oradan zakkum çıkacak ve cehennemimizin fideliğini oluşturdu.

İşte burada böyle bir benzetme yapabiliriz. İnsan her yaptığı şeyle ya içinde ki cennet tohumunu sulamakta, ya cehennem tohumunu sulamaktadır. Onun için ilham edilmiştir içinde. Rabbimiz istiyor ki insan cennet tohumunu sulasın,

 

10-) Ve kad habe men dessaha;

Onu (bilincini) gömüp gizleyerek (bilinçsizce – dürtüleriyle tabiatına uyarak) yaşayan ise gerçekten kaybetmiştir. (A.Hulusi)

10 – Ve ziyan etmiştir onu kirletip gömen, (Elmalı)

 

Ve kad habe men dessaha Biraz önceki tohum benzetmesinden yola çıkarak tercüme edeyim, manalandırayım; İçinde ki tohumu çürüten de. Çünkü desseha; çürütmek, araya vermek, bozmak, kötü hale getirmek manasına geliyor. İçindeki tohumu çürüten araya veren işe yaramaz hale getiren de kaybetmişti, mahvolmuştur. Birincisi kurtulmuş ve artmıştır, artan kurtulmuştur, eksilen mahvolmuştur. Belki zıtlar çerçevesinde, mütekabiliyet çerçevesinde okursak zekkâha ile desseha yı birbirinin zıddına yerleştirmemiz lazım. Evet artan kurtuldu eksilen veya yerinde sayan. Çünkü Men istevâ yevma fe hüve mağbünün. Kimin iki günü bir ise o aldanmıştır diyor, zarardadır, ziyandadır. Aslında Mağbunun; aldanmıştır.

Niye? İki günü bir ama kendisini ilerlemiş sayıyor. Yani tıpkı patinaj yapan vasıta gibi, teker dönüyor ben yol alıyorum zannediyor. Ama aslında yerinde sayıyor. Onun için tohumu çürüten de kaybetmiştir mahvolmuştur. Allah’ın içine ektiği cennet tohumuna bakmamıştır, sevap sularıyla sulamamıştır, namaz suyu ile sulamamıştır, oruç güneşiyle güneşlendirmemiştir, bakmamıştır bakımını yapmamıştır. Hayır hasenat yapmamıştır. Emr-i bil ma’ruf yapmamıştır, cihad yapmamıştır dolayısıyla tohum çürümüştür. İyi tohum eğer uzun süre çimlenmezse çürür.

 

11-) Kezzebet Semûdu Bitağvâha;

Semud (Sâlih’in toplumu), Nebiyi kabul etmemeleri ile (hakikatlerini ve sistemi) yalanladı. (A.Hulusi)

11 – Semûd inanmadı azgınlığından, (Elmalı)

 

Kezzebet Semûdu Bitağvâha Ne gibi, kim gibi? Mesela içindeki ekilen tohumu çürütenlere bir örnek mi diyorsunuz, işte örnek size; Semud çığırından çıktığı için yalanladı. Evet, kezzebet, o toplum yalanladı.ç Semud toplumu Bitağvâha. Ne yüzünden yalanladı? Haddini aştığı için, kendini unuttuğu için. Tuğyan haddi aşmaktır. Haddi aşmak aslında kendini kaybetmektir, kendini kaybettiği için yalanladı. Demek ki hakikati yalanlayan özünde tuğyan etmiş bir tağuttur. Veyahutta hakikati yalanladığı için mi tağut oluyor desek, ama hayır “B” ile gelmiş onun içinde hakikati yalanlamak, sonuç tuğyan, illet. Haddini bilmeyen hakikati yalanlar demektir bu.

 

12-) İzin be’ase eşkaha;

Onların en şakîsi harekete geçtiğinde, (A.Hulusi)

12 – O en yaramazları fırladığı zaman, (Elmalı)

 

İzin be’ase eşkaha hani bir zamanlar en eşkiyası, toplumun en azılısı, en şakisi ne yapmıştı? Kışkırtılarak saldırmıştı. Hani saldırdığında. Toplumum en şakisi kışkırtılarak saldırdığında. Niye böyle çevirdim? İn be’as; mutavaad kalıbıdır. Mutavvad kalıbında mutlaka tepki bir etkinin sonucudur. Mutavaad kalıbında fiil tepkidir, fakat ona etki eden bir şey vardır; biri kışkırtmıştır onun karşılığın da o da kışkırmıştır. İşte burada in be’as var İn be’asa.

Neden böyle getirdi Kur’an bu ifadeyi? Hani Semud kavmi toptan helak olmuştu ya. Belki siz şu soruyu sorarsınız. İçlerinden eşkıyanın teki böylesine hunharca bir cinayet işledi diye koca bir kavim helak edilir mi diyecekseniz eğer, ötekiler de teşvik etmişti, suça ortak olmuşlardı, günaha ortak olmuşlardı diyor zımnen aslında şu mutavaad kalıbı. Kavmin en eşkıyası fırlayıp öne çıktı zıvanadan çıktı diye tercüme edebiliriz.

 

13-) Fekale lehüm Rasûlullahi nâkatAllâhi ve sukyaha;

Allâh Rasûlü onlara dedi ki: “Allâh’ın devesini ve onun su içme hakkını koruyun!” (A.Hulusi)

13 – Ki o vakit demişti onlara Allahın resulü: Gözetin Allahın nâkasını ve sulanışını. (Elmalı)

 

Fekale lehüm Rasûlullahi nâkatAllâhi ve sukyaha onlara. Zaten sorun sadece eşkıyanın sorunu olmadığı lehüm deki “hüm” zamirinden anlaşılıyor. Yoksa Lehü derdi sadece azgınlık yapan eşkıya olsaydı. Ama burada “lehüm” diyor. Allah’ın resulü onlara dedi ki nâkatAllah; Allah’ın devesi ve sukyaha, bırakında sulansın, bırakın da su içsin dedi.

Allah’ın devesi; aslında Allah’ın devesi olduğuna göre bu deve boyu 50 arşın, eni 70 arşın, bu deve tüyleri altından falan olmalı diye düşünmemiz gerekmiyor, çünkü Allah’ın beyti diyoruz Kâbe ye, beytullah. Ama Kâbe nin de taşlarının olağan üstü, gökten indiğini falan söylemiyoruz. Bölgeden kesilmiş taşlar, nereden kesildiğini de biliyoruz. Yine Ardullah diyor Kur’an, Allah’ın arzı bazı bölgeler için. Ama oranın da cennetten indiğini kimse söylemiyor zaten.

Dolayısıyla bu deve Allah’ın devesi, yani kamu malı olan kamuya ait yerler için Allah’a nispet ediliyor Kur’an da. Dolayısıyla Allah’ın beyti Kâbe aslında insanlığın merkezidir insanlığın evidir. Yine yer yüzü insanlığa emanet edilmiştir, bu deve de kamu malıdır, sahibi yoktur. Muhtemelen bu devenin nasıl ortaya çıktığını izah edici bir ayet Maide/103. ayetidir fakire göre, kanaatim budur. Bu ayette bazı hayvanlar sayılır, daha doğrusu bazı hayvanlara müşriklerin cahiliye döneminde verdiği isimler sayılır. Hâm, vâsıyle,, sa’ibe bunlardandır.

Mesela müşrikler üst üste 5 batım doğuran hayvanı salarlar ve Allah’ın devesi ilan ederlerdi, Üst üste ikiz doğuran bir hayvanı Allah’ın devesi veya Allah’ın ineği veya Allah’ın koyunu ilan ederler, salarlardı. İşte bunun gibi bunlara da birer isim bulurlardı. Kulağını keserler veya yararlar nişane olsun diye, herkes bilsin diye. Kulağı yarık bir hayvan gördüğünde müşrik; Ha bu Allah’a adanmış diye bakar onun ne sütünden istifade ederler, ne yününden istifade ederler, ne de keserlerdi. Tabii küçük bir problem; su da vermezlerdi, yiyecekte vermezlerdi. Hani Allah’a adanmıştı ya, Allah’ın sa Allah versin, Allah sulasın. Böylesine bir ilahi hiyerarşiye müdahale.

İşte onun için kurban kesme ibadetinin illeti. Hac/36. ayetinde sahharnaha leküm. Hac/36) ardı ardına iki cümle. Biz onları sizin için emre amade kıldık. Teshıyr sırrı. Kurban ibadetinin hikmeti bizce budur. İnsanın emrine musahhar kılınmış olan bu canlıları insanın totemleştirmemesi, tanrılaştırmaması Hindistan da olduğu gibi, eski kavimlerde olduğu gibi, Mısır da olduğu gibi. Mısır apis öküzünü totemleştirmişti. Koca bir ülkeyi öküz yönetiyordu affedersiniz. Öküz tapınakların ortasına konuluyor, apis rahipleri öküzlerin etrafına diziliyor öküz kulağını oynattı, kuyruğunu oynattı, ses çıkardı, şöyle yaptı, böyle yaptı bunu tefsir ediyorlardı. Yani koca bir ülkeyi öküz savaşa sokuyor, savaştan çıkarıyor veya bu sene Nil taşacak taşmayacak. Öküz şöyle yaparsa Nil taşmayacak, böyle yaparsa taşacak.

İşte böylesine insanoğlunun ahmakça yaptığı şeylerin temelinde varlığın hiyerarşisini bozmak, Merâtibu’l vûcud eskilerin ifadesi ile. Vücudun mertebesini, varlığın mertebesini bozmak yatıyordu. Burada da zaten Maide/103 de biz bu varlığın ilahi hiyerarşisini bozmanın neye mal olduğunu görüyoruz. İşte bu devenin hikayesi o olabilir Allahu Alem.

Allah’ın devesi ya Allah versin, Allah sulasın. Zaten Semud kavminin bulunduğu yerde su az. Semud az su demek zaten. Bir devenin içeceği ne olacak, ama esirgemişler. Hem Allah’a bağışlıyorlar hem esirgiyorlar. Peki neyi esirgiyorlar? Suyu. Su kimin? Allah’ın. Allah’ın suyunu Allah’ın devesinden esirgiyorlar. Bu ne yaman çelişki Allah’ım. İşte onu, bu çelişkiyi dile getiriyor ayet.

 

14-) Fekezzebuhu fe’akaruha* fedemdeme ‘aleyhim Rabbühüm Bizenbihim fesevvaha;

Onu (Allâh Rasûlünü) yalanladılar da onu (dişi deveyi) vahşice öldürdüler! Bunun üzerine Rableri, suçları yüzünden onları toprağa gömdü de orayı düzledi! (A.Hulusi)

14 – Fakat inanmadılar ona da devirdiler onu. (Elmalı)

 

Fekezzebuhu fe’akaruha onu yalanladılar yani peygamberi, Salih peygamberi. Onu reddettiler aslında burada, onun teklifini reddettiler, bırakın içsin demişti. Onu yalanladılar ve deveyi hunharca kestiler. Fe’akaruha; ‘akara; hunharca kesmektir, boğazlamaktır ama öyle normal bir boğazlama değil. Bacaklarını kırarak boğazlamadır. İşkence ettiler yani. Dikkat buyurun çevreciler, hayvan haklarını savunduğunu söyleyenler dikkat buyurun. Tarihte bir kavim kamu malı, sahipsiz bir deveye işkence etti, onu susuz bıraktı, işkenceyle öldürdüğü için Allah tarafından helak ediliyor. Çok ilginç bir kıssa gerçekten.

fedemdeme ‘aleyhim Rabbühüm peki ne yaptı Allah’ta onların bu zulümlerine karşı Burunlarını sürte sürte rableri Bizenbihim fesevvaha bu günahları yüzünden yerle bir etti. Fesevvaha; burunlarını sürte sürte yerle bir etti, yıktı mahvetti. fedemdeme ‘aleyhim Evet, aslında fesevvaha burada, 14. ayette ki; 7. ayette ki ve ma sevvaha ile aynı. Çok ilginç, Allah’ın insan için koyduğu amacı insan unutursa Allah bu seferde onu yerle bir eder. yani tesviye eder, dümdüz eder. Allah’ın insan için koyduğu amacı insan göz ardı ederse Allah’ta insanı göz ardı eder. Biz bu karşılıklılığı görüyoruz.

 

15-) Ve lâ yehafü ‘ukbaha;

Bu sonucun Allâh’ı korkutacak bir yanı da yok! (A.Hulusi)

15 – Âlemlerin rabbi da günahlarını başlarına geçiri geçiriverdi de o yeri düzleyiverdi. Öyle ya o sonundan korkacak değil ki. (Elmalı)

 

Ve lâ yehafü ‘ukbaha oysa ki o kavim kendi akıbetinden asla endişe duymuyordu. Evet, Ve lâ yehafü ‘ukbaha Aslında lâ yehafu; muzari gelmiş. Demek ki geleceğe ilişkin endişe duymuyordu. Yani bu toplum o kadar büyük bir uygarlık kurmuştu ki başımıza hiçbir şey gelmez diye bakıyordu. Yani taş gibi bir uygarlığımız var, Ad gibi de değiliz, çölün kenarına yapmadık uygarlığımızı. Kayalardan dağları yontarak bir uygarlık meydana getirdik, bize kim ne yapabilir ki? Diyorlardı. Dolayısıyla akıbetlerinden endişe etmiyorlardı. İşte rabbimizi hesap dışı bırakmışlardı, Allah yokmuş gibi konuşuyorlardı, Allah’ı hesaba katmıyorlardı ve başlarına en sonunda hesaba katmadıkları Allah’ın gazabı ve azabı geliverdi.

 

Sadakallahu’l Azim. Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

 


İslamoğlu Tef. Ders. LEYL SURESİ (01-21) (192-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları şimdi tefsirini yapacağım sure Leyl suresi. Leyl suresi elimizde ki mushafta 92. sırada yer alıyor. Sureye adını veren ayet, ilk ayet, gece manasına geliyor. Velleyli izâ yağşâ gece, fakat demiştim ki Kur’an ın hiçbir yerinde mücerret olarak, yalın kat geceye yemin edilmez. Çünkü gece tek başına var bir şey değil ki, gece ışığın yokluğu halidir. Karanlık ışığın yokluğu hali onun için geceden korkmamız istenmiyor.

Aslında geceye yemin edilmesinin bir başka nüktesi daha var. Vahyin ilk muhatabı olan cahiliye insanı geceyi şer ilahı gibi tasavvur diyordu. Tüm kötülüklerin gece geldiğini düşünüyorlardı. Şeytanların, cinlerin, gulyabanilerin, düşmanın, şunun bunun hep gece musallat olduğunu düşünüyorlardı. Bu yüzden geceye bir tür şer ilahı rolü yüklemişti cahiliye insanı. Kur’an; gecenin de Allah’ın mahluku olduğunu ima ediyor. Yani geceyi ilahlaştırmayın, şeytanlaştırmayın, Allah’ın rakibi gibi görmeyin. Dolayısıyla geceye müstakil bir anlam yüklemeyin, Allah’tan bağımsızlaştırmayın geceyi. Gecenin de rabbi Allah, gündüzün de rabbi Allah. Zaten yemin edilen şey rabbi Allah olduğu için yemin edilir. Yani yemin eden rabdir, yemin edilen ise o rabbin kuludur, mahlukudur, yaratığıdır. Onun için Allah yarattı korkacaksanız Allah’tan korkun, çekinecekseniz Allah’tan çekinin, sakınacaksanız Allah’tan sakının. Niye kendi kendinize şer ilahları icat ediyorsunuz zımnen demeye gelir aslında geceye yeminler.

Bu sureyi Medeni sayanlar da olmuş, yani Medine de nazil olduğunu söyleyenler ki onlar 5 – 10 ayetleri arasında ki pasajın sebebi nüzül rivayetlerinden yola çıkarak Medine de nazil olduğunu söylemişler. Bu doğru değil, sebebi nüzül rivayetleri bize surenin zamanını göstermez. Çünkü sebebi nüzül rivayetlerinde feenzelallahu fiy keza Allah bunu şu olay üzerine indirdi diye gelen rivayetlerde aslında o sureyle anlatılan olay arasında ki zamansal sıralama ifade edilmiş olmaz. Sahabenin bir tavrıdır, tarzıdır bu, aslında muhteşem bir tarzdır.

Ne ifade eder peki? Kur’an ın her an iniyormuş gibi inanılan bir metin olduğunu ifade eder. Yani Kur’an o ayet, o pasaj indikten 10 sene sonraki olayı bu ayet bunun üzerine nazil oldu diye nakledebilir sahabe. Burada zaman nakledilmemektedir bize. Bize bu ayet bu çerçeve de anlaşılmalıdır. Bu olay bu ayeti açıklayan bir olaydır şeklinde anlaşılmalıdır.

Biz de sahabenin bu tavrına ve tarzına bakarak şöyle diyebilir miyiz? Bazen Kur’an ı açıyoruz, okuduğumuz ayet sanki bize sesleniyor, hayret ediyoruz. O andaki ruh halimizi tıpatıp tasvir ediyor. Veya o anda içinde bulunduğumuz problemin çözümü o ayette. Şaşırıyoruz birden bire. Aman ya rabbi diyoruz ve şöyle diyebiliyoruz; İşte bu ayetin veya bu pasajın veya bu surenin sebebi nüzulü benim. Sana nazil olduysa sebebi nüzulü sensin, hepimiziz. Kur’an ın sebebi nüzulü insanlıktır, insanlığın farklı durumlarıdır. Biz üstümüze alınırsak, sebebi nüzulü biziz dersek Kur’an da kendisini bize mal eder. Bizi de Kur’an benimser ve bize yeniden nazil olur. Hani işi bilen tüm ulemanın dediği gibi; Kur’an ı sana nazil oluyormuş gibi oku derler ya, işte öyle okumanın bir yolu da ben bu ayetin, ben bu surenin, ben bu Kur’an ın sebebi nüzulüyüm diye bakmaktır. Dolayısıyla bu Leyl suresinin 5 – 10. ayetleri arasında anlatılan hadisenin sebebi nüzulünden yola çıkarak bu surenin Medine de indiğini söylemek hiçte isabetli olmaz.

‘Alâ ile Fecr sureleri arasında inmiştir, Leyl suresi 21 ayettir ve surede anlatılan özellikle insanın malla, insanın servetle sınanmasıdır. Yani servet tasavvurumuzu inşa eder bu sure. İnsan servetin kulu değil efendisi olmaya çağırılır. Servetinize nasıl baktığınız size öğütlenir. Aslında malım dediğiniz şeyin sizin malınız mı, yoksa siz onun malı mı olduğunuz sorulmaktadır. Malınızın süvarisi misiniz yoksa malınız sizin sırtınıza binen süvariniz mi? Mal insan ilişkisinin, Allah – insan ilişkisini belirlediği vurgulanır bu surede. Yani servete bakış açımızın Allah’a bakış açımızdan bağımsız olmadığı vurgulanır. Eğer serveti bir emanet değil de bir mülkiyet, Allah’tan bağımsız bir şeymiş gibi algılarsak, Allah ile ilişkimizi kötü yönde etkileyeceğini söyler bu sure ve bu sure daha çok şey söyler. Bakalım surenin mübarek dudaklarına kulaklarımızı dayayalım ne diyor, neler söylüyor.

[Ek bilgi; BİR RİVAYET

Ebu Dahdah isimli zatın Medine’de bir bahçesi varmış. Hurmalar bahçe duvarından dışarı sarkar ve bu zât yoldan geçen insanların, çocukların bu hurmalardan yemesini engellermiş. Çocukların eline aldıkları hurmaları zorla ellerinden alır, hattâ ağızlarındakini bile zorla çıkarırmış. Bu kadar cimri bir adammış.

Allah’ın Resûlü onu yanına çağırarak birkaç kez ikaz etmiş. Böyle yapmasan iyi olur demiş. Bu bahçenin de, senin de sahibin Allah’tır. Allah onu sana kendine, ehline ve çevrendeki Allah kullarına harcayasın, yediresin diye verdi. Onu Allah kullarından esir-geme ki mülkün sahibinin Allah olduğu inancın açığa çıksın buyurmuş. Ama yine de adam: “Ben bu bahçeyi çok seviyorum ve ondan birilerinin yemesini istemiyorum” diyerek aynı şeyi yapmaya devam etmiş.

Yine bir defasında Allah’ın Resûlü adamı huzuruna çağırır ve ona yine nasihat eder ve der ki: Eğer bundan, bu cimrilikten vazgeçer ve onu insanlara, çocuklara ikram edersen karşılığında cennet var der. Yapacağı infakın ve ikramın karşılığında ona cennet vaad eder. Ama adam yine anlamaz. Yine kıskanır bahçeyi Allah kullarından.

Aynı mecliste Rasulullah efendimizin ona verdiği bu müjdeyi işiten bir sahâbe arkasından ona yetişir ve şöyle der: Yahu duymadın mı? Allah’ın Resûlü böyle yaparsan sana cennet var dedi? diye ikaz eder. Adam der ki, yahu iyi anladık ama ben bu bahçeyi çok seviyorum. Ona olan sevgim onu başkalarından kıskanmama sebep oluyor deyince, adamın bu işten vazgeçmediğini gören o sahâbe Rasulullaha gelir ve şöyle der:
Ey Allah’ın Resûlü demin Ebu Dahdaha o bahçenin karşılığında cennet var dedin değil mi? Evet der Rasulullah. Peki ey Allah’ın Resûlü aynı şeyi ben yapsam, yâni o bahçeyi ben satın alıp ona tavsiye ettiğin şeyi ben yapsam bana da cennet var mı? Allah’ın Resûlü: Evet sana da var deyince hemen Sahâbe gitti onu satın aldı ve meyvesini Müslümanlara vakfediverdi.(Besâiru’l Kur’an- Ali Küçük)]

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym olan Allah adına.

1-) Velleyli izâ yağşâ;

Kasem ederim örttüğü vakit geceye, (A.Hulusi)

01 – Kasem olsun bürürken o geceye. (Elmalı)

Velleyli izâ yağşâ çepeçevre kuşatıp, tamamıyla bürüyüp örten gece şahit olsun. Bu sure de kasem “vav” ıyla başladı 16 sure gibi kendi benzeri. Kasem “vav” ıyla başlayan 16 surede de şöyle bir üslup görüyoruz. Yemin “vav” ıyla başlayan surelerde kendisiyle yemin edilenler somut, müşahhas, fiziki şeyler. Kendisine yemin edilen, yani yeminin cevabı olan ve muksemun aleyh olan unsurlar ise soyup metafizik manevi değerler. Dolayısıyla bunu hiç aklımızdan uzak tutmuyoruz. Zaten yeminler başlı başına bir uyarı.

Allah şahit oluyor, Allah’a şahit oluyor. Gece Allah’a şahittir, geceye de biz şahidiz, gece de bize şahittir. Paralel ve çapraz şahadetler. Şahitlik Kur’an vahyinin en temel kavramlarından biridir. Tüm yeminlerin temelinde şahitlik vardır. Çünkü insan bu aleme sahip olmak için değil şahit olmak için gelmiştir. Bu sure de zaten ey insan sen bu cihana sahip olmak için gelmedin, dikkat et sahip olmak için değil şahit olmak için geldin. O zaman şahit misin, sana şahit olanlar var sen kendine şahit misin bak bakalım dercesine biz şahadeti öğretmektedir. Velleyli izâ yağşâ da, Leyl suresinin ilk ayeti de bunu öğretir aslında. Bürüyüp, kuşatıp örten gece şahit olsun.

Günahı işlemeyi geceye bırakanlar gece de şahittir unutmayın. Allah’tan kaçıracağınızı sanıyorsanız kaçıramazsınız, gece şahittir ve bir gün de gelecek kendisinde olan biteni bir bir aktaracaktır.

2-) Vennehari izâ tecellâ;

Parlayıp açığa çıktığında gündüze, (A.Hulusi)

02 – Ve açıldığı zaman o gündüze. (Elmalı)

Vennehari izâ tecellâ ve gecenin kuşatmasını yarıp ortaya çıkan gündüz şahit olsun. İzâ tecellâ; Tecelli eden gündüz şahit olsun. Demek ki gündüzün geceyi yarıp çıkması, aslında her gece iki gündüz arasındadır sözünü tasdik eden bir ifade. Çünkü gündüz doğuma benzer doğum vakti geldiğinde doğacak çocuğu kimse durduramaz. Onun için gündüzler esastır, geceler ferdir. Geceyi asıl sanmayın ey mü’minler, gece gibi olan küfrün, nifakın, şirkin, cehaletin karanlığını sizi yıldıran bir şey olarak görmeyin. Yani sizi korkutmasın, siz bir ışık olun. İmanla, irfanla, hikmetle, vahiyle, gayretle, himmetle, hizmetle o geceyi aydınlatın. Siz gecenin ayı olun. Tutun ki gece, gecedir ama siz eğer vahiy güneşine dönük olarak yaşarsanız, vahiy güneşinden aldığınız ışıkla geceyi aydınlatır yolunuzu seçersiniz, yolunuzu kaybetmezsiniz. Çünkü ay gecenin rehberidir. Şu dünya hayatının gecesinde size Allah rehber olarak vahyi göndermiştir. O zaman vahyin ışığını, Allah’a ulaşan yolu kaybetmemek için bir rehber olarak Kullanın.

3-) Ve ma halekazzekere vel’ünsâ;

Erkeği ve dişiyi (etken ve edilgeni) yaratana ki, (A.Hulusi)

03 – Ve erkeği dişiyi yaratana. (Elmalı)

            Ve ma halekazzekere vel’ünsâ 3. unsur, evet Ve ma halekazzekere vel’ünsâ erkek ve dişinin yaratılışı şahit olsun. “ma” ya yine elleziy manası da verebiliriz; erkek ve dişiyi yaratan şahit olsun da diyebiliriz. Ama burada bağlama en uygun olan mevsule manasıdır erkek ve dişinin yaratılışı şahit olsun.

[Ek bilgi; Bu ikisinin bir araya gelmesinden de Rahman’ın arşı olan kalbin varlığı zuhur ediyor. Çünkü bu ikisinin bir araya gelmesinden zuhur eden kalbin iki yüzü vardır; ruha bakan yüzüne “Fuad” denir, irfanı, hakikâtleri bununla algılar. Bir yüzüne de “Sadr” denir, bununla da sırları muhafaza eder. Manalar burada somutlaşır. Kudreti büyük; kadir, hikmeti göz kamaştırıcı hakim “erkeği…” yani ruhu “ ve dişiyi” yani nefsi yarattı, işte bunlardan da kalp doğdu. (M. İbn. Arabi-Te’vilât)]

4-) İnne sa’yeküm leşetta;

Muhakkak ki çalışmanız, elbette farklı amaçlara dönüktür. (A.Hulusi)

04 – Ki sizin sa’yiniz dağınıktır. (Elmalı)

İnne sa’yeküm leşetta işte cevabı geldi muksemun aleyh geldi. Peki bütün bu yeminlerden maksat ne ya rabbi? Bize neyi söyleyeceksin. Bu kadar yemin ettin, dikkatimizi çektin, dikkatimizi topladın, bizi hazır hale getirdin, zihnimiz kıyama kalktı, lebbeyk ya rabbi dedi, kalbimiz açıldı ve buyur ya rabbi dedi, ne buyuracaksın ya rabbi? İşte şunu İnne sa’yeküm leşetta ey insanlık (zımnen tabi ki Ey insanlık) sizin çabanız nedenleri ve sonuçları açısından farklı farklıdır. O nedenlerin ve sonuçlarının da parantez içi açılım olduğunu söyleyeyim. Aslında İnne sa’yeküm leşetta sizin çabanız farklı farklıdır. Fakat fahvel hitab, sözün geliminden biz bunu anlıyoruz. Sizin çabanızın gayretinizin ortaya koyduğunuz her şeyin nedenleri ve sonuçları ayrıdır. Nedenlerine bağımlı olarak sonuçları da farklıdır aslında. Nedenlerine, niyetlerine bağlı olarak sonuçları da farklıdır. İnnemel-a’mâlü bin-niyyât ı adeta tefsir eden veya İnnemel-a’mâlü bin-niyyât ın tefsiri olduğu bir ayet bu.

Peki bunu nasıl anlayacağız? Farklılık Allah’ın yasasıdır diye anlayabiliriz. Evet, farklılık Allah’ın yasasıdır. Tıpkı bu ayetten önceki ayetler gibi, erkeklik ve dişilik bir farklılıktır, yasadır. Biri olmadan diğeri olmaz. Yine gece ve gündüz velleyl, vennehar işte farklılıktır, Allah’ın yasasıdır. Adeta vahyin ilk muhatabı olan Allah resulünün veya vahyin tüm muhataplarının, bizlerin içinden bazılarının aklına gelen; Ya rabbi insanlığı sen yarattın. Niye insanın kötülük işlemesine izin verdin demiş gibi, ona cevap gibi duruyor.

Farklılık insanlığın yasasıdır. Veya ya rabbi tamam, imanı var ettin de küfrü niye var ettin. Sevabı var ettin de günahı niye var ettin, günaha niye izin verdin. Tamam ya rabbi, hak ortada fakat batıla niye izin verdin. İşte bütün bu suallerin ve buna benzer suallerin cevabı bu. Çünkü bu yasadır. Batıl olmadan hakkın, karanlık olmadan aydınlığın, gece olmadan gündüzün, kötü olmadan iyinin, günah olmadan sevabın, cehennem olmadan cennetin değerini bilemezdiniz, takdir edemezdiniz. Kaldı ki insan iradeli bir varlık. İradesiyle eğer kazanacaksa mutlaka alternatif gerekiyor. Çünkü irade alternatiflerle kullanılan bir şeydir. Alternatifin olmadığı yerde iradeden söz edilemez. Allah yarattığı iradeye saygı duymasında kim duysun.

           İşte burada İnne sa’yeküm leşetta bunu veriyor. Yani yaptığınız şeylerin, gayretlerinizin sebepleri ve sonuçları farklı farklıdır. Farklı sebeplerine farklı sonuçlar elde eder manası ki, zaten kendisinden sonraki ayetler de bunu te’yid ediyor.

[Ek bilgi; çalışmalarınız, amelleriniz “muhakkak” yani ilahi sistemin gereğince türlü türlüdür. Bazılarınız ruh cihetine kapılır, nur tarafı galip geldiği için hayra yönelir. Bazılarınız da nefis tarafına meyleder, zulmet tarafı ağır bastığı için kötülüğe dalar. (M. İbn. Arabi-Te’vilât)]

5-) Feemma men a’ta vetteka;

Kim verir ve korunursa, (A.Hulusi)

05 – Bundan böyle amma her kim vergi verir korunur. (Elmalı)

Feemma men a’ta vetteka artık kim verdi vetteka, ve Allah’a karşı sorumluluğunun şuurunda oldu. a’ta ile i’te ayrı. Bakınız aşağıda 18. ayette de yü’tiy geliyor. Elleziy yü’tiy malehû yetezekkâ (18) i’ta ile a’ta farklıdır. Aynı surede ikisi de kullanılmış. Zekatı i’ta ile ifade buyurmuş Kur’an. Hep öyledir ve a’tuzZekat Zekat a’ta ile kullanılır. İ’ta vermektir gönüllü gönülsüz. İ’ta ise gönülden gelerek vermektir. Eta ile aynı kökten gelmesinin sebebi de odur. Eta geldi demektir. Yani gönlünden gelerek verdi, içinden gelerek verdi, gönülsüz vermedi manasına gelir.

Burada ki a’ta gönüllü, gönülsüz Feemma men a’ta verdi. Veyyeka ve sorumluluğunun farkına vardı. Yani verdi ve korktu, verdi ve titredi, verdi ve ürperdi aslında bu, verdi ve ürperdi.

Niye verip ürpereceğiz diye sorulabilir. Vereceğiz ve ürpereceğiz, çünkü Allah’a verdik, Allah için verdik. Allah’ın ne ihtiyacı var ki verdik diye ürpereceğiz. 2 – vereceğiz ve ürpereceğiz. Acaba Allah için verdiğimiz kabul oldu mu. Allah yüzümüze mi çarpacak, yoksa kabul edecek mi diye ürpereceğiz. Tıpkı Meryem gibi.

inniy nezertü leKE ma fiy batniy muharreren fetekabbel minniy. (A.İmran/35) ya rabbi henüz doğmamış olan şu karnımdaki yavrumu sana adak olarak adadım, nezrettim. Benden kabul et Allah’ım. Adeta zımnen orada bir soru var. Benden kabul eder misin Allah’ım. Niye? Zaten Allah’ın verdiğini Allah için veriyorsun. Aslında senin olan bir şey yok ki. Senin olan bir şeyi vermiyorsun ki. Eğer gerçekten vermekten söz ediyorsan yarat ta ver. Yok öyle bir şey. Allah’ın verdiğini Allah için veriyorsun. O zaman dönüp de Ya rabbi ben verdim diye hava atmaya ne gerek var ki. Aslında ortada hava atacak bir şey değil diyor. Allah’ın verdiğini Allah için verdin. Bir daha verebilir, daha küçüğünü alır daha büyüğünü verebilir, hepsini alır hiç vermez. Zaten hiç vermese hepsini alsa varlığını alırdı. Yani sadece daraltır. Nefes alamaz olurdu, onun için titreyeceğiz, vereceğiz ve titreyeceğiz. Ver ve titre diyor, ver ve ürper. Sadece verdim diye hava atma. Unutma Allah’ın verdiğini verdin. Unutma eğer vermek söz konusu ise veren Allah’tır.

6-) Ve saddeka BilHüsna;

El Hüsnâ’yı (en güzelini hakikati olarak) tasdik ederse, (A.Hulusi)

06 – Ve husnâyı tasdîk eylerse. (Elmalı)

Ve saddeka BilHüsna ve daha ne yaparsa? Verir, korkar, Allah’tan titrer. Yani Allah’ın sevgisini kaybetmekten korkudur bu. Ve saddeka BilHüsna ve daha güzeline, daha iyisine, en iyisiyle ödüllendirilmek için tasdik ederse güzelliği Ve saddeka BilHüsna tasdik ederse. Neyi tasdik ederse, en güzele ulaşan yolu tasdik ederse. En güzeli tasdik ederse veya. Bu ikincisi daha uygun oldu, el Hüsna, el esma ül Hüsna, hatırlayalım Allah’ın en güzel nitelikleri, en güzel isimleri.

Esma-ül Hüsna aslında Allah’ın mükemmel nitelikleridir. Tüm mükemmellikler Allah’a ait olduğu için Kur’an da 4 yerde el Esma-ül Hüsna gelir, 4. ü de tahsis “lam” ıyla gelir. leHUl’ Esmâ’ül Hüsnâ. (Haşr/24) Ve Lillâhil Esmâül Hunsa. (‘Araf/180) hepsi aynı. “Lâm” yani ey insan aklına her ne mükemmellik geliyor, hepsi Allah’a aittir. Allah dışında hiçbir varlığa mükemmellik yakıştırma, mükemmel değil çünkü. Onun için 4 yerde gelen esma-ül Hüsna ifadeleri hepsi de tahsis “lâm” ıyla gelir. Allah’a mahsustur mükemmellik demektir.

İşte burada ben bağlantı kuruyorum naçizane ve Allah’u alem diyorum burada ki en güzeli tasdik etmek, Allah’ı tasdik etmektir. Allah’ın varlığını birliğini, Allah’ın varlığın kaynağı olduğunu, Allah’ın gerçek veren olduğunu, Allah’ın malik-ül mülk olduğunu, Allah’ın El hayy-ül Kayyum olduğunu, Rahman, Rahiym olduğunu, tüm sıfatlarıyla tasdik etmektir. İşte onu yaparsa;

7-) Fesenüyessiruhu lilyüsra;

Böylece ona en kolayı kolaylaştırırız! (A.Hulusi)

07 – Biz onu yüsraya (en kolayına) kolaylayacağız. (Elmalı)

Fesenüyessiruhu lilyüsra o zaman biz de ne yaparız? Ona kolayını kolaylaştırırız. Yüzeysel bir tercüme yapayım önce, kolayını kolaylaştırırız. Fesenüyessiruhu ona kolaylaştırırız. Lilyüsra kolay olanı. Ama bu basit bir kolaylık değil yüsra; Bu ismi tafdilin müennesi de olabilir, mastar da olabilir. Zaten ikisi birbirini çağrıştırır. Yani en kolay. En kolay nedir aslında? Cennettir. En kolay ebedi mutluluktur. Dolayısıyla cennetin yolunu ona kolaylaştırırız. Cennete giden yolu ona kolaylaştırırız, veya ebedi mutluluğa giden yolu ona kolaylaştırırız. Yani oradan kolayca geçer girer, zorlanmaz.

Mesela İbadet yapacak; zorlanmaz, kolaydır, verecek Allah için; eli ile cebi arasında mesafeler yoktur, veya cebinde akrep yoktur. Çok kolay gider eli cebine. Mesela sabah namazına kalkacak; inlemez su değip kalkar, kolay kılınmıştır. Çünkü haz alır. Allah’ı razı edecek her bir şey, mesela paylaşmaktan asla yüksünmez. Varlığını paylaşır, paylaşmaktan zevk alır hatta. Mesela güzelliği yaymaktan, aktif iyi olmaktan zevk alır. Kendisi için yaşamaz, güzelliği paylaştığı zaman güzellikten zevk alır. Allah içine öyle bir şey vermiştir. Ama o da hak etmiştir.

Dolayısıyla Fesenüyessiruhu lilyüsra cennete giden yolu ona kolaylaştırırız. Bakarsınız bir tanesi oyun ve eğlenceye deyince 3 saat, 5 saat, 10 saat, hatta geceler boyu, hatta sabahlara kadar 5 para etmez şeyler uğruna haydi deyince koşar gelir. Ama haydi Allah rızası için şunu yapalım deseniz yerinden kıpratamazsınız. Çünkü kolayı, kolaylaştırılmamıştır. Ama kolayı, kolay kılınmış olana sevabın ucunu gösterdiğinizde, Allah rızası ihtimalinin milyonda birini gösterdiğinizde koşar gelir, hiç arkasına bakmaz, ne bedel ödediğine bakmaz, yeter ki Allah razı olsun, yeter ki ucunda cennet olsun, yeter ki rızai ilahi olsun, güzellik paylaşılsın, iyilik olsun.

İşte kolayın kolaylaştırılması bu. Onun için hani yaşadığım hatıra içerisinde ara ara anlattığım o dispanser bahçıvanı Ahmet amcanın kulaklarımdan hiç gitmeyen 10 yıllar önceki sesi geldi aklıma. Hem ağlıyordu yaz günlerine gelen ramazanı tutmayan. Ahmed efendi ben sabah yedim geldim, öğleyi zor ediyorum bak, şimdi de bir kuşluk yiyorum. Siz akşama kadar aç duruyorsunuz ha diye dalga geçen müdürüne dönüp göz yaşları içinde; Müdür bey, müdür bey, orucu mide tutmaz müdür bey, orucu iman tutar iman. Deyişini hiç unutmuyorum. Evet, İman tutar, iman verir, iman görür göz değil. İman duyar kulak değil. Tabii ki iman beden ülkenizin başkenti olan yürekte hakimse galipse. Yok mahkumsa ve yürekte imana zindan ise imanın eli ayağı, gözü kulağı nerden haberdar olsun. Mahkumdur, mahkumun eli tutar mı? Onun için imanın hakim olup olmadığıyla alakalı bu beden de, bu bedenin başkenti olan kalpte. Fesenüyessiruhu lilyüsra budur işte.

[Ek bilgi; Yani, kim terki, tecridi tercih ederse, kendisini Hak’tan alıkoyan şeyleri reddederse, bunları kolaylıkla bırakırsa, nefsin heyetlerinden sakınırsa, nefsi arındırırsa, reddettiği şeylere meyletmekten, iltifat etmekten alıkoyarsa, “…tasdik ederse…” fazileti, “En güzeli (el-husna’yı)..” ilmi, imana dayalı olarak kemal derecesini “tasdik ederse…”… Ve “Biz de onu en kolaya hazırlarız.” Onu hazır hale getiririz, en kolay yolu izlemesini sağlarız. Böylece, maddi bağları kopardığı, güçlü bir yakine sahip olduğu için Allah’ta süluk etmesini mümkün kılarız. (M. İbn. Arabi-Te’vilât)]

8- ) Ve emma men bahıle vestağnâ;

Ama kim de cimrilik eder ve müstağni olursa (arınmaya, korunmaya ihtiyaç duymazsa); (A.Hulusi)

08 – Ve amma her kim bahıllık eder ve istiğna gösterir. (Elmalı)

Ve emma men bahıle vestağnâ kimde cimrilik yapar ve Allah’a muhtaç değilim havalarına girerse, Allah’a ihtiyacı yokmuş gibi davranırsa;

9-) Ve kezzebe BilHüsna;

El Hüsnâ’yı (en güzelini hakikati olarak) yalanlarsa; (A.Hulusi)

09 – Ve husnâyı tekzip eylerse. (Elmalı)

Ve kezzebe BilHüsna ve en güzeli yalanlarsa. Evet, en güzeli yalanlamak, yani yine El esma-ül Hüsna yı, Allah’ın tüm mükemmelliklerin sahibi olduğunu, Allah’ın en cömert en zengin, Allah’ın veren, Allah’ın kimseyi aç açık bırakmayan olduğunu yalanlarsa. En güzeli yalanlamak bu. Allah’ın mükemmel sıfatlarından birini sanki inanmazmış gibi yaparsa;

10-) Fesenüyessiruhu lil’usra;

Ona en zoru (hakikatten ve Sünnetullâh’tan perdeli yaşamayı) kolaylaştırırız! (A.Hulusi)

10 – Onu da usraya (en zoruna) kolaylayacağız. (Elmalı)

Fesenüyessiruhu lil’usra o zaman da ne yaparız biz; Felâketin dibini boylayan yolu ona kolaylaştırırız.

Hani yüsra en güzeldi değil mi, aslında cennetin zirvesi. Bu da cehennemin dibi, felâketin dibine giden yol. Çünkü en anlamını verir, en. Usra ve yüsra kalıp olarak, ismi tafdil kalıplarıdır. Dolayısıyla en dibini boylayan yolu ona kolaylaştırırız. Yani günahı o kadar kolay işler ki, kendisini cehenneme götürecek şeyleri yap deyince o kadar kolay gelir ki. Bir sevap söylesen asla yanaşmaz da bir günahı yapalım diye teklif etsen koşar gelir. Çünkü cehennemi kolaylaştırılmıştır, cehennemi kolay kılınmıştır, en kötüye giden yol açılmıştır.

11-) Ve ma yuğniy ‘anhu maluhû izâ teredda;

(Cehenneme) yuvarlandığında, malı (zenginliği) ona hiçbir fayda sağlamaz. (A.Hulusi)

11 – Ve yuvarlandığı zaman onu malı kurtaramayacak. (Elmalı)

Ve ma yuğniy ‘anhu maluhû izâ teredda Evet, aslında bu ayetlerin, yani 5 ile 10. ayetlerin, bu pasajın sebebi nüzülü olarak gösterilen sahabenin işte bu ayetlerin açıkladığı en güzel olaylardan biri şudur dedikleri bir olay yaşanmıştır Medine de. Bu ayetler Mekke de inmiştir ama, sahabeden bazıları Medine de yaşanan bu olaya bu ayetleri çok güzel yakıştırmıştır.

O olay şu; O olayın kahramanı Sabit bin Dahdah El Belevi isimli bir şahıs. Olayın çıktığı nokta şöyle; Medineli, varlıklı bir kişinin duvarının hemen kenarında bahçesinin ucunda olan çok verimli ve bitek bir hurma ağacı vardır. Hurma ağacının dalları yola ve komşunun bahçesine ağmaktadır. Yola ve bahçeye ağan dallardan yere düşenleri de yoldan geçenler ve komşunun yetimleri toplamaktadır. Bu adam da çok pintidir, cimridir. Her seferinde onları kimse almasın diye kendince tedbirler almaktadır.

Yine bir gün yere düşen meyveleri komşunun yetimleri toplayıp yerken bahçe duvarından atlayıp komşunun yetimlerini tokatlamaya başlar, ellerindeki hurmaları alır, hatta yetimin birinin ağzına parmağını sokar ağzına aldığı hurmayı da alır.

Yetimlerin velisi çok üzülür çok incinir ve durumu Allah resulüne şikayet etmek için gelir.; Ya ResulAllah böyle, böyle böyle oldu. Komşumuzun bir hurma ağacı var bizim yok. Dalları dışarı sarkıyor, sarkan dallardan dökülüyor dökülenleri de benim yetimlerim yemiş, o da böyle böyle yapmış. Allah Resulüne de dokunur bu hadise, çünkü yetimin velisi Allah’tır, tabii ki ResulAllah’tır.

Çağırır bahçe sahibini derki ey falan böyle böyle böyle olmuş. Evet ya ResulAllah. Peki sana bir teklifim var der. O ağacı vakfetsen ben de Allah’tan sana cennette bir bahçe vermesi için dua etsem ne dersin?

Devlet kuşu insanın başına her zaman konmaz. Alemlere rahmet olan, ben de rabbime senin için bir cennet bahçesi vermesi için dua etsem diyor bir ağaca karşılık. Fırsat binde bir düşer insanın önüne. Tıpkı Taif’in kaçırdığı Medine fırsatı gibi. Adam maldır, mal sahibi değildir maalesef. Malının süvarisi olamamıştır, malının atı olmuştur, veremez. Ama der ya ResulAllah ben onu çok seviyorum. Resulallah ısrar etmez fakat incindiği bellidir.

Bu haber Medine de dalga dalga yayılır. Evden eve, sokaktan sokağa ve haberin ulaştığı kimselerden biri de Sabit Bin Dahdah El Belevi isimli ensardan bir zattır. Haberi alır almaz yemez içmez o ResulAllah’ın vakfet çağrısını reddeden adama gider ve der ki bana o hurmanı sat, o ağacını sat. Bir ağaç vereyim sana bahçemden istediğin ağacı. Bak onun iki katı meyve veren, benim Medine nin en iyi hurmalıklarından birinde ki şu ağacımı sana vereyim.

Adam I’ ıh der. Zorlu pazarlık öyle bir noktaya gelir ki adam bir ağaca karşılık Sabit Bin Dahdah El Belevinin 40 ağaçlık, Medine’nin en güzel bahçelerinden biri olan bahçesini alır. Sabit gözünü kırpmadan pazarlık sonunda bahçesini bir ağaca karşılık satın alır, satar verir yani. Bir ağaç alır koca bir bahçeyi verir. Rasyonel mantık bu satışta Sabit Bin Dahdah El Belevi nin zarar ettiğini, ötekinin de kâr ettiğini söylüyor değil mi. İman mantığı ne diyor bir bakalım;

Sabit göz yaşları içerisinde alış verişi tamamladıktan sonra Allah Resulüne kavuşur. Mescitte onu yakalar ve der ki; Ya ResulAllah duydum ki falana böyle böyle böyle demişsin. Bir rivayette ben sana o ağacı satmaya geldim ya ResulAllah satmaya geldim alır mısın. Buyur der Allah Resulü. Ya ResulAllah eğer aynı duayı benim içinde yaparsan, bir başka rivayette Ya ResulAllah ben bir bahçeme karşılık cennetten bahçe duası etmeni istemiyorum, bir ağaç gölgesi için dua et yeter. Bu dua karşılığında o ağacı alır mısın ya ResulAllah. Bir bahçe karşılığında aldığım ağacı.

ResulAllah’ın alnından güneş doğmuştur. Orada ki hazirun gözlerinde sevinç yaşlarıyla Sabit Bin Dahdah El Belevi yi tebrik ederler. Ama asıl tebriği sanırım melekler eder, Allah eder ve işte bu ayetler bu zat için yorumlanır. Dolayısıyla mal sahibi olmak nedir, malın sahibi olmak nedir, veya malın insanın sahibi olması nedir biz bu örnekten bunu anlıyoruz.

Ve ma yuğniy ‘anhu maluhû izâ teredda cehenneme yuvarlanacağı zaman o adam, malı onu kurtarmaz ki, malı onu nasıl kurtaracak. Cehenneme baş aşağı gümbür gümbür yuvarlanacağı zaman malı ona ne fayda verecek ki.

12-) İnne ‘aleyna lelhüda;

Muhakkak ki hakikate erdirmek bize aittir. (A.Hulusi)

12 – Her halde doğruyu göstermek bize. (Elmalı)

İnne ‘aleyna lelhüda elbet bize düşen doğru yolu göstermektir. Yani bu tipleri niye yarattın ya rabbi diye kimse çıkıp ta Allah’a hesap sormaya kalkmasın, bize düşen doğru yolu göstermektir, insan kendisi seçecek, kendisi verecek ki karşılığında cenneti alsın iradenin imtihanı olsun.

13-) Ve inne leNA lel’ahırete vel’ûla;

Muhakkak ki bizimdir gelecek sonsuz yaşam da şu anki de! (A.Hulusi)

13 – Ve her halde sonu da bizim önü de (Âhiret de Dünyada). (Elmalı)

           Ve inne leNA lel’ahırete vel’ûla ve hiç unutmayın ki ahirette bize aittir, dünya da bize aittir. Öte de bize aittir burada bize aittir, uzakta bize aittir yakında bize aittir.

Niye dünya önce gelmesi lazımdı. Ve inne leNa lel’ahirete gelmiş lel ‘ula Vel’ahire gelmesi lazımdı? Hayır bize önceliğin ne olduğunu göstermek istediği için ahiret önce gelmiş. Yani sizin katınızda dünya öncelikli ama Allah’ın katında ahiret önceliklidir manasına gelir.

14-) Feenzertüküm naren telezza;

Sizi, çok alevlenen ateşe karşı uyardım. (A.Hulusi)

14 – Ben size bir ateş haber verdim ki köpürdükçe köpürür. (Elmalı)

Feenzertüküm naren telezza sizi ben çılgınca kışkırtılmış bir ateşe karşı uyarıyorum. Allah uyarıyor, çılgınca kışkırtılmış bir ateşe karşı uyarıyor. Malınız cehenneminiz olmasın, malınız cennetiniz olsun. Yani kendi malınızla cehenneminizi satın almayın, cenneti alın. Cehennemi ne kadar ucuz alırsanız alın pahalıdır, cenneti ne kadar pahalı alırsanız alın ucuzdur.

15-) Lâ yaslâha illel’eşka;

Ona sadece en şakî maruz kalır. (A.Hulusi)

15 – Ona ancak en şakî olan yaslanır. (Elmalı)

Lâ yaslâha illel’eşka oraya şâkilerden başkası yaslanmaz. Yani yoldan çıkmışlardan başkası asla cehenneme yaslanmaz. Essalvü; yaslamak, cehenneme tuturuk olmak tabir caizse, burada ifade buyrulan hakikat bu. Allah cehennemi onunla yakacak manasına, cehennemin ateşi olacak manasına. Allah’tan kopmayan; el’eşka; Allah’tan kopmayan, yani benliğinden kopmayan kimseye Allah oraya yaslamaz.

16-) Elleziy kezzebe ve tevellâ;

O ki, yalanlamış ve (hakikatinden) yüz çevirmişti! (A.Hulusi)

16 – O, ki tekzip etmiş ve tersine gitmiştir. (Elmalı)

Elleziy kezzebe ve tevellâ nedir cehenneme yaslayacaklarının nitelikleri? Yalanlar ve sırt döner. Hakikati yalanlar ve Allah’a sırtını döner, hakikati yalanladığı için Allah’a sırtını döner, Allah’a sırtını döndüğü içinde hakikati yalanlar. Çünkü bu ikisinden herhangi birinin öncelikli olup olmadığını bilmiyoruz “vav” mutlak cem için gelmiştir, biri diğerine, diğeri birine sebep olabilir. Hangisinin sebep hangisinin sonuç olması önemli değildir. Tabir caizse tavuk yumurta meseline benzer. Sırtını döndüğü için hakikati yalanlamıştır. Eğer “vav” vav-ı hâliye olarak alırsak sırtını döndüğü halde hakikati yalanlar.

Evet, dönme durumunda dönmesi halinde hakikati yalanlar.

17-) Ve seyücennebühel’etka;

En çok korunan ise ondan uzaklaştırılacaktır. (A.Hulusi)

17 – O en muttakî olan ise ondan uzaklaştıkça uzaklaştırılacaktır. (Elmalı)

Ve seyücennebühel’etka sorumluluk bilinci ile davrananlar, muttaki davrananlar oradan uzak tutulurlar, uzak tutulacaklar Ve seyücennebühe Evet, cehennemden uzak tutulacaklar, yeter ki takvalı davransın, Allah’a karşı sorumluluğunun bilincinde olsun. Onun için Allah bir biçimde koruyacak onu, kollayacak. Ateşin yanına yaklaşmasına izin vermeyecek, öyle bir yürek verecek ki yüreği ona haber verecek. Yüreği yaklaşan şeytanın ayak seslerini haber verecek. Günahın kokusunu yüreğinin burnuyla alacak, burnu o kokuyu alınca yaklaşmayacak.

18-) Elleziy yü’tiy malehû yetezekkâ;

O ki, arınmak için zenginliğini başkalarına harcar (yığmaz)… (A.Hulusi)

18 – O, ki malını verir, tezekkî eder. (Elmalı)

Elleziy yü’tiy malehû yetezekkâ o ki malını gönülden verir ve arınıp gelişir. Yani cehennemin kendisinden uzak tutulacağı bu insanın vasfı, niteliği ne olacak? Malını gönülden veren insan bunlar. yü’tiy yu’tıy değil. Bakınız yukarıda a’ta gelmişti 5. ayette. Burada ise i’ta geldi gönülden vermek, e’ta da oradan gelir, gönüllü olarak verir ve yetezekkâ onunla beraber artar, tezekki eder artar ve saflaşır. Önce artmak manasına sonra arınmak manasına gelir. Artan arınır arınan da artar, yani kirlerinden arınır güzellikleri artar. Tıpkı budanma gibi demişti ya.

Budanmak nedir? Çubuğu budarsanız çubuk azalır arınır yani. Ama aynı zamanda meyve artar tıpkı bunun gibi.

19-) Ve ma liehadin ‘ındehu min nı’metin tücza;

Bunu ne karşılık bekleyerek yapar (ne de kendisine yapılanların karşılığı olarak)! (A.Hulusi)

19 – Ve onda hiç kimsenin mükâfat edilecek bir nimeti yoktur. (Elmalı)

Ve ma liehadin ‘ındehu min nı’metin tücza herhangi birinden gördüğü bir hayra karşılık değildir bu yaptığı, yani birinden bir şey görmüşte ona bir karşılık veriyor değildir. Karşılıklılık ilkesi üzere değildir, yani menfaati varda onun için veriyor değildir. Ya nedir?

            20-) İllebtiğâe vechi Rabbihil e’lâ;

Yalnızca Âlâ olan Rabbinin vechini arzuladığı için! (A.Hulusi)

20 – Ancak rabbi a’lâ sının rızasını aramak için verir. (Elmalı)

İllebtiğâe vechi Rabbihil e’lâ sadece yüce rabbinin rızasını kazanma iştiyakıyla verir, bunun içindir yani. Rabbinin rızasını kazanmak için verir, başka bir şey için değil. Rabbim razı olsun gerisi önemli değil der. Onun için verirken karşısındakinden ne teşekkür bekler, ne tebrik bekler, ne takdir bekler, hiçbir şey beklemez, sadece rabbini rızasını bekler. Ne diyordu? Evet, Kur’an da rabbimin rızasından başka hiçbir şey beklemiyorum diyordu ya. Onun için burada da o;

İnnema nut’ımuküm livechillâhi lâ nuriydu minküm cezaen ve lâ şükûra. (İnsan/9) işte bu ayet İnnema nut’ımuküm biz sizi sadece Allah rızası için doyurduk livechillah, Allah rızası için doyurduk lâ nuriydu minküm cezaen ve lâ şükûra. Sizden ne bir teşekkür bekliyoruz ne de bir ödül bekliyoruz derler. İşte böyle derler.

21-) Ve lesevfe yerda;

Elbette rızaya erecektir! (A.Hulusi)

21 – Ve elbette o rızaya erecektir. (Elmalı)

Ve lesevfe yerda peki böyle diyerek veren insanlar için ne var? Rıza var, rıza. Bir gün gelecek onlar razı olacaklar, yani bulduklarından razı olacaklar. Allah’ın rızasından razı olacaklar, Allah’ın rızasından daha büyük bir servet olmadığını görüp razı olacaklar. Allah razı edecek. Allah kendisini razı edenleri razı eder.

Rabbin kendini razı edenlerden ve kendinden razı olanlardan kılsın.

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. DUHA SURESİ (01-11) (193-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn. Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80) Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Duha suresiyle başlayacağız inşaAllah. Yavaş yavaş sonlara doğru yaklaşıyoruz. 10 yıl süren Kur’an ın görüntülü ve sesli tefsiri projesinde İnşaAllah hitamuhu misk olur, sonu misk olur projenin sonuna doğru geliyoruz. Artık kısa sureler geldi ve onların tefsirini yapıyoruz Belki bu şu açıdan çok önemli namazlarda okunan sureler genellikle geniş kitleler, namaz kılan kitleler tarafından okunan sureler kısa sureler olduğu için mevzuu daha bir önem kazanıyor, zira okumaktan maksat anlamaktır. Kişiye oku dendikten sonra ayrıca bir de anla denilmez. Çünkü oku demek anla demektir. Dolayısıyla namazda okuduğumuz surelerin manaları bir alt yazı gibi zihnimizden geçmeli ki ağzımızdan çıkanı kulağımız duysun, dudaklarımızın telaffuz ettiğini zihnimiz kavrasın, tertil üzere Kur’an okumuş olalım Kur’an ın emri gereği. İşte bu açıdan önemli tefsir, bu açıdan önemli Kur’an ı anlamak.

Bugün işleyeceğimiz duha suresi elimizdeki mushafta 93. sırada yer alıyor yani sonlarda. Fakat takdir edersiniz ki Kur’an ın iniş sürecinde bu sure ilk başlarda yer alan bir sure.

Sure adını ilk ayetinden alıyor sabahın parlak aydınlığı manasına geliyor. Zaten oradan mülhem olarak kuşluk manasına geliyor. Kuşluk manası tali bir mana, asli bir mana değil. Kuşluk vaktinin günün en aydınlık sürecinin başlangıcı olduğu için kuşluğa duha denilmiş. Buhari ve Tirmizi bu sureyi ilk ayetinin tamamıyla anmış. yani VedDuha şeklinde anmışlar.

Suremizin ilk yılda inen sureler arasında olduğunu biliyoruz. Buna dair surenin içinde bir alamette var. Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ (3) rabbin seni ne terk etti ne de sana darıldı ayeti kerimesi. Fetreti vahiy diye bilinen dönemin hemen arkasından nazil olduğu kanaatimiz yaygındır. Bu kanaate bizi ulaştıran şey de bu ayettir. Fetret-i vahiy; vahiy kesintisi zannedilen normal bir ara vermenin adı. Aslında buna tam bir fetret demek de doğru değil. Çünkü henüz vahyin başında iken vahyin geliş sıklığını henüz ne ResulAllah ne de etrafı bilmiyorlardı. Onun içinde vahyin geliş sıklığına dair bir bilgi oturmayınca vahyin doğal olarak ara verdiği bir zaman parçasını fetret olarak anlamışlar.

Fetreti 3 gün, 12 gün, 7 gün, 15 gün, 25 gün, 40 gün ya da 6 ay, hatta 3 yıl olarak anlayanlar da var. Bir kez 3 gün, 7 gün, 12 güne bile getirmeye değmeyen bir kesinti. Çünkü zaten vahyin geliş sıklığında 3 gün, 5 gün, 7 gün, 10 gün, 15 gün hatta çok doğal ara vermeler. Elimizde ki vahyin 23 yılda nazil olduğunu hatırlarsak ve mushafta bulunan sure ve ayetleri 23 yıla yayarsak zaten doğal olarak böyle bir tempo, böyle bir geliş sıklığına ulaşırız. 3 yılı da başlangıçta hemen devre dışı bırakmalıyız, çünkü 3 yıllık bir kesinti öyle basit bir kesinti değil. Bu o zaman ihtilaflı bir mesele olmaz kesin olurdu. Bu kadar rakam da telaffuz edilmezdi. Üstelik 3 günle 3 yıl arasında, bir hafta ile 3 yıl arasında, 15 günle 3 yıl arasında hiçte kapanmayacak bir uçurum var. Yani te’lif edilemeyecek kadar. Belki 15 gün, 25 gün veya 40 günü doğal sayabiliriz fetret-i vahiy adı verilen bu tabii kesinti için.

Bu kesintide de bir hikmet vardı, Allah resulü vahyin gelişiyle sırtına dağlardan ağır bir yük yüklenmişti. Lev enzelnâ hâzelKur’âne ‘alâ cebelin leraeytehu hâşi’an mutesaddi’an min haşyetillâh. (Haşr/21) ayeti kerimesinde ifade ettiği gibi. Eğer biz bu Kur’an ı, biz bu vahyi bir dağa indirmiş olsaydık, dağın vahyin ağırlığı altında, vahyin yüklediği sorumluluğun ağırlığından paramparça toz duman olduğunu, yerinde yeller estiğini görürdün ayetini hatırlarsak, vahyin indiği omuzlara, indiği yüreğin sahibine ne ağır bir yük getirdiğini de anlarız.

Fakat işin bir tarafı bu, bir başka tarafı daha var o da vahyin aynı zamanda ne büyük bir rahmet, ne büyük bir bereket, ne büyük bir şeref, ne büyük bir onur olduğu gerçeği. Çünkü vahiy indiğine sadece sorumluluk yüklemiyor, aynı zamanda onu dillere destan ediyor, gönüllere sokuyor, gönüllerin efendisi haline getiriyor. Dahası alemlere rahmet ediyor.

Onun için Allah resulüne beklide bununla verilmek istenen mesaj şuydu; Vahyin inişini ağır buluyorsan kısa bir keselim, küçük bir ara verelim de gör bakalım vahiysizlik neymiş. Vahiysizlik daha da ağırdır. Onun için bunda da bir hikmet olduğunu düşünüyoruz ve işte bu sure, duha suresi böyle doğal bir kesintinin aslında fetret denilemeyecek, vahyin iniş sıklığı içerisinde doğal sayılması gereken bir kesintinin arkasından iniyor ve Allah resulünün acaba rabbim benimle konuşmayacak mı, bir daha yüreğime Kur’an inmeyecek mi diye içinden geçen acabaya cevap veriyordu. Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ rabbin seni ne terk etti, ne de sana darıldı ayeti kerimesiyle.

Sure Hz. peygamberin kişisel tarihini işleyen bir sure. Belki Kur’an ın içerisinde Allah resulünün kişisel hayatına vahiy öncesi hayatına dair kısa vurgulu ama aynı zamanda derin ve özet halinde en bir arada bulduğumuz bilgiler bu surede yer alıyor. Sure bir motivasyon suresi aslında. İçeriği ile ilk muhatabı olan Allah resulünü motive ediyor, onu teselli ediyor, onu güçlendiriyor. Sanki ona bir takviye, inzal olmuş bir takviye işlevli görüyor bu sure. Bu sureyle birlikte inşirak veya doğru ismiyle şehr suresini, yine bu ikisiyle birlikte Kevser suresini de motivasyon suresi olarak adlandırabiliriz.

Motivasyon deyip geçmeyelim, motivasyon sadece içinde yaşadığımız çağın altın kelimesi değil, demek ki tüm çağların altın kelimesi, altın kavramı. Şöyle kısaca isterseniz bu sureye kadar inmiş olan Kur’an pasajlarının, surelerinin kısaca bir muhtevasına göz atalım.

Fatiha gerçek bir önsöz, dolayısıyla onu bir önsöz olarak, Kur’an vahyinin gerçek bir önsözü olarak bir tarafa bırakırsak ilk inen ‘alak 5 ya da 8 ayeti, bilginin inşasıydı, bilgiyi inşa ediyordu. İnsanoğlunun en temel problemi olan bilgiyi elde etmek, bilgiyi üretmek ve bilgiyi iletmekle ilgili problemin inşasına dayanıyordu. Zaten insanoğlunun en temel iki sorusu bilgi ve varlık sorusudur. Daha doğrusu varlık ve bilgi sorusudur. Neden varım, niçin varım, ben kimim, nereden geliyorum, nereye gidiyorum. Var oluşumun amacı nedir, sebebi nedir. İşte varlık ve bilgi sorusu sadece felsefenin değil insanın en temel sorusu ve dahi sorunudur. Zaten ilk inen vahiylerde bu iki temel problemi ele alıyor ve çözüm yolunu gösteriyordu.

İkinci inen pasaj ise Müzzemmil suresinin ilk ayetleriydi ilk 11 ayeti. O da duygu ve düşüncenin inşasını içeriyordu. İlk inen ayetler varlık ve bilgi sorularının inşasını, cevabını. İkinci inen pasaj Müzzemmil suresinin ilk 11 ayeti duygu ve ahlakın inşasını içeriyordu.

3 inen pasaj Müddessir suresinin ilk 7 ayeti idi ve o da misyon ve vizyonun inşasıydı. Varlık ve bilginin, duygu ve ahlakın, misyon ve vizyonun inşası. İşte ondan sonra bize göre duha suresi geliyor. Yani tüm çalışmalarımız ve araştırmalarımız sonucunda ikna olduğumuz şey Kur’an dan inen fatiha, ‘Alak, Müzzemmil, Müddessir in arkasından 5. sure Duha suresidir. Duha ise teşvik ve motivasyon suresiydi. Ondan sonra kardeşi ikizi olan İnşirah (Şerh) suresi azim ve kararlılık inşa eden bir sure idi. İşte ilk inen vahiylerin konusu böyle. Şimdi bu girizgâhtan sonra suremizin tefsirine geçebiliriz.

[Ek bilgi-2; Hakim Zeyd bin Erkam’dan şunu rivâyet eder: Tebbet sûresi geldikten sonra Allah’ın Resûlü bunu ilân edip insanlara yaydı, duyurdu.

Sûrede lânetle hicvedilen Ebu Leheb’in karısı Ümmü Cemil bu duruma çok içerledi ve Rasulullah efendimizin huzuruna gelerek: Beni ve kocamı niçin Hicvettin ey Muhammed? Beni boynumdaki bir iple nerede gördün ki onunla hicvettin? dedi. Allah’ın Resûlü de: Vallahi seni ben hicvetmedim! Seni Rabbim hicvetti buyurdu.
Bundan sonra bu kadın onu kontrole başladı. Rasulullah efendimizi takip etmeye başladı. Zira Ebu Leheb’in karısı Ümmü Cemil Rasûlullah’ın kapı dibi komşusuydu. Leheb sûresinde de ifade ettiğimiz gibi bu çirkef kadın Rasulullah efendimizin evinin önüne, geçeceği yollara dikenler atar, yemeğinin içine toprak döker, onu rahatsız ederdi.
Rasulullah efendimize bir süre vahiy gelmeyince Ümmü Cemil: Ne o ey Muhammed! Umarım ki şeytanın seni terk etti. Sahibini görmüyorum! Her halde sana veda etmiş, darılmış! dedi. Veya öteki müşrikler de Muhammed’in Rabbi onu terk edip darılmış, onunla diyalogunu kesmiş gibi sözler ettiler de Allah’ın Resûlü buna çok üzüldü. (Besâiru-l Kur’an – Ali Küçük)]

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahiym olan Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah’ın adıyla.

1-) VedDuha;

Kasem ederim duhaya (Güneş’in dünyayı aydınlatmaya başladığı saatlere), (A.Hulusi)

01 – O duhâya. (Elmalı)

VedDuha kuşluğa yemin olsun, ağaran güne yemin olsun, sabahın en parlak anına yemin olsun. sabahın parlak aydınlığına yemin olsun. “vav” vavı kasem, yemin “vav” ı. Fakat “vav” yemin için konulmuş bir edat değil. “vav” aslında özü itibarıyla bir bağlaç. Fakat burada yemin vurgusuna sahip. Tabii ki VedDuha ile uksimu Bi’d-Duha arasında fark var. Olmasın mı yani sabahın parlak aydınlığına ben yemin ederim ile, sabahın parlak aydınlığına “vav” ile yemin olsun vurgusu taşıyan vavı kasem elbette ki bir farklılık arz ediyor.

Aslında yemin “vav” ıyla indirilen 16 sureden biri bu ve bu “vav” ile başlayan tüm sureleri alt alta dizip okuduğumuzda çıkardığımız sonuç şu oluyor. Kendisiyle yemin edilen muksemun Bih olan mesela burada Duha, kendisiyle yemin edilendir. Muksemun Bih tir. Kendisiyle yemin edilen şeyler somut, müşahhas, fiziki şeyler. Fakat Muksemun aleyh, yani kendisi üzerine yemin edilen şeyler ise metafizik, manevi ve soyut hakikatler. Dolayısıyla burada nedir kendisi üzerine yemin edilen? 3. ayet. Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ yani rabbin terk etmesi ve rabbin darılması hadisesi soyut bir hadise. Yani manevi bir olay fiziki bir olay değil. Ama yemin edilen Duha fiziki bir hadise yani güneş ışığının yer yüzüne günün ilk vaktinde en yoğun bir biçimde geldiği an tasvir ediliyor. Bir sonraki VelLeyli izâ seca da öyle, karanlığın dibini bulup sakinleşen gece şahit olsun, kuşluk şahit olsun, sabahın aydınlığı şahit olsun, karanlığın dibini bulup sakinleşen gece şahit olsun.

Gece de zamanın bir parçası olarak somut bir şey. Ama rabbin darılması ve terk etmesi soyut bir hakikat. Onun için bu yeminlerin niteliği de Kur’an da bu. Duha arasında akşamın mukabili olarak geçiyor Kur’an da. lem yelbesû illâ ‘aşiyyeten ev duhaha. (Nazi’at/46) bu ayette olduğu gibi. Yani onlar yer yüzünde sadece bir akşam ya da bir sabah kaldık zannedecekler. Yani o kadar bereketsiz geçecek ki cehennemle sonlanmış bir hayatın sahibi için ömrü, onlar bu dünyada 70 -80 – 90 yıl yaşayacaklar ama tüm hayatlarını bir akşam ya da bir sabahtan ibaret zannedecekler, çünkü bereketsiz olacak. Onun için bu ayette de olduğu gibi akşamın zıddı olarak geçiyor.

Yine udhiye diyoruz. Neye diyoruz? Kurbana. Eydül edha diyoruz Kurban bayramına, Arapçası bu, Kur’anca sı bu. Neden? Öteden beri gelenekte kuşluk vakti kesildiği için kurbanlar udhiye denilmiş, yani kuşluktan alınmış ışıkla beraber kesildiği için. Bu gece kurban kesilmeyeceği anlamına gelmiyor, bu geleneksel olarak insanların o dönemde tabii sokak lambası yok, elektrik yok, başka imkanlar yok. İnsanlar ellerinde ki bıçaklarla bir birlerini yaralamasınlar, yada zarar vermesinler diye gün ışığıyla birlikte Kur’an kestiklerini bize hatırlatıyor. Yani bir geleneği hatırlatıyor bu yoksa gece kurban kesmekte herhangi bir sakınca olduğundan değil.

Yine hepside Allah’a isnat etmezler yemini, çok ilginçtir, Mekki dir ve burada kasem “vav” ıyla başlayan tüm surelerin Mekki olmasından çıkardığımız sonuçta şudur muhatabın dikkatini sureye çekmek. Muhatabın dikkatini somut gerçeklerden maddi olmayan manevi hakikatlere çekmek, muhatabın zihnini miraca çıkarmak yani şu katı maddeler dünyasından yükseltmek. Ey insan katı maddeler dünyasında çakılıp kalma. Allah sana öyle bir yetenek vermiş ki aş bunları, zihnen miraca çık, yüksel, yücel manasına geldiğini biliyoruz.

Zariyat suresi hariç hepsinde rab ismi kullanılmış Allah’ın bu 16 surenin hepsinde Zariyat hariç, bu da çok önemli. Demek ki Allah’ın rububiyetiyle ilgili bir probleme çözüm olarak iniyor bu sureler.

Klasik tefsir yemin edilen yani muksimu Bih olan unsurların azametine yormuş bu yemini. Böyle olsaydı bizce ki isabetsiz bu namaz vaktine yemin edilirdi. Duha namaz vakitlerinden bir vakit değil. En azından namaz vakitlerinden bir vakte yemin edilirdi. Onun içinde azamet ifade etmese gerektir. Yani yemin edilen vaktin büyüklüğüne, ululuğuna, azametine delalet eder demek biraz zor görünüyor. Yine biraz önce de söylediğim gibi kendisine yemin edilen unsurların metafizik ve manevi unsurlar olduğunu görüyoruz bu yeminde.

Cahiliyeden sonraki sabaha da bir atıf var gibidir aslında. Yani sabahın parlak vaktine yemin etmekle, uzun cahiliye gecesinin ardından gelen sabaha yemin olsun veya sabah şahit olsun. Çünkü cahiliyenin karanlık gecesi insanların aslında yüreğinde ki karanlığı ifade ediyordu. Yoksa insanlar gündüzü de geceyi de görüyorlardı. Fakat eğer karanlık, eğer gece akıldaysa o aklın sahibine güneşi 24 saat batırmasanız dahi gecedir. O aklın sahibinin içindedir gece. Akıl kararmışsa, yürek kararmışsa, kalp kararmışsa gece onun içindedir. Siz gündüzü onun önüne getirseniz ne değişir ki. Yine eğer aydınlığı içine koymuşsanız, eğer insanın güneşi içindeyse, ışık yüreğinden doğuyorsa, o insanın dışı karanlık olsa ne yazar ki. İçinden aydınlanan dışını aydınlatır.

Burada problem içinden aydınlanma. Onun için de burada cahiliye karanlığının arkasından vahiyle gelen vahyin aydınlığı, vahyin ışığı. Buna dikkat çekildiğini düşünüyoruz. Zaten Kur’an da vahye bir biçimde dolaylı ve dolaysız atıfla başlamayan bir sure bulmak hemen hemen imkansızdır.

Amme cüzü tefsirinde Muhammed Abduh, güneşin yeşerttiği gibi vahiy güneşi de yer yüzünü yeşertir diye bir tefsir yapmış. Doğrusu Nil’in kenarından yapıldığı belli bu tefsirin. Doğrudur Nil’in kenarında oturuyorsanız güneş yeşerten bir şeydir, ama çölün içinde oturuyorsanız güneş kavuran bir şeydir. Evet, VedDuha konusunda söylenecek çok söz olmakla birlikte şimdilik bu kadar, yani VedDuha insanlığın kararan gecesinden vahyin aydınlığı ile çıkılan sabah şahit olsun.

[Ek bilgi-1; Burada "Duha" kelimesi gecenin mukabili olarak kullanılmıştır. Bu nedenle, "duha"dan kasıt apaçık gündüzdür. Bunun benzeri, A'raf Suresi 97-98. ayetlerde de geçmiştir: "O memleketin halkı, geceleyin uyurlarken ansızın azabımızın gelmeyeceğinden emin miydiler? Yoksa o memleketlerin halkı güpegündüz eğlenirlerken azabımızın birden bire gelmeyeceğinden emin miydiler?" (A'raf 97-98) .
Bu ayetlerde "duha" kelimesi, gecenin mukabili olarak kullanılmıştır. Bunun için "duha"dan maksat, kuşluk vakti değil, mutlak gündüzdür.(Tefhimu-l Kur’an E.A. Mevdudi)]

2-) VelLeyli izâ seca;

Sükûnet vaktinde geceye ki, (A.Hulusi)

02 – Ve dindiği zaman o geceye kasem olsun ki. (Elmalı)

VelLeyli izâ seca karanlığın dibini bulup sakinleşen gece şahit olsun. Seca; essecvu. Bu kök sağılıp sakinleşen deve için kullanılıyor. Evet, sütü sağıldığı zaman sakinleşen deve için kullanılıyor ve başka bir yerde de kullanılmıyor Kur’an da. Gecenin en sakin zamanı, en sükûnetli zamanı. Neden acaba öyle deniliyor? Yani Duhan ın arkasından gece geliyor. Bunda bir nükte var tabii ki yani hiçbir gündüz ebedi değildir şu dünyada. Yani hiçbir kolaylık sonsuz değildir. Hiçbir iniş sonsuz değildir, bir yokuş vardır. Hiçbir güzellik sonsuz değildir şu darı dünyada, mutlaka onu gölgeleyen bir şey vardır. Hiçbir sevinç sonsuz değildir, bir keder vardır, bir hüzün vardır, bir acı bir elem vardır.

Dolayısıyla bu dünyayı tasvir ediyor aslında. Bu hayatı tasvir ediyor, içinde yaşadığımız hayatın kılçıksız olmadığını, mutlaka inişleri çıkışları, yokuşları olduğunu, ama bütün bunlarla beraber hayatın güzelliğini, gecenin de bir ayeti ve ışığı olduğunu, gece var diye ışıktan vazgeçmememiz gerektiğini, gündüzün ışığının nasıl güneş ise, gecenin ışığı da ay olduğunu yani vahiy sadece gündüz değil gece de insanın önünü aydınlatır, rehberlik yapar mesajını alıyoruz. VelLeyli izâ seca ile.

Kur’ân ın hiçbir tarafında mücerret olarak yalınkat geceye yemin edilmez. Mutlaka bir vasıfla yemin edilir. İzâ seca, Velleyli izâ ‘as’ase. (Tekviyr/17) yani nerede gece gelmişse hep mutlaka bir zaman zarfıyla takyid (Kayıt ve şarta bağlanma) edilerek gelmiş. Bunun ifadesi de şu; gece sizi korkutmasın, gece görecedir, gece asli değildir, asli olan ışıktır. Işık kaynağı olandır, gece ise ışığın yokluğu halidir. Onun için geceyi mazeret kılmayın vurgusuna sahiptir.

3-) Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ;

Rabbin seni terk etmedi ve darılmadı! (A.Hulusi)

03 – veda’ etmedi rabbin sana ve darılmadı. (Elmalı)

Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ rabbin seni ne terk etti ne de sana darıldı. Aslı galeta demişler. Bir önceki rabbüke ma vedde’ake, ve mâ kalâke. Fakat fasıla gereği düştü iddiasında bulunan müfessirlerimiz olmuş. Oysa böyle bir iddia pekte isabetli değil. Bir kez rabbükenin hitap zamiri kalâ içinde geçerli. Orada geldiği için burada gelmesine gerek yok.

İkincisi eğer fasıla için, ses için ayet sonlarındaki ses için sırf bazı kelimeler veya zamirler düşseydi, değişseydi aynı surenin en sonunda yer alan 11. ayet Ve emma Bi nı’meti Rabbike fe haddis fe haddis diye bitiyor. se sesi ile bitiyor. Oysa ki ondan önceki ayet “r” sesi ile bitiyor. Tenher. Ondan bir önceki 9. ayet “r” sesi ile bitiyor takher. Bu ayette “r” sesi ile bitmesi lazım onun içinde bu kelimenin eş anlamlısı olan he haddis değil, fe habbir olması lazımdı. Yani haber ver, an dile getir haber ver şeklinde. Bu manaya gelen fe habbir olurdu. Eğer sırf ayet sonunda ki ses için bazı harfler düşmüş olsaydı. Onun için bu iddiayı pek tutarlı görmediğimiz için değinip geçiyoruz.

Vahyin bazen kesilip bazen gelmesi bir hikmete mebni olarak dile getiriliyor aslında. Başta ki duha şahit olsun, kuşluk şahit olsun. Günün en aydınlık vakti şahit olsun ve sakinleştiğince, dibini, bulduğunda gece şahit olsun. Bu üçü arasında bir irtibat olması lazım. Rabbin seni ne terk etti, ne de darıldı. Bu üçü arasında hangi irtibat bulabiliriz;açık irtibat aslında.

Vahyin doğal ara vermeleri var, fetretleri var. Dolayısıyla bu fetret garibine gitmesin gündüz de aralıksız değil. Nasıl ki senin dinlenmen için rabbin geceyi yaratmışsa insanoğlunun dinlenmesi için, yine aynı gerekçe içinde vahye doğal bir ara takdir etti. Böyle gece gündüz akacak hali yok. Veyahut ta geçmiş insanlık tarihinde vahiyler neden bazen kesildi. İşte fetreti,ü vahiy fetret dönemi diyoruz o büyük fetrete. Hz. İsa dan Allah Resulüne kadar bir fetret var. Uzun bir dönem peygamber gelmiyor, vahiy gelmiyor, bu fetretin sebebi nedir diye soracak olursan aynı şeydir, Allah’ın yasası böyledir. Yani hiçbir şey sürekli değildir, bazen Allah keser değerini öğretmek için, bazen de yağdırır manasına geliyor.

4-) Ve lel’ahıretü hayrün leke minel’ûla;

Elbette sonsuz gelecek yaşam senin için şimdikinden hayırlıdır. (A.Hulusi)

04 – ve her halde sonu senin için önünden daha hayırlı. (Elmalı)

Ve lel’ahıretü hayrün leke minel’ûla sonrası senin için öncesinden daha hayırlı olacak. Yevm ve dâr sız gelen her ahiret kelimesi Kur’an da gelecek, akıbet, sonrası manasına gelir, hem dünya için hem ahiret için kullanılır. Dolayısıyla burada da öyle kullanılmıştır. Yani hem dünyada ki geleceğin hem ahirette ki geleceğin öncesinden daha güzel olacak müjdesini içeriyor, bu ayet bir müjdedir.

Muhammedi davetin geleceğinin daha parlak olacağına dair bir müjde. Ki biz bu müjdenin aslında geriden gelen şahitleriyiz. Bırak darılmayı ve bırakmayı, yani kim diyor rabbin sana darıldı ve rabbi seni bıraktı diye. Onu bir kenara koy geleceğin, geçmişinden daha parlak olacak diyor ayeti kerime.

Rivayetlere göre bazıları vahyin doğal bir kesintisi sırasında ümmü cemil olduğunu söyleyen bir rivayet var mesela. Ebu Leheb’in karısı. Şeytanın seni terk etti demiş (haşa) Allah resulüne. Veya Mekke de rabbi onu terk etti, Muhammed’in rabbi kendisini terk etti diye bir şayia çıkmış. Öyle olsaydı Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ yerine Mâ veddehau rabbuhu şeklinde gelirdi. Yani cevap olarak bunu söyleyen 3. şahıslara cevap olarak. Rabbi onu terk etmedi şeklinde. Ama sanırım Allah resulünün bu doğal ara sırasında kendi içine böyle bir tereddüt doğsa gerek ki, acaba rabbim vahyi kesti mi şeklinde bir tereddüt Allah resulüne hitap zamiriyle hitap ediliyor Allahu alem.

[Ek bilgi; Yani senin için her gelecek bir öncekinden hayırlı olacaktır. “Ey Peygamberim âhiret senin için dünyadan daha iyidir, öyleyse hiç yaşama dünyada, hemen ölüver,” diyemeyiz. “Hiç durma dünyada” diyerek bu âyetin Rasûlullah’ı ölüme dâvet ettiğini söyleyemeyiz. ,,, Düşünün, bir kadın mutfakta doğradığı soğanın acısıyla ağlasa bile onun için üzücü ve yorucu olmaz. Niye? Çünkü bu kadın doyuma gidiyor da ondan. Az sonra doyacak ve tüm çektiklerini unutacak. Veya meselâ fakir birisinin doyuma ulaşma adına, ehlinin, çoluk-çocuğunun rızkını kazanıp, karınlarını doyurup, akşam yüzlerini güldürme adına gündüz çalışarak yorulup terlemesi zor gelmez ona. Niye? Çünkü ehlini ve kendisini doyuma götürüyor da ondan. (Besâiru-l Kur’an-Ali Küçük)]

5-) Ve lesevfe yu’tıyke Rabbüke feterda;

Elbette Rabbin sana verecek de razı olacaksın! (A.Hulusi)

05 – ve ileride rabbin sana atâ edecek öyle atâ edecek ki rızaya ereceksin. (Elmalı)

Ve lesevfe yu’tıyke Rabbüke feterda zamanı gelince rabbin sana verecek, feterda, ve sen de razı olacaksın. Rabbim zamanı geldiğinde ona neler verdi. Düşünün, Mekke de zor bir ortam, kor bir ortam. Taşlandı, hakarete uğradı, dövüldü, sövüldü, muhasara altına alındı, boykota tabi tutuldu, bir yudum su çok görüldü, canına kastedildi, arkadaşları, ashabı işkenceler altında inletildi, yurtlarını yuvalarını terk etmek zorunda bırakıldılar, etrafına acı çektirildi, sırtına işkembe konacak kadar ileri vardılar ve en sonunda kendisine başka bir yurt aramak zorunda bırakıldı. Taif lere gitti, taşlandı, ayağı kan revan içinde kaldı ve her türlü acıyı gördü, çekti ve en sonunda hicretle yurdunu yuvasını terk etti.

Bütün bunlar oldu, peki ondan sonra ne oldu? Kendisine yer yüzünü dar eden Mekke bir gün geldi fethedildi, bir gün geldi ondan evvel hicretin 7. yılında Mekke’nin reisi Mekke’de ki yaygın açlıktan dolayı Allah resulüne gelip bir şeyler dilendi. O Mekke’nin gururlu adamları Ebu Süfyan ve çevresi Allah resulünden Mekkeli açlar için bir şeyler istemek zorunda kaldı. Allah verdi yani Allah verdi ve o da Hayber’den gelen gümüş külçelerini Mekke’nin yoksullarına dağıtılmak üzere gönderdi.

Dahası Mekke’yi fethetti, dünyanın en kansız fetihlerinden biri olarak. Kendisin yer yüzünü dar eden Mekke’yi fethetti ve Mekke’nin o müşrik uluları Kâbe’nin avlusunda toplanıp, boyunlarını büküp kaderlerine razı oldular. Ve başlarına neyin geleceğini bilmeksizin beklediler ve onlara Haydi dedi İz hebu fe entüm tuleka. Gidin siz salıverilmişlerdensiniz. Yani sizi saldım, sizi bıraktım. Onlar; Sen keriym bir babanın keriym bir evladı olan keriym bir kardeşsin demek zorunda kaldılar. Düşmanları bile takdir etmek zorunda kaldı.

Kendisini kan revan içinde taşlatan Taif eline geçti, Hayber eline geçti. Kendisi vefat etmeden kurduğu devletin sınırları Avrupa büyüklüğüne ulaşmıştı. Vefatından çok değil 30 yıl sonra kurduğu İslam devletinin sınırları, bugün batıda İspanya’ya dayanmış, doğuda Çin’e dayanmış, kuzeyde Rusya ya dayanmış, güneyde ise okyanusa açılmış. Yani Allah verdi, öyle ki daha vefat etmeden yer yüzünün iki süper gücünün başında ki iki imparatora davet mektubu yazmış, yer yüzünün tüm meşhur krallarını davet etmiş ve sözü dinlenilir olmuş. Dahası yer yüzünde onun kadar sevilen bir fani olmamış. Allah şanını yüceltmişti. İşte Ve lel’ahıretü hayrün leke minel’ûla biz bunun şahidiyiz.

Ve lesevfe yu’tıyke Rabbüke feterda rabbin zamanı gelince sana verecek ve sen de rabbinden razı olacaksın.

6-) Elem yecidke yetiymen fe âva;

Seni bir yetim (babasız ve anasız) bularak barındırmadı mı? (A.Hulusi)

06 – O seni bir yetîm iken barındırmadı mı? (Elmalı)

Elem yecidke yetiymen fe âva o seni yetim olarak bulup sana sığınak olmadı mı?

7-) Ve vecedeke dâ(aaa)llen feheda;

Seni dall (Zâtî hakikatini bilmeyen) bulup da hakikate erdirmedi mi? (A.Hulusi)

07 – Ve seni yol bilmez iken yola koymadı mı? (Elmalı)

Ve vecedeke dâ(aaa)llen feheda varlığını kaybetmiş olarak, yani yoksul olarak bulup seni doğru yola yöneltmedi mi?

Şûra/51. (Hayır, Hicr/87 olacak) ayetini hatırlamak lazım. Ve lekad ateynake Seb’an minel Mesâni vel Kur’ânel Azıym. (Hicr/87)Biz sana birbirine benzer yediliyi, yani fatihayı ve azıym olan Kur’an ı verdik. Şûra/52. ayeti; mâ künte tedriy melKitâbu ve lel iymân..(Şûra/52) sen bundan önce kitap nedir, iman nedir bilmezdin diyor bu ayet. Yani burada aslında dalâl şaşırmak manasına. Yanlışı fark etmişti Allah resulü fakat doğruyu bulamamıştı. Onun için Ve vecedeke dâ(aaa)llen feheda yolunu kaybetmiş bulup seni doğru yola yöneltmedi mi buyuruyordu. Daha önce kitap nedir iman nedir bilmezdin diyen Kur’an ona doğru yolu ve sana Allah göstermişti diyor.

           8- ) Ve vecedeke ‘âilen fe eğna;

            Seni hiçbir şeyin yok iken (fakr – “yok”lukta) bulup da zenginliğe (“gına”ya) kavuşturmadık mı (El Ğaniyy kulu yapmadık mı, Âlemlerden Ğaniyy olanın kulluğunu yaşatmadık mı)? (A.Hulusi)

08 – Ve seni bir yoksul iken zengin etmedi mi? (Elmalı)

Ve vecedeke ‘âilen fe eğna seni muhtaç bulup mala tamahtan müstağni kılmadık mı. Zengin kılmadı mı diye çevirmedim. Çünkü bu manada zenginliği Allah resulü hiç istemedi ki. Fe eğna; aslında ığna, ğına servetin müteradifi değil, eş anlamlısı değil Kur’an da. Servet ayrı mal olarak gelir o. Fakat malsız ğına da mümkindir Kur’an ın ifadesi ile. Onun için Lâ temüddenne ayneyke ila ma metta’na Bihi (Hicr/88) onlara verdiğimiz geçici dünya mallarına gözünü dikme diyor Kur’an da rabbimiz. Dolayısıyla yani biz sana Kur’an ı verdik bir önceki ayetle birlikte hatırlarsak; Biz sana fatihayı verdik, Kur’an ı verdik, aziym olan Kur’an ı. Ve lekad ateynake Seb’an minel Mesâni vel Kur’ânel Azıym. (Hicr/87) biz sana fatihayı ve Kur’an ı verdik, sen onlara verdiğimiz geçici nimetlere gözünü dikme. Yani Kur’an dünyalara bedel, Kur’an servetin en büyüğü, vahiy yer yüzünden daha büyük bir servet. Onun için Kur’an elinde ya sen yer yüzünün geçici nimetlerine gözünü dikme manasına gelen bu ayetle aslında o ğaniy kılınmıştı, gönlü zengindi, dünya malına bakmazdı.

Allah resulünün bu ayeti aldıktan sonra Hz. Aişe şöyle diyor; sevdiği hiçbir şeye bir daha doyasıya bakmadı. Atları severdi, kızıl develeri severdi fakat bu ayetten sonra sevdiği bir şeye sanki ayıpmış gibi gördüğünde gözünü indirirdi diyor.

9-) Feemmel yetiyme fela takher;

O hâlde, yetime hor bakma! (A.Hulusi)

09 – Öyle ise amma yetîme kahretme. (Elmalı)

Feemmel yetiyme fela takher artık yetime asla otoriter davranma. Evet, yetim. Aslında kimsesiz demektir, tek başına yani bakanı olmayan gözeteni olmayana yetim denir.

Efendimiz öyle buyuruyor; Yetin hakkında Allah’tan korkun, Allah’tan diyor. Yine; Ben ve yetimin kefili cennette böyleyiz buyuruyor. Sahih yetimlerden ne çıkar hiç düşündük mü? Bugün biz yetimlerden sokak çocukları, kapkaççılar, caniler, tinerciler vs. çıkarıyoruz. Fakat bizim medeniyetimiz işte bu ayetlerin inşa ettiği İslam medeniyeti yetimlerden fatihler çıkardı. Afrika fatihi Musa Bin Nuseyr bir yetimdi. Endülüs’ün büyük fatihi Tarık Bin Ziyad bir yetimdi. Anadolu’nun ilk iman fatihlerinden Abdullah el Battal Antakyalı bir yetimdi. Biz yetimlerden fatihler çıkarmıştık.

Bugün Çin’de büyük bir yekün tutan, Müslüman Çin’li bir nüfus var, Uygur Türkleri değil, bunlar Çin asıllı Müslümanlar. Bu Müslümanların ilk olarak nasıl ortaya çıktığı anlatılırken meselenin, hikayenin temelinde yetimliğin olduğunu görüyoruz. Eski Çin’de yetimler satılırmış, kimsesi olmayanlar basbayağı böyle satılırmış. Müslümanlar bunu fark edince satılan yetimleri almak için vakıflar kuruyorlar, aldıkları yetimlere darül eykamlar açıyorlar, yetim evleri ve buralarda onları güzel birer Müslüman olarak eğitiyorlar, şimdi milyonlara, belki 200 milyona bali, -ki bir Çin’li Hui Müslüman’dan duyduğum rakam buydu- bir Müslüman nüfusa dönüşüyor. Bunlara Hui Çinlileri, Hui Müslümanlar deniyor.

Evet, yetimden neler çıkarmış meğerse. Yine Ahmed Dahlan isimli Endonezya’lı bir zat Mekke ve Medinede ki tahsilinden 1912 de döndüğünde Cakartanın banliyölerinden biri olan Cokça da bir yetimhane açıyor. Bu yetimhaneyle başlayan bu yürüyüş öyle bir noktaya geliyor ki, bugün Muhammediye hareketi diye bilinen bu hareketin Ahmed Dahlan’dan henüz daha 100 sene geçmeden 30 milyon müntesibi var. 10 milyon camisi var. 3.700 koleji var, 166 üniversitesi bar ve daha neleri neleri, neleri var. yani yetimden ne çıkar dememek. Yetimin velisi Allah’tır deyip eğer yetime sahip çıkarsam velisi Allah olan birine sahip çıkarım demeli. Onun için yetim üzerinde Kur’an ımız daha ilk indiği dönemde duruyor. Çünkü yetimlerin efendisi bir peygamber. Allah resulü de bir yetim. Adeta eğer Allah babasını almışsa, annesini almışsa yani o kimsesiz kalmışsa biraz da ilahi takdirin sırrı gereği kalmıştır. Siz onunla imtihan ediliyorsunuz, o da babasızlıkla imtihan ediliyor. Siz imtihanınızı güzel verin uyarısını içeriyor.

Bu ayetin Allah resulünün Hz. Hatice nin eski kocasından olan oğulluğuna kızması üzerine indiği rivayet edilir bazı kaynaklarda.

10-) Ve emmessâile felâ tenher;

İsteyeni, soru soranı sakın azarlama! (A.Hulusi)

10 – Ve amma sâili azarlama. (Elmalı)

Ve emmessâile felâ tenher isteyeni azarlama yani burada ki isteme aslında her türlü isteme, sail, hatta soranı azarlama manasına da gelir. Çünkü sual hem soru sormak hem istemektir. Se e le soru sordu, istedi ikisi eşit aynı manaya gelir. Dolayısıyla soru soranı azarlama veya isteyeni azarlama.

Fakat Kur’an bu ayette bunu ifade buyururken bunu dengeleyecek bir başka ayette de şöyle buyurur; lâ yes’elunen Nase ilhafa. (Bakara/273) Mü’minlerin vasıflarını sayarken arsızca istemezler insanlardan. Efendimiz bir seferinde sırf bu konuda sahabeden bey’ad istemişti. Hiç kimseden gücünüz yettiği sürece bir şey istememek üzere sizden bey’âd talep ediyorum buyurmuştu. Hatta bir örnek vermişti bu bey’ad talebi sırasında. Eğer siz devenin üzerinde olsanız yere düşen kamçınızı yanındakine şunu bana ver deneyecek şekilde istememek üzere Bey’ad istiyorum demişti.

Bunu anlamak için deveye binmek lazım. Deveyi ıhtırmanın ne zor bir şey olduğunu, yere düşen kamçıyı almak için deve üzerinde ki birinin ne uzun uğraşlar vermesi gerektiğini bilmek lazım. Yani mü’minler her iki şekilde de dengeli bir ahlaki zemine oturtuluyor. Bu konuda hem isteme hem de yardım etme hususunda bir denge kuruluyor.

11-) Ve emma Bi nı’meti Rabbike fe haddis;

Rabbinin nimetini, dillendir! (A.Hulusi)

11 – Fakat rabbinin nimetinî anlat da anlat. (Elmalı)

Ve emma Bi nı’meti Rabbike fe hadis ve en sonunda rabbinin sonsuz nimetini dile getir. Yani rabbinin nimetini dillendir. Buna tahdisi nimet denilir, nimeti anmak, nimeti dile getirmek. Bu bir İslami edeptir, aynı zamanda Allah’a karşı kulluk edebidir. Çünkü nimeti anmayan şükretmez, nimeti hatırlamayan o nimetin şükrünü eda etmez, nimeti unutanı Allah’ta unutur. Dolayısıyla tahdis-i nimet, nimeti dile getirmek o nimete aslında bir şükürdür, nimeti verene bir teşekkürdür.

Rabbimiz bizden ne iyilik isteyecek ki, O’nun hiçbir şeye ihtiyacı yok ki. Ama biz tahdis-i nimetle, nimeti vereni anmakla aslında Allah’ı zikretmiş oluruz. Zikir de zaten nimetin sahibini unutmamaktır. Unutmayalım teşekkür etmeyi değil, ekmeği verenin hakkıdır. Eğer ekmeği verene teşekkür etmiyorsak ekmeği hak etmiyoruz demektir. Onun için bu ayet bize tahdis-i nimeti, yani nimeti dile getirmeyi, sadece içimizden teşekkür yetmez, aklımızdan bilmemiz yetmez; onu dile getirmek etrafımızda ki insanlara içinde yüzdükleri nimeti hatırlatmaktır. Bu aynı zamanda nimetin kıymetini bilmeyenlere nimetin kıymetini bilmeleri için öğüt vermeyi de kapsar.

Dizi ağrıyan ve bundan şikayetçi olan bir insana Allah diz vermiş, heleki dizin var, var da ağrıyor diye hatırlatmak lazım. Çünkü o unutur. O dizinin olduğunun büyük bir nimet olduğunu unuttu, şimdi ağrıyı görüyor sadece. Oysaki dizi olmasaydı ağrımazdı. Başım ağrıyor, bakarsız velveleye veriyor etrafı oysa ki bir başı var da ağrıyor. Hele ki varsın, var ki ağrıyı hissediyorsun. Veya ağrıyor; sinir sistemin çalışıyor da ağrıyor, önce şükret, sonra şikayet et. Ama önce şükret. Sinir sistemin çalışmasaydı ağrıyı algılayamazdın. Ağrıyı algılamamak çok çok daha büyük bir beladır. Onun için ağrı aslında vücudun alarm sistemi, haber veriyor ben buradayım diye, beni onar diye. Dolayısıyla her şeyin içinde şükredecek bir şey bulmak. İşte tahdis-i nimetin bize hatırlattıkları.

Sadakallahul azıym. Allah hakikati söyledi. 53.24


İslamoğlu Tef. Ders. İNŞİRAH (01-8) (193-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Duha suresinden sonra Şerh suresi geliyor. 94. sure elimizde ki mushafta, fakat fakirin nüzul tertibinde 6. sırayı ihraz ediyor. Adı, açan manasına geliyor, ferahlatan, gönül açan, yürek açan. Bazı tefsirlerde inşirah ismiyle anılıyor Türkiye’de de İnşirah suresi diye meşhur olmuş. Ama bu telmihen verilen bir ad, gerçekte adı şerh suresi olmalı.

Surenin iniş zamanı tabii ki ilk surelerden olduğu için Mekke de iniyor. Hatta Duha suresi ile ayrılmaz bir biçimde yan yana duran bir sure. Dahası da var: Ata ve Ömer İbn. Abdülaziz bu iki sureyi, duha ve şerh suresini besmelesiz olarak yan yana okur, yani ikisini bir sayarlarmış. Buna da delil olarak Allah resulünün bir tek rekatta duha ve şerh surelerini yan yana okuduğunu gösterirlermiş.

Yine şerh suresinin Elem neşrah leke sadrek ayetinin, duha/6. ayetinde ki Elem yecidke yetiymen fe âva ya atıf olduğunu düşünürlermiş. Oysa ki Elem yecidke yetiymen fe âva da ki hitap zamiri gaip zamiri hüve yani yecidke, o seni buldu. Allah’a atfen olan zamir gaip zamiri, O. Oysa ki Elem neşrah leke sadrek te ki Allah’a atfen olan zamir biz yani 1. çoğul şahıs zamiri. Onun için bu ikisi bir birine bir fiil atıf sayılamaz.

Dahası; Allah resulünün bir rekatta iki sureyi okumasının tek örneği bu değil başka örnekleri de var. Mesela Kafirun ve İhlas’ı da bir rekatta ikisini birden okurdu Allah resulü. Daha başka örnekleri de var. Yani bunun bize verdiği ders bir rekatta iki sure de üç sure de okunur mesajıdır. Yoksa bu iki surenin aynı olduğu anlamına gelmez ki zaten bu konuda ittifak var. Tüm otoriteler bu iki sureyi ayrı ayrı iki sure saymışlardır Duha ve şerh suresini.

Konusu motivasyon. Daha önce de söylemiştim Hz. Peygamberi inşa eden bir sure şerh suresi ve teselli eden aynı zamanda bir sure ve surenin zirvesi Feinne me’al ‘usri yüsrâ, İnne me’al ‘usri yüsrâ (5-6) her zorlukla beraber bir kolaylık vardır, evet, evet her zorlukla beraber bir kolaylık var olmaya devam edecektir şeklindeki ayetler ki bize ve tüm zamanlara muhteşem bir ilahi müjdedir. Bu girizgâhtan sonra suremizin tefsirine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Elem neşrah leke sadrek;

Senin göğsünü açmadık mı (darlığını genişletmedik mi)? (A.Hulusi)

1 – Şerh etmedik mi senin için bağrını? (Elmalı)

Elem neşrah leke sadrek göğsünü açıp seni ferahlatmadık mı. Bu ayeti kerimenin tefsiri sadedinde kadim bazı tefsirlerimizde göğsü açmanın bir ameliyat operasyonu, yani bir cerrahi operasyon olarak tanımlandığını görüyoruz ve bunun içinde Allah resulünün küçüklüğünde melekler tarafından göğsünün açılıp kalbinin çıkarılıp yıkandıktan sonra yerine konulup göğsünün tekrar dikilip kapatıldığı rivayetine rastlıyoruz. Yani burada bu kıssadan anlaşılan bu ayette söylenilen şey bir göğüs genişletme ve ferahlatma değil bir cerrahi operasyon olarak anlaşılması lazım.

Fakat şu bir gerçek ki Elem neşrah leke sadrek ayeti kerimesi aslında Kur’an da ki inşirahla ilgili diğer ayetlerle birlikte okunduğunda bir cerrahi operasyonla alakasız, manevi bir hususu dile getiriyor. Çünkü Hz. Musa’nın dilinden yanlış hatırlamıyorsam Tâhâ suresinde ifade buyrulan Rabbişrah liy sadriy (Tâhâ/25) Rabbim göğsüme genişlik ver Ve yessirliy emriy ve işimi kolaylaştır duasında da Rabbişrah liy sadriy aynı kelime kullanılıyor. Yani göğsüme genişlik ver yerine göğsümü yar manasını veremeyiz ve Kur’an da başka yerdekullanımları da var aslında. Ki, 5 ayrı yerde müsbet, menfi hepsi de Mekke de inen surelerde kullanılıyor ve göğse nispetle kullanıldığı her yerde ister sadr, ister sudur. İster tekil ister çoğul şeklinde gelsin hiç organ olarak kullanılmıyor.

Dolayısıyla biz bunu cerrahi bir operasyona yorumlayamayız. Bize kadar zayıf rivayetlerle gelen bir takım sebebi nüzül rivayetleri, bu ayetin manasını vermede herhangi bir delil ve mesned teşkil edemezler. Çünkü Kur’an ın bütünü içerisinde bu kavramın kullanılış şekli aynı; göğsün genişletilmesi hepimiz için geçerli olduğu gibi Allah resulü için daha fazla geçerli idi. İnen ayetlerin ağılığı ve sorumluluğunun verdiği o ağır mes’uliyet duygusuyla Allah resulünün göğsü daralıyordu. Yani vahyin ağırlığı altında eziliyordu. Tabir caizse yer yüzünün en nazlım, en sakin, en sessiz, en nazik, en nazenin insanına haydi bu mesajı al ve dünyaya ilan et. Senin karşına tüm insanlık geçse de sen bu mesaj uğruna varlığını ada deniliyordu.

Kolay mı? dostları, akrabaları, yakınları, uzakları, şehri, hemşehrileri, civar yani düşman olmuşlardı. Oysa ki Allah resulünün o güne kadar hiç düşmanı olmamıştı. Hiç kimseye bir şey dememişti, hiç kimseyle takışmamıştı, hiç kimseyle kavgası olmamıştı. Böyle bir bilgi bize kadar gelmiyor. Allah resulüne vahiy gelinceye kadar Allah resulünün geçmiş hayatında herhangi bir tartışma, takışma, çatışma görmüyoruz. Kolay mı? İşte göğsün daralması bunun içindi ve bu sure Allah resulüne bir müjde olarak indi, göğsünü genişletiyordu.

[Ek bilgi; fena makamındaki muvahhid, fani olduğu ve ayrıca fani olan da her şeye karşı bir darlık içinde olduğu için Hak aracılığıyla halktan perdelenir. Çünkü yokluk, varlık kabul etmez. Nitekim, fena makamından önce de, varlık kapasitesi dar olduğu, zati İlahi varlığı kabul etmesine imkân olmadığı için de halk yüzünden Hak’tan perdelenir.
            Ama bağışlanmış Hakkani varlıkla yaratılmaya döndürüldüğü ve tafsile döndüğü zaman, artık Hakkani bir varlık olduğu için, göğsü, kalbi Hakk’ı da halkı da içine alır. İşte sadrın yani göğsün, kalbin açılıp genişlemesi budur.M.İbn. Arabi-Te’vilât)]

[Ek bilgi-2; Göğsü açmak" kelimesi Kur'an-ı Kerim'in neresinde kullanılmışsa orada kelimenin iki anlamı söz konusudur.

Birincisi En'am suresi 125. ayette olduğu gibidir. "Allah kimi doğru yola iletmek isterse onun göğsünü İslam'a açar." Zümer Suresi 22. ayette de şöyledir: "Allah'ın, göğsünü İslam'a açtığı kimse Rabbinden bir nur üzerinde değil mi?" Bu iki yerdeki "Şerh-i Sadr"dan kasıt, her çeşit zihin karışıklığından ve tereddütten temiz olarak, yalnız İslam'ın hak yol olduğuna ve İslami akide, ahlâk, kültür, medeniyet bütün ameller ve hidayetlerin kesinlikle hak olduğuna mutmain olmaktır.
           İkincisi, Şuara Suresi 12-13. ayetlerde geçtiği şekildedir. Hz. Musa'ya nübüvvet verildiği ve Firavun'un saltanatına gitmesi bildirdiği zaman Hz. Musa şöyle demiştir: "Rabb'im! Ben onların beni yalanlayacaklarından korkuyorum. Göğsüm daralıyor."

Taha suresi 25-26. ayetlerde Hz. Musa şöyle yalvarmıştır: "Rabbim! Göğsümü aç. Bana işimi kolaylaştır." Burada "göğüs açmak"tan kasıt, nübüvvet gibi büyük bir görevi yerine getirmek ve küfür güçlerine yapayalnız karşı çıkabilmek için insanda cesaret bulunmadığında, ona cesaret verilmesidir. Bu öyle bir cesarettir ki, insanın zor işe bile ne kadar zor olursa olsun tahammül edebilmesi ve Nübüvvet görevini yerine getirebilmesi için ona kuvvet verilmesidir.(Ebu-l.Al’â Mevdudi- Terfhimu’l Kur’an.]

[Ek bilgi-3; Bu âyette kalp yerine “sadr, göğüs, gönül” ün kullanılması, vesvesenin ârız olduğu yerin göğüs, gönül olması sebebiyledir.

“- İnsanların gönüllerine vesvese fısıldayanın, kötülüğe teşvik edenin şerrinden Allah’a sığınırım.” (en-Nas 5)

Vesvesenin giderilmesi, yerine başka şeyin konması, hayrı davet eden vesilelerle mümkündür ki, bu da gönlün hayırlı şeylere açılması, hayırla genişletilip güçlendirilmesiyle mümkündür.
Kalp, aklın ve marifetin yeridir. Kalbin barınağı göğüstür. Şeytan ve şeytan tıynetli ahlaksız azgınlar, insanların gönlüne girerek akıl ve marifetin yeri olan kalbi sıkıştırmaya çalışırlar. Kalp sıkıştırılınca insan itaatin lezzetini, İslam’ın tadını alamaz. Göğüs, gönül genişletilip güçlendirildiği zamansa kalp de güçlenir ve rahatlar.
            Zarfın genişliği mazrufun genişliğine sebep olur. Göğsün genişletilmesi, hal ve istikbalde, dünya ve ahirette bütün hedefleri göstererek her güçlüğü yenecek büyük bir ruh ile şaşkınlıktan hidayete, kederden sevince, sıkıntıdan genişliğe ermek, o güce kavuşturulmaktır. Hüznü gidererek, sevinç verecek şeyleri idrak için bir açma genişletmedir. Sıkıntıyı kaldıracak, gamı kederi dağıtacak geniş bir nefes aldırma şeklindeki bir sebep, bir duygu, bir ilham ile insanda olmayan veya insan tarafından bilinmeyen sevinci mucip bir şey ortaya çıkar ki, bu bir kitabı açıklamak manasına gelen şerh gibidir. Bu mana, mübalağa için, kalbin korunağı olan göğüste kullanılmıştır. Bir şeyin genişlemesi, zarfının da genişlemesini gerektirir. Bu sebeple sevince, yayılma ve genişlik, zıddına da sıkılma ve darlık denir. (A.Tekin KUR’ÂN-ı KERİM TEFSİRİ -el-İNŞİRAH SÛRESİ)]

2-) Ve vada’nâ ‘anke vizrek;

(Hakikati açarak beşeriyet) yükünü senden almadık mı? (A.Hulusi)

2 – Ve indirmedik mi senden o bârını? (Elmalı)

Ve vada’nâ ‘anke vizrek ve sırtından yükünü almadık mı. Vizr; yük, günah manasına da gelir eğer bağlamı öyle ise. Vezir diyoruz, aslında sultanın yükünü alan kimse demektir. Yöneticinin yükünü alan kimse demektir. Onun için burada vizr, yük manasına kullanılıyor. Sırtında yükünü almadık mı.

3-) Elleziy enkada zahrek;

Ki o (-nun ağırlığı), senin belini çatırdatmıştı! (A.Hulusi)

3 – Ki zâr etmişti bütün zahrını? (Elmalı)

Elleziy enkada zahrek o yük ki senin sırtını ikiye katlamıştı. Sırtına dağlardan ağır gelmişti.

Nasıl ağır gelmesin Lev enzelnâ hâzelKur’âne ‘alâ cebelin leraeytehu hâşi’an mutesaddi’an min haşyetillâh (Haşr(21) yani vahyin dağa inmesi halinde dağların toz duman olacağını haber veren bu ayet, vahyin insana inmesi durumunda insanın belini nasıl kütür kütür kütürdeteceğini söylemiş olmuyor mu. Hele bu vahyin ilk muhatabı ise.

Tâ Hâ, Ma enzelna aleykel Kurâne liteşka (Tâhâ/1-2) Tâhâ, biz Kur’an ı sana meşakkat verelim diye indirmedik. Sen zorluk çekesin, acı çekesin zorlanasın, inleyesin diye indirmedik. Demek ki bir taraftan mes’uliyetin, sorumluluğun ağırlığı, öbür taraftan da bu ağırlığı hafifletmek için rabbimizin yardımları, yüreğinden tutması Allah resulünün biz bunu görüyoruz. Şey’e bepni surete hudün ve ahavatuha demişti. beni hud suresi ve kardeşleri ihtiyarlattı. Bir gün Hz. Ebu Bekir Resulallah’a dönüp ya ResulAllah erken yaşlandın demişti de cevabı böyle olmuştu. Beni Hud suresi ve arkadaşları ihtiyarlattı. Yani beni Kur’an ihtiyarlattı.

Ne dersiniz hiç Kur’an la ihtiyarladınız mı. Allah resulünü anlamaya ne dersiniz, sahi anlayabilir miyiz acaba. Anlamaya çalışsak belki bir nebze anlarız da tam olarak anlayabileceğimizi sanmıyorum. Tam olarak anlamak için onun hissettiği o ağır sorumluluğu hissetmek lazım. Vahyin ağırlığı altında ezilen bir yürek lazım. Rabbiyle konuşuyor olmanın getirdiği o mesuliyeti hissetmek lazım. İnsanlığı sırtlanmak lazım, insanlığı yeniden doğurmak lazım, Allah’ın kullarını cehenneme koşarken görüp onların önünü kesmek için kalkan olmanın ağırlığını hissetmek lazım. Yer yüzünde bir insanı hidayete erdirmenin, yer yüzünün tamamını fethetmekten daha evla olduğunu söyleyen Allah resulü işte bunu fark etmişti, bunu söylüyordu aslında Lealleke bahı’un nefseke ella yekûnu mu’miniyn. (Şû’arâ/3) Mü’min olmuyorlar diye neredeyse kendini helak edeceksin diyor Kur’an. Bu nasıl bir sorumluluktu Allah’ım, bu nasıl ağır bir sorumluluk bilinciydi. İşte takva bu, takva gerçekten de bu.

4-) Ve refa’nâ leke zikrek;

Senin zikrini (hatırladığın hakikatini yaşatarak) yüceltmedik mi? (A.Hulusi)

4 – Ve yükseltmedik mi senin zikrini. (Elmalı)

Ve refa’nâ leke zikrek ve senin şanını, namını, adını yüceltmedik mi.

Müfessirlerimiz farklı farklı yorumlamışlar. Adını Kur’an da anarak yüceltmedik mi manasına gelir diyenler olmuş. Geleceğini önceki kitaplarda da vahiylerde de müjdeleyerek yüceltmedik mi manasına geldiğini söyleyenler olmuş. Seni alemlere rahmet ederek yüceltmedik mi manasına geldiğini söyleyenler olmuş. Kur’an da Allah ile yan yana anarak, yani bana itaat edin, Allah resulüne itaat edin, resule itaat edin ..etıy’ullahe ve etıy’urRasûl.. (Nisa/59) gibi. Allah’a itaat edin resule itaat edin gibi. Allah’ın; senin adını kendi adıyla birlikte anması Allah’ın yüceltmesi manasına gelir demişler. Yine burada peygamberlik vererek vahiy indirerek yüceltmedik mi manasına gelir demişler ki en doğrusu bu. Allah resulü Alemlere rahmet kılınmıştı. Alemler içerisinde onun adı göklerin neonlarıyla yazılmıştı. Onun içinde gerçekten de şanı yüceltmişti, yücelmişti. Namı yücelmişti. O dillere destan olmuştu.

Olmuştu değil hala oldu. Milyonlarca kadın ve erkeğin gönlünde uğruna ölünebilecek yer yüzünde kaç kişi var Allah aşkına. Allah birini yüceltirse ne olur. Bir şehri yüceltirse dağında ot bitmese de Mekke olur, insanlar göz yaşları içinde hasretle giderler. Allah bir yapıyı yüceltirse o yapı dünyanın en sıradan, en basit, en sade yapısı da olsa Kâbe gibi o insanların artık göz bebeği olur. Allah bir insanı yüceltirse AbdulMuttalib in yetimi iken bir çöl kasabasında kimsenin kendi halinde yaşayıp gitmesi durumunda kimsenin hatırlayamayacağı bir yetimi alır ve dillere destan eder, alemlere rahmet eder ve 1.400 yıl sonra dahi 100 milyonlarca kadın ve erkeğin gönlünde bir numara olur. İşte bu ayetlerin tezahürünü biz görüyoruz, yaşıyoruz.

[Ek bilgi; BİR ŞİİR
"Berk urdu Cemâlinde o ümmiyyi yetimin"
"En şaşaalı feyz-i hüdavendi hakimin"
"Bir ders-i edeb verdi ki, Ashab-ı zekâye"
"Hayret verir asar-ı fühuli hükemaye"
Muallim Naci]

5-) Feinne me’al ‘usri yüsrâ;

Bu yüzdendir ki, kesinlikle zorlukla beraber bir kolaylık vardır. (A.Hulusi)

5 – Demek ki zorlukla beraber bir kolaylık var. (Elmalı)

(Müteakip ayetle birlikte)

6-) İnne me’al ‘usri yüsrâ;

Evet, kesinlikle her zorlukla beraber bir kolaylık vardır. (A.Hulusi)

6 – Evet o zorlukla beraber bir kolaylık var. (Elmalı)

Feinne me’al ‘usri yüsrâ,(5) İnne me’al ‘usri yüsrâ o halde her zorlukla beraber bir kolaylık vardır. Evet evet, her zorlukla beraber bir kolaylık olmaya devam edecektir. Yani hayat sadece iniş değil, sadece düz değil aynı zamanda yokuşta. Hayat sadece sevinçten müteşekkil değil, hüzün de var. Hayat sadece tatlı değil acı da. Onun için zorluğu görüp de kolaylığı görmeyenler Allah’ın nimetine şükredemezler.

Nimetine şükretmesi için, hani bir önceki surede Ve emma Bi nı’meti Rabbike fe hadis (Duha/11) diyordu ya tahdisi nimet, imeti anmak için nimeti görmek lazım. Kaldı ki zorlukla kolaylık yan yana. Bakarsınız zorluğun içinde bir kolaylık var. Rabbimiz imtihanı verir, acıyı verir, ıstırabı verir, derdi verir, o derdin içinde bir de kolaylık paketler gönderir. Zorluk kapıdan içeri girerken kolaylığı kapının önünde bırakır. Eğer siz içeri girene değil de kapının önündekine de bakarsanız o zaman zorluğu görür sabreder, kolaylığı görür hamd edersiniz, şükredersiniz. Dolayısıyla hayat bu ikisinden müteşekkil.

Aslında bu ayetler bize hayatı öğretiyor. Ey Muhammed eğer Mekke de yaşadığın zorluklar olmasaydı Medine de aldıklarını hak etmiş olmazdın. Eğer Kureyş senin başına ödül koymamış olsaydı sen Medine de medeniyeti kurmaya kalkamazdın. Eğer Allah anneni, babanı, yaslandığında dedeni, yaslandığında Hatice’yi, yaslandığında Ebu Talib’i almamış olsaydı seni bizzat Allah terbiye etmezdi. Dolayısıyla her zorlukla beraber bir kolaylık nasıl var bak.

Hepimiz için geçerli değil mi? Aslında biz bütünü görmüyoruz, parçayı görüyoruz. Parçanın içinde kötü duran bütünün içinde çok güzel durabilir. Makro bütün de mükemmel durabilir. Eğer Allah’ın bak dediği yerden görseydik, baksaydık nice kötü gördüğümüz şeyler içindeki güzelliği görecek, nice zorluk saydığımız şeylerin içinde ki kolaylığı görecektik. Aslında Kur’an bir yasayı haber veriyor.

[Ek bilgi; “Elbette zorluğun yanında” halk yüzünden Hak’tan perdelenme şeklindeki ilk zorluğun yanında “bir kolaylık vardır.” Hem de ne kolaylık: Zatın keşfi ve velayet makamı… “Gerçekten zorlukla beraber” Hak aracılığıyla halktan perdelenme şeklindeki zorlukla beraber “bir kolaylık vardır.” hem de ne kolaylık: Göğsün bağışlanmış Hakkani varlıkla açılıp genişlemesi ve Nübüvvet makamı. (M.İbn Arabi-Te’vilât)]

[Ek bilgi-2; İbn Abbas şöyle demektedir: "Cenâb-ı Hak adeta, bu ayette "iki kolaylık arasında bir zorluğu yarattım. Binâenaleyh, bu demektir ki, bir zorluk, kesinlikle iki kolaylığa galib gelemez" demek istemiştir. Mukatil de, Hz. Peygamber (s.a.s)'in,

"Bir zorluk, kesinlikle iki kolaylığı yenemeyecek." dediğini ve bu ayeti okuduğunu rivayet etmiştir.
Ayetteki "iki kolaylık" ile, dünya kolaylığı, yani beldelerin kolayca fethedilişi ile ahiret kolaylığı, yani cennet mükafatının elde edilişi kastedilmiştir. Delili ise, Cenâb-ı Hakk'ın,

"De ki: "Sizler, bizim için en güzel iki şeyden birisini bekleyip duruyorsunuz..." (Tevbe, 9/52) ayetidir ki, bu "en güzel iki şey" de, zaferler kazanmanın güzelliği ile, (ölüm halinde) cennet mükafatının elde edilmesidir.

O halde, Hz. Peygamber (s.a.s)'in, "Bir zorluk, kesinlikle iki kolaylığı yenemeyecek." ifadesinden kastedilen işte budur.

…Soru; Kolaylık zorlukla birlikte olamaz. Çünkü bunlar, iki zıt şeydirler. Binâenaleyh, birarada bulunamazlar!

Cevap: Zorluktan sonra kolaylığın meydana gelişi, kısa bir zaman içinde olacağı için, bu kesin addedilmiş, dolayısıyla da, adeta "kolaylık"la birlikte imişcesine kabul edilmiştir. (F. Razi-Tefsir-i kebir)]

7-) Feizâ ferağte fensab;

(İşlerinden) kurtulunca, (esas işinle) yorul! (A.Hulusi)

7 – O halde boşaldın mı yine kalk yorul. (Elmalı)

Feizâ ferağte fensab şu halde zorluktan kurtulduğunda kolaylıktan nasibini iste, gözet. Fensab ı burada nasib olarak anlayan müfessirlerimize fakir de uydu. Dolayısıyla zorluktan kurtulduğunda kolaylıktan nasibini gözet, iste. Bir önceki ayetle bağlantılı olarak tercüme etmeyi daha uygun buldum, ama bunun en aygın alternatif tercümesi şöyle; O halde bir işle yorulunca başka bir işle dinlen. Bu da güzel bir tercüme, bu da güzel bir anlama. Çünkü İslam’da tatil yok, tebdil var. Atıl kalma yok. İnsan yorulduğunda yatarak değil, insan yorulduğunda iş değiştirerek dinlenmeli. Tabii ki uyku da dinlence, ama asıl onu söylemiyoruz. Uyku tatil değil aslında uyku ihtiyaç. Fakat boş durma zaten ta’dil atıl kalma, Arapça bir kelimedir. Onun için insan atıl kalmaz, cennette bile atalet yoktur kaldı ki dünyada olsun.

İnne ashâbel cennetil yevme fiy şüğulin fâkihun. (Yasin/55) orada insanlar sevdikleri işleri yapacaklar. Neyi seviyorlarsa sevdiğini sevdiği kadar yapacak. Yani orada da sevdiği bir meşguliyet vardır. Cennette bile atıl kalma, atalet, tembellik, boşluk yoksa dünyada nasıl olur. Dolayısıyla burada Feizâ ferağte fensab her iki mananın da bir çok derinliği var. Yani zorluktan kurtulduğunda kolaylıktan nasibini iste.

Ehlibeyt ekolüne müntesib bazı müfessirler fensab ı fensıb şeklinde okumuşlar ve yerine birini nasbet, yani yerine birini ata Halife olarak şeklinde anlamışlar ki bunun mezhebi bir okuma olduğunu söylememe sanırım gerek yok.

8- ) Ve ila Rabbike ferğab;

Rabbini değerlendir! (A.Hulusi)

8 – Ve ancak rabbine rağbet et, hep ona doğrul. (Elmalı)

Ve ila Rabbike ferğab ve sadece rabbine rağbet et. yani İyyaKE na’budu VE iyyaKE nesta’iyn. (Fatiha/5) diyorsun ya fatiha da. Madem öyle diyorsun, yalnızca sana ibadet eder, kulluk eder ve yalnızca senden yardım dileriz, o zaman rabbine rağbet et, bu sözün içini doldur. Rabbin sana rağbet etti madem bu ayetlerde,ü işte bu surenin diğer ayetlerinde, yani rabbin seni desteklemekle, duha’yı da katalım buraya; yetim bulup seni gözetmekle, yoksul bulup seni kendi kendine yeter hale, kanaatli hale getirmekle, şaşırmış bulup seni doğru yöne yönlendirmekle rabbin sana rağbet etti. seni peygamber seçmekle rabbin sana rağbet etti. O zaman sen de rabbine rağbet et manasına gelir.

Rabbim rağbetimizi kendisine yöneltsin. Bir sonraki sure tiyn suresi.


İslamoğlu Tef. Ders. TÎN SURESİ (01-8) (193-C)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Tin suresi 95. sure. Adını ilk ayetinden alıyor. İncir, veya incir ağacı manasına geliyor. Mekki bir sure, Buruç ile Kureyş suresi arasına yerleştirmiş meşhur nüzül tertipleri. Bu da yaklaşık 2. yılın sonu 3. yılın başına denk gelir peygamberliğin. Konusu ilk ayetlerinde; VetTiyni vezZeytûn,(1) Ve Tûri Siyniyne,(2) Ve hâzelBeledil’Emiyn (3)ilk üç ayetinde 4 unsur sayılır. İlk ikisi meyve bitki, ondan sonrakiler mekan. Onun içinde müfessirlerimizin otorite olanları burada aslında meyve olarak, bitki olarak sayılanların da mekana delalet ettiğini, bu dördünün de 4 ayrı mekana delalet ettiğini söylemişler ki bu surenin ilk üç ayetinin en güzel yorumu ve açıklaması da budur.

1. incir, incir ağacı çöl inciri manasına gelir. Tiyn. Hz. İbrahim’in vahiy mahalline delalet eder. Zaten bir Akdeniz bitkisidir incir ve en çok yetiştiği yerde peygamberlerin yoğun olarak geldiği bölgedir. Hz. Nuh ve Hz. Musa da aynı yerde peygamberlik yapmışlardır. Alternatif bir okuma ve yorum da Hamidullah hoca tarafından yapılır. Budanın vahiy aldığı veya ilham gelen ağaç incir ağacıdır. İncir ağacının altında otururken Buda, veya yatarken kendisine ilk vahiy veya ilk ilham gelir. Hatta bu da adını öyle alır. Çünkü budiy ağacı yaban inciri demektir. Dolayısıyla Muhammed Hamidullah üstadımız başka bazı otoritelere de dayanarak böyle bir yorum yapar ki yabana atılacak bir yorum olmasa gerek.

2. Zeytin, vezZeytûn zeytin dağı ki Hz. Süleyman mabedinin inşa edildiği mekanın ismi zeytin dağıdır. Bugün bile öyle anılır. Hz. İsa’ya vahiy inen yerdir, bölgedir aynı zamanda. Mübarek ve mukaddes bölge olarak anılır Kur’an da. Hz. İbrahim de orada vahiy almıştır.

3. Sina dağı, Hz. Musa’nın vahiy aldığı yerdir ki iki kez mübarek kılınmış bölgeyi de kapsar ..fahla’ na’leyk, inneke Bil vadil mukaddesi Tuva. (Tâha/12) ayakkabılarını çıkar, çünkü sen iki kez mukaddes kılınmış, iki kez kutsanmış Tuva, yani tıven, iki kez kutsanmış mukaddes vadidesin.

4. Emin belde, ResulAllah’ın vahiy aldığı bölge ki A. İmran/96. ayetinde oranın mübarek kılındığı ifade buyrulur. Yani bu dört yerde Kur’an da mübarek ve mukaddes kılınan yerler arasında zikredilir. Mübarek ve mukaddes kelimeleri bizzat anılarak zikredilir. Onun için aslında burada bizim şunu anlamamız gerekiyor; Bu 4 mekanı da mübarek ve mukaddes kılan şey kendisinden değildi. Mukaddesliği ve mübarekliği Allah verdi. Bunların bereketi de vahiydendi, buralarda vahiy indi, vahiy indiği toprağı, coğrafyayı, dağı bile mübarek kılarsa ey insan vahiy sana inince seni ne kılmaz manasına gelir. Çünkü şerefü-l mekan bil mekin. Mekanın şerefi orada temekkün eden şeyledir derler Araplar.

Dolayısıyla mekan kendi başına şerefli olmaz. Orada şerefli biri oturmuşsa mekan da şereflenir. Şerefli bir şey inmişse mekan da şereflenir. Ey insan vahiy senin yüreğine inerse sen de mübarek olursun, sen de mukaddes olursun manasına gelir. Şimdi tefsire geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) VetTiyni vezZeytûni;

İncir’e ve Zeytin’e, (A.Hulusi)

1 – Kasem olsun o Tîne ve o Zeytune, (Elmalı)

VetTiyni vezZeytûn İncir şahit olsun, incir diyarı şahit olsun. İbrahim’e vahyin indiği mekan şahit olsun, Nuh’a vahyin indiği mekan şahit olsun. vezZeytûn ve zeytin şahit olsun. Yani zeytin dağı şahit olsun, İsa’ya vahyin indiği mekan şahit olsun. Yine İbrahim’e vahyin indiği mekan şahit olsun. Veya incir ve zeytin şahit olsun. Eğer 4. ayetle birlikte alırsak insanın yaratılışı ile birlikte, bazıları bunu şöyle de anlamışlar; İncir çok çekirdekli, zeytin tek çekirdekli meyvedir dolayısıyla çok ve tek manasına gelir. Veyahut ta tek olan kadın yumurtası, çok olan erkek öz suyu, sperması, menizi manasına gelir şeklinde bir açıklama olmuşsa da biz bu bağlamda böyle bir açıklamayı tefsir sayamıyoruz maalesef.

[Ek bilgi; İncire, yemin ederim”; kalbin idrak ettiklerinden ibaret olup cüzilerden koparılmış külli anlamlara yemin ederim. Bu külli anlamların incire benzetilmesinin sebebi, maddi olmamaları, sırf manevi olup kendi cüzlerini kuşatmaları, nefsi güçlendirmeleri ve tıpkı çekirdeği olmayan incir gibi lezzetli olmalarıdır. İncirin çekirdeği yoktur; tamamı özdür ve taneleri kapsamaktadır. Tıpkı külliyatların kapsamında yer alan cüziyat gibi. İncir, hem gıda hem de meyve olarak bedeni besleyicidir.

“Zeytine yemin ederim.” Nefsin idrak ettiklerinden ibaret olan cüzi anlamlara yemin ederim. Bu cüzi anlamların zeytine benzetilmesinin nedeni de maddi olmaları, nefsi külli anlamları idrak etmeye hazırlayıcı etki göstermeleridir. Tıpkı çekirdeği bulunan, beslenme organlarını temizleyici olup iştah açıcı özelliğe sahip zeytin gibi.(İbn. Arabi-Te’vilat)]

2-) Ve Tûri Siyniyne;

Sîna Dağı’na; (A.Hulusi)

2 – Ve o Turi sînîne, (Elmalı)

Ve Tûri Siyniyn ulu Sina dağı şahit olsun. Dağ şahit olur mu diyeceksiniz, olur. Allah resulü bir dağa çıktığında iki rekat şahadet namazı kılardı şahit olsun diye ve Allah resulü bir dostu ziyarete gider gibi Uhud’u ziyarete giderdi hemen hemen her hafta. Hatta Sahabe bunu anlamamış ve sormuşlardı sebebini, Allah Resulü de Uhud’ün cebelün yuhibbune ve yuhibbu. Uhud dağdır ama o bizi sever, biz onu severiz demişti. Yani dağa dağ diye bakma ey insan, taşa taş diye bakma, toprağa toprak diye bakma. Şahittir, şahidindir ne yaptığına bak, onu şahit kılmaya bak. Biz, siz, insan bu dünyaya sahip olmaya değil şahit olmaya geldi mesajı var.

3-) Ve hâzelBeledil’Emiyn;

Şu emin beldeye ki, (A.Hulusi)

3 – Ve Bu beledi emîne, (Elmalı)

Ve hâzelBeledil’Emiyn ve bu emin belde şahit olsun hâzelBeledil’Emiyn Kur’an da 2 yerde gelir ve ikisinde de kesinlikle Mekke ve civarına delalet eder. Çünkü Hâze ile geldiğinde el beled mutlaka Mekke’ye delalet eder. Emin belde, neden? Çünkü Hz. İbrahim’in duasına mazhar oldu. Ya rabbi bu beldeyi beldeyi âmine kıl diye dua etti ve duası da kabul edildi. Onun için, emin belde olduğu için Kabe’nin içi putlarla dolu olduğu halde Ebrehe Kâbe’ye saldırdığında; Kâbe’nin rabbi Kâbe’yi korumuştu, emin beldeydi.

Emin belde olmasının ekmeğini en çok bu beldenin akidesine ihanet eden beldenin sakinleri yediler bu ekmeği. Ama ekmek yedikleri sofrayı da kirlettiler maalesef. Onun için onlara bu hatırlatılıyor. Siz bu emin beldenin ekmeğini yediniz, ekmeğini yediğiniz rabbinize ihanet ettiniz manası.

4-) Lekad halaknel’İnsane fiy ahseni takviym;

Gerçekten biz “İnsan”ı en güzel bir sûrette yarattık. (A.Hulusi)

4 – Ki biz insanı en güzel bir biçimde yarattık. (Elmalı)

Lekad halaknel’İnsane fiy ahseni takviym doğrusu biz insanı en güzel surette yarattık. Yani kıvamında yarattık tam olarak çevirmem gerekirse, en güzel kıvamda yarattık fiy ahseni takviym en güzel kıvamda, yani hani hanımlar derler ya kıvamında olmuş, kıvamı gelmiş. Kıvama gelmeden yoğurduğunuz hamuru eğer bir şey yapmaya kalkarsanız yapamazsınız. Kıvamı gelmemiş pastayı yedirmeye kalkarsanız olmaz, tadını alamazsınız, kabarmaz şu olmaz, bu olmaz. Onun için insanı kıvamında, en güzel kıvamda yarattı. Fakat kıvam sadece ve sadece hammaddenin en ideal olma halini temsil eder. Bir de onu son haline getirmek var ki;

[Ek bilgi; Yani, insan, içinde zulmet ve nurun birleştirilmesiyle, zıtların birleştirilip uyuşturulmasıyla dengeli bir şekilde yaratılmıştır. Böylece iki âlem arasında bir vasıta, ikisini kapsayan bir özellikte var edilmiştir. Yaratılışı düzgün, ahlakı ve sureti güzel kılınmıştır. Bunun anlamı, insanın en dengeli mizaca, en kâmil varlık türüne ve en üstün yaratılışa sahip kılındığıdır. (İbn. Arabi- Te’vilat)]

5-) Sümme radednahu esfele safiliyn;

Sonra da onu esfeli sâfîliyn’e (dünyaya/dünyasına) reddettik! (A.Hulusi)

5 – Sonra da çevirdik esfeli sâfilîne kaktık. (Elmalı)

Sümme radednahu esfele safiliyn sonra onu başlangıç noktasının en dibine döndürmüşüzdür. Biz insanı en güzel surette yaratmışızdır, daha sonra da onu başlangıç noktasının en dibine döndürmüşüzdür. Evet, bu meallendirme ve anlama fakire ait bir anlamadır. Allah en doğrusunu bilir. Neden böyle bir anlamlandırma yaptığımı izah edeceğim tabii ki. Bu insan en iyi idi manasına geliyor tabii ki insan en iyiydi. En iyi bozulunca en kötü olur. Dolayısıyla en iyi bozulmamalı.

Esfele safiliyn klasik tefsirde aşağıların aşağısına attı şeklinde anlaşılmış. Yani insanı en güzel surette yarattı rabbimiz ondan sonra da tuttu onu aşağıların aşağısına, yerin dibine soktu.

Bu anlama önceki ayetle çelişiyor kaldı ki rabbimiz niye aşağıların aşağısına atsın insanı. En güzel surette yarattığı bir varlığı niye tutsun da daha sonra tam tersine aşağıların aşağısına atsın. Burada aslında insanı en güzel kıvamında yarattı ve insana dedi ki; Bu kıvamı pişirmen için, ulaşman için senin gayretin gerekiyor. Sana akıl verdim, irade verdim, izan verdim, fikir verdim, donanımların tamamını sana verdim. Gel start noktasına seni koyuyorum, artık buradan sonrasını sen yol alacaksın. Yani kıvamda yarattım ben seni, kıvamını bulmak için aklını iradeni kullan dedi. Al bir de vahiy gönderiyorum yol haritası olarak dedi şeklinde anlamak en doğrusudur.

Delillerim var tabii ki.

1 – Bir kere riddet başlama noktası ifade eder. Burada irtededna değil radedna gelmiş sümme radednahu. Sümme irtedednahu değil. Riddet başlama noktası, irtidad ise başlangıcın daha gerisini ifade eder. Başlangıcın gerisi değil burada, start, başlama noktası.

2 – Takviym kelimesi tedric ifade eder kalıbı gereği. Yani ahseni takviym üzre yaratmışsa rabbimiz tedricen, aşama aşama o noktaya ulaşmasını, kıvamını bulmasını istiyor demektir.

3 – Üçüncüsü ve en önemlisi burada riddet in Allah’a isnat edilmesidir. Riddet Allah’a isnat edilmiştir. Oysa günah Allah’a isnat edilmez, Kur’an ın her tarafında suç, hata, günah kula isnat edilir. Riddet Allah2a isnat edilmişse biz onu gerisin geri başlangıç noktasına getirdik denilmişse burada kötü bir şey akla gelemez. İnsanı kötülüğe teşvik etmek veya kötülük noktasına getirmek akla gelmez. Ya ne gelmelidir? Başlama noktası. Yani biz onu en güzel kıvamda yarattık, kıvamını sen aklınla ve iradenle, vahiyle bul diye de yolun başına getirdik koyduk artık yarış başlamıştır. Haydi hanginiz öne geçecek hayırda iyilikte festebikul hayrat (Bakara/148) dedik, hayırlarda yarışınız. İşte bu manaya gelir ve delillerim de bunlardır.

[Ek bilgi; “Sonra onu…indirdik.” zulmet aracılığıyla nurdan perdelendiği, ahlaki rezilliklerin yanında durduğu, faziletlerden yüz çevirdiği için “aşağıların aşağısına” indirdik. Ahlak ve mertebe olarak aşağı olan dereke ehlinden daha aşağı, suret ve terkip olarak çirkin olanlardan daha çirkin, ahlak olarak daha iğrenç ve şekil ve görünüm olarak tiksindirici kıldık. Bunlar, tabiat zindanındaki ateş ehlidirler.(İbn. Arabi-Te’vilât)]

[Ek bilgi-2; Şeriat peygamberlerin sözü, tarikat peygamberlerin yaptıkları, hakikat ise peygamberlerin gördükleridir. Her üçüne sahip olan taife kamil kimseler olup yaratılmışların önderidirler. Bu ölçüye sahip olmayan taife noksanı olan kimselerdir ve dört ayaklı hayvanlardan sayılırlar.

Kesin olarak bil ki insanların çoğunda insanlık sureti olmakla beraber insanlık manası yoktur ve eşek, öküz, kurt, kaplan, yılan ve akreptirler. Bunun böyle olduğunda hiçbir kuşkun olmamalıdır. Her şehirde maddeten ve manen insan olan birkaç kişi vardır. Kalanın tümünde dış görünüş vardır, mana ise yoktur.

Allah Telâ şöyle buyurmuştur; Biz cehennem içinins ve cinden (Öyle kimseler) yarattık ki kalpleri vardır vu kalplerle idrak edemezler. Gözleri vardır onlarla göremezler. Kulakları vardır onlarla duyamazlar. Bunlar dört ayaklı hayvanlar gibidirler belki daha sersemdirler Gafil olanlar bunlardır.(Azizüddin Nesefi-İnsan-ı kamil)]

6-) İllelleziyne amenû ve amilussalihati felehüm ecrün ğayrü memnûn;

Sadece (hakikatine) iman edip imanın gereğini uygulayanlar hariç! İşte onlar için kesilmeyen bir karşılık vardır! (A.Hulusi)

6 – Ancak iman edip yarar ameller yapan kimseler başka, onlar için kesilmez bir ecir vardır. (Elmalı)

İllelleziyne amenû ve amilussalihati felehüm ecrün ğayrü memnûn işi bilenler diyeceklerdir ki çok güzel bir açıklama oldu, buraya kadar her şey güzel. Fakat şu “illa” yı ne yapalım istisna edatını? Yapacak bir şey yok, istisna edatının Arap dilinde, konulduğu dilde anlamlarından biride nihayete delalet eder. Delalet ettiği zaman ve mekanın nihayetine.

Dolayısıyla mana şöyledir nihayet, en sonunda tekamül yolculuğunda imanda sebat eden, salih amel işleyenleri kesinlikle bir ödül beklemektedir. Evet, felehüm ecrün ğayrü memnûn kesintisiz bir ödül beklemektedir onları. Yani hem başa kakılmayan, ğayrü memnun bu manaya gelir. Hem başa kakılmayan bir ödül, hem de kesintisi olmayan bir ödül. Dolayısıyla illa nın manası burada delalet ettiği zaman ve mekanın nihayetine delalet eder. Lokman/22 ayetinde de zaten bu manada kullanılmıştır. Klasik yorumda tabii ki istisna manası verilir.

7-) Femâ yükezzibüke ba’dü Biddiyn;

Bundan sonra dini (hakikat ve Sünnetullâh apaçık ortada iken) sana yalanlattıracak ne olabilir? (A.Hulusi)

7 – O halde sana dîni ne tekzip ettirir? (Elmalı)

Femâ yükezzibüke ba’dü Biddiyn öyleyse ey insan sana bu dini yalanlatan ne, neden bu dini yalanlıyorsun. Burada ki diyn kelimesi anahtar bir kelime. Allah’a borçluluk bilinci diye çeviriyorum ben bunu. Çünkü deyn kelimesinden türetiliyor. İslam İnned Diyne ‘indAllâhil İslâm. (A.İmran/19) Allah katında din İslam olduğuna göre İslam’ı nasıl tarif ederiz en doğru? Fakir şöyle tarif eder. Allah’a hakkını teslim etmenin yolunun, Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmaktan geçtiğini bilmektir. Müslüman da budur zaten. Allah’a hakkını teslim etmek için, Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmak İslam.

Bu durumda şöyle anlamamız gerekmez mi bu ayeti; Femâ yükezzibüke ba’dü Biddiyn ey insan Allah’ın hakkını yalanlamana sebep olan ne. Allah’ın hakkını neden yalanlıyorsun. Evet, Allah’a borçlu olduğun gerçeğini neden yalanlıyorsun şeklinde anlayabiliriz. Allah’a borçluyuz, hiçbir şey bize ait değil. Zaten kredi ile doğduk, iki el, iki ayak, iki göz, iki dudak, iki kol ve akıl, her aldığımız nefes, varlık, hayat her şeyimiz. Kim ödedi ki rabbimize bedelini. O zaman biz borçlu doğduk. Peki Allah borcumuzu ödememizi mi istiyor? Borç borçla ödenmez ki ödeyelim. Allah’a borcunu ödeyebilecek kimdir şu ter yüzünde.

O zaman ne istiyor? Borçlu olduğumuzu itiraf etmemizi istiyor. Borcunu inkar etme ey insanoğlu ödemiş sayayım. İşte bu.

8- ) EleysAllâhu Biahkemilhakimiyn;

Allâh hükmedenlerin en mükemmel hükmedeni değil mi? (A.Hulusi)

8 – Allah «Ahkemülhâkimîn» değil mi? (Elmalı)

EleysAllâhu Biahkemilhakimiyn şimdi söyle ey insan Allah hükmedenlerin en iyisi değil midir. Evet, şimdi söyle. Önceki ayetle birlikte okursak ilahi değerler sistemini yalanlamak Allah’ın yargısına karşı gelmek, onu reddetmek manasına gelir. Yani dini yalanlamak, aynı zamanda din gününü yalanlamak. Din gününü yalanlamak ilahi yargıyı yalanlamak, yani ilahi adaleti, adalet kelimesini Allah ile birlikte kullanmayı pek istemiyorum. Çünkü adalet insana nispet edilir Kur’an ın tamamında. Allah’a rahmet nispet edilir. Ama burada anlaşılması için kullandım, ilahi yargının en ideal oluşunu yalanlamak manasına geliyor.

Peygamberimiz bu ayetleri her okuyuşta Kur’an la diyaloga girerdi, sanki Kur’an la konuşur, sanki si fazla Kur’an la konuşurdu ve Kur’an ın sorusuna cevap verirdi, çünkü bu bir soru. Belâ ya rab, ve ene ‘alâ zalike mineşşahidiyn. Elbette ya rabbi, elbette sen hüküm verenlerin en iyisisin ve ben de buna şahidim ya rabbi derdi. Bunu sadece namaz dışında mi yapardı? Hayır namaz içinde de söylerdi. Bunu sadece bu surede mi? Hayır Kur’an da diyalog isteyen tüm yerlerde Allah resulü rabbimizle konuşur gibi cevap verirdi. Demek ki Kur’an ı okumak, yani hakkını vererek okumak, Allah ile diyaloga girmektir. Rabbim Kur’an ı böyle okuyanlardan kılsın.

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. ‘ALÂK SURESİ (01-13) (194-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ecmaiyn. Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbim hayırla başlat, hayırla tamamlat. Rabbim bize kolay getir bize güç kılma amin.

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize çağ açıp çağ kapatan Kur’an vahyinin gerçek manada çağ açıp çağ kapatan, insanlığın son çevriminde ki ebedi risaletin adı olan Kur’an vahyinin ilk inen ayetlerinin yer aldığı ‘Alâk suresini işleyeceğiz.

Vahiy; Allah insanla konuşmaya başladığında başladı. Vahiy bir gök sofrasıydı insanlığın ruhlarının önüne rabbimiz tarafından serildi acıkan ruhlar doysun diye, insan yolunu bulsun diye, kâinatın göz bebeğine çöp batmasın, kâinatın göz bebeği kör olmasın diye. İnsan yer yüzünde ki hilafet sorumluluğunu bi hakkın ifa etsin, kalfalık görevini hakkıyla yapsın diye. Zira insan ilahi rehberlik olmaksızın yolunu şaşırırdı. Eğer insan Allah’ın rehberliğini aldığınızda akıllı vahşiye dönerdi. En tehlikeli vahşi akıllı vahşi idi. Onun için rabbimiz insana ruhu üflediğinde ruh ile beraber fıtratı ve aklı verdi ve melekleri bu fıtrat ve akıl önünde yere kapanmaya davet etti. Hizmetine, emrine amade olmaya davet etti.

Aslında meleklerin yere kapandığı şey insanın cesedi değildi, insanın ölümlü tarafı değildi. Yani beşer değildi ve nefahtü fiyhi min RuhİY feka’u lehu sacidiyn. (Hicr/29) ne zaman ki ruhundan üfledim ona, işte o zaman o anda yere kapanın, secdeye kapanın emri, aslında secde edilenin beşer değil üflenen ruh, o ruh ile verilen akıl ve irade olduğunu ve secdenin de yer yüzü meleklerinin insanın emrine amade kılınması demeye geldiğini anlıyoruz.

İşte bu mana da vahiy insanlıkla yaşıttır. İlk insan, ilk vahiy. Hatta eğer kainatı “Kün” emri ile başlayan varlığı, oluşu dikkate alacaksak vahiy ilk olandır. Önce söz vardı diyen Yohanna incili doğru söylüyor. Hakikaten önce söz vardı. Eğer Allah bir şeyi yaratmayı murat ediyorsa en yekule lehu kün feyekûn. (Yasin/82) ona ol demesi yeterdi, o da oluş sürecine girer ve olmayı devam ettirirdi. Dolayısıyla vahiy aslında varlığın ilk halkasıydı. Ama biz burada vahiy ile bilincin inşasını, ilahi rehberliği anladığımız için insana olan vahyi dile getiriyoruz. Vahyin tarihinin insanlıkla yaşıt olduğunu söyledik. İnsanlığın son çevrimi vahyin de zirvesini teşkil etti. Vahyin zirvesi Kur’an vahyi idi, peygamberlerin zirvesi Abdullah İbn. Muhammed A.S. a, vahiylerin zirvesi Kur’an Hira mağarasında bir Ramazan gecesinde, bir Ramazan’ın pazartesi gününe denk gelen bir gecesinde inmeye başladı.

Abdullah oğlu Muhammed bir çöl kasabası olan ve etrafı lav kayalıklarıyla çevrili, ot bitmeyen, ırmağı olmayan, suyu olmayan, ormanı olmayan, ziraata elverişli olmayan, hayvancılığa elverişli olmayan bir vadide, Mekke vadisinde yetişti. Mekke 10.000 nüfuslu bir çöl kasabasıydı, yetimdi eşraf bir ailede dünyaya gelmişti Ben-i Haşim; Haşimoğulları ailesinden. Fakat ailenin gücü düşmüş, son yıllarda Mekke’de ki iki hasım, iki rakip güçten biri olan Mahzumoğlullarına geçmişti Mekke’nin reisliği.

İşte bu çerçeve de aile bir düşüşü yaşıyordu ve ailenin kurban edilmekten son anda kurtulan oğlu Abdullah, köken olarak Yesrip’li bir aileye mensup Amine ile evlenmiş, bu evlilikten hamile kalmıştı amine. Abdullah bu sırada 18 veya 19 yaşlarındaydı, zaten aynı yıl içerisinde de ticaret için gittiği Şam’dan dönerken doğduğu topraklara gelemeden yolda vefat etti ve geriye hamile eşini ve henüz yüzünü dahi görmediği yavrusunu bıraktı. Dolayısıyla Allah resulü babasını hiç görmedi yetim olarak dünyaya geldi.

Dünyaya geldikten sonra Ben-i Sad Bin Bekr kabilesine mensup Halime adlı bir emzikli kadın, yani emzikli bebesi olan bir süt anne tarafından süt yavru alınarak Ben-i Sad bin Bekr kabilesine götürüldü. Orada birkaç sene kaldı adet olduğu vechiyle badiye de. Çünkü Mekke’nin havası kuru ve sıkıntılı bir hava idi, küçük bebekler üzerinde aksi tesir yapıyordu.

Annesine döndüğünde doyasıya anne diyemedi Abdullah İbn. Muhammed. Çünkü rabbimiz annesini de alacaktı. Adeta seni ben terbiye edeceğim mesajıydı bu. Yani seni annene bırakmam, seni babana dahi bırakmam. Ve dedesine yaslandı AbdulMuttalib’e AbdulMuttalib’in sevgilisiydi. Onun minderine ancak o oturabiliyordu Kâbe’nin önünde ki Dâru’n Nedve’nin önüne serili minderine. Ve tam dede diyecekti ki dedesini de Allah elinden aldı.

25 yaşına geldiğinde Mekke’nin zengin ve ahlaklı dulu, daha önce kendisiyle birkaç kere ortak ticaret yaptığı Hatice Binti Huveylid ile evlendi. Bu evlilikten Allah resulünün çocukları oldu ve bunların en sonuncusu Fatıma, vahyin inişinden hemen 6 ay veya bir rivayette bir yıl önce doğmuştu. Ve işte tarihler MS. 610 yılını gösterdiğinde Mekke de insanlık tarihinin en büyük hadisesi gerçekleşti. Çağ açıp çağ kapatan bir olay bu, gerçek manada çağ açıp çağ kapatan. Karanlık çağları bitirip bitmeyen aydınlık çağları başlatan bir olay.

Allah resulüne yalnızlık sevdirilmişti. Allah resulünün daha önceden hiç şiirle uğraştığı görülmemişti, yazı yazmayı zaten bilmiyordu. Bölgede bin adamı sınıfına girmiyordu bin adamlığı iddiası hiç olmamıştı, şairlik iddiası hiç olmamıştı, kâhinlik iddiası hiç olmamıştı. Allah resulünden peygamberlik öncesinde olağan üstü bir olay sadır olmamıştı diyebiliriz rahatlıkla. Zira eğer Allah resulünden olağan üstü bir olay sadır olmuş olsaydı biz buna ne diyelim diye kara kara düşünen Mekke’nin inkârcıları Kâhin diyelim, şair diyelim, efendim mecnun diyelim, arraf diyelim deli diyelim vs. ihtimalleri ortaya atıldığında Kâhin diyelim diyene ya ne söyleyelim, biz ondan önce, biz vahiy almadan önce onun herhangi bir olayına şahit olmadık ki diye sorana Velid Bin Muğıre şöyle demişti. Kişiyi anne babasından, kavminden, kardeşlerinden, akrabalarından ailesinden kopartıyor, bundan daha derin sihir mi olur demişti. Yani demek ki hiçbir örnek bulamadılar,i eğer bir tek örnek bulsalardı Allah resulünden peygamber olmazdan önceki hayatında yaşanmış olağan dışı bir örnek, Falan zamanda falan şeyi yapmamıştı, şu olağanüstü sihir zuhur etmişti, şöyle bir sihir gerçekleştirmemiydi diye onu bahane ederlerdi.

Diyemediler, söyleyemediler. şairliğini de iddia edemediler çünkü hiç rastlamamışlardı. Din adamı da değildi, din adamıyla ilgili herhangi bir görev de ihraz etmemişti. Dolayısıyla tüccardı, ticaret yapıyordu ve el emin adını almıştı ticaretinde ki dürüstlüğünden dolayı hayatında ki dürüstlüğünden dolayı. Hem de Mekke de el emin denilen tek insandı bir başkasına bu lakap verilmemişti. Bir rivayete göre bu lakabı daha sonra ona en azılı düşmanı olacak olan Ebu Cehil vermişti. Yani düşmanları dahi onun eminliğinde müttefik idiler.

İşte geçmişi böyle olan ve geçmişinde ahlakın 1 numara olduğunu Kur’an ın tasdik ettiği biriydi Allah resulü. Ve inneke le alâ hulukın ‘azıym (Kalem/4) hiç şüphe yok ki sen muhteşem bir ahlaka sahipsin diyordu. Yine Allah resulünün geçmişinde herhangi bir dine çağırdığı, inanca çağırdığı, etrafını davet ettiğine dair hiçbir olaya rastlamıyoruz. Hatta Kur’an onun geçmiş inançlarına dair bir ifadesinde mâ künte tedriy melKitâbu ve lel iymân. (Şûrâ/52) sen bundan önce kitap nedir, iman nedir bilmezdin buyuruyordu. Ve vecedeke dâ(aaa)llen feheda. (Duha/7) Seni yolunu şaşırmış bir halde bulup o doğru yolu göstermedi mi diyordu Kur’an.

Dolayısıyla yanlışı görüyordu. Çevresinde ki olup biten yanlışlara elbette ki vicdanı dayanmıyordu, isyan ediyordu fakat o dünyanın en nazlım, en sakin, en nazik, en zarif, en latif, en sessiz insanıydı. Etrafıyla o güne kadar hiçbir hususta kavgaya giriştiği görülmemişti. Herhangi birisiyle takıştığı görülmemişti, herhangi bir nizaya daldığı görülmemişti. Mekke de herkes herkesle kavga eder, fakat Abdullah oğlu Muhammed kavgalara nihayet verirdi. Mekke de herkes birbiri ile nizalaşır, Fakat Abdullah oğlu Muhammed hakemlik yapardı. Hacer-ül Esved in Kâbe’nin duvarına yerleştirilmesi hadisesinde olduğu gibi. Dolayısıyla o hep iyiliklerde yer aldı. Hiç kavgalarda yer almamıştı hif-ul Fudul da yer almıştı çünkü faziletliler veya artıklat ittifakıydı. Kelimeye hangi anlamı yükleyeceğimize dair değişen bir mana bu. Onun için Abdullah oğlu Muhammed hayatıyla dürüstlüğüne sadece dostlarını değil düşmanlarını da hayran bırakmıştı.

İşte bu hayatın sahibi olan Abdullah oğlu Muhammed yalnızlık bana sevdirildi buyuruyor. Peygamber olduktan sonra peygamberlik geldiği dönemde ki ruh halini ifade ederken yalnızlık sevdirilmişti. Çünkü zulme batmıştı her yer kapkaraydı. Cahiliyetin koyu karanlığı insanların vicdanlarını da karartmıştı. Yoksul hakkını arayamıyordu, zalimler daha zalim, varsıllar daha varsıl, yoksullar daha yoksul oluyordu. Mazlumun hakkını arayacak bir mercii yoktu, gücü, gücü yeteneydi, kurt kanunu hakimdi. Dolayısıyla yani cahiliyenin çöl kanunu hakimdi. Cahiliyenin çöl kanunu güçlünün haklı olduğu bir kanundu. Cahiliyenin çöl kanunu sözün gücünün değil gücün sözünün üstün olduğu bir kanundu. Allah sözün gücünü üstün kılmak için vahyi indirdi ve Abdullah oğlu Muhammed’i peygamber olarak seçti, zaten peygamberleri Allah seçerdi.

Varlık kendi içerisinde bir hiyerarşiye sahipti camid varlıklar yani taş toprak gibi. Onun üstünde nebatat, bitkisel varlıklar. Onun üstünde canlı varlıklar hayvan, hayvanat. Onun üstünde insan. Ama varlık sadece görünen varlıkla sınırlı değildi ki bir de bundan ötesi vardı. Bu alemi mülke dair varlıklardı, bir de alemi misal, yada alemi Berzah dediğimiz ara aleme ait görünmeyen ve bir de onun üstünde alemi ervah vardı ruhlar alemi. Birde onun üstünde alemi melekût vardı. Bir de onun üstünde alemi lâhud ki alemlerin üstünde bir alemdi.

Allah’a ait bir alem. Görünen alemle görünmeyen alemler arasında bir geçiş noktası var mıydı, varsa neydi. Tıpkı cansız varlıklarla veya katı maddelerle bitkiler alemi arasında nasıl mercanların, resiflerin bir ara, bir geçiş noktası oluşturması söz konusuysa diğer görünen alemlerin hepsinin arasında geçiş noktaları tabir caizse dudak dudağa değen teğet noktaları varsa, peki insan da yükselirse bir üst alemin hangi dudağına değerdi. İşte bu sorunun cevabı nübüvvet idi, risalet idi. İnsan Allah tarafından seçilir ve yüceltilirse bir üst alemin dudağına değerdi onun kulağı ve o dudaktan o kulağa dökülenler vahit olurdu.

Vahiy başı gökte ayakları yerde ilahi bir hital idi. İnsanlığın önüne saçılmış, serilmiş bir gök sofrasıydı. Bu gök sofrası insanlığın saadeti için idi. Çünkü insanlık yer yüzünün ustası idi. Ustanın usta olması için önce çırak olması lazımdı ve vahiy de ustayı yetiştirecek ilahi bir inşa projesiydi. İşte vahiy orada başladı Kur’an vahyi.

Hz. Aişe ve Ebu Musa El- Eşari anlatıyorlar. Fil olayından 40 yıl sonra bir Ramazan gecesinde ilk vahiy indi. Beyhaki; rüyalar silsilesi hicretten 13 yıl önce Rebiulevvel ayında başladı diyor, 6 ay sürdü diyor bu silsile ve ondan sonra da vahiy gelmeye başladı diyor. Hicretten 13 yıl önce Miladi 610 yılının şubat ayına denk geliyor. Ondan 6 ay sonrası ise 610 yılının ağustos ayına denk geliyor yani o yılın Ramazan ayı. Dolayısıyla 610 yılının Ramazan ayının bir pazartesi gecesinde. Yani Ramazan ın son 10 günü içinde bulunan bir pazartesi gecesinde ilk vahiy indi.

Pazartesi gecesi olduğunu ResulAllah’tan öğreniyoruz, çünkü ResulAllah pazartesileri neden oruç tuttuğu sorusuna; Çünkü o gün ben doğdum ve o gün Kur’an doğdu buyurmuştu. Dolayısıyla Allah resulü ilk vahyi aldı ve işte o ilk vahiy Ikra’ ile başlayan ilk 5, bir rivayette ilk 8 ayetti. Şimdi o ilk inen vahiyleri işleyebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak;

Yaratan Rabbinin ismi (ile işaret ettiği hakikatin olan kuvveler) ile OKU! (A.Hulusi)

01 – Oku ismiyle o rabbinin ki yarattı. (Elmalı)

Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak Oku yaratan rabbin adına. Yaratan rabbin adına oku.

Melek gelmişti vahiy meleği Cebrail. Musa’ya gelen, İbrahim’e gelen, İsa’ya gelen, tüm peygamberlere gelen vahiy meleği. Bir adı da Ruh-ül Emin idi, bir adı da ruh idi. Yani söze canını üfleyen, söze hayat üfleyen, hayat soluğu veren demekti. Söz onun soluğuyla canlanıyor ilahi kelâm oluyordu.

Vahiy meleği arayış manasına gelen Hira mağaransın da ki Hiran’ın arayış anlamına gelmesi de gerçekten dikkat çekici. Çünkü daha önce Zeyd B. Amr B. Nüfeyl isimli Hz. Ömer’in amcası Muvahhit, İbrahim’in inanç sistemine inanan büyük bir insan idi ve o da o mağarada itikafa çekilmiş ve İbrahim’in rabbine ibadet etmişti. Allah resulünun peygamberliğine yetişemedi. Kardeşi Hattab tarafından -ki Hz. Ömer’in babası olur- çöle sürülmüş ve orada ölüme mahkum edilmişti.

İşet o arayış anlamına gelen Hira mağarasında Allah Resulü ilk vahyi alıyordu ve ilk vahyi nasıl aldığını kendinden öğreniyorduk.

Melek geldi ve ıkra’ dedi, oku. Ben; Ma ene bi gari dedim. Ben okuma bilmem. Böyle değil, çünkü ma nın haberi nefy ile gelmiş. Tam tercümesi bu cümlenin; Benim okumam mümkün değil.

Melek beni o kadar sıktı o kadar sıktı ki soluğum kesileyazdı ve bıraktı bir daha “oku” dedi. Ma ene bi garik dedim, benim okumam mümkün değil. Melek beni bir kez daha sıktı. Öylesine sıktı ki neredeyse ölüyordum, soluğum kesildi. Ve bıraktı; Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak yaratan rabbin adına “oku” Dedi. İşte vahiy ilk böyle başladı.

Vahyin geliş şekillerine dair Kur’an da ayet yer alır. Biz Kur’an dan öğreniriz vahyin geliş şeklini. O ayeti kerime de vahiy; Ve ma kâne libeşerin en yükellimehullahu illâ vahyen ev min veraiy hıcabin ev yursile Rasûlen feyuhıye Biiznihi ma yeşa’* inneHU ‘Aliyyün Hakiym. (Şûrâ/51)(Sadakallahul azıym.) ayetinde Allah ölümlü bir insanla başka şekilde konuşmaz Ve ma kâne libeşerin en yükellimehullah. Veyahut ta “ma” yı eğer soru olarak alırsak şöyle de çevirebiliriz ilk cümleyi; İnsanın nesi var da Allah onunla konuşacakmış ki.

Evet, ancak şu şekilde konuşur, tabii ki orada yüz yüze konuşacakmış. Yani insan neyini Allah ile yüz yüze konuşmayı bekler ki, dayanabilir mi ki buna, buna tahammül edebilir mi Allah ile yüz yüze kalmayı. Dolayısıyla Allah ile yüz yüze hiçbir ölümlü beşer konuşamaz.

Peki, nasıl konuşur ya? İllâ vahyen, ancak vahiy yolu ile konuşur. Vahiy söz dışı bildirim demektir. Kelimenin kökü iki manayı ifade eder, iki manaya gelir. 1 – Sürat 2 – Hıffet Yani hızlılık ve gizlilik. Hızlı ve gizli olana vahiy denir. Dolayısıyla gizlidir çünkü söz dışıdır. Onun için Meryem suresinde Hz. Zekeriyya ya müjdelenen çocuk üzerine, Hz. Zekeriyya’nın rabbimizden bir ayet istemesi üzerine 3 gün konuşmaması ayet olarak sunulur ve bunun üzerine 3 gün konuşmayacağını topluma şöyle izah edişi fe evhâ ileyhim şeklinde gelir. Yani onlara işaret etti. Ben 3 gün orucum söz konuşmuyorum, söz orucu tutuyorum şeklinde işaretle onlara beyan etti manasına gelir. Bu vahiy yoluyla.

İkincisi ev min veraiy hıcabin perde gerisinden.

Üçüncüsü; ev yursile Rasûlen feyuhıye Biiznihi ma yeşa’ ya da bir elçi aracılığı ile, gönderilmiş bir elçi aracılığıyla. Bu da vahiy meleğinin bizzat gelişi veya görünmesi şeklinde. İşte Allah’ın izni ile o zaman Allah’ın vahy ettiğini o melek de vahy eder. İstediğine tabii ki ma yeşa’. Allah’ın dilediği kimseye. inneHU ‘Aliyyün Hakiym Allah yücedir, hikmet sahibidir.

Ayetin böyle bitmesi tesadüf olamaz Allah yücedir vahiy hadisesi gaybidir, gayba ilişkindir. Tüm boyutlarıyla anlamaya çalışmayın anlayamazsınız. Çünkü vahiy başı gökte ilahi bir hitaptır. Bir ucu ile gaybdır. Bir ucu ile tabii ki şahadet alemine dairdir. Gaybi aleme dair ucuyla anlayamazsınız asla, aklınız ermez. O zaman bu meseleyi anlama konusunda söylediğiniz ve düşündüğünüz her şey Allah’ın Aliy olduğu gerçeğinden yola çıksın, yani yüce. Allah’ı asla kişileştirecek bir anlayış sergilemeyin vahyi anlatırken, anlarken, anlamaya çalışırken.

Bu konuda asla Allah’ı mücessem, somut bir şey gibi düşünmeyin Onun için bu bir kasis tabir caizse. Bir de Hakiym var, hikmet sahibidir. Madem öyle Allah niye insanla konuşur derseniz eğer hikmeti vardır, Allah’ın hikmeti gereğidir. Belki bu ayette ki, Şûrâ/51. ayetindeki 3 vahiy çeşidini 3 şekilde formüle edebiliriz.

1 – Görüntü ve ses yok sadece kalbe ilka yoluyla, kalbe ilka ve ilham yoluyla.

2 – Sadece ses var ama görüntü yok. Hz. Musa’ya gelen vahiy böyleydi. Ki bakara/253, Nisa/164 ve3 ‘Araf/143 ayeti kerimeleri bu bağlamda okunmalı.

3 – Hem görüntü var hem ses var. İşte ilk vahiy böyle idi, bu cinse, bu türe giriyordu. Yine Necm suresinde Allah Resulü ile vahiy meleğinin kavuşmasını anlatan 19. ayete kadar ki ayetler işte bunu işliyordu. Ve Belki İsra suresinin ilk ayetini de buna dahil etmek lazım.

İşte bu çerçevede anlarsak Vahiy meleği geldi ve bu ayeti okudu. Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak yaratan rabbin adına OKU.

OKUMAK ne demekti? Burada kıraat emri vardı. Kıratın tarifi Arapça da şudur nutkun bi-kelamin muayyetin mektubin ev mahfuzin ‘ala zahri kalbin. Harika, çok hoşuma giden bir tarif olduğu için İbn. Aşûr dan naklen aldım. Dile dökmedir. Ne şekilde? Muayyen bir lisanla dile dökmedir. İster yazılı, ister hafızaya kaydedilmiş olsun. Ama kalpte nakşedilmiş olanı kalbin üstüne yazılı ya da kayıtlı olan bir hakikati hafızadan veya o kalbin üzerinde ki yazıdan okuyarak dile getirme, bir bilinen lisan ile dile getirmeye kıraat denir. Ama anahtar burada kalbe yazılı olanı, kalbe nakşedilmiş olanı. Dolayısıyla Kur’an da vahye dair bir ayeti kerime de ‘alâ kalbik buyurur. Senin kalbin üzerine indirdik.

Demek ki Allah resulünün akleden kalbi vahyin iniş üssü idi. Onun için Ikra ne manaya gelirdi? OKU. Bunun mef’ulü yok yani tümleci yok. Ne OKU? İşte o yok, cümle tümleçsiz, okuyacağı şey yok. İşte şunu OKU, kitabı OKU, ayeti OKU, sureyi OKU. Böyle bir şey yok, sadece mücerret bir emir var. Fiil ve fail var, ama mef’ul yok. Onun içinde ihtilaf buradan çıkmış. Yorum konusunda farklı yorumlar çıkmış. Kitabı OKUma manasına gelir mi? Ama önünde bir kitap yok ki, üstelik okuma yazma da bilmez. Eğer ayeti OKU deniliyorsa doğrudur, kalbine yazılmış olan, yazılacak olan ayeti OKU manasına elbette ki gelir.

Ama ilet manasına gelir mi? Allah’u alem gelmez. Çünkü bu ayetlerde 3. şahıslardan hiç bahsedilmiyor, bir tek zamir bile yok 3. şahıslara ilişkin. Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak, Halekal’İnsane min ‘alak hitap zamiri var “k”. Ama başka bir zamir yok. Dolayısıyla o ve sen arasında gerçekleşen bir diyalog vahiy. O ve sen, başka hiç kimse girmiyor, hiç kimseye bir atıf yok. Dışarılara, insanlara, topluma, vahyi alması gerekenlere. Zaten ilk vahyi dışarı çıkar ve duyur emri Müddessir suresinin ilk ayeti ile verildi;

Ya eyyühel Müddessir, Kum feenzir. (Müddessir/1-2) ey yatan iyi kalk ve uyar. Dolayısıyla biz bu ayetleri ilet manasına geldiği yorumuna da katılamıyoruz.

Peki OKUmak nedir? Yan yana getirmek manasına gelir. ‘icma demektir. Zaten hanımların özel halleri için Kur’an da kullanılan kelimelerden biri de kümu’dur hem temizlik anına, hem de adet anına delalet eder. Aslında ‘icma burada da ortaya çıkıyor. Çünkü ikisine de delalet eder iki mananın da icma ettiği yerdir, bir araya geldiği yerdir, birleştiği yerdir, cem ettiği yerdir. Yine; Karye. Aynı köktendir. Şehre, köye, kasabaya karye denir. Neden? İnsanlar cem olduğu için bir araya geldiği için, bir arada bulunduğu için.

İşte köken olarak kelime bu manaya gelir, aslında ‘icma demektir. Topla, bağ kur, parçalar ve bütün arasında ki bağı kur, ilişkiyi kur, parçaları bir araya getir, yani parçanın bir tanesi inen vahiydir, parçanın öbürü sensin, sen de vahiysin, fiili vahiy. Yer yüzüne önce insanı nazil etti Allah sonra vahyi nazil etti. İki nazil bir araya gelmiştir. İki inzalin kavuşmasıdır vahyin insan tarafından alınması. Şu anda fiili vahye kavli vahiy iniyor Ey Muhammed. İki parça arasında bir ilişki kur. Dahası; Kâinatta vahyin bir parçasıdır, ayât-ı kâinat, kâinata yazılmıştır, o da bir kitaptır o kitabı da OKU. Dahası ayât-ı hadisat; olaylar da ayettir onları da OKU ve bütün bunları yan yana getir, bunlar arasında ki irtibatı kur, hakikatin kaynağını bul. Yani hakikatin parçalarıdır bunlar, parçalar arasındaki ilişkiyi bulmadan hakikati bulamazsın. İşte vahyi böyle oku, vahiy sana eşyayı kâinatı, olayları ve insanı nasıl okuyacağına dair bir yöntem gösterecektir, öğretecektir. Varlık ve bilgi sorusunun cevabıdır bu vahiy. Varlık ve bilgi problemini ancak Allah’ın rehberliği sayesinde çözersin ey insanoğlu ve bunun içinde Allah insanla konuşmuştur OKUmayı böyle yap demektir. Onun için OKUmanın tüm olumlu anlamları da doludur ıkra. Zaten Kur’an da Kur’an ismini bundan dolayı almıştır. OKUmak, OKUnan manasına gelir. OKUnan ama sürekli OKUnan ve OKUmanın tüm anlamlarıyla dolu olan Kur’an, Fû’lan vezninin karşılığı budur aslında. Ait olduğu mananın olumlu anlamlarının hepsiyle dolu olan manasına gelir.

Ikra’ Bismi Rabbik Rabbin adına OKU, rabbin adıyla OKU. Herkes her şeyi okuyor bilgi elde ediyor. Aslında bilginin kaynağı OKU maktır. İster okul sıralarından olsun, ister kitaplardan olsun, ister hayattan olsun, ister tecrübe yoluyla olsun, ister tefekkür yoluyla olsun. Tefekkür zihinde OKUmadır. Tecrübe gözle kulakla duyularla OKUmadır, deneyle OKUmadır. Efendim, vahiy Allah’ın indirdiği üzerinden OKUmadır. Dolayısıyla işitmek de bir OKUmadır, görmekte bir OKUmadır, dokunmakta bir OKUmadır. Yani bilginin tüm kaynaklarından bilgiyi biz OKUyarak alırız. Ama kitap, ama olay, ama kâinat, ama eşya, ama tefekkür, ama hayal, ama rüya, ama vahiy fark etmiyor. Dolayısıyla bilgi elde ettiğimiz her şeye aslında OKUyarak alıyoruz. Ama kim adına? Herkes bir bildiriyi bile adına okur. Sen bu ilahi bildiriyi Allah adına OKU, Allah’ın adıyla OKU. Bu emrin karşılığı BismillahirRahmanirRahıym dir. Rahman, Rahıym Allah adına. Onun için Kur’an OKUmaya besmele ile başlarız.

[Ek bilgi; Meselâ karşınızda oturan Hasan adlı bir kimseye: “Hasan namaz kıl” deseniz, Hasan sizin sözünüzün devamını beklemeden o anda kendisine namaz emrini verdiğinizi zannederek namaz kılmaya doğrulsa, sonra onu tutup iyice bir sıktıktan sonra yerine oturtsanız, arkasından yine: “Hasan namaz kıl” deseniz, Hasan da yine sözünüzün devamını beklemeden namaza doğrulsa, yine tutup, sıkıp oturtsanız…!

Aslında Hasan acele etmeyip biraz beklese, sözünüzün devamını beklese, ona şöyle diyeceğinizi görür: “Hasan namaz kıl, çünkü namaz insanı bütün kötülüklerden alı kor.” Aslında Hasan’a namazın önemi anlatılacakken, Hasan o anda kendisine namaz kılma emri veriyormuşsunuz gibi sözünüzün devamını beklemeden namaz kılmaya kalkıyor, siz de onu sıkıp yerine oturtuyorsunuz.

İşte aynen bunun gibi ilk zamanlar Allah’ın Resûlü vahyin ne olduğunu bilmiyordu. Allah sözüne alışık olmadığı için vahyin atmosferine giremiyordu. Çünkü Allah’ın Resûlü, vahiy nedir, Allah sözü nedir, peygamberlik, risâlet, melek nedir? Allah sözünü nasıl gönderir? Bunların hiçbirisini bilmiyordu. Halbuki bu vahyin bir parçasıydı ve Rasulullah Efendimiz biraz sabredip sözün devamını bekleseydi Allah ona Rabbinin adına, Rabbinin namına, Rabbinden gelenleri Rabbin rızasına götürücü olarak oku, buyuracaktı….

Rabbimiz peygamberine oku deseydi, emrini, vahyini sadece bu kadarla bıraksaydı ve Allah’ın Resûlü de Rabbinden aldığı bu vahyi, bu emri ulaştırması gereken toplumuna tebliğ etse ve “Oku!” deseydi, “Okuyun!” deseydi o zaman toplumuyla kendisi arasında hiç bir problem çıkmayacaktı. Yani ResulAllah’la toplumunun arası asla açılmayacaktı. Peygamberle toplumu arasında herhangi bir sürtüşme olmayacaktı. Neden? Çünkü zaten toplumda herkes okuyordu.

Bugün de öyle. Bugün de herkes okuyor. Gerçi bugüne kadar biz zannediyorduk ki bu insanlar okumuyorlar. Okumuyorsunuz diye kızıyorduk bu insanlara. Ama anlıyoruz ki herkes okuyor. ResulAllah’ın toplumunda okuyan, yazan yoktu. Belki toplumun yüzde biri okuma-yazma biliyordu, diğerleri cahildi. Eğer Allah sadece “oku!” deseydi Rasulullah da toplumundan bunu isteseydi, kesinlikle toplumla peygamber arasında bir sürtüşme olmayacaktı.

Çünkü o gün de, bugün de toplum okuyor. Ayda en aşağı 56 saat televizyonu okuyor, seyrediyor bu insanlar. Gazeteleri okuyorlar, eşyayı okuyorlar, piyasayı, reklamları, vitrinleri, ekranları okuyorlar. Yani uyku hariç sürekli okuyor bu toplum. Aynen bugün olduğu gibi o gün de okuyordu toplum. İnsanlar ne yapmaları gerektiğini, nasıl hareket etmeleri gerektiğini, hayatlarını nasıl düzenlemeleri gerektiğini bu okuduklarında buluyorlardı.

Ne yapacağız? Ne edeceğiz? Nasıl yaşayacağız? Nasıl bir eğitim sistemimiz olacak? Nasıl bir hukuktan yana olacağız? Nasıl giyineceğiz? Nerelerden kazanıp nerelerde harcayacağız? Nasıl bir siyasal yapılanmamız olacak? Nasıl bir hukuk sistemimiz olacak? Kadın-erkek ilişkilerimiz nasıl olacak? Mirasımızı nasıl paylaşacağız? Sabah kaçta kalkacağız? Soframızda neler bulunacak? Nasıl bir hayat süreceğiz? sorusunun cevabını buluyorlardı bu okuduklarından.

Allah’tan gelmeyen, vahye dayanmayan, hayata intibak imkânı olmayan, hayatta bir işe yaramayan, hayatta uygulanma imkânı, uygulanma alanı olmayan, yani okuyandan amel istemeyen, okuyucusunu amele sevk etmeyen bir okuma, okuma değildir.

Allah’ın rızasına götürücü olarak yarın mizana konulacak cinsten olmayan bilgileri okumak Allah’ın istediği bir okumak değildir. Meselâ termodinamiği öğreniyoruz veya cebir denklemleri, kimya formülleri, kurbağanın bağırsağı, Fujiyama yanardağı, Everest tepesinin yüksekliği, A.B.D’nin göllerini, filan ülkenin nehirlerini, bu nehirlerin debilerini, rejimlerini, falan ülkelerin rejimlerini, falan ülkenin iklimini, falan bölgenin yollarını öğreniyoruz. Bunlar bizden hiçbir amel istemeyen, bizi amele sevk etmeyen, yarın mizanımıza konulmayacak boş bilgilerdir. Üstelik de beyinler bunlarla dolduruldukça oralarda Kitap ve Sünnete yer bırakmayacak boş şeylerdir.

Allah’tan gelen bilgileri Allah adına, Allah namına, Allah’a götürücü bir niyetle değil de başka maksatlarla okumak da boştur. Meselâ adam âyet okuyor doktora adına, hadis okuyor diploma adına, Kur’an öğreniyor sosyal bir statü adına, tefsir okuyor bilir desinler adına, feraiz öğreniyor paylaşım konusunda bana müracaat etsinler adına. Onunla yeryüzünde Allah’ın feraiz yasalarını hakim kılmak adına değil, okuduklarını amele dönüştürmek adına değilse bu da Allah’ın istediği bir okumak değildir.

Soruyorum okumaya giden çocuğa: “Evlâdım niçin okuyorsun? Bu okula niye gidiyorsun?” Çocuk diyor ki, “adam olmak için okuyorum.” O zaman diyorum ki ona: “Peki yavrum baban o okulda okumuş mu?” “Hayır” diyor. “O zaman baban o okulda okumamış diye adam olmamış mı? Yani şimdi baban adam değil mi?” deyince yavrucak başını eğiyor. Demek ki o okulda okuyan adam olmuyor. Adam olmak için değil, Müslüman olmak için okunur. Okumadaki temel hedef iyi bir Müslümanlık olmalıdır.

Ama öyle olmamış. İnsanlar Kur’an okumayı böyle anlamamışlar. Nasıl olmuş? Kur’an okumak denilmiş, tamam birisi mücerret tilâvet etmiş, okunan şeyle ilgi kurulmamış, ne olduğu, ne dendiği, ne istendiği anlaşılmaya ve gereği yerine getirilmeye çalışılmamış. Peygamberin kesin nehyine rağmen bu okuma gırtlaktan aşağıya inmemiş, ama buradan yukarısında mest olunmuş, kendinden geçilmiş, güzel de okumuşlar kendilerince, ama bu Kur'an okuma olmamış. Halbuki Kur’an okumak, okuduğun âyet senden namaz istediğinde veya senden şöyle bir hayat programına geçmeni öğütlediğinde hemen onunla ilgi kurmandır, değilse onun adına okuma denmeyecektir.

Biz sadece Kur’an’ı okuyoruz ama onu kendi aramızda ders haline getirmiyoruz. Okuyoruz ama okuduğumuz âyetlerin ne anlama geldiğini, bizden nasıl bir hayat istediğini anlamaya yanaşmadan okuyoruz. Okuyoruz ama okuduğumuz âyetlerle hayatımızı düzenleme kavgası vermiyoruz. Buna da okuma denmez zaten.
Hz. Ali efendimiz buyurur ki: “Anlamayarak yapılan ibadette ve düşünülmeden gerçekleştirilen kıraatte hayır yoktur.”

Öyleyse Okuma = Okuma + Başkasına anlatma + Uygulama, yani okunanı yaşama, okunanla hayatı düzenleme + Samimiyettir diyebiliriz.

Öyleyse namazlarımızda düşüne düşüne, yavaş yavaş, anlayarak Kur’an okumalıyız. Çünkü Allah öyle diyordu:
“Ağır ağır Kur’an oku!” (Müzzemmil/4)Yavaş yavaş, tertil ile, mânâya nüfuz ederek, düşüne düşüne Kur’an oku. Tedebbürle, tefekkürle oku. Ne denildiğini, ne istendiğini anlayarak oku. Anlamak üzere, yapmak ve yaşamak üzere oku. Allah’ın dediklerini hayata hakim kılmak üzere oku. (Besâiru-l Kur’an-A.küçük)]

elleziy halak O ki yarattı. Elleziy halâka. Şöyle de gelebilirdi; Ikra’ Bismi Rabbikel Hâlık yani isim sıfatla gelebilirdi. İsim sıfatla gelmemiş, fiille gelmiş elleziy hâlak. İsim sıfatla, yani rabbikel Hâlık şeklinde gelseydi farklı olurdu tabii ki. Ama fiille gelmiş. Fiille isim arasında ki fark belli. İsim Camid dir, donuktur, sabittir. Fakat fiil hareketlidir. İsim Allah’ın zatına dairdir, fiil Allah’ın fiiline dairdir. Vahiy Allah’ın fiili sıfatlarının tecellisidir ve Allah bir fiil müdahale etmiştir varlığa, kâinata, insana, hayata. Allah’ın hayata müdahalesinin eseridir bunu ima eder başta.

Dahası Elleziy Hâlaka. Fiil, istimrar bildirir ve tabii ki teceddüt bildirir, yenilenme. Tabii ki tekâmül bildirir, çünkü Allah’ın yenilemesi aynı zamanda kemale ulaştırmasıdır. Kemale ulaştırmak terbiye işidir. Terbiye zaten aşama aşama bir şeyi yaratılış amacına ulaştırmak demektir. O zaman burada vahyin maksadı da anlaşılmış oluyor. Ikra’ Bismi Rabbikelleziy halak ile OKU yaratan rabbin adına emri ilahisi aslında ilahi terbiyenin bir unsuru olarak oku. Allah seni terbiye etmek istiyor ey insanoğlu. Vahyi böyle OKU. Vahyi ilahi terbiyenin bir numaralı unsuru olarak OKU. Vahyin amacını doğru OKU ey insan, Allah senin hayatına müdahil oluyor ki, ebedi saadete kavuşasın diye. Eğer Allah rehberlik yapmazsa sen yolda şaşa kalırsın ey insan. Yolu bulamaz, yolu kaybeder yola yatar yolu satar veya şarampole düşersin ey insan. Aslında Cehenneme gitmek, cennete gidememektir ey insan. Allah seni cennet için yarattı. Cenneti de senin için yarattı ve istiyor ki ebedi saadete eresin. Fakat bunun için rehberlik lazımdı, rehberliği de indirdi. O rehberliği doğru OKU ey insan. Allah’ın senin için yarattığını doğru OKU, niçin var olduğunu doğru OKU, amacını doğru OKU, bilgiyi nasıl alacağını doğru OKU, bilgiyi en güzel ve en doğru şekilde nerden elde edebilirsin bunu doğru OKU. Elde ettiğin bilgiyi doğru olarak nasıl üretebilirsin ve nasıl iletebilirsin. Yani epistemolojik sorunlarını, modernlerin ifadesi ile nasıl çözersin, var oluş sorunlarını nasıl çözersin işte Allah sana onu öğretiyor. Ey insan elleziy halak ın çağrıştırdığı bir çok şey var, ilk olarak bunu söyleyebilirim.

2-) Halekal’İnsane min ‘alak;

İnsanı Alak’tan (kan pıhtısı; genlerden) yarattı. (A.Hulusi)

02 – İnsanı bir alâktan yarattı. (Elmalı)

Halekal’İnsane min ‘alak insanı yarattı, min ‘alak, ‘alaktan yarattı. Yine elleziy Halaka, halakal insan. Ellziy halaka da da mef’ul yok. Halaka külle şey’ olabilir mi? Mümkindir, belki en doğrusu da budur. Her şeyi yarattı. Çünkü bir sonraki ayette insanın yaratılışı ayrıca dile getiriliyor. Demek ki yaratan Rabbin adına oku, her şeyi varlığı var eden Rabbin adına oku manasına geliyor. Varlığı var eden Rabbin adına oku. Çünkü halaka nın mef’ulü de yok. Onun için biz bunu her şeyi yarattı, ama her şeyin içerisinde özel bir şey yarattı.

Kim o? El İnsan, İnsanı yarattı. Çünkü insan çok özel merdüm-i dide-i ekvân, Kâinatın göz bebeği Ahsen-i Takvim, bir önceki derste işledik ya, en güzel kıvamda yaratılan varlık Ve lekad kerremna beniy Adem.. (İsra/70) ademoğlunu biz mükerrem kıldık yani Aziyz kıldık, ikram edilmiş kıldık. Kat kat ikram ettik manasına gelir çok temelde, tek kat değil kat kat. Dolayısıyla Hz. İnsandan bahsediyor Kur’an. İnsan kâinatın göz bebeği. Allah kâinatın gözüne çöp dürter mi, veya dürtülmesine izin verir mi, kâinatın gözü kör olsun ister mi. Onun için merdüm-i dide-i ekvân olan insanın, yani kâinatın göz bebeğinin hep görür halde olmasını istiyor, uyanık olmasını istiyor, diri olmasını istiyor, kendini gözetmesini istiyor, nefsi üzerine basiret olmasını istiyor ‘alâ nefsihi basiyra. (Kıyamet/14) dolayısıyla düşmanı tarafından avlanmasın istiyor. Şeytan ve egosu tarafından avlanmasın istiyor. İşte onun için insanın yaratılışına özel dikkat çekiyor; Halekal’İnsan

Neden yarattı? Min ‘alak. Öncelikle minel ‘alak değil, belirlilik takısıyla gelmiyor yani aklınızın ermediği bir şey bu. ‘alaka; alaka oradan gelir, alaka kuran demektir, ilgi kuran, yapışan, tutunan, asılan, bitişen manasına gelir. Bunu embriyo olarak tefsir etmiş alimlerimizin hemen hemen tamamı yani emriyolojik düzenin ilk safhası, insanın anne karnında oluşum sürecinin ilk safhası olarak tefsir etmişler. Onun için embriyo ya da ‘alaka, ya da hücre manası verilmiş.

Fakat buna itirazım var, bu mana isabetli değil gibime geliyor. Zira bu ayetlerde insanın embriyolojik yaratılış süreci anlatılmıyor, bu ayetlerde insanın maddi değil manevi tarafı anlatılıyor. İşte anahtar kelimeler belli; ıkra; OKU. Rab, halaka, yaratma, ekram; en keriym olan, ikram sahibi rab. Alemle, taliym; Öğrenme. Bil kalem; Kalem. Bakınız ilk inen vahyin anahtar kelimelerini saydım. Bu anahtar kelimeler insanın cesedine, bedenine değil, insanın manevi tarafına dairdir hepsi.

O zaman niye bu istisna olsun. ‘alak neden embriyo olsun. İnsanın anne karnında ki yaratılış sürecine dahil olsun. Kaldı ki ‘alak kelimesine kök anlam olarak elimizdeki en güzel etimolojik lügat olan İbn. Faris’in mekais-ül lüga sı şu manayı vermiş; Çok ilginç, el hubbül lazım lil kalb. Kalp için gerekli olan sevgi. ‘Alak; sevgi ve alakadır. Allah insanı sevgiden yaratmıştır, alakadan, ilgiden yaratmıştır.

Bu sadece yaklaşık bir yorum olsun diye yapmadım delillerim var. Bir kere burada eğer ‘alak embriyo ile ilgili olsaydı ceninin rahimde ki embriyolojik süreçlerinden birini ifade etseydi insana tahsis edilmezdi. Halakal insan; burada insana tahsis ediliyor. Çünkü embriyolojik süreç sadece insanla alakalı değil ki tüm memeli canlıların embriyolojik süreci aynıdır, niye insana has olsun ki. ‘alak, mudğa, ızam yani anne karnında, anne rahminde bir ceninin oluşum süreçleri tüm memeli canlılarda aynıdır, insana has değildir ki. Oysa ki bu ayet insana has bir yaratılmadan söz ediyor. İnsana özgü olan tamamen insanı insan eden o özel durumdur ve işte insanı sevgiden yarattı manası bunun için tercihe şayandır. Bunun için bu manayı veriyoruz. Allah insanı sevgiden yarattı.

3-) Ikra’ ve Rabbükel’Ekrem;

Oku! (Çünkü) Rabbin Ekrem’dir! (A.Hulusi)

03 – Oku, o keremine nihayet olmayan rabbindir. (Elmalı)

Ikra'; OKU. Te’kit bu, yani insanı sevgiden yarattı Allah, madem ilgiden yarattı, madem kendisi ile ilgi kursun, alaka kursun diye yarattı. Yani ilgi duydu Allah insana ki Allah kelimesinin tüm kombinezonları sevgi manasına gelir. E le he, le ve he, ve le he, ve he le, he le ve, le ve he ne kadar kombinezon varsa hepsinin son anlamı sevgidir. Onun içinde Allah sevgisinden yarattı. O zaman OKU. Yani adeta Allah insan ilişkisinden dolayı OKU. OKU mak içinde eşya, parçalar arasındaki ilişkiyi bul. Ka ra e de; yan yana getirip ilişki kur manasına gelir zaten. Ka ra ne kökünden de türediğini söyleyenler olmuş, hangi kökten türerse türesin mana aynıdır. Yan yana getirdi dizdi, yani anlamsız harfleri yan yana dizerek anlamlı kelime oluşturdu.

Hadise budur, onun için Allah ilgi kurmanı istiyor ey insanoğlu, seni ilgiden yarattı, sevgiden yarattı, sen de o zaman ıkra, ıcma; sen de ilişki kur, parçalar arasında ki ilişkiyi keşfet ve bütünü anla. Allah’ın seni neden var ettiği üzerinde dur.

ve Rabbükel’Ekrem değil mi ki rabbin ikram sahibidir ve senin rabbin en keriym olandır, ikramı sonsuz olandır. Evet, ekram ile geldi. Burada kemal sıfatına geldi. Daha önce fiil sıfatları ile gidiyordu, Allah’ın ef’aliyle. Halaka Allah’ın ef’alindendir fiillerindendir. Ama El Ekram Allah’ın kemal ismidir. Yani en çok ikram eden. Aslında keriym türünün en seçkin olanına denir.

İnsan da keriymdir biliyor musunuz? Neden? Türünün en seçkini olduğu için. Fakat asıl insanın kerameti Allah’tan kaynaklanır. Ya eyyühel’İnsanu ma ğarreke BiRabbikelkeriym. (İnfitar/6) ey insanoğlu bu kadar cömert olan rabbine karşı seni böyle gururlandıran ne? Elleziy halekake.. ki seni, O yarattı. Fesevvake sana yaratılış amacını O yükledi, tefsiye etti fe’adelek (İnfitât/7) seni dengeli, bir biçimde yarattı. Duygu-düşünce, ceset-ruh, madde-mana, dünya-ahiret. Bak dengesizlik var mı? Fiy eyyi suretin ma şâe rekkebek. (İnfitâr/8) ve seni dilediği surette terkip etti ey insan. O zaman bu kadar cömert olan rabbine karşı niye küstahsın diyor.

Onun için Kur’an kerim diyoruz bakınız, Kur’an ın kendisine verdiği sıfattır bu. İnneHU leKur’ânun Keriym. (Vakıa/77). Neden? Türünün en iyisidir de onun için. Cebrail için Keriym sıfatı kullanılıyor. Neden? Türünün en iyisidir. Allah resulü için, yani rasulün keriym. İnsan da keriymdir Ve lekad kerremna beniy Adem.. (İsra/70) çünkü türünün en iyisidir, canlılar türünün en iyisidir. Onun için Allah ikram ettiği için böyle oldu. Rabbükel’Ekrem

4-) Elleziy ‘alleme BilKalem;

O ki, (O Rabbanî özellikleri ve genetiğini) Kalem olarak öğretti (programladı)! (A.Hulusi)

04 – Kalem ile öreten de. (Elmalı)

Elleziy ‘alleme BilKalem O ki kalemle öğretti. Talime geldik, Allah’ın öğretmesine geldik. Dikkat buyurun öğretme Allah’a atfedilir Kur’an da. Er Rahmân. (Rahman/1) O sonsuz rahmet sahibi olan Rahman var ya; Allemel Kur’ân.(Rahman/2) Kur’an ı O öğretti. Halekal İnsân. (Rahman/3) insanı O yarattı. Allemehül beyân. (Rahman/4) insana kendini ifade etmeyi, yeteneğini O verdi. İnsana beyanı talim etti, öğretti.

Yine Bakara suresinin başında ki Adem’in halife seçilmesi, atanması ayetlerini hatırlayalım; Ve alleme AdemelEsmâe küllehâ.. Adem’e isimlerin tamamını öğretti sümme aradahum alelMelâike sonra onları meleklere arz etti fekale enbiûniy BiEsmâi hâülâi in küntüm sadikıyn (Bakara/31) eğer sözünüzün arkasında duruyorsanız şunların isimlerini bana söyleyin dedi. İşte Ta’lim-ul esma nedir? Eşyaya isim verme yeteneğinin verilmiş olması insana. İbn. Cinni’nin güzel, isabetli teşhisi ile konuşursak. Yani insanın eşyaya isim verebilme yeteneği. Meleklerin bu yeteneği yok, ama insanın var. Onun için melekler insana secde etti yani itaat etti.

Peki insana bu yeteneği insan mı yarattı (Haşa) insan mı icat etti. İnsanın bilgisi ‘Ibdai bilgi değildir verilmiş bilgidir. İnsanın bilgisi kendi yarattığı sonradan yoktan var ettiği bilgi değildir, Allah tarafından verilmiş bilgidir. Dolayısıyla Kur’an da insanın bilgisine atıf yapılan yerlerde Talimullah; Allah’ın insana öğretmesi geçer burada olduğu gibi insana öğretmiştir.

Ama ilginçtir değil mi. bilginin sana değil Allah’a nispet ediliyor fakat enbiûni, inba ise Adem’e atfediliyor, Adem’e nispet ediliyor. inba, haber verme, bilgi verme Allah’a, haber verme insana. Allah’ın bilgi verdiği o bilgiyle haber verir de onun için. Yani ey insan Allah bildirmeseydi sen kendiliğinden asla bilemezdin, bilmeni Allah’a borçlusun. Çünkü bilme yeteneğini sana vermeseydi bilemezdin. Akıl vermeseydi bilemezdin. İşte burada ki ıkra, aslında sana verdiğim akıl nimetini kullan ve varlığı bir kitap bil. Her gördüğün şeyi, her aklına gelen şeyi bir kitap okur gibi oku ve hakikati illet ve gayesini bul demektir.

Elleziy ‘alleme BilKalem kalemle öğretti. Kalem burada aslında yazı araçlarını ifade eder. oradaki “B” isak içindir, yani yazı araçlarına delalet eder, yazıyı öğrendiğimiz, hatta bilgi araçlarına delalet eder. Bilginin öğretilme araçlarının tamamını kapsar bu kalem. Yani sadece Allah size öğrenmeyi öğretmedi, öğrenmeyi nasıl, hangi araçlarla yapacağınızı da öğretti manasına gelir.

5-) Allemel’İnsane ma lem ya’lem;

(Yani) insana bilmediğini talim etti. (A.Hulusi)

05 – O insana bilmediği şeyleri öğretti. (Elmalı)

Allemel’İnsane ma lem ya’lem ve insana bilmediğini öğretti. Evet, ve insana bilmediğini öğretti. İnsan nerden geldim, nereye gidiyorum, niçin yaratıldım suallerine asla çanak çömlekle cevap bulamaz. Kazı yaparak cevap bulamaz, bunlar varlık sorusudur. Varlık sorularını sormayan zaten bu mana da insan olma hakkını vermiyor demektir. İnsan olma hakkını veren bir insan bu soruları sorar, sorduğunda da Allah’ın kapısı önünde gelir durur. Çünkü bu soruların cevabı Allah’tan başkasında değil, Allah verir. Ya rabbi ben neden varım, nereden geldim, dünüm ne, tamam, babamdan, annemden, o da babasından annesinden, o da babasından annesinden.

İyi de nereye kadar? O nereden en sonunda ulaşacağımız şey nerede? İşte cevabını Allah’tan alabileceğiniz sorulardır varlık sorusu. Ve rabbimi öğretmiştir insana bilmediğini. Allah’ın öğretmesi;

Bilginin iki türü var; Huduri bilgi, husuli bilgi Huduri bilgi alt yapı, Husuli bilgi üst yapı. Huduri bilgi verilen, husuli bilgi elde edilen yani edinilen. Huduri bilgi insan doğuştan yüklenen, hakkedilen, adeta fıtratına kazılmış olan bilgidir. Bu bilgi arasında bedenimizin, organlarımızın nasıl işleyeceğine dair bilgi de yer alır. Mesela kalbimiz nasıl çalışacağını kimseden öğrenmez. Aklımız nasıl çalışacağını kimseden öğrenmez. Ellerimiz ve ayaklarımız nasıl çalışacağını kimseden öğrenmez. Kan dolaşımımız nasıl gezeceğini kimseden öğrenmez. Bebek hiçbir şey bilmiyorken kalp her şeyi bilerek doğar. Bebek hiçbir şey bilmiyorken sinir sistemi her şeyi bilerek doğar. Bebek hiçbir şey bilmiyorken ateşi altından ayırt edemez kadar cahilken insanoğlunun lenf sistemi, dolaşım sistemi, sindirim sistemi ne yapacağını çok iyi bilir. Yani yaşlandığında ilave edeceği hiçbir şey yoktur bu sistemin kendisine. Daha doğuştan mükemmel bilgiye sahiptir.

Hatta bilinç bedene takıldığında beden işlevini tam yapamaz. Mesela bilinçle kalbi yönlendirmeye çalışalım kalp tekler. Bedenin organları ve sistemleri en güzel bilinç dışı çalışır. İşte huduri bilginin bir parçası budur.

Huduri bilginin daha diğer parçaları da var. mesela bir insan aklını kaybettiğinde elindeki lokmayı burnuna götürmez. Hiçbir deli ensesine lokma götürmez. Kulağına lokma götüren, yiyecek götüren deli yoktur. Elindeki yiyeceği deli de ağzına götürür bu huduri bilgidir. Aklını kaybetse de huduri bilgiyi kaybetmemiştir.

Sonradan elde edilen bazı bilgiler yani husuli bilgiler, huduri bilgilerin yanına konulabilir mi? Konulabilir. Israr ve tekrar ile edinilmiş olan bilgilerden bazıları meleke haline dönüşür, melekleşirse huduri bilgi gibi insanda sabit bir bilgi haline dönüşür. İşte o zaman insan ileri yaşlarda bunasa da, aklını kaybetse dahi onları kaybetmez. Mesela kardeşini, hatta öz evladını bile tanıyamayacak duruma gelen öyle hastalar vardır ki bir ömür boyu iman ederek işlediği ibadetleri terk etmez, unutmaz. Hanımını unutan bir arkadaş tanıyorum hafız-ı Kur’an dı, Kur’an dan bir tek ayeti unutmadı. Dolayısıyla ısrar ve tekrar olması terbiyenin de bu anlama gelir. İşte Allah’ın tespih edilmesindeki temel espri de budur, yani huduri bilgi haline gelmesi husuli bilginin.

İşte bu nokta da Allemel’İnsane ma lem ya’lem ayeti kerimesi doğru anlaşılmalıdır. İnsana bilmediğini öğretti. Hem huduri bilgi ile, hem husuli bilgi ile. Hem bilginin civatasıyla hem somunuyla. Hem alt yapıyla hem üst yapıyla.

6-) Kella, innel’İnsane leyatğâ;

Hayır, (iş sanıldığı gibi değil; düşünün)! Muhakkak ki insan (hakikatinden kozalı yaşarsa), elbette azgınlık eder (şehvet peşinde koşar); (A.Hulusi)

06 – Sakın okumamak etme, çünkü insan muhakkak tuğyan eder. (Elmalı)

Kella o halde burada dur ey insanoğlu, burada dur ve düşün ve eğer yanlış yapıyorsan yapma. Eğer varlığı bir kitap bilmiyorsan bundan sonra böyle yapma. Eğer varlığı okumuyorsan bundan sonra böyle yapma. Eğer kendini bir kitap bilmiyorsan bundan sonra böyle yapma. Eğer yeni kazandığın dostlarının yeni nazil olmuş bir ayet gibi görmüyorsan bundan sonra böyle yapma yeni nazil olmuş bir ayet gibi gör.

innel’İnsane leyatğâ hiç şüphe yok ki insan azar, çığırından çıkar, kimse tutamaz. İnsan, insanın en büyük belası haline gelir. İnsan, insanın cennetidir öyle yarattı Allah, ama kurdu olabilir. homlolupus diyordu ya Thomas Hobbes, onun gibi insan insanın kurdu haline dönüşebilir. En iyi bozulunca en kötü olur. Ne zaman böyle olur? Tağa, tağal ma’ bir nehir taşıp ta etrafında ki verimli araziyi yok ettiği zaman su taştı denilir tağal ma’ denilir etrafına zarar verdiği zaman.

Nehrin, suyun edebi, suyun itaati suyun rahmet oluşudur. Ama su tuğyan ettiğinde rahmet olmaktan çıkar zahmet olur. Nimet olmaktan çıkar, nı’kmet olur. işte onu için bu kökten gelmiş. Haddini bilmeyen insana tuğyan etti denir, tağut denir haddini bilmeyen. Bu aslında haddini aşmaktır insan haddini aşar, insan kendini bilmez duruma gelir. Ne zaman?

7-) En reâhüstağnâ;

(Benliğiyle perdelenip) kendini (hakikatten) müstağni gördüğü için. (A.Hulusi)

07 – Kendini müstağni görmekle. (Elmalı)

En reâhüstağnâ kendi kendine yettiğini zannettiğinde. Evet, En reâhüstağnâ; müstağni davrandığında, müstağni olarak gördüğünde kendini. Ne demek? Allah’a ihtiyacım yok havasına girdiğinde demek.

Gerçekten insan kendi kendisine yeter mi? Asla. Bırakınız insanın kendi kendisine yetmesini, inek yavrusu doğar doğmaz bakarsınız 3 – 5 dakika sonra kalkmış yürüyor. Ama insan yavrusu aylar boyunca annesine muhtaçtır, bu kadar muhtaçtır. Nasıl kendi kendisine yetecek, söyleyin kalbine söz geçiremeyen insan nasıl kendi kendine yettiğini zanneder. Bana şirk nedir diye sorsanız tarifim; şirk insanın kendi kendine yettiğini zannetmesidir derim. Yani burada maksat Allah’a ihtiyacım yok havalarıdır.

Evet, güzel bir söz öyle diyordu ya A’mel eddünya ke bi kaderi ve kaike fiha, Dünyaya dünyada kalacağın kadar çalış, Ve A’mel li ahretike bi kaderi be kaike fiha. ahirete de ahirette kalacağın kadar çalış. ikisi arasında bir hesap yap, kitap yap nerde ne kadar kalacaksan oraya o kadar yatırım yap. Ve a’mel linnari bi kaderi sabrike ileyha ateşe dayanacağın kadar günah işle Ve a’me linnahi bi kaderi hacetike ileyhi Allah’a da muhtaç olduğun kadar kulluk et. (Hadis)

Dersen ki ey Allah sana hiçbir ihtiyacım, hiçbir borcum yok, ne verdin ki ne istiyorsun (haşa) diyorsan buyur, ayağın göl başın pınar. Ama yok bunu diyemiyorsan, ben bana ait değilim, ben zaten verilmiş bir kredi ile doğdum, ne gözümün ne kulağımın ne dilimin ne dudağımın ne elimin ne ayağımın ne yüreğimin ne aklımın ne aldığım nefesin hiç birinin hakkını ödemedim ben, bunlar verilmişti bana, ben verilmiş bir vergi ile doğdum diyorsan o zaman ey insan nankörlük yapma, Allah’a borçlusun. Borçlu olduğunu itiraf et, Allah borcunu ödemeni istemiyor borcunu ödeyemezsin. Çünkü her yeni aldığın nefes borç. Fakat borcunu itiraf etmeni istiyor. Borcunu itiraf edersen borcunu ödemiş kabul edecek. Evet, işte bu ayetin hatırlattıkları.

innel’İnsane leyatğâ En reâhüstağnâ insan kendi kendine yettiğini zannettiğinde mutlaka azar.

8- ) İnne ila Rabbikerrüca';

Kesinlikle dönüş rabbinedir! (A.Hulusi)

08 – Her halde nihayet rabbinedir dönüş. (Elmalı)

İnne ila Rabbikerrüca’ surenin şah ayeti; Hiç şüphe yok ki dönüş rabbinedir. En sonun da dönüş rabbinedir. Öyle değil mi İnne ila Rabbikerrüca‘ sonunda dönüş Allah’a değil mi, Allah’tan kaçıp kurtulan var mı? İnsanın rabbine dönüşü muhakkak değil mi? İnsanın rabbine dönüşü muhakkaktır.

Burada aslında insan ne zaman azar sorusunun cevabının en temelinde ki temel problem de ortaya çıkmış oluyor. Rabbine döneceğini unuttuğunda azar. Demek ki insan kendi kendisine yettiğini zannettiğinde azar, ölümü unuttuğunda da kendi kendine yettiğini zanneder. 3 ayet arasında ki bağlantıyı böyle kuruyoruz. İnsan kendi kendine yettiğinde azar. Azmak; kendi kendine yettiğini sanmanın sonucudur. Ama kendi kendine yettiğini sanmak ta bir başka şeyin sonucudur, o da nedir? Ahireti unutmak, ölümü unutmak, ölmeyeceğim zannetmek, Allah’ın huzuruna çıkacağı gerçeğini unutmak. Onun için tüm sapmaların ve azmaların temelinde ölümü unutmak, hesap gününü unutmak ya da inkar etmek yatıyor.

İnne ila Rabbikerrüca‘ insanın rabbine, yani senin rabbine dönüşün muhakkaktır ey insanoğlu. Senin rabbine dönüşün kaçınılmazdır.

9-) Eraeytelleziy yenha;

Gördün mü o engelleyeni; (A.Hulusi)

09 – Baksan a: o nehy edene. (Elmalı)

Eraeytelleziy yenha baksana şu engel olana,

10-) Abden izâ sallâ;

Bilfiil salât hâlindeyken bir kulu! (A.Hulusi)

10 – Bir kulu namaz kıldığında. (Elmalı)

Abden izâ sallâ namaz kılan bir kula. İkisini birleştirip öyle mana vereyim. Namaz kılan bir kula engel olan şu adama baksana. Aslında sebebi nüzulü ne olursa olsun, ki Ebu Cehil derler. Allah resulü Kâbe de namaz kılacak zamanı sormuş, o buraya geliyor mu, namaz kılıyor mu? Evet demişler. Vallahi demiş o geldiğinde ensesine ayağımla basacağım secdeye kapandığında. Allah resulü gelmiş fakat Ebu Cehil bunu yapmak için adım attığında yapamamış, başaramamış. Rivayetin devamında daha farklı şeyler anlatılıyor ama bir biçimde başaramamış. Burada aslında namaz kılanı engelleme isteğinin olduğunu görüyoruz müşriklerde.

Fakat burada sadece sebebi nüzulüne mebni anlayamayız, bugün de öyle değil mi. İbadeti engellemek aslında sadece namazla sınırlı değil, ibadete mani olmak. İbadeti engelleyen herkes o çağın Ebu Cehil’ idir. Hangi ibadet olursa olsun. Yani bir mü’minin ibadetine mani olmaya kalkmak Ebu Cehillik yapar kim olursa olsun. Burada o tipten bahsediyor veya o düşünceden bahsediyor. Aslında buna şunu da ekleyebiliriz; Bir insanı meşgul ederek ibadetten alıkoymakta bu ayetlerin kapsamına girer. Eğer bir insan bir başkasını meşgul edip ibadetten alıkoyuyorsa o da onu engelliyor anlamına gelir.

11-) Eraeyte in kâne ‘alelhüda;

Gördün mü (bir düşün)! Ya o hakikati yaşamakta ise? (A.Hulusi)

11 – Baksan a o hidayet üzere giderse. (Elmalı)

Eraeyte in kâne ‘alelhüda hiç o hidayette midir diye aklına geldi mi? Yani hiç düşündün mü acaba o hidayette midir. Haydi ya o hidayet üzere idiyse hiç düşündün mü bunu? Eraeyte in kâne ‘alelhüda. Eraeyte ile geliyor burada ayetler. Baksana, tutki, ya öyleyse, ya böyleyse, bir düşün, bir aklet manaları verebiliriz. Fikirden tefekküre geçip ön yargısız ve derin düşünceyi benimsedin mi bir kez, yani hiç fikri değil de tefekkürü benimsedin mi, derin düşündün mü. Sığ düşünmeden kurtulup ta derin düşünseydin eğer onun Hakk üzerinde olacağı gibi bir ihtimali de hesaba katardın.

12-) Ev emere Bittakvâ;

Yahut korunmayı emretti ise! (A.Hulusi)

12 – Yahut takva ile emrederse fenâ mı? (Elmalı)

Ev emere Bittakvâ yahutta çağırmakta mıdır sorumluluğa, takvayı emretmekte midir diye düşündün mü hiç. Takva’yı sorumluluk olarak çevirmem boşuna değil. Çünkü arkasından bakınız iki kavram daha kullanılacak kezzebe ve tevellâ Tevellâ da sorumsuzluk. İnsan sorumsuz olduğu için sırtını döner hakikate. Hakikate sorumlu davranan yüzünü döner sırtını değil. kezzebe ve tevellâ hüda ve takvanın zıddı. Hüda ve takva, kezzebe ve tevella zıddı. Böyle anlarsak doğru anlamış oluruz.

13-) Eraeyte in kezzebe ve tevellâ;

Bir düşün! Ya (hakikatini) yalanladı ve yüz çevirdi ise? (A.Hulusi)

13 – Baksan a: tekzip eder, aksine giderse iyi mi? (Elmalı)

Eraeyte in kezzebe ve tevellâ hadi düşündün mü hiç, yani baksana, düşünsene, sen düşündün mü hiç Eğer o hakkı yalanlasa ve sırt dönse Allah’a;

14-) Elem ya’lem BiennAllâhe yera;

Bilmez mi ki Allâh kesinlikle görür? (A.Hulusi)

14 – Her halde Allahın gördüğünü bilmiyor mu? (Elmalı)

Elem ya’lem BiennAllâhe yera kendisi bilmez mi ki Allah görür mutlaka. Eğer o Allah’a sırt dönse ve yalanlasa Allah görür mutlaka. Onu bilmez mi O, bunu düşündün mü diyor, bunu da düşünmedin.

Burada temel sıkıntı görmeyen bir Allah inancı. Müşriklerin temel sıkıntısı buydu. Haşa kör bir Allah’a inanıyorlardı. Allah’a inanıyorlardı Mekke müşrikleri. Bu günün insanının bir çoğu da öyle değil mi. Ama uzak bir Allah. Oysaki ayet el kürsiyi her namazdan sonra neden okuruz; lâ te’huzuHÛ sinetün vela nevm. (Bakara/255) uyumayan ve unutmayan bir Allah’ımız var. Allah’ı uyutamazsın ey insanoğlu, Allah unutmaz, atlatacağını sanıyorsan aldanırsın, Allah’ı atlatamazsın demektir bu. İşte burada o söyleniyor.

Elem ya’lem BiennAllâhe yera hiç O bilmez mi ki Allah mutlaka görür.

15-) Kellâ, lein lem yentehi lenesfe’an BinNasıyeh;

Hayır (iş sandığı gibi değil)! Andolsun ki eğer vazgeçmezse, elbette onu alnından (beyninden) şiddetle tutup sürükleriz! (A.Hulusi)

15 – Sakın, Celâlim hakkı için eğer (akıllanıp) vaz geçmezse muhakkak sürükleyeceğiz elbet biz o alnı. (Elmalı)

Kellâ yo..! böyle yapma ey insanoğlu, böyle yapma lein lem yentehi lenesfe’an BinNasıyeh eğer bu tip yaptığı şeye bir son vermezse perçeminden yakalayacağız. lenesfe’an BinNasıeh onun perçeminden ele geçireceğiz.

Sanki nükte olarak şöyle bir şey aklıma geliyor. Perçem alnı kapatan kâkül demektir. Yüzünü kapatan bir maskeye çevirdiği perçeminden tutup gerçek yüzünü açacağız, kendini seyret al bak. Maskeyle gezdin bir ömür boyu. Maskesini sıyıracağız der gibi anlıyorum ben. Evet insanın maskesini sıyıracağız.

16-) Nasıyetin kâzibetin hatıeh;

O yalancı, o hata yapan (bedene, dışa dönük) alnı (beyni)! (A.Hulusi)

16 – Yalancı, câni bir alnı. (Elmalı)

Nasıyetin kâzibetin hatıeh öyle bir perçem ki yalancı, sahtekar perçeminden, günahkâr perçeminden yakalayacağız.

17-) Felyed’u nadiyeh;

Haydi, çağırsın meclisini! (A.Hulusi)

17 – O vakit çağırsın o kurultayını, meclisini. (Elmalı)

Felyed’u nadiyeh haydi o kendi kulübünü çağırsın bakalım, kendi taraftarlarını, kendi takımını çağırsın bakalım.

18-) Sened’uzZebaniyeh;

Biz de çağıracağız Zebânîleri (ateşin zebûn edici kuvvelerini)! (A.Hulusi)

18 – Biz, çağıracağız zebanileri. (Elmalı)

Sened’uzZebaniyeh biz de Zebanileri çağıracağız zamanı gelince.

19-) Kellâ* lâ tutı’hu vescüd vakterib;

Hayır, sakın (yapma)! Ona uyma; secde et ve yaklaş! (19. âyet secde âyetidir.) (A.Hulusi)

19 – Sakın onu dinleme de secde et ve yaklaş. (Elmalı)

Kellâ yo..! Bu böyle gitmez, azgın insanın azması böyle gitmez, bir yere toslar. Mutlaka ve mutlaka bir sonu var azgınlığın. Onun için lâ tutı’hu vescüd vakterib sen onları bırak lâ tutı’hu bu tipe itaat etme, bu tipe uyma her iki manayı da verir uyma dersek. Yani zorbalara teslim olma manası da var, onlara uyma bırak onları kendi hallerine. Onlar senin gündemini belirlemesin. Onlar gitsinler başlarını duvara vuruncaya kadar gitsinler manasını verir. Vescüd ve secde et. Yani Allah’ın huzurunda yere kapan, yani Allah’a tam teslim ol. Secde tam teslimiyetin ifadesidir aslında sembolüdür.

Vakterib ve yaklaş, Allah’a yaklaş aslında yaklaşmaya gayret et manasını verir. Çünkü ıkterabe, iftial babından gayret içerir iftial babının lafza kattığı yan anlam budur, bir şey için gayret göstermek, gayret göstererek bir şeyi elde etmek veya. Onun için rabbine yaklaşmaya çalış, gayret et.

[Ek bilgi; İbn Abbas'tan diğer bir rivayette şöyledir: "Rasulullah, Makam-ı İbrahim'de namaz kılmaktaydı. Ebu Cehil yanına gelerek şöyle dedi: "Ey Muhammed! Ben seni bundan menetmedim mi? ve ResulAllah’ı tehdit etmeye başladı. ResulAllah ona sert bir şekilde "Sen kim oluyorsun?" karşılığını verdi. Bunun üzerine Ebu Cehil. "Ey Muhammed! Sen kime güvenerek beni korkutuyorsun? dedi. Ve devam etti: Tanrıya yemin ederim ki, burada en fazla yardımcısı olanlardanım. (Ahmed, Tirmizî, Neseî, İbn Cerir, İbn Ebi Şeybe, İbn Münzir, Taberanî, İbn Merduye)

Bu olay üzerine surenin "kella inne'l insane le yetğa(6)" ile başlayan kısmı nazil olmuştur. Bu kısmın yeri doğal olarak Kur'an'ın bu suresindedir. Çünkü Rasulullah İslâm’ı ilk kez namaz ile açığa vurmuştu. Kafirlerle karşı karşıya gelmesinin başlangıcını bu oluşturmuştu. (Tefhimu-l Kur’an- E.A. Mevdudi)]

Sadakallahulazıym. Allah hakikati beyan etti. Rabbim kendi kendine yettiğini zanneden azgın tiplerden değil, Allah’ın var neye muhtaçsın, Allah’ın yok neyin var diyen mü’min ve muti kullarından kılsın bizleri inşaAllah.


TAFSİR LESSONS BAQARAH (123-139) (9)

$
0
0

231

“Euzubillahiminesheytanirracim,” “Bismillahirrahmanirrahim”

Dear friends, we continue today with the 124th verse of the sura Baqarah.

124 – Ve izibtela ibrahime rabbuhu bi kelimatin fe etemmehunn* kale inni cailuke lin nasi imama* kale ve min zurriyyeti* kale la yenalu ahdiz zalimin

And recall when Abraham was tested by his Rabb (the Name composition comprising his being) through certain beings (remember his answers on the sun, the stars and the moon) and he had duly presented his evaluations on these matters and had thus successfully fulfilled the trial. Then his Rabb said, “Indeed, I will make you a leader (one who is followed due to his knowledge) for the people.” (Abraham) said, “And of my descendants?” (Allah) said, “My covenant excludes the wrongdoers.” (A.Hulusi)

And remember that Abraham was tried by his Lord with certain commands, which he fulfilled: He said: “I will make thee an Imam to the Nations.” He pleaded: “And also (Imams) from my offspring!” He answered: “But My Promise is not within the reach of evil-doers.” (Abdullah Yusuf Ali)

Ve izibtela ibrahime rabbuhu bi kelimatin fe etemmehunn And remember Abraham was tested with certain commands by his Rabb, which he fulfilled with success. Kale Rabb said; inni cailuke lin nasi imama O Abraham; I will make thee a leader (imam) to humanity. Abraham responded, pleaded this prize of Allah like this; kale ve min zurriyyeti O Rabb, Will you bring leaders from my descendant as well? Allah gave answer: kale la yenalu ahdiz zalimin Tyrants and wrong-doers won’t be included to my promise. My promise won’t be applied for them.

Here we should stay on the expression “iptila”, a bit. Iptila or muptela as it’s used; means evaluate somethings worth, releasing the essence of something, discovering a secret, testing something to find its worth, trialing, examining… For that reason, all agonies, problems, pains and miseries that humans endure, may usually be called iptila. Because pain is a measuring unit that tests human; it trials and measures the endurace of human. Therefore “iptila”.

So Allah had tested Abraham before he was tasked to be a prophet. Putting him on trial. As you can see prophets weren’t be chosen from bingo sacks, to be blunt. They weren’t random. For prophets, in order to become one, you must face some trials and tests. And Abraham was no exception on that matter. He was tested and passed his trials perfectly.

Here, there were debates on what was the “words” that Abraham tested with. Because the verse uses the expression “kelimat” (words). According to a story from Ibn Abbas, some translations accepted that those words were “ashara hisal”, ten features of cleansing. “Shortening moustaches. Make beard longer, cut fingernails, circumcision, cleaning and shaving of armpits, using misfakh (toothbrush), cleaning mouth and nose. These ten features which some of them are about esthetics and others about natural cleaning; I don’ think those were the ones that meant for trials, since a child may easily do most of these stuffs. And a set of cleaning features that can be done by a child, is hardly a prophet choosing trial that Allah might used. So it’s unthinkable that the word iptila, were just for these features.

And let’s face it; do we really need to search for a trial in Abraham’s life? If we put together everything that Abraham had been tested with, the first thing that comes to our minds is; the trial of fire, isn’t it? So the real meaning with “kelimat” in this verse shouldn’t be taken literally but metaphorically. The kelimat should be taken as the heavy and difficult tests designed for Abraham.

There’s a book named “El-Hasais”, a trilogy by Ibn Cinni. The first page of the first book starts with this word “kelime.” He wrote all the combinations that uses these three letters. And we may see that lots of words can be found with just “K,L,M.” K-L-M, M-L-K, L-M-K, L-K-M, M-K-L, K-M-L. From all those three lettes combinations, almost everyone of them (one excluded) have common meanings of “intensity and power”. It’s a very intriguing research. So the etymologic nature of the word “kelime” shows us that what was told us in this verse, should be a trial that felt heavy and intense. One of these trials was definitely the fire that Abraham was thrown at when he had broken all the clay idols, Namrut (Founder of Babylon Empire) made up; to awaken the people. Another trial was the question of sacrificing his own son. Also the construction of Kaaba.

[Additional Info: Allah had tested Abraham with spiritual stages of heart, secret, soul, concealment, unity, feelings and places; and the knowledges of surrender, acceptance, compliance that may be found in these stages. And Abraham completed these stages by finding Allah and accepting the essence of his within Allah. (Ibn Arabi/Tevilat)]

Again with imigration trial which he was forced to leave his country. First Harran, then Palastine, Egypt and after then; all the way into the Arabia, Mecca. His entire life was a journey. Those were all heavy and hard tests. And as the verse mentioned The Prophet Abraham endured all those heavy pains and excruciating trials and fe etemmehunn Passed all of them. He passed all those trials with perfection. For those reasons, the “words” mentioned in this verse were in fact those heavy trials which in the end made him a friend of Allah and Halil (Unique nickname of Abraham. It means a person who asks no one for help except Allah). And then Allah gave his prize as a reward. He commanded; “I will make you a leader among people.” cailuke lin nasi imama I will make you an Imam.

The Imam in this verse. As in a leader. As you can see here, Imam means leader, front person. The same Imam word as we choose to ignore today, as we see low and contempt; yes, being an imam, requires to become like Abraham first. For that Allah says; “I will make you an Imam for people.” To Abraham.

Imam comes from the root of “Um”. Um means mother. Ummet comes from the same root, they are relatives verbally. From the same root. So, if you ask why like this, why the same origin; because leader is like a mother for the community he lead. He should act with compassion, act with mercy to the society he is responsible, like a mother.

In arabic language; “Um” of something means; the being that,

1 – Cause that thing to exist,

2 – Educate it,

3 – Nurture it,

4 – Protect and look after it.

So those are the features of an Imam. Or in that sense, the director, leader, frontier. Protect and look after, educate, become an example for those people who he lead. Those people, societies, clans or nations. Imam should look after and protect like a mother. The Prophet Abraham was chosen to be an Imam in that sense.

And like we said, Ummet comes from the same root. Ummet; as we will study it in following verses, means the mother nation of human family. Like an Imam is a mother of an ummet, ummet is like a mother of humanity. Imam is the leader of ummet and ummet leads humanity. Imam must be an example to ummet and ummet must be an example for mankind.

After that answer, Abraham made a pray like this; “Make leaders from my descendants as well.”

Of course only a person who understands the value of being a motherly figure can make such a pray. Such a compassionate pray. When Allah blessed him with a reward, he didn’t think for a second to take the reward just for himself; instead he prayed and wanted to ensure that his children and all descendants that will follow them in distant future should benefit from this reward. What a magnificent compassion, it suits just perfect for Abraham. He said “from my line.”, not “my line.”, though. Because he was well aware that not all of his children can become leaders. And that’s why his pray includes “from my line”, expression. So what was the answer to this pray?

kale la yenalu ahdiz zalimin Allah said; “Cruels not included.” Cruels are not in this blessing. Yes, cruels as in wrong-doers to themselves. Because if someone can make wrong to himself, he can act with cruelty to everyone. For that, cruels, evil-doers, tyrants cannot be leaders, presidents, examples and imams.

Based on this verse, lots of scholars (firstly Tabiin, sahabe and imams which follow them), have reached a conclusion that; tyrants cannot be leaders, they shouldn’t rule. Because of this verdict, Hz. Husein had organized an uprising against the “Rule of Umayyad”, and showed this verse as a proof. la yenalu ahdiz zalimin Because there’s no bowing down to tyrants. Tyrants shouldn’t be leaders, presidents, kings or imams.

Again Imam Azam refused the administration to his era based on this verse. Even one time the governor of Umayyad forced him to become the “Head Muslim Judge” which you might say “The Supreme Judge” or “The Head of Justice Department” of that era and location; he refused. When he was tortured for his attitude he said “Not just being the head muslim judge; if you ask me to count this masjits doors, in the name of Allah, I even won’t do that.” Because he was afraid to justify the administration of tyrant. That was his real concern.

When he was alive; Umayyad’s Reign had ended and administration passed on to Abbasids. Abbasids had made the same offer and for them his reply to the Caliph of Abbasid, Abu Caffar Mansur; was the same. Because of this reply, Imam Azam had faced torture, he was put in prison and eventually died under the pressure of torture but even with all that, he didn’t accept the assignment.

The attitudes and ideas of Imam’s about this verse were being summerized beautifully in Cessas’s book, Ahkam-ul Qur’an. There’s an explanation there. “They were slandering Imam. Some say he gave fetva (islamic verdict), made a statements that “The ruling of tyrants, and the becoming an imam for wrong-doers is islamicly allowed.” This is a huge slander. How can an imam who fought all his life against such tyrants and in the end died in the hands of such people; may give a statement like this?

Yes, la yenalu ahdiz zalimin Tyrants cannot reach my word. As in “They are not included for this promise.” commanded the Ruler of Heavens and Earth. By looking at this verse we can easily reach the same conclusion that tyrants would never be worthy to lead and rule over people.

But we cannot reach this end. Tyrant will never be leaders ever. There were examples in history, today also, and there will be tyrant leaders in the future as well. But what this verse meant to say is; they aren’t worthy. They don’t have what it takes to be a leader. If somehow they become owners of the position of a leader, if they somehow reach that rule; they surely reach there by usurpation.

125 – Ve iz cealnel beyte mesabetel lin nasi ve emna* vettehizu mim mekami ibrahime musalla* ve ahidna ila ibrahime ve ismaiyle en tahhira veytiye lit taifine vel akifine ver rukkeis sucud

And We made the House (Kaaba – heart) a secure refuge for the people. So take the station of Abraham (the realization/actualization of the forces of the Names) as a place of prayer (a place where salat is experienced). We told Abraham and Ishmael, “Maintain My House in a state of purity for those who perform tawaf and those who retreat there to experience their servitude and those who bow and prostrate (in prayer).” (A.Hulusi)

Remember We made the House a place of assembly for men and a place of safety; and take ye the Station of Abraham as a place of prayer; and We covenanted with Abraham and Ismail, that they should sanctify My House for those who compass it round, or use it as a retreat, or bow, or prostrate themselves (therein in prayer). (Abdullah Yusuf Ali)

Ve iz cealnel beyte mesabetel lin nasi ve emna Remember We made the heart (Kaaba) a place of permanent safety and center for people.

The connection of this verse with the one above is obvious. When the speech reached Abraham, it’s only natural that the topic comes to Kaaba. Kaaba is the handiwork of Abraham. And Abraham; he’s the handiwork of the sufferings he endured. There’s a net of connections here. Pain and agony chiseled Abraham and Abraham gave life to Kaaba. That’s the nature of connections between these verses and the reason why the topic of Kaaba arrived in 125th verse. Ve iz cealnel beyte mesabetel lin nasi ve emna And Remember We made the Kaaba (a.k.a heart) a place of permanent safety and center for people.

Mesabetel means center. The word sevap (good deeds) comes from the same origin. The location where the hard earned payments are given. It’s the place where you get your earnings. For that it’s a center of good deeds of humanity. The fountain of earnings. Both physically and spiritually. It’s a center in that sense. The source of all things good.

What’s it the center of? The center of spiritual realm of course. Center of the true believers (ummet). Center of Islam and of course the center of unity. That’s why all unity-looking faces turn to that center. All cities take their light from that center. For that reason Mecca is the mother of all cities and Kaaba is the mother of all worshipping grounds and temples all over the world. Hejaz area (western region of Arabic peninsula) is the birthing place of all earth geograpy. Because the spiritual climate of earth takes its scent from there. Ground takes it’s light and purity from there. That’s the reason of pilgrimage. Because every single pilgrim takes a piece of that light into his soul. They all go to talk, shake and hug with the essence of Abraham and to make the same promise as he did once. Therefore the Kaaba is a center. The eternal center of spiritual climate.

And the grounds of safety. ve emna safe grounds. And it’s not just for humans, even animal are safe there. You cannot touch a bird’s life there. A bird of Kaaba is much more valuable than a sheep from your country. If you kill a bird in that holy ground your penalty is sacrificing a sheep. You cannot touch a single grasshopper there. The most expensive grasshoppers in the world reside there. If you touch one, you have to give some charity. You cannot touch a tree there. They’re all protected, all honorable. If you harm them by anyway, you should pay a fee. If you pluck a weed, an unwithered and useful weed in the sin zone, the honor zone; if you harm a weed in that area, there’s a penalty for you. Sometimes that penalty may reach a level of giving another sacrifice. So all grounds there are protected. Not just humans, wild beasts, wild nature, plants or so; even the dirt and stones there are protected. Natural protected zone. The first and the oldest natural protected zone of earth. Because Kaaba is a center of a calling for over 5000 years. It’s a place of safety. A sanctuary, to be exact. Caliph Omar once said; “Even the killer of my own father takes refuge in there, I cannot raise my hand to him.”

vettehizu mim mekami ibrahime musalla Take the station of Abraham as a praying and prostrating ground. This is the following sentence in this verse. “O True Believers, take the station of Abraham as a praying ground to you.” That may raise a question. Why, the station of Abraham?

Today lots of people wrongfully assume that the station of Abraham might be the rock piece which have two foot prints on it and supposedly Prophet Abraham had used it as a dock stone. Most people think that stone which is protected inside a glass container in Kaaba’s courtyard; is Abraham’s station. This assumption is false. The station of Abraham described in this verse is in fact the whole grounds around Kaaba. All area surrounding Kaaba is considered holy by the collective acceptance of Sahaba (Prophet Muhammad’s first community), by Tabiin and all great imams that followed them. So basically all grounds around Harem-i Sherif (or Pilgrimage Area as we know it) are considered as The Station of Abraham and by that theory; considered holy altogether.

At that point if we back the opinion of Ibn. Abbas, Cabir, Katade and Mucahid; what we should take as praying location, or in other words our Kibla; must be that direction. We may see this same idea in Razi’s tafsir for this verse. The reasoning behind the words “Take Abraham’s station as praying grounds.”, actually means “Turn your Kibla to Abraham’s Station.”

           Station of Abraham is there. The whole area. Just one stone cannot be considered or accepted as The Station of Abraham. This strong opinion is one of the oldest in Islam. From back then that area was always considered as the station. But according to a story, a real story we read in El-Musannef of Abdul Rezzak, we see the importance about it. At first times of Islam; that stone was stationed next to Kaaba. But Caliph Omar ordered to remove the stone from its location and stationed it back, far from the praying zone of Kaaba and Tawaf (Circumambulate). That act represents Omar’s sensitivity against shirq.

Strange though; nowadays most pilgrims step on each others just to make prays behind that stone. Just for a pray behind a single stone many pilgrims give their lives for nothing. What kind of oddity is that, really. People must be enlightened about this subject and they must be explained that the Station of Abraham is the whole ground around Kaaba as described in this verse. It must be understood rightfully.

Again the second sahabe which have the same opinion about the station of Abraham is in fact the whole ground around Kaaba is Cabir, following Ibn Abbas. But interestingly the worshipping behind the stone is based on a hadith in Cabir’s recordings. Supposedly the praying behind the stone is a sunnet. This idea comes from a hadith of Cabir’s. Same person who defends the idea of the location of the station is the whole area. According to the hadith we read from him, when our prophet finishes his tavaf, he was praying behind that stone. (Attention: Stone wasn’t removed from its location yet.) This hadith was also in Tirmizi.

There’s a similar hadith we might see in Muslim’s book. About every hadith collections have this hadith or similar ones. But when I put all of them in one spot, I saw that many pieces from around were gathered to compose a single hadith. And sometimes these speeches is too bended; the message, the meaning behind the hadith is altered completely.

Another topic reveals itself here; the meaning of “Musalla” in the sentence of “take the station of Abraham as musalla.” Musalla means praying ground. Spot of worshipping, center of praying. Taberi also points out that if this word comes with this exact scale in Arabic language; it usually shows us the meaning of pray, praying center. So if we take it as it’s supposed to be; then the station of Abraham is a station of praying. Understanding it as a spot of begging and praying to Allah should be a more accurate approach. Because we can see Abraham’s pray just a verse above. Some other verses that we will translate later, containts Abraham’s prays as well. So personally I find Ibn Abbas, Cabir, Katade and Mucahid’s point of view accurate and say that the station of Abraham is the name of whole grounds around Kaaba. The holy grounds we visit during pilgrimage. I also believe like Razi, this verse should be taken as an order and every muslim should point his kibla to that grounds for any praying or worshipping act.

ve ahidna ila ibrahime ve ismaiyle en tahhira veytiye lit taifine vel akifine ver rukkeis sucud We also took covenant with Abraham and Ismael that they should purify My House for those who tawaf it and use it as a sanctuary to build his inner world; for those who bow, pray of prostrate themselves in prays.

There’s a taifin expression here. Those who make tawaf. You know what tawaf is. Circling the Kaaba 7 times means tawaf (circumambulate). Tawaf starts from the stone names “Hacer-ul Eswet” and must be executed 7 times. This act actually represents joining the universal choir. This circling is a circle of love. This act is a statement of love. All action is an act of love. Just like a moths circle-flying a light. It turns.! It turns.! It turns.! At long last it cannot defeat the love for light within and throw itself into the light and then; a small sizzling sound. It’s gone. Just like that. Tawaf is becoming a moth and expressing the love for Allah by circling and circling until disappearing in pure light of love.

Number 7 represents eternity in arabic language. It’s a wordplay. And tawaf is like playing a role in universal choir by mimicing. Just like an electrons turns around the core of atom. Just like the moons turns around earth. Just like earths turns around sun and just like the solar systems turns around an unknown center of galaxy.

Every true believer who executes his tawaf says these in heart. “O Rabb! I now join the universal choir. I’m expressing my love to you and making my tawaf now, O Rabb! O Rabb, everything in microcosmos and macrocosmos; every little matter and every enormous object you created, from a single small atom to the solar system, follow the path you ordered for them. I come to you now and I’m at your disposal. And now I’m expressing my love to you and turning my circles in the orbit you lay down for me, O Rabb. With this tawaf, I’m signing my surrender to you.”

[Additional Info: Let’s talk about some discover-based incidents of vortex in these days. Believe if you will!

Vortex energy is the name of wavelengths created by The One holding everything together by manifesting knowledge packages under the name of universe.

All vortexes make rotations from right to left. Think tornados or whirlpools which are vortexes as well. This motion collects all surroundings to itself. From vast galaxies to mere atoms, everything are in motion of rotation. Pulling and protection forces are all manifest from counter-clockwise vortexes in various dimensions.

We should stay on an important secret that can only be gained by discovery about vortex. The light energy vortex surrounding the Kaaba, creates a feeling of ascend (turning to original essence) in peoples brains who execute their tawafs. They see Ehli Hakk (Essences supreme reality).

There are visible vortexes like tornados and whirlpools and there are also invisible ones too. First of many invisible vortexes that may concern us is “horizontal vortex” as I named it; vortexes that may swallow and lock humans consciousness. These horizontal vortexes manifest from humans collected energies and may grow up and become stronger regarding the size of the incident, but eventually manage to swallow human minds.

These horizontal vortexes become stronger by the broadcast in the same frequency with humans brains and with every mind it devour, the broadcast become more extent. What drives people to mass emotions and various frenzies are all for these “horizontal vortexes”. Even the TV series that may cause a level of addiction is an incident of horizontal vortex, since the mind always busy itself within the same topic. They are the menaces of brains. If you cannot save yourselves from daily incidents that reach you or the vortexes of tv; if you deplete your brains with repetitions; you are in great danger.

Without outer vortexes, it’s impossible to live, yet it’s highly possible not to be swallowed by them. You have the potential of MURID, the willpower adjective of Allah. THE DEFENSE MECHANISM AGAINST VORTEXES IS THE “ZIKR OF MURID”. “MURID” is the frequency of willpower adjective of Allah within brains truth. By reinforcing the willpower, it can develop a resistance against vortexes. All worshippings, prays and zikrs are suggested for defending yourselves against strifes and mischiefs by activating the Powers of brains truth.

The collective praying vortexes which are executed with original forms, not by imitations, may direct you to feel the truth within yourself; the social vortexes lockdown your minds. If an incident which you normally see, hear and pass; manages to suck you in; if you begin to turn around it all the time and it steals your all attention; think about it. This has the same reason for cult followers to exclude other cults and communities followers and label them with herecy and blasphemy.

Every unit, species and human has a vortex. Reveal of El-Esma comes by the form of vortexes, which also creates the power of pulls in units.

The creation of vortexes are dual. They can either be manifested from the energy/light by the feature of the name El-Mudill; or by the light of the name El-Hadi. The unit/energy/data revealed from units or brains, pull things with the same frequency to itself in the form of vortexes, direct to itself. The person, incident or topic you show interest, is in fact a vortex revealed as the form of an El-Esma Composition, it sucks you in. If your frequences match; there we have the concept of deity…

The vortex originated from El-Mudill is the strongest knowledge/energy/data based vortex that can limit the brain with outer concepts. El Hadi, however, pulls you to Allah!.

What else left? PULLING FORCE; GRAVITATION and the relation of units with the same type, entegrity of existence are all energy based Esma featured VORTEXES. “Energy vortexes” are the pulling centers of existence. The secret of many creations comes from energy vortexes and they have all different frequencies.
            Escaping to Allah with prays. “ESCAPE TO ALLAH” verse have the meaning of “From the outer vortexes, escape to the forces that points you to Allah’s Esmas, your brains absolute truth.

How happy is the one who comprehend the strong surrounding of the name El-Hadi, while every strong vortex pulls another consistently.

O Rabb, I seek refuge from the ones who don’t understand what they read or understand wrong. Can the one who spend his entire life by repetition of memory be the same with who constantly breaks the memorization, become open to new and rejuvenate himself? (Ahmed Hulusi)]

Akifine, akifin; actually the word itikaf (take refuge and journey to inner world, meditate) comes from there. After Rasulallah had completed the Hejira to Madina, he was drawing himself away for itikaf every year, the last 10 days of Ramadan. Itikaf means “Drawing yourself away from outer world to fix your inner world. It means making a journey to inner world. A hejira for a man to his inner feelings. All the endless meditations in Mount of Hira; turned into itikafs in Madina for Rasulallah, and this act becomes a legacy to the community as sunnet. That’s why Rabb of All Worlds say; “We covenanted with Abraham and Ismail, that they should sanctify My House.”

126 – Ve iz kale ibrahimu rabbic’al haza beleden aminev verzuk ehlehu mines semerati min amene minhum billahi vel yevmil ahir* kale ve men kefera fe umettiuhu kalilen summe adtarruhu ila azabin nar* ve bi’sel mesiyr

And Abraham had said, “My Rabb, make this a secure place and provide its people, whoever of them believes in Allah (as comprising their innermost essential reality) and the life of the hereafter, with the fruits of their deeds” (His Rabb) said, “I will still grant provision to he who denies the reality for a little (in this worldly life); then I will subject him to the fire (suffering).” How wretched is this confrontation with the truth! (A.Hulusi)

And remember Abraham said: “My Lord, make this a City of Peace, and feed its people with fruits,-such of them as believe in Allah and the Last Day.” He said: “(Yea), and such as reject Faith,-for a while will I grant them their pleasure, but will soon drive them to the torment of Fire,- an evil destination (indeed)!” (Abdullah Yusuf Ali)

Ve iz kale ibrahim And remember Abraham once said, rabbic’al haza beleden aminev verzuk ehlehu mines semerati min amene minhum billahi vel yevmil ahir O Rabb, make this ground safe and provide the people of this soil with deep and limitless fruits; people who believe in Allah and Judgement Day. mines semerati Provide them with countless fruits. min amene minhum billahi But my pray is only for those who believe in Allah and afterlife. Provide the people who believe you and the life after earth with countless blessings, O Rabb. That was his pray.

Why? To understand the reason behind this; you should see Mecca. No weeds on its mountains, no available soil for livestocks or agriculture, only black lava rockbed. So if you know this geograpy, then you may understand the depth of this pray for people who live in that area. And especially the person who said this pray was the same person who was tested to leave his beloved Ishmael, son who joined with him after years and the mother of Ishmael, Hagar; in this no weed, no bird, no nothing mountain. If you remember this, then you remember the reason behind this pray too.

This pray was so deep from heart, so intense; you may see even today that the happiest beggars on earth are there. A missing arm may get you a bigger profit then a factory over here. An amputated leg, a crippled foot, a missing hand in Kaaba, in Mecca may get a bigger profit then a business owner from somewhere around the world.

Why? I believe it has something to do with the Prophet Abraham’s pray. The people of that plantless mountains, soilless grounds, live in such plentitude under the affect of Abraham’s pray, you should see it with your own eyes. Because those grounds now hold the greatest tourism income on earth and the oldest one in that matter. With no sea to swim in, no forest to walk within, no river, no natural beauty. Nothing. Do you know any other places like this? If you have a lifetime of 1000 years and money to travel for 1000 years, if you list your destinations one by one; would you be able to see Mecca on that list, without its Kaaba? No way.

So, by thinking that, you may understand the pray. But this pray was an incomplete one. Incomplete by its execution and mentality. Allah showed the missing parts to Abraham with these words;

kale ve men kefera Allah said; “No, I will give to those who reject Faith as well. I don’t just give sustenance to believers of Allah and Judgement Day, I’m Rezzak of All Worlds. Not just true believers, I also provide for rejecters of faith. So it’s not adequate for you to limit like this, O Abraham. No, not enough. I will give sustenance for non-believers too, I’m giving them even now. They will cherish the little blessings I provide to them, they will have their pleasures. summe adtarruhu ila azabin nar And then? Then I will push them to the torment of fire. ve bi’sel mesiyr What an evil destination, is that place!

127 – Ve iz yerfeu ibrahimul kavaide minel beyti ve ismaiyl* rabbena tekabbel minna* inneke entes semiul alim

And when Abraham was raising the main walls of the House (Kaaba – heart – the 7th state [heaven] of consciousness) with Ishmael (saying), “Our Rabb, accept (this) from us. Indeed You are (as the essence of existence) the Perceiving the Aleem.” (A.Hulusi)

And remember Abraham and Ismail raised the foundations of the House (with this prayer): “Our Lord! Accept (this service) from us: For Thou art the All-Hearing, the All-Knowing.” (Abdullah Yusuf Ali)

Ve iz yerfeu ibrahimul kavaide minel beyti ve ismaiyl And remember again. Remember, O first and modern readers of these verses. First addressed group is Muhammad and those who followed him back then. Modern addressed group is the ones who live in this era and reading this right now. Remember. yerfeu ibrahimul kavaide Abraham was raising the foundations of minel beyti home, the foundations of Kaaba with Ismael. And after finishing the foundations, building Kaaba; they said;

rabbena tekabbel minna O our Rabb, Accept this from us. They didn’t get cocky. They didn’t become arrogant. They didn’t say; “We built it. You accept it or not.”, They gave that masjit which they built in that extremely hot weather as a gift. They gifted the mother of all masjits on the world and on top of that they raised their hands and asked “Will you accept this gift from us, O Allah?” This is the attitude of making something in the name of Allah. The ethics and attitudes of worshipping have been taught us, in the personalities of Abraham and Ismael. You will do it and after that you will humbly ask Allah to accept it. Remember the woman of Imran’s attitude in the verses Ali-Imran 35-36;

[Behold! a wife of Imran said: "O my Lord! I do dedicate into Thee what is in my womb for Thy special service: So accept this of me: For Thou hearest and knowest all things." (35)
When she was delivered, she said: "O my Lord! Behold! I am delivered of a female child!"- and Allah knew best what she brought forth- "And no wise is the male like the female. I have named her Mary, and I commend her and her offspring to Thy protection from Satan, the Rejected." (36) (Abdullah Yusuf Ali) ]

She dedicated the unborn child in her womb to Allah and said with the exact words, “Accept this of me, my Allah. Accept this from me, my Allah.”

So Abraham and Ismael were saying the same thing. Because people who know Allah and behave accordingly, who is aware of Allah limitless and eternal existence can only be able to humbly bow down and ask from Allah to accept their gifts. They might only say; “O Rabb, I present this to you but if you don’t accept this, it won’t worth anything.”

inneke entes semiul alim “Because you hear with all depths. You hear our intentions, the intentions we don’t speak of from all the way within our hearts and with that you are the All-Knowing of why we build this Kaaba.”

[Additional Info: Story of Kaaba Construction

When Abraham’s first wife Sara’s compassionate rivalry had reached a climax; Abraham took his wife Hagar and their first born son Ismael from Palastine to Mecca. Left them near a big tree close to the spot where Zemzem well will arise later.

           That day, the city of Mecca wasn’t builded. Abraham left the mother and the son with a sack of date fruit and a flask of water. He told them that he had to leave them here because of Allah’s orders. When Hagar learnt that Abraham was doing this by Allah’s order, she put her faith to Allah.
After Abraham left them there, he climbed over a hill and asked Allah to cherish his bloodline he left here, fed them with many sustenance and attract people to this location.

            When the food and water of Hagar and Ismael had depleted she began to run between the hills of Safa and Merve. She climbed Safa, looked around, saw no one. Climbed Merve, looked around again, cannot find anyone there too. She came back and forth between these two hills seven times. This action has become a tradition for pilgrims.

            During the seventh climb to Merve, Hagar hearded a voice. When she searched the origin, she saw an angel digging the ground with his feet or wing (some also say it was Ismael digging). The spot angel dug, water came forth. Hagar then, started to build a pool to keep the water from flowing out and disappear. Our prophet Muhammad said; “Allah bless Ismael’s mother, if she hadn’t done a pool, Zemzem become a rivulet by now.

            Abraham visited them from time to time. Asked about the conditions of Hagar and their sons. One of these visits, he saw his grown son carving an arrow under a tree near Zemzem well. They completed the arrow together. He then said to his son; “Ismael, Allah Allmighty asked me to build a house there, will you help me?”, pointed a higher ground. Ismael replied; “If your Rabb ordered you to, then do it. I’ll help you.” So, Abraham and his son Ismael started to build the Kaaba. Ismael was bringing the stones and Abraham was doing the construction. When the foundations completed they put the specific stone we know today as the “Station of Abraham.”

            Abraham stood on it. They began to build the walls when Ismael was bringing the stones and Abraham was putting them higher by using the station as a scaffolding. While they were doing it, they were also praying; “O our Rabb, accept this from us. You are All-Hearing, All-Knowing…” (Prof Dr. Suleyman Ates/Qur’an’s modern tafsir)]

            128 – Rabbena vec’alna muslimeyni leke ve min zurriyyetina ummetem muslimetel leke ve erina menasikena ve tub aleyna* inneke entet tevvabur rahiym.

Our Rabb, enable us to be in submission to You and from our descendants form a nation in submission to You. And show us our rites (of the application of Hajj – pilgrimage) and accept our repentance. Indeed, You are the Tawwab (Accepting of Repentance), the Rahim (who enables the experience of its beauties). (A.Hulusi)

Our Lord! make of us Muslims, bowing to Thy (Will), and of our progeny a people Muslim, bowing to Thy (Will); and show us our place for the celebration of (due) rites; and turn unto us (in Mercy); for Thou art the Oft-Relenting, Most Merciful. (Abdullah Yusuf Ali)

Rabbena vec’alna muslimeyni leke ve min zurriyyetina ummetem muslimetel leke Pray continues. Abraham and Ismael’s prays. O our great Rabb. Make us bowing only to your will unconditionally, completely.

O, beautiful people, didn’t you surrender already? He who didn’t surrender could jump into fire?He who didn’t surrender could lay his son down and prepare him for a sacrifice to Allah? He who didn’t surrender could be so content while being sacrificed for Allah? At a young age. But even after that; they opened their hands and said; “Make us surrendered only to you, unconditionally and completely.

They teach us humility. They teach us ethics. They teach us what should we want and how should we want from Allah, how to pray.

ve min zurriyyetina ummetem muslimetel leke And again Abraham shows us how a great and compassionate father, he is. Hence the meaning of Abraham name; Ebun Rahiymun; in aramic, arabic and hebrew all in the family of Sami languages. And in all three origin, the name has the same meaning. Compassionate father. Abraham..! He shows here once again how a great ancestor he was as a merciful father like his name. Even in this pray, he didn’t forget his future bloodline and descendants.

And he says; “Don’t let only us among those who surrender to you completely, ve min zurriyyetina ummetem muslimetel lek Create and bring here people from my bloodline who will bow down and surrender to you unconditionally too. That’s how you take the title “Great Father.” That’s the meaning of being Abraham. Ebun Rahiymun, compassionate father. ve erina menasikena ve tub aleyna And show us, o Allah; how to be a worshipper to you.

This is an important thing indeed; asking, praying Allah for worshipping. Really! Have you ever done that? Have you ever thought what a blessing of Allah, praying and worshipping is? Actually think like this. If Allah hadn’t given us the prays and worshippings, could people find it by just with thinkings? Could we be able to find such a praying behaviour for worshipping Allah? If this choice was given to humans, wouldn’t there be a number of praying types for every single person on earth? What would be the unification of religion then? Because as you know one of the greatest functions of religion is to unite people.

So prays are the biggest blessings. We should thank Allah just for letting us pray; O Rabb, thank you for giving us prays. O Rabb, thank you giving us Oruc (fasting), Hacc, Zekah (Alms). A true believer should say to Allah, “Thank you for ordering them to us.”

They ask for worshipping. They ask Allah how to approach Allah. And after that they say this sentence as a crown to their prays. ve tub aleyna And forgive us. The crown of prays is, asking forgiveness from Allah.

You might say; “Were they in some crime, so they asked for forgiveness?” I ask you then; “What exactly do you think a crime is?” If you don’t have the knowledge that every breath you take oblivious to Allah is actually a crime; then the meaning you give the word “crime” might change, according to your familiarity with Allah. For some, breaking an order of Allah is considered as a crime. But if you are close with Allah, then the meaning of crime becomes the condition of rudeness to Allah. And if you reach a level of intimite friendship with Allah, if you become real close like the Abraham, then forgetting Allah even for a second is considered as a crime. So as you can see, the concept of crime changes with your intimacy with Allah.

inneke entet tevvabur rahiym For indeed you are an Oftenly Relenting and Most Merciful Allah.

129 – Rabbena veb’as fihim rasulem minhum yetlu aleyhim ayatike ve yuallimuhumul kitabe vel hikmete ve yuzekkihim* inneke entel azizul hakim.

Our Rabb, disclose a Rasul (establish a form that manifests a configuration of Names to reveal the reality) within them, who will teach and make them recite Your verses (the manifestations of your Names in the realms of existence) and give them knowledge (the Book) and the system of manifestation (wisdom) and purify them. Indeed, You are the Aziz (the Exalted in Might), the Hakim (the Wise). (A.Hulusi)

“Our Lord! send amongst them a Messenger of their own, who shall rehearse Thy Signs to them and instruct them in scripture and wisdom, and sanctify them: For Thou art the Exalted in Might, the Wise.” (Abdullah Yusuf Ali)

Rabbena veb’as fihim rasulem minhum The pray continues. O our Rabb! Send amongst them a prophet for them. Send a Messenger. yetlu aleyhim ayatik who shall recite your verses to them. ve yuallimuhumul kitabe vel hikme who shall teach them the book and the wisdom. ve yuzekkihim and with that, sanctify them, purify them; this prophet you will send. inneke entel azizul hakim. Without a doubt, you are perfect on what you do. You are Aziz; Exalted in Might.This is the meaning of El-Aziz. The one who always prevail on everything, every task He does with perfection. And Hakim, and He does that spot on so that the task has a weight and importance. Hakim, The Wise.

We know the fruit of this pray. Prophet Muhammad Mustapha (p.b.u.h). He is the fruit of this pray. And he showed his faithful attitude by saying; “I’m the answer, the Nebi; to my ancestor Abraham’s pray, to my brother Jesus’s good news and to my mothers informs.”

Hz. Prophet knew that he was the product of his ancestor Abraham’s pray. He informed us, so that we should also know and thank Abraham for praying the arrival of Rasulallah. And for that we read our salavats (hailing chants) in our every prays.

Allahumme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala ali Muhammed. Kema salleyte ala Ibrahime ve ala ali Ibrahim. Inneke hamidun mecid.

” O my Allah! Send grace and honor to the Prophet Muhammad (s.a.s.) and to the members of the family of Muhammad (s.a.s.) as You have granted grace and honor to the prophet Abraham (a.s.) and to the members of the family of Abraham (a.s.). Surely You ara All Praisewworthy, All Glorius”

As you can see, Abraham is always in our prays. Why? Because he is the father of Unity. Because our prophet Muhammad is the product of his prays. That’s why.

Actually in this verse, we might also see the duties of prophets. What are the duties of prophets, if you ask;

1 – Delivering and reading Allah’s verses sent for people without corrupting or changing them. Not just written verses of Allah, interpretting and reading the verses of universe correctly which is set by Allah as well. Also the right interpretation and right reading the verses of Allah in humans is a must for prophets.

2 – Second task of prophets; ve yuallimuhumul kitabe vel hikme Teaching the book and the wisdom. Not just reading, as you can see. Teaching. And the fundamental reason of teaching is reflecting the knowledge into life.

Book and wisdom must be delivered together. Why? Because book is the theoretical source of the truth and wisdom is the judgemental skill to put these theoretical source of truth into the practical aspects of life. For that Qur’an uses these two concepts of book and wisdom together in many verses. Because if you lack the ability of turning and putting the celestial knowledges, holy orders and commands given to you from the theoretical source of truth into lifes practical uses; then the book may not be the source of cure most of the time.

Qur’an says for itself, “It only increase the frustration of evil-doers. And a cure for true believers.” So in that sense, if Qur’an is wanted to be cure to societies and healing to individuals, then the ability of judgement; meaning wisdom is an absolute must to transfer the theoretical source of truth into lifes practical aspects.

3 – Purify. ve yuzekkihim Clean you, purify you. Why? The task of prophet is to clean you from your ancestors residues, filth, shirk, every blasphemic thoughts, every infidelic feelings and every evil traditions. Purifying you from evil imitations. Sanctifying you from evil ethics of all kind. Cleaning the filth that resides in your minds and hearts. These are the tasks of prophets.

130 – Ve mey yergabu ammileti ibrahime illa men sefihe nefseh* ve le kadistafeynahu fid dunya* ve innehu fil ahirati le minas salihiyn

And who will turn away from the people of Abraham (those who believe in the/their reality) except the foolish who are ignorant of the qualities of the Names that compose their essence? Indeed, We have chosen Him in this world and purified him. In the eternal life to come he will be among those that live the results of having attained their reality. (A.Hulusi)

And who turns away from the religion of Abraham but such as debase their souls with folly? Him We chose and rendered pure in this world: And he will be in the Hereafter in the ranks of the Righteous. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve mey yergabu ammileti ibrahime illa men sefihe nefseh Who turns away from the people of Abraham, illa men sefihe nefseh except who are ignorant to themselves? In other words, this verse is saying; No one turns away from the community of Abraham, except those who haven’t got any idea about their essences.

Millet-i Ibrahim, Abraham’s people. As in religious system. Millet is the name of all people who believe the same religion. And for that, it also gives the name to its system of belief. Translating the word millet as a belief system, would be more accurate.

So at this point, if you ask, who is the millet of Abraham; what are the features of Abraham’s belief system; the answer is this. The feature of Abraham’s belief sytem is Islam; the same system Muhammad explained. Because as you know, Islam isn’t a firstly arrived belief system when Rasulallah explained. No, Islam is the name of all constant values of humanity that was brought forth with every single prophets, arrived before Rasulallah.

So here, Qur’an asks; “Who turns away from Abraham’s belief system which includes all constant values of humanity; who; except those completely oblivious to themselves. Then it’s obvious to assume that whoever turns away from Abraham’s belief system and begin searching a new belief and life system, becomes an ignorant, purposeless wanderer.

ve le kadistafeynahu fid dunya We chose him on earth. We sanctified him, purified him on earth. ve innehu fil ahirati le minas salihiyn Without a doubt, he will also be amongst save in afterlife as well; Abraham.

131 – Iz kale lehu rabbuhu eslim kale eslemtu li rabbil alemin

When his Rabb said to him “Submit”, he said “I have submitted to the Rabb of the worlds” (Abraham had been made aware of his submission to the Rabb of the worlds). (A.Hulusi)

Behold! his Lord said to him: “Submit (thy will to Me):” He said: “I submit (my will) to the Lord and Cherisher of the Universe.” (Abdullah Yusuf Ali)

Iz kale lehu rabbuhu eslim Why did we pick him? About that. istafeynahu We chose him. Mustapha means this. The original meaning of Mustapha is “The Chosen”. Refined, purified and chosen. Every prophet is a Mustapha. A chosen one.So if you ask why Abraham is amongst the chosen ones, the verse 131 gives us the answer of that. Iz kale lehu rabbuhu Remember his Rabb said to him, eslim “O Abraham; Submit”, submit unconditionally. Kale And he answered; eslemtu li rabbil alemin I submit unconditionally to the Rabb of all worlds.

This is where Islam comes from. The source name of Islam is submission. Aliya Izzetbegovich one of the greatest thinkers and pioneers of this age about reading Islam as it should be, said this in his famous study; “O Islam, your name is submission.” Yes submission. You cannot be Islam without submitting yourselves and Abraham became Islam the day he submit.

Of course this “We said to Abraham” and “Abraham said back” expressions can be taken metaphorically. As in, it wasn’t necessary to be asked to Abraham for his submission. Because life itself, every creation Allah made whisper constantly to people that submission to Allah is the key for salvation.

So it’s safe to think that Abraham’s submission to Allah is not a verbal promise. You don’t surrender just by saying “I submit.” Just like you cannot be a muslim, just by saying “I become a muslim.” There are conditions for submission. Submission is about showing proof. You cannot submit only with words. Abraham showed his ironclad proofs by jumping into fire and ordered to sacrifice his own son to Allah and many more.

So there are proofs even to be able to say “I become muslim.” A claim of submission without proof cannot be accepted more than a mere conjecture. Otherwise what would be the wisdom behind these incidents happened 4000 years ago, be immortalized by Allah right here?

Naturally by using Abraham’s life as an origin, these verses are trying to explain somethings to us directly. They want to remind us things. How do you percieve these verses when you take their meanings to your lives, when you realize you are the ones who should read them, when you ask yourselves; “What do these verses trying to tell us?” What do you think these verses calling you to? What do they want to give you? Without a doubt; “O you who counts himself amongst muslims, take lessons from Abraham’s submission. If you have claims that you are indeed a muslim, then prove your submission to Allah. Submit to Allah unconditionally and completely, so that you may be chosen for Abraham’s army as well.

132 – Ve vassa biha ibrahimu benihi ve ya’kub* ya beniyye innellahestafa lekumud dine fe la temutunne illa ve entum muslimun.

And Abraham (in line with this truth) bequeathed his sons, just like Jacob (who said), “O my sons, indeed Allah has chosen for you this religion (comprehension of the system), so do not die without the awareness of your submission to Allah” (Muslim means one who has reached the awareness of his absolute and definite submission to Allah). (A.Hulusi)

And this was the legacy that Abraham left to his sons, and so did Jacob; “Oh my sons! Allah hath chosen the Faith for you; then die not except in the state of submission.” (Abdullah Yusuf Ali)

Ve vassa biha ibrahim And that Abraham bequeathed that faith, the “ha” within the word “biha”, goes for community in the name of Allah of all worlds. So; Abraham left this belief system as a legacy benihi, to his sons and grandsons. ve ya’kub And Jacob did the exact same thing.

What’s the reason of Jacob’s name come up right here and now? The reason is this. The first addressed community with these verses are the Society of Jews in Madina, who gave a reason for their disbelief to Rasulallah with these words.

“Prophethood is our legacy by blood. Because Allah promised Ismael and Isaac. Prophets will arrive from the sons of Israel. So we don’t believe you because all prophets must carry the blood of Jews and you are not one of us.”

             To refute their reasonings, Qur’an reminds us that Jacob had a pray, just like Abraham’s pray and will. And Qur’an brings that pray to table. That’s why Jacob’s name comes up in this verse.

What did Abraham say to his kids? ya beniyye o my children innellahestafa lekumud dine Allah chose the purest and cleanest belief to be your religion. fe la temutunne illa ve entum muslimun So don’t let death takes you before presenting your submission to Allah. Prove your submission to Allah before death comes and knocks your doors.

133 – Em kuntum shuhedae iz hadara ya’kubel mevtu iz kale li benihi ma ta’budune mim ba’di * kalu na’budu ilaheke ve ilahe abaike ibrahime ve ismaiyle ve ishaka ilahev vahida* ve nahnu lehu muslimun.

Or were you witnesses when death approached Jacob? When he said to his sons, “To what will you be in servitude after me?” They said, “We are going to continue our servitude to your God and the God of your fathers, Abraham and Ishmael and Isaac – the One and Only (the totality of the Names comprising existence) for we are aware of our submission to Him.” (A.Hulusi)

Were ye witnesses when death appeared before Jacob? Behold, he said to his sons: “What will ye worship after me?” They said: “We shall worship Thy God and the God of thy fathers, of Abraham, Ismail and Isaac,- the One (True) God. To Him do we submit (in Islám).” (Abdullah Yusuf Ali)

Em kuntum shuhedae iz hadara ya’kubel mevt Or were you among those who witness the death appeared before Jacob; o sons of Israel who became a jewminded community and refuse the prophethood of Muhammad? Em kuntum shuhedae iz hadara ya’kubel mevt were you witness when death approached Jacob, were you amongst those witnesses, iz kale li benihi ma ta’budune mim ba’di He asked to his children, “To whom will you worship and pray after me, to whom will you serve?” Were you amongst witnesses when Jacob passed that will?

Yet this incident is present even in Tora and they were reading it. They knew it. Kalu they replied (Jacob’s childen), na’budu ilaheke ve ilahe abaike ibrahime ve ismaiyle ve ishaka ilahev vahida “We shall worship your Rabb and the Rabb of your fathers, of Abraham, Ismael and Isaac,- the One (True) Allah.” They promised. ve nahnu lehu muslimun “for we are giving our submission to Him.” They gave their promises to Jacob the Prophet like that.

You who are the grandchildren of prophet Jacob. Israel is the nickname of Jacob. You jews who are the grandchildren of prophet Jacob; your fathers, first ancestors gave their promises to their fathers for following the road of Abraham. And Muhammad is the fruit of Abraham’s prays. So why are you denying him now? Why aren’t you holding your promises you gave to your fathers? Your first ancestors said to their father Jacob; “”We shall worship your Rabb and the Rabb of your fathers, of Abraham, Ismael and Isaac,- the One (True) Allah.” Muhammad follows the path of Abraham, he is the product of Abraham’s prays, Ismael’s prays and you even read the same things in your book, Tora.

The Deuteronomy Book in Tora; Ismael’s pray and Allah’s will is there. I will present my fruition to you. This is the reply of Allah. And interesting enough, even Jews read this in their Toras, they still resist to Rasulallah. And their only reason is; “He’s not one of us.” Yes.

134 – Tilke ummetun kad halet* leha ma kesebet ve lekum ma kesebtum* ve la tus’elune amma kanu ya’melun

That was a community that has passed on. To them is what they earned, and to you is what you earn. And you will not be called to account about their deeds. (A.Hulusi)

That was a people that hath passed away. They shall reap the fruit of what they did, and ye of what ye do! Ye shall not be asked about what they did. (Abdullah Yusuf Ali)

Tilke ummetun kad halet I want you to pay attention to this verse in order to deny the infamous jewish logic. Tilke ummetun kad halet You brag about your fathers, O Jews. O sons of Israel who became Jewminded. This verse is not just about you, it includes blasphemers as well. The first infidels were also bragging with the prophet Abraham. They were saying, “We are the grand children of Abraham and Ismael. They were not amongst the true believers and yet they were bragging with their ancestor prophets. Jews were in that boat too. They were also bragging with Abraham, Isaac, Jacob and many other prophets. “They were our ancestors.” It almost like saying, “My father is a minister.”

This is a Jewish logic. My father is a holy man, my grand father is something else. This type of bragging was what Jews were doing. And for all of them Qur’an says; Tilke ummetun kad halet Now those people passed away, gone, they don’t exist anymore. leha ma kesebet ve lekum ma kesebtum To them is what they earned, and to you is what you earn. Gazali says; “Why are you bragging with your fathers? Can a fathers meal, fill a sons stomach? The water father drank doesn’t quench the thirst of son. So why are you bragging about your fathers? What they earn is for them, and what you earn is for you. ve la tus’elune amma kanu ya’melun You won’t be hold responsible for what they had done.

This last sentence is almost like a rejection for Christianisms, “First Sin” ideology. They were doing the exactly the opposite of Jews were doing. They were in shame with their fathers. They thought they have been punished as the children of the prophet Adam for what he had done. They were holding on to the baptism tradition for that reason. And their claims reached to Jesus’s allegedly crucifixion and giving his life. With this claim they were able to say, “Jesus cleansed all humanities first sin burden by giving his life like that.” Now think; first ancestor of humanity, Adam’s sin. The responsibility of this sin was collected from a sinless child from many many generations after.

So this last section of this verse is like an objection for that; ve la tus’elune amma kanu ya’melun You won’t be hold responsible for their own doings.

[Additional Info: Don’t be imitators! Don’t just dwell on imitations in your religions. Because you cannot trust transfers. For one person, there’s nothing else than the knowledge, action, belief and lifestyle that he earned. No one can be punished for someone elses beliefs and actions. Be the person who can see clearly. Try to reach an absolute belief and arrange your action based on that certain belief.(Ibn. Arabi-Tevilat)]

135 – Ve kalu kunu huden ev nesara tehtedu* kul bel millete ibrahime hanifa* ve ma kane minel mushrikin.

They say, “Be Jews or Christians so that you will be rightly guided.” Say, “Rather, we follow the Hanif people of Abraham (we share the same faith, without the concept of a deity-god, with the consciousness of non-duality), for he was not of the dualists.” (A.Hulusi)

They say: “Become Jews or Christians if ye would be guided (to salvation).” Say thou: “Nay! (I would rather) the Religion of Abraham the True, and he joined not gods with Allah.” (Abdullah Yusuf Ali)

Ve kalu kunu huden ev nesara tehtedu On top of that, they say; “Become Jews or become Christians (in mind) so thay you would find salvation.” This is their claims. Very interesting I might add. Pay attention that I translated like “become jews and christians in mind”. Most of the Qur’an translations you read; it says, “be jews and christians” or “convert to them”.

I don’t think that would be an accurate translation. Because they don’t call you to show your beliefs for Moses or Jesus. They don’t call you to Tora or Bible. Because you cannot be counted as muslim without believing Moses, Jesus, Tora and Bible first. So what do they call you to? To deviation. To be scattered away from Moses and Tora to become Jewminded or away from Jesus and Bible to become a part of some empty Christianic mentality. Moses and Jesus were prophets of Islam, Tora and Bible are also the books of Islam. Because of that, I translated their calls as “become jews and christians in mind.”

They call to become jewminded. But muslims should call them back; not to become a part of Muhammad’s community, muslims should call them to Abraham. This verse teaches us that fact. Don’t call them to be Muhammadi, call them to be Abrahami. Call them to unity, call them to source. Don’t say “Come to us.”, say “Come to yourselves.” Come to yourselves, as in go back to your original beliefs. To the original Jesus and original Bible. Not to a Jesus you proclaimed as a god or to a Bible which was corrupted. Turn to Moses, a real genuine Islam prophet Moses, not some mythic, national leader Moses and not to a Tora you changed with your own hands.

So Muhammad was calling humanity to the source they possess. To Islam and submission to Allah completely. kul bel millete ibrahime hanifa Tell them, answer them; on the contrary, we are calling you to Abraham, he who was amongst those who find true beliefs. ve ma kane minel mushrikin. Not one of the blasphemers.

The answer here for their call, is interesting. The word “hanif” came up. Hanifa in dictionary, hanif means who turns right from wrong, truth from superstitions. Abraham was firstly in superstitions then he found the Hakk. For that hanif means who reach the rights from wrongs. The reasoning for Abraham’s hanif beliefs is because of the tecdid. It means sorting out. For that all prophets are muceddit. Sorters.

No prophet had a claim of bringing something new. They always invited people to unwithered values. Prophets hadn’t brought new and interesting things, they brought back the early-known and constant values that humans are very familiar with.

For that reason prophets didn’t invite by saying, “This starts with me.” They always said, “I invite you to the road of prophets who were there before me.” Prophet Jesus’s message is written in the first chapter of Bibles. “I’m not saying I bring you a new message. I came to rejuvenate the message of Moses who came before me.” says The Prophet Jesus.

Yes, therefore every prophet starts to tell the message with confirming the prophets before his time. This is the first feature of prophets. And the call here, is to the eternal constant values of universe.

136 – Kulu amenna billahi ve ma unzile ileyna ve ma unzile ila ibrahime ve ismaiyle ve ishaka ve ya’kube vel esbati ve ma utiye musa ve iysa ve ma utiyen nebiyyune mir rabbihim* la nuferriku beyne ehadim minhum ve nahnu lehu muslimun

Say, “We have believed in Allah (the innermost essential reality of all things) and what has been revealed to us and what has been revealed to Abraham and Ishmael and Isaac and Jacob and his descendants; and what was given to Moses and Jesus; and what was given to the Nabis from their Rabb. In this sense, we make no distinction between any of them. We are of those that are in submission to Him!” (A.Hulusi)

Say ye: “We believe in Allah, and the revelation given to us, and to Abraham, Ismail, Isaac, Jacob, and the Tribes, and that given to Moses and Jesus, and that given to (all) prophets from their Lord: We make no difference between one and another of them: And we submit to Allah (in Islám).” (Abdullah Yusuf Ali)

Kulu amenna billahi ve ma unzile ileyna To those who invite you to blindness, answer like this. Say; amenna billahi ve ma unzile ileyna We put out faiths to Allah and to those which was brought down for us. By putting our faiths to Allah and the message Allah sent, we also put our faiths to these: ve ma unzile ila ibrahime to what was given to Abraham, ismaiyle and Ismael, ve ishaka and Isaac, the first ancestor of the sons of Israel who came from the bloodline of Abraham. ve ya’kube, and Jacob, your great ancestor, great Jacob whose nickname was Israel. We put our faiths to those messages brought down by them.

vel esbati ve ma utiye musa ve iysa We put our faiths to the messages they brought and their grandchildrens and bloodlines messages. We put our imans to Moses and Jesus’s messages. ve ma utiyen nebiyyune mir rabbihim we put our faiths to all prophets and all messages given to them by Rabb. la nuferriku beyne ehadim minhum We don’t seperate a single one of them for any reasons. ve nahnu lehu muslimun We are the ones who completely show our submissions to Allah.

Yes, that’s Qur’an’s suggestion for us. “O Muslims, to be a real muslim, you should say these to those who wants to turn you to become Jews and Christians. “We’ve already shown our faiths to your prophets and your books, have you shown your to ours?” Ask them and say these; “We are not calling you to us. We are calling you to eternal truth. So come and stop calling us to deviation. Let’s all submit to Allah. Let’s all surrender to the constant values of humanity.” This is the given message in this verse.

137 – Fe in amenu bi misli ma amentum bihi fe kadihtedev* ve in tevellev fe innema hum fi shikak* fe seyekfikehumullah* ve huves semiul alim.

So if they believe in Him in the same way as you believe in Him, then they will have found the path to the reality. But if they turn away, they will be left as fragmented and narrow minded. Allah will be sufficient for you against them. And HU is the Sami and the Aleem. (A.Hulusi)

So if they believe as ye believe, they are indeed on the right path; but if they turn back, it is they who are in schism; but Allah will suffice thee as against them, and He is the All- Hearing, the All-Knowing. (Abdullah Yusuf Ali)

             Fe in amenu bi misli ma amentum bihi fe kadihtedev If they believe as you believe, then they find the true path.

             Interesting, as you believe..! With all those issues, problem is not just a lack of belief, my friends; there’s a second problem. Corrupting the beliefs they hold dear and then believing those corrupted beliefs; that’s the second problem. Let’s assume that they now believe what we believe; with that logic, without handling this second problem, their belief don’t get them to the right path. Believing by corrupting them. No, not the right path. That’s why the phrase is “as you believe”, not “like you believe.”

Let’s apply this fact to us, muslims. First; do you believe all the things you should believe? The answer yes, is not solely enough. Do you believe as you should believe, as you supposed to believe? Or you just corrupt the knowledge, change its essence and then you believe your products?

This second problem is a tough one for the muslims living in this age. And the sole reason why muslims today are on the verge of becoming jewminded. They might not believe incomplete like they do, but most of the time they change and corrupt the very nature of what they should believe. They don’t follow the path to Allah as they should.

They have Allah beliefs, but broken. Like they don’t trust Allah completely. They don’t put their faiths on prophet as they should.

They do have faiths to prophet. But the prophet doesn’t have a leading role in their lives. Just a background figure. They almost violate the contract after a point.

They don’t believe afterlife as they supposed to believe. There’s a belief for another world, another life. They do believe another form of resurrection after tasting death. But this fact doesn’t make a reflection to their lives. They live like those who don’t have faith to afterlife. So tell me; what’s the difference of faith between a believer to afterlife and a non-believer; if their actions have no difference whatsoever? That’s the problem. Moving on.

ve in tevellev fe innema hum fi shikak If they turn their faces away, if they avoid them fe innema hum fi shikak they are the ones who are seperated and narrow minded. They are amongst those who left the path because of their seperating actions. Their actions scatter them away from the true path. The Nebi of Allah, The prophet Muhammad called them to Abraham. But instead they called muslims to become jewminded. Islam called them to themselves, to their origins. To the uncorrupted message of Jesus, untouched message of Moses, unchanged message of Tora and Bible. They didn’t even behave correctly to their own beliefs.

fe seyekfikehumullah If after all these, they still do seperation, know that Allah is enough for you. Allah will suffice for you. As in; don’t you turn and look back again. Don’t you feel upset by thinking “Why won’t they become muslims?” Allah will suffice. ve huves semiul alim Allah is All-Hearing and All-Knowing and Allah knows and hears what you hold deep within your hearts.

138 – Sibgatellah* ve men ahsenu minellahi sibgatev ve nahnu lehu abidun.

The hue of Allah! And what can be better than being colored with the hue of Allah? We are of those who are in servitude to Him! (A.Hulusi)

(Our religion) takes its hue from Allah. And who can give a better hue than Allah. And it is He Whom we worship. (Abdullah Yusuf Ali)

Sibgatellah The hue, the colour of Allah, the colour Allah gives, ve men ahsenu minellahi sibgatev Who can give a better colour than Allah?

Look at this expression. Look at the literal depth of this expression. ve nahnu lehu abidun Only Allah, we are of those who are in survitude to Allah.

Allah’s colour. What is Allah’s colour? The hue of Allah, the origin of all hues, Allah’s colour. The paint of fitrat. Natural colours. Just like the colour of leaves, skies, roses, lilies and sun. Natural colour. So what are the hues besides Allah’s colours; synthetic hues. Not natural, artificial paint. Prophets hadn’t come to brush a new paint to people, they had come to brush out the artificial colours that men used on themselves. The artificial colours of superstitions and material beliefs. Because when you scrape off humans upper layer colours, Allah’s colour reveals itself.

Brush with Allah’s colour. Suffer on the path to Allah. Feel the agony and pay the price on the path of Allah. Natural paint glows more with every touch of brush. Can you scrape off the colour of a canary; or a palette of a rose? No, they are natural colours.

This is just like that. Pain and suffering scrapes off the artificial paints on the humans natural colours and reveals the true colours under it. You can see it yourselves when you look at the people who suffer on Allah’s path. So if something happens to you and suffer on Allah’s path; do not fear. That means all those dirty, artificial paints will fall soon. And when it does, all the real, true colours will arise within you.

Compare Allah’s colour and their colours. When you do that, you see that only Allah’s colour is permanent. They might struggle for 10 years, 20 years, 30 years… Just to convert a man to their ideology. They try, they struggle and finally manage to turn him. Paint him; to be more accurate. With their artificial colours. But you may see that maybe in 10 minutes all those decades of paints fall to his feets and in 10 minutes that person turns to his original colour, his real identity, his own essence and become a decent believer on the path to Allah.

Sometimes in 10 seconds, sometimes in 10 days, sometimes that might be 10 months. But eventually, about a small fragment of time they tried and tried and tried just to turn you, in just one percent of all those times, that person shake off all that paint. Don’t you see; look around. Those people who reach Allah’s salvation, shake off 3 years, 5 years, 10… 20… 30 years of dirty and artificial paints, in maybe just ten days. Sometimes in a conversation, sometimes with a single teardrop for the loss of a father or a mother or for the loss of a loved one. One morning, with one single morning ezan (praying call), 20 years of paint comes off. And Allah’s colour shows itself within him.

This is Allah’s colour. Not superstitions, the colour of Hakk. Not artificial, not synthetic. Natural colour. That’s why Allah’s colour is the best colour of all. Allah is the best colour giver of all.

[Additional Info: Every person belong to a religion or a sect, have that religions or sects colour within them. For various worshippers of various religions have all been painted by their intentions. They follow the path of those sects, being painted by the imams and leaders of that particular beliefs.

Philosophers are painted with their minds colours. There are division of colours for those who follow their own egos, according to their motives and intentions. But those who believe the principle of unity are only covered with Allah’s colour. And since there’s no better colour than this, there’s no being other than Allah.

Also Rasulallah (p.b.u.h.) said this: “Allah All-Mighty had created the beings in darkness, then He sprinkle the Light all over them. Whoever had been able to catch, even a small portion of that light; found his way to salvation, and whoever hadn’t get it, became corrupted and went astray. So this Light mentioned here is the colour we read in this verse. (Ibn. Arabi/Tevilat)]

139 – Kul etuhaccunena fillahi ve huve rabbuna ve rabbukum* ve lena amaluna ve lekum a’malukum* ve nahnu lehu muhlisun

Say, “Do you argue with us about Allah? He is our Rabb and your Rabb! Our deeds (and their consequences) are for us, and your deeds (and their consequences) are for you. We turn to Him in pureness of essence.” (A.Hulusi)

Say: Will ye dispute with us about Allah, seeing that He is our Lord and your Lord; that we are responsible for our doings and ye for yours; and that we are sincere (in our faith) in Him? (Abdullah Yusuf Ali)

Kul etuhaccunena fillahi Tell them; “Will you dispute with us about Allah?” Because arguing about the colour of Allah, arguing about whether Allah’s colour is the most beautiful color or not; means arguing about Allah. ve huve rabbuna ve rabbukum Will you argue with us, even Allah is your Rabb as well as ours? ve lena amaluna ve lekum a’malukum Our deeds belong to us and your deeds belong to you. ve nahnu lehu muhlisun We put our faiths to Allah with the pureness of essence, with sincerity. Tell this and submit yourselves only to Allah. If you manage to do that, if you manage to submit yourselves to Allah only; then no one will be able to paint you with their synthetic colours. Allah paints those who submit themselves only to Him, with his own colours, with permanent paints, with the colour of pure essence. And by that they will always be bright and vivid and unwithered even when they face suffering.

“Ve ahiru davana velil hamdulillahi rabbil alemiyn” (Jonah/10) “Praise be to Allah, the Cherisher and Sustainer of the Worlds!” All products of our claims, causes and lives are for Allah and our last word to our Allah is “Hamd”. “Esselamu aleykum.”



İslamoğlu Tef. Ders. KADİR SURESİ (01-05) (194-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları ‘Alak suresinin arkasından Kadir suresi geliyor. Kadir suresi adını ilk ayetinden alıyor İnnâ enzelnaHU fiy LeyletilKadr kadir; kıymet, ölçü demek. Mekke de nazil olmuş bir sure, hem de ilk yıllarda nazil olmuş. Abese nin hemen arkasına yerleştiriyor ilk nüzül tertipleri ki 4. yıla tekabül eder yaklaşık. Ama şahsen benim kanaatim daha önce indiği yönünde. Hattabi ‘Alak suresinin arkasına yerleştirmiş, tıpkı musaf sıralamasında olduğu gibi iniş sıralamasında da ‘alak ın arkasına yerleştirmiş ki benim de tercihim şahsen bu. Yani Mushafta ki gibi nüzulde de aynı yerde yaklaşık.

Leyl ile fecr ile konu bütünlüğüne sahip bu sure. Konusunu biliyoruz. Ey vahyin muhatabı olan insan, Kur’an indiği geceyi bir ömürden daha hayırlı yaparda ya senin hayatına inerse seni ne yapar mesajı bu. şimdi suremizi tefsire geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) İnnâ enzelnaHU fiy LeyletilKadr;

Muhakkak ki biz Onu (Kurân’ı), (Hz. Muhammed’in a.s.) Kadr gecesinde inzâl ettik! (A.Hulusi)

1 – El hak biz indirdik onu kadir gecesî. (Elmalı)

İnnâ enzelnaHU fiy LeyletilKadr biz onu kadir gecesinde indirdik hiç şüphe yok bunda.

Aslında inzal, hüve, duhulüs sey’ fiy alemil müdrikât diye tarif etmiş lügatlar inzali. Bir şeyin idrak alemine girmesi, idrak edilebilirler dünyasına indirilmesidir. Demek ki aslında inzal, rabbimizin aşkın manaları aklımıza indirmesidir. Vahyin inzali biz anlayalım biz huzura erelim, sonsuz saadete kavuşalım ve doğru yolu bulalım diye rabbimizin aşkın manaları aklımıza indirmesidir.

Biz indirdik diyor onu. Neyi? Hiç şüphesiz ki vahyi. Çünkü vahyin inişini ifade ediyor bu. fiy LeyletilKadr kadir gecesinde kader gecesinde takdir gecesinde, kadri kıymeti bol bir gecede. Hatta takdir edemediğimiz, kadrini kıymetini bilemeyeceğimiz bir gece de indirdik. fiy LeyletilKadr de ki kadrin marife gelmiş olması daha önceden bilindiği, veya bu gecenin daha önceden de takdir edilmiş, veyahut ta kadri kıymeti bol bir gece olduğu anlamına gelir mi? Mesela İnsanlığın, İnsan seçilmesi aynı gece olmuş olabilir mi? Veya yer yüzünün kâinatta insana makar ve mevki kılınması. Veya beşerlikten insanlığa geçiş o anda, o gece olmuş olabilir mi? Allahu alem..! Bilmiyoruz ama bu geçmişte bilinen bir gece olmaktan daha çok mutlak manada kadrine kıymetine kimsenin tayan ve paha biçemediği bir gece manasına da gelebilir.

Bakara/185. ayetini hatırlayalım tam burada: Şehru Ramadânelleziy ünzile fiyhil Kur’ân ramazan ayı ki Kur’an o ayda indirildi. hüden linNâsi ve beyyinâtin minel hüdâ velFurkan insanlık için bir rehber, insanlık için bir yol gösterici ve hidayet ve furkandan müteşekkil bir bildiri. Hidayet ve furkandan ilahi bir bildiri olan Kur’an o gece, o ayda indirildi. Demek ki vahyin indiği ay ramazan ayı idi hiç tereddütsüz bakara/185. ayetinde buyruluyor. İndiği gece de kadir gecesiymiş. İnmeye başladığı anlamına gelir zaten bu. Yoksa bir anda indiği manasına gelmez. İnzali bir anda inmek manasına almak yanlış olur çünkü gökten yağmurun da inzal edildiği ifade buyrulur. O zaman tüm yağmurların bir anda inmesi söylenmiş olurdu ki yanlış olur. Belki şöyle anlamak lazım bir yasaya bağlı olarak indirmek kastedilir inzal ile. Bir yasaya, bir kanuna bağlı olarak indirmek.

LeyletilKadr ne demek, neden kadir gecesi işte onu bir sonraki ayet açıklıyor aslında;

[Ek bilgi; KADİR SÜRECİ

Bir arkadaşımız bir sual sordu.

“Üstadım, yeryüzündeki birtakım olaylar, birtakım üst planlar tarafından mı idare ediliyor?.. İnsanların genel idaresi, Dünya üzerinde olan olayların yönlendirilmesinde görevli olan birtakım görevliler söz konusu mu?.. Böyle bir şey var mı? Varsa, nasıl oluyor bu iş?
Bu sual “Kadir” konusu ile de bağlantılı, dolaylı olarak... Dolayısıyla konumuzun bir detayı olarak buna da değinelim.

“Kadir” gecesi hakkında, Kur’ân-ı Kerîm’de bir sûre var; “Kadr Sûresi”.

“İnnâ enzelnaHU fiy LeyletilKadr;”

“Gerçek ki biz inzâl ettik onu KADR gecesinde” (97.Kadr: 1)

“Kadir” gecesinde, gecenin kadrinde, biz onu inzâl eyledik.

Burada, hemen herkesin ilk aklına takılan olay şudur;

Niçin “Biz, onu” diyor?.. “Ben, inzâl ettim onu” demiyor da, “Biz inzâl ettik onu” diyor?

Buradaki “Biz” hükmü, Efâl=fiiller âlemindeki kesret hâliyle alâkalı bir olaydır. Yani, çokluk ile ilgili bir olaydır.
            Çokluk âleminde, yani sayısız birimlerden oluşmuş, sayısız varlıklardan oluşmuş âlemde olan her şey, bir vesile ile oluşur. Her şey bir şeye vesile ile olur! Ama o, her bir şey, varlığını Hakk’tan alır; O’nun varlığıyla kaîmdir. Orijini, aslı itibarıyla o şeyler varlığını Hakk’tan alır! Ancak kendi yapısal özelliğine uygun olarak, o şeyi meydana getirir, ortaya çıkarır.

İşte bu tür oluşlar için Kur’ân-ı Kerîm’de “Biz” tâbiri kullanılır.

“Fiy leyletil Kadr...”

“Kadir” süresi, gecenin içinde, gecenin kadrinde biz onu inzâl eyledik.

İnzâl olunan şey, Kur’ân!

Kurân’ın inzâl olması demek; her ne kadar basit dilde “indirmek” diye tercüme edilir ise de “inzâl”, esası itibarıyla “nüzûl” denen şey, boyutsal bir olaydır! Mekânsal yani bir yerden bir yere şeklinde değil!

Bu gecede, “Kadir” anı denilen öyle bir an vardır ki, o anda mevcut ışınımı kullanabilen, değerlendirebilen kişi, melekî boyutla iletişim kurar ve melekî boyuttan kendi öz’ündeki Hakk’a yönelip, kendi öz’ündeki Hakk’ı bulur!.. Özü olan Hak ile o andaki perdeler ortadan kalkar!
“Kadir” kelimesi “güç yetirmek” anlamında olup, “hükmü kaza, takdir, tazyik, azametli şeref” mânâlarını da taşır. Biz, özellikle “Tazyik” yani “SIKMA” anlamı üzerinde duracağız. Bu anlamdan rahmetli Elmalılı Hamdi Yazır da tefsirinin 5971. sayfasında bahsetmiştir. “Kadir” anının değeri şu sebepledir ki;

Meleklerin oluşturduğu yüksek ışınımın meydana getirdiği “SIKMA” sonucunda uyanıkların beyin çalışma hızında bir artış oluyor; artan beyin gücünün neticesinde de, kişinin Hakk’ı kendi özünde bulması söz konusu olabiliyor... Ve hatta o anda, kendisinde o talebi ortaya koyanın, Hak olduğunun farkına bile varabiliyor!

Bakın ne diyor hadîs-î kudsî’de.

“Bir kulum, yararlı ibadetlerle bana yaklaşır; öyle ki, ben o kulumu severim. O’nun görür gözü, işitir kulağı, söyler dili, tutar eli, yürür ayağı olurum”.

Yani, onun gözünde gören, dilinde söyleyen, Ben’im!

“KADİR” kelimesinin mânâsını ve bu kelimenin işaretini anlamaya çalışırken, Hz. Rasûlullâh (aleyhisselâm)’a “OKU” hükmünün de melekî “SIKMA” ile birlikte geldiğini hatırlayalım. “Hz. MUHAMMED NEYİ OKUDU” kitabındaki bilgileri göz önüne alalım.

İşte, o genel “SIKMA” hâli olan zaman, kişinin o anı, “Kadir” hâlidir! Bu “SIKMA” sürecinden herkes kendi istidat ve kabiliyetine göre yararlanır. Kimi de “SIKMA”nın sonucunda, kendisiyle Hakk’ın aynı TEK olduğu; kendi izafî, birimsel varlığının var olmadığını idrak etmesi neticesinde, varlığındaki varlığın, Hak olduğunu hisseder, yaşar! O’nu yaşayan Hakk’ın kendisidir!

Hakk’ın isteğine, iradesine, EMRİNE de hiçbir varlık karşı koyamaz! Bu, “Kadir” hâline en yakın hâl, “Mi’râc” hâlidir.

“Mi’râc, kişinin Rabbine vâsıl olduğu andır.” (Kendini tanı-A.Hulusi)]

[Ek bilgi-2; {İmam Şarâni Hz. (1492-1565) kadir gecesi hakkında şu tespitleri yapmıştır; Ramazan ayının başlama gününe göre;

Pazar günü başlamışsa ;28 ini 29 una bağlayan gece,

Pazartesi günü başlamışsa;20 sini 21 ine bağlayan gece.

Salı günü başlamışsa, ;26 sını 27 sine bağlayan gece.

Çarşamba günü başlamışsa ;18 ini 19 una bağlayan gece.

Perşembe günü başlamışsa ;24 ünü 25 ine bağlayan gece.

Cuma günü başlamışsa ;16 sını 17 sine bağlayan gece.

Cumartesi günü başlamışsa; 22sini 23 üne bağlayan gece. (İmam Şarani)]

2-) Ve mâ edrake mâ LeyletülKadr;

Kadr gecesini (-n kadrini, şerefini, haşmetini) bilir misin? (A.Hulusi)

2 – Ne bilirdi ki sana? ne kadir gecesi? (Elmalı)

Ve mâ edrake mâ LeyletülKadr kadir gecesinin ne olduğunu sana ne bildirdi, kim bildirdi veya sen nereden bileceksin. Dirayetle bilemezsin, akıl yolu ile bilemezsin rivayetle bileceksin, Allah bildirecek sana dinle o zaman;

3-) LeyletülKadri hayrün min elfi şehr;

Kadr gecesi, bin aydan (seksen yıllık ömür) daha hayırlıdır! (A.Hulusi)

3 – Bin aydan hayırdır o kadir gecesi. (Elmalı)

LeyletülKadri hayrün min elfi şehr kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Evet, kadir gecesini şimdi bildik, şimdi öğrendik. Bunun anlamı şu değil bin aydan daha hayırlı ama bin bir aydan daha hayırlı değil. Hayır burada ki bin rakamı kesretten kinayedir. Kur’an da da kullanılır lev yu’ammeru elfe sene. (Bakara/96) ister ki bin yıl yaşayayım. Mesela burada kinaye olarak kullanılır. Dolayısıyla işte bir günün bin yıla bedel oluşu gibi orada da kinayedir. Yani bin rakamı Kur’an da kinaye olarak kullanılır.

Bu manada bunun anlamı şudur. 1.000 ay 83 küsür yıl eder. yani bir ömür. Kadir gecesi bir ömürden daha hayırlıdır demektir bu. Bir ömre bedel gece demektir. Bir gece düşünün ki bir ömre bedel. İşte bunun anlamı bu. Zamanların en hayırlısı manasına da gelir, bir ömre bedel manasına da gelir.

Peki bir ömre bedel gece acaba tarih içerisinde bir gece mi? Yani zamandan mı alıyor bu gece değerini. Bir ömre bedel bir gece, ne müthiş bir şey bu. Peki de bu gece değerini nereden alıyor? Eğer değerini zamandan alsaydı bu gecenin güneş takvimine ait bir gece olması lazımdı, sabit bir gece olması lazımdı. Oysa ki ramazan her sene 10 gün 10 gün atarak gelir. 33 senede de devrini, çevrimini tamamlar. Yani hiçbir sene tuttuğumuz oruç diğer senenin aynısına gelmez. 10 gün atması da çok ilginçtir çünkü kadir gecesini son 10 günde beklememiz isteniyor. Yani adeta beklediğiniz geceyi attırıyor, atıyor, iki sene aynı gelmiyor 33 yılda çevrimini tamamlıyor.

Bu sabit bir gece değil ki zamandan alsın değerini. Vahyin indiği gece ise eğer ki o gece. Vahyin indiği gece tarih içerisinde belli bir gece bir yıl, 365 gün içinde bir gün olmalı o. O geceye tesadüf etmesi için, tevafuk etmesi için ise 365 yıl lazım. 365 yıl Ramazan tutmak lazım yani o bir geceye tevafuk etmesi için. Eğer biz bir gün üzerinden, bir gece üzerinden düşünürsek.

O gece biliniyordu hiç şüphesiz Allah resulü pazartesi olduğunu unutmamıştı. O geceyi Allah resulü nasıl unutur, hayatının dönüm noktası. Böyle bir şey unutulur mu? Peki Allah resulü niye ashabına hiç bu geceyi haber vermedi? Ne kadar sordularsa hiç haber vermedi. Ashab rüya gördü rüyalarınız birleşiyor demek ki onu Ramazanın son 10 gününde veya son bir haftasında arayın dedi, ama şu gündür demedi.

Aslında Allah resulünün kastı onu bir gecede zamanın sabit bir noktasında aramanın yanlışlığıydı. Çünkü zaten Ramazan ay takvimi ile geliyor güneş takvimiyle değil ki sabit bir zamana işaret etsin. O zaman kadir gecesinin değeri kadir gecesinden kaynaklanmıyor. O gece de olan şeyden kaynaklanıyor. Ne oldu o gece de? Kur’an inmeye başladı. Demek ki Kur’an indiği geceyi bir ömre bedel kılıyor. Buradan hangi sonuca varıyoruz? Ey insan senin kadir gecen Kur’an ın ruhuna indiği, hayatına indiği, Akleden kalbine indiği gecedir. Eğer Kur’an dan bir pasaj daha senin hayatına, senin aklına inmişse o gece senin kadrindir. İndiği geceyi bir ömre bedel kılan Kur’an sana inerse seni ne kadar değerli kılar hiç düşündün mü? Sana ne değer katar hiç düşündün mü? Bir de böyle düşün ey insan.

Hatta tam sözün burasında Kur’an ın bize haber verdiği ilginç bir şeyden de bahsetmek isterim. Kur’an kafirlerin dünya hayatına bakışını ahiretten kendi ağızlarından verir. Onlara dünyada ne kadar kaldınız diye soracaklar; lebisna yevmen ev ba’da yevm. (Mü’minun/113) bir ayette böyle diyor. Biz dünyada bir gün ya da yarım gün, yani bir gece kaldık. Çok ilginçtir bir gün ya da yarım gün kaldık diyecek insanlar. Kur’an da 4 yerde var bu. İçinde imanın ve vahyin olmadığı bir ömür bir gece kadar bereketsiz, içinde vahyin indiği bir gece bir ömür kadar bereketlidir diyor Kur’an açıkça bize söylediği bu. Kadir suresinin de bize verdiği ders açıkça budur. Yoksa o gece sabit bir gece değildir o gece değerini de kendisinden almamaktadır, inen şeyden almaktadır, yani vahiyden almaktadır.

Öyle olmasaydı bir o geceyi kameri aylar içinde değil güneş yılı içerisinde aramamız lazımdı. O zaman zaten o gece tarihte Miladi 610 yılının Ramazan ayının, yani ağustos ayının bir pazartesi gecesine tevafuk ediyordu Bir o zaman o ağustos ayının hep o pazartesini tespit eder bulur tamam bugün kadir der ve hiç 33 yılda bir deveran eden, gezen ay takviminde kadir gecesi aramazdık. Eğer her 10 gün gezen, 33 yılda bir devrini tamamlayan Ay takviminde kadir gecesi arıyorsak. Bizim aradığımız aslında Kur’an dır, vahiydir. Vahit bize nazik olursa o bizim kadrimiz olur. Nazil olduğu geceyi bir ömre bedel kılar. Ya bir ömre nazil olursa? O zaman işte ebedi saadet olur. Cennet odur zaten bu surenin verdiği ders budur.

4-) Tenezzelül Melâiketü ver Rûhu fiyha Biizni Rabbihim min külli emr;

Melekler ve Ruh Onda tenezzül eder, Rablerinin izni ile her hükümden. (A.Hulusi)

4 – İner peyderpey melâike ve ruh onda, izniyle rablerinin her bir emirden. (Elmalı)

Tenezzelül Melâiketü ver Rûhu fiyha Biizni Rabbihim melekler beraberlerinde ruh olduğu halde o gece rablerinin izni ile inerler de inerler. Beraberlerinde ruh olduğu halde ne demek? Ver Rûh diyor. Melaike ve ruh. Ver Rûh’u Cebrail diye anlayanlar olmuş otoritelerimiz içerisinde. Oysa ki Rûh Kur’an da vahiy anlamına da gelir. mesela Nahl/2. ayetinde, Şûrâ/52. ayetinde tam vahiy manasında kullanılıyor. Burada bağlama uygun olan da bu. Çünkü bu sure vahiy ile ilgili bir sure. O gün Meleklerle beraber indirilen sözün ruhu olan vahiydir. Vahyi indirirler. Zaten o gece de vahiy indirmişlerdir. Meleklerin kortejliği eşliğinde vahiy meleği Cebrail vahyi, sözün, hayatın ruhu olan vahyi indirmiştir.

Peki nedir o? min külli emrin yani hayatın her alanına dair vahyi indirirler. Sosyal yaralarımıza, siyasal yaralarımıza, ekonomik yaralarımıza, ailevi yaralarımıza, bireysel yaralarımıza, toplumsal yaralarımıza, hayatın hangi alanı olursa olsun tüm alanlarına dair bize ilaç indirirler, çıkış yolları indirirler, anahtarlar indirirler. Yani saadetin anahtarlarını indirirler.

[Ek bilgi; yani, ruhani ve nefsani kuvvetler, daha doğrusu semavi ve arz menşeli melekutlar ve ruh “her işi için” iner dururlar. Yani, her iş dolayısıyla inerler. Bundan maksat da, bütün eşyayı, varlıklarını, zatlarını, sıfatlarını, özelliklerini, hükümlerini ve hallerini bilmeleri, bunları idare edip emirleri altına almalarıdır. (İbn Arabi-Te’vilat)]

5-) Selâmun, hiye hattâ matle’ılfecr;

Selâm (hakikati yaşatarak); tâ ki Fecr’in doğmasına kadar (Hakikatin zuhuru ile şuurun vechi tanımasına kadar). (A.Hulusi)

5 – Bir selâmdır o tâ tan atana kadar. (Elmalı)

Selâm o sabaha kadar sürecek selamdır. Mutluluğun barışın ve saadetin anahtarıdır bu indirilen şeyler. Aslında min külli emrin Selâm beraber okumak lazım. Hayatın her alanına dair mutluluğun anahtarlarını indirirler. Vahiy mutluluğun anahtarlarıdır hayatın her alanına dair.

hiye hattâ matle’ılfecr ne zamana kadar sürer bu? ta ki sabah oluncaya kadar, şafak atıncaya kadar, fecr doğuncaya kadar sürer. Gece işte böyle biter. Nasıl biter gece? Vahiyle biter. İnsanlığın kararan gecesi ancak vahiyle aydınlanır. Bu sabah vahyin indiğinde yüreklerin karanlığını yok ettiği bir sabah olsa gerek. Böyle anlaşılabilir. Cahiliye gecesi vahyin aydınlığı altında bitmiştir.

Veyahut ta 2. bir şekilde de anlayabiliriz; Dünya hayatı bir gecedir ahiret bir gündüz. Yani yeniden diriltildiğimizde bir sabahı göreceğiz. Öyle bir sabah ki her şey, bugün iman ettiklerimizi o gün göreceğiz. Yakıyn diyor ya Kur’an ölüm için. Ölüm neden Yakıyn dir? çünkü bize burada gayb olan şeyler orada yakıyn olacak ta onun için. Yani artık göreceğiz. İman ettiklerimizi göreceğiz. Dolayısıyla hayat gecesini aydınlatan Kur’an bu geceye indiği zaman bir ay ışığı gibi geldiği zaman işte bu gece insan için saadet olur, selâm olur, sonsuz bir saadet olur. Ne zamana kadar? hiye hattâ matle’ılfecr ahiret sabahı oluncaya kadar. Zaten dünya gecesini vahiy ayının ışığı altında doğru yürüyerek geçirmişse bir insan, doğru yolu bularak yürümüşse ahiret şafağı attığında, sabahı olduğunda da varacağı yer cennet olacaktır.

Rabbim hepimizin akıbetimizi cennet etsin. Vahyin bir gecesine inip o geceyi bir ömre bedel kıldığı vahyi anlayan, vahyi yaşayan, vahyi her bir hücresine giydiren ve Kur’an a kurban olan kullarından kılsın.

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. BEYYİNE SURESİ (1-8) (195-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüne genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Amin.. amin..!

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Beyyine surei celilesiyle başlayacağız. Beyyine; açık delil, vazıh delil anlamına geliyor. Aslında beyan, hatta beyn, açıklama. Beyn, arasında yani iki şeyi birbirinden ayıran nokta. İki şeyi birbirinden hall-ü fasleden yer manasına geldiği için aynı köke atfedilmiş, aynı kökten neş’edilmiş.

Beyyine kesin delil, açık delil demek. Suremiz elimizde ki mushafta resmi sıralamada 98. sıraya yerleştirilmiş. Resmi sıralama malumunuz veya bilenlerin malumu Hz. Osman döneminde 5 kişilik sahabenin, kura hafızlarından oluşturulmuş bir heyet tarafından Kur’an ın tedvini yani elimizde ki mevcut mushafta ki sıralamasını yapan kurul, bu kurul olmuştur. Onun için önümüzde ki mushafın sıralamasını biz bu mübarek insanlara borçluyuz. Ayrıca suremize tayyime ismi de verilmiş. Yine beriyye olarak ta adlandırılmış. Tayyime; kıymetli ya da bir şeyin ayakta durmasını sağlayan, bir şeyi ayakta tutan manasına. Yine beriyye; tebriye eden temizleyen arındıran manasına gelen bu isimler de verilmiş.

Surenin zamanı hiç tereddütsüz Medeni. Mekki surelerin arasında, kısa surelerin arasında Medeni bir sure olarak yer almış beyyine suresi. Surenin hacmi her ne kadar kısa ise de ayetlerine baktığımızda tıpkı Medine’de inen surelerin ayetleri gibi uzun. Zaten surenin konusu ehli kitap. Onun içinde konusu ile uyumlu bir iniş yeri var. Gerçi bunun tersini söyleyenler de olmuş, sureyi Mekki sayanlar olmuş. Fakat bu doğru değil. Aklen de naklen de üsluben de sure; Ben Medine’de indim diyor.

Surenin nüzul zamanı Nadir oğullarının sürülüşü ile alakalı. Yani Nadir oğulları kuşatması esnasında indirildiğini bize rivayetler naklediyor. Nadir oğulları Medine de mukim 3 Yahudi kabilesinden biri. Kureyza oğulları, Nadir oğulları, Kaynuka oğulları. Kaynuka oğulları ilk defa ihanet eden ve cezalandırılan bir kabile, sürüldüler. İkincisi Nadir oğulları, onlar da ihanet ettiler. Bir kısım rivayetlere göre Allah Resulüne suikast düzenlemeye kalktılar, kuşatıldılar ve silahsız olarak Medine’yi terk etmekle cezalandırıldılar. Hak ettikleri cezayı yine de görmediler aslında. Ve Kureyza oğulları en son ihanet eden Hendek savaşının en zor ve zorlu günlerinde Mü’minler ile müttefikken. Mü’minler de onlara bu ittifaktan dolayı eşlerini, çocuklarını, yani can parçalarını güvenmişken en zor anda ihanet ettiler. İşte o kabilelerden biri Ben-u Nadir. Ben-u Nadir’in kuşatıldığı günlerde inen bir sure bu.

Haşr suresinden önceye yerleştirilmiş onu ilk nüzul tertipleri. Ki hemen hemen de sebebi nüzulüne, ortamına uygun bir yer. Bu yaklaşık 4. yılın Rebiulevvel ayının başına denk geliyor. Ki Nadir oğulları kuşatması hicretin 4. yılında Rebiulevvel ayında gerçekleşti.

Surenin konusu adından da belli delilli iman. Yani iman delile dayanmalı. İman eden delil ile iman etmeli, belgeli iman etmeli. Delilsiz iman taklidi imandır. Dolayısıyla tahkiki iman suresi diyebiliriz biz beyyine suresine.

Sure bize zımnen şöyle diyor; Kurtuluş sabık olanın değil, hakikate sadık olanındır. Kurtulanlar kıdemli olanlar değil, kıdem insanı kurtarmaz Allah nezdinde. Kurtulanlar sadık olanlardır, hakikate sadakat gösterenlerdir.

Medine Yahudileri açık delile rağmen Allah resulünü ve ona gelen vahyi inkar ettiler. Surede ifade edilen açık delil aslında belli. Kendilerine gelecekte bir peygamber geleceğine dair bir bilgi verilmiş olması. Onun sıfatlarını kendi kitaplarında okuyorlardı. Hem Yahudiler Ahdi Akikte, hem Hıristiyanlar ahdi cediyd de, yeni sözleşmede Allah resulünün geleceğini, ona dair imaları, işaretleri görüyorlar biliyorlardı.

Buna dair o kadar rivayet var ki. Ama çok meşhur bir rivayeti hemen hatırlatmadan geçemeyeceğim. Allah resulünün hicret günü tam Medine’ye ayak basacaklar, rivayeti nakleden daha sonra Efendimizin eşlerinden olacak olan Huyey b. Ahtab’ın yani Taif reisinin kızı olan Safiye annemiz. O anlatıyor, rivayetin kökü sağlam sahih bir rivayet, şahit olduğu olayı anlatıyor çünkü.

Babam ile amcam ResulAllah Medine’ye geldiğinde gittiler merakla bir bakalım diye ve döndüklerinde babamın yüzü kireç gibi bembeyaz olmuştu. Amcamla babam konuşuyorlardı, ben de kapıdan kulak misafiri oldum. Amcam babama dedi ki Ebu Yasir kardeşi Huyey’e “Bu o mu?”

Soru bu. “Bu o mu?” Bu dediği Allah resulü. O dediği kim? O dediği de işte kendilerinde ki bilgi. Geleceğine dair bilgileri olduğu peygamber. “Bu o mu?” Babam dedi ki; “Evet o” Peki ne yapacağız dedi amcam. Babam dedi ki; Bu can bu ten de olduğu sürece ona düşmanlık edeceğiz. Hem o, hem de düşmanlık edeceğiz.

Birçok rivayetten sadece mü’minlerin annesi Safiye nin şahit olduğu bir rivayeti naklettim. Yeri, geldikçe zaten geçmiş tefsir derslerimizde ilgili yerlerde Allah Resulünün geleceğini bildiklerini ve bu bilgiyi kitaplarında hangi bölümlerinde muhtevi olduğunu söylemiştim, değinmiştim.

[Ek bilgi; HZ. MUHAMMED (SAV)’İN ÖNCEKİ KUTSAL KİTAPLARDA MÜJDELENMESİ (TEBŞÎRÂT)

“Hakkında bilgi verdiğimiz Hinduizm’in bu kutsal kitaplarının, Yüce Allah’ın vahy ettiği kitaplardan olduğu düşünülmektedir. Bu durumda, bu kitapların da Hz. Peygamber’in geleceğine dair müjdeler ihtiva etmeleri ihtimali vardır. Nitekim bazı âlimlerimiz, bu kitaplarda bulunan, Hz. Peygamber’le ilgili müjdeleri ortaya çıkarmışlardır. Şimdi bu müjdelerden bazılarına değineceğiz:

1. Müjde: “Melekhalı (yabancı bir memlekete mensup olan ve yabancı bir dili konuşan) bir ruhsal öğretici, kendi yoldaşları ile birlikte zuhûr edecek; adı ‘Mohammad’ olacak; Raca Bhoj (ilâhî kata ait), bu Maha Dev Arab’ı, Panchgavya ve Ganj sularında yıkadıktan sonra (yani bütün günahlardan arındırdıktan sonra), ona en samimi sadakatini ve bütün saygıları sunduktan sonra şöyle dedi: ‘Sana bağlı kalacağım. Ey sen beşeriyetin efendisi, Arabistan’ın sakini! Sen, şerri yok etmek için büyük bir güç topladın ve Melekhalı düşmanlardan kendini korudun. Ey sen, en büyük Rab olan Tanrı’nın en mü’min görünüşü! Ben senin kölenim; beni ayaklarının altına yatır!’”34

Hz. Peygamber’le ilgili bu övgüde, şu noktalar sıralanıyor:

a) Peygamberin adı, açıkça ‘Muhammed’ olarak bildirilmiştir.

b) Onun Arabistanlı olacağı bildirilmiştir.

c) Peygamberin sahabesine de özel bir atıf vardır.

d) Peygamber, bütün günahlardan arınmıştır.

e) Peygambere, düşmanlarından korunması için yardım edilecektir.

f) O şerri yok edecek, putları ortadan kaldıracak, aracı rolündeki her ilahı ilga edecektir.

g) O, beşeriyetin efendisidir.

Hz. Peygamber’in Panchgavya ve Ganj nehirlerinde yıkanması, onun günahlardan arınmasına işarettir; zira bu nehirler, Hindularca kutsal kabul edilirdi35.

2. Müjde: “Melekhalılar, Arapların meşhur beldelerini yağmaladılar. Bu ülkede ‘Arya Dharma (şeriat, yasa)’ dan hiçbir eser yoktur. Daha önce de orada, bizzat benim gördüğüm, sapıtmış bir ifrit ortaya çıkmıştı; şimdi o, güçlü bir düşman tarafından gönderilmiş olarak yeniden ortaya çıkmıştır. Bu düşmanlara, doğru yolu göstermek ve onları hidâyete çağırmak üzere, ‘Muhamad’ –ki ona ben ‘Brahma’ lakabını verdim- , Pishachaları doğru yola getirmekle meşhurdur. Ey Raca, aldanmış Pishachaların ülkesine gitmene gerek yok; nerede olursan ol, benim müşfikliğim sayesinde arınacaksın. Geceleyin, melek mizacında olan o zeki adam, bir Pishacha kılığında Raca Ishvar Parmatma’nın emirlerine göre, et-yiyici bu insanların akidesini güçlendireceğim. Benim takipçim, sünnetli, başında saç örgüsü olmayan, ‘ibadete çağrı (ezan)’ okuyan ve meşru her şeyin yenilebileceğini söyleyen bir adam olacaktır. Domuz hariç, her türlü hayvanı yiyecektir. Onlar, kutsal içki ile arınmaya önem vermeyecekler; fakat savaş ile arınacaklardır. Dinsiz milletlere karşı mücadele etmeleri sebebiyle ‘müslümanlar’ olarak tanınacaklardır. Ben, et yiyen bu milletin dininin meydana getiricisi olacağım.”36

Bu müjde, Hz. Peygamber’in gelişiyle ilgili şu işaretleri içerir:

a) Arapların ülkesi, kötü insanlar tarafından bozulmuştur.

b) Bu ülkede Arya Dharma (şeriat) yoktur.

c) Gelecek olan peygamber, Arya akidesinin hakikat olduğunu beyan edecek ve halkı ıslah edecektir.

d) Bu peygamberin takipçileri sünnet olacak, saçlarını örmeyecek ve büyük bir devrim yaratacaklardır.

e) İbadete çağrı (ezan) okuyacaklardır.

f) Domuz hariç her hayvanın etini yiyeceklerdir.

g) Savaş ile arınacaklardır.

h) Dinsiz milletlerle savaşan bu insanlar, Müslümanlar olarak bilineceklerdir.

Ayrıca bu haberde Hz. Peygamber’in, Arya akidesinin gerçekliğini doğrulayacağı ve Arya Dharma’nın, bütün dinler üzerinde hakim olacağı söylenmektedir37.

3. Müjde: Vişnu Puran adlı kitabın 24. bölümünde şöyle denilmektedir: “Vedalar (gerçek ilim kitapları) tarafından öğretilen hareket ve fiiller, hakîkî müesseseler, mevcudiyetlerini tam kaybedecekleri sırada, bu karanlık çağların sona ermesi yaklaşacak ve Tanrı’nın son tenâsühü, bir cenkçi, muharip şeklinde tezâhür edecektir. Bu muharip, Sambla Dîb (Kumlu Ada)’de, ârif ve namlı bir aileden dünyaya gelecek. Babasının adı ‘Vişnuyasa (Allah’ın kulu: Abdullah)’, anasının adı ‘Somti (emîn olunan kişi: Âmine)’ olacaktır.”38

Bu anlatılan sıfatlar, Peygamber Efendimiz’e tıpatıp uymaktadır39.

Hindistan Brahmanlarının kutsal kitabı olan Vedalara göre bu muharip kişi, kumlar diyarında doğacak, sonra vatanını terk edip kuzeyde bir yere iltica edecek (Bu, Peygamberimiz’in Medine’ye hicretine işarettir.); göğe değecek bir arabası olacak (Bu da mîrâca işarettir.); bu zât, deve sahibi, hikmetli bir kişi olacak; yapacağı iki büyük savaşın birincisinde 300, ikincisinde 10.000 askeri bulunacaktır40.

Bu savaşlar, Bedir ve Mekke’nin fethi savaşlarıdır. . Puranalarda Arap asıllı bir peygamberin müjdesini gören Panditler (din adamları), bu kitapların tahrif edilmiş olduğu iddiasını ortaya attılar; fakat bir tahrif olmuş olsaydı, bu tahrif, kendi lehlerine olacak şekilde gerçekleşirdi41.

4. Müjde: Kuntap Sukt, Atharva Veda’nın çok iyi bilinen bir bölümüdür. Bu bölümün ilk mantrası (cümlesi) şöyledir:

Dinleyin ey insanlar! Bir kahramana övgü olarak, bunun için (bir şarkı) söylenecek.” ‘Övülecek kişi’ ifadesi, ‘Muhammed’ kelimesinin tam karşılığıdır.

Bu mantranın metni, onun gerçekten bir tebşîr olduğunu göstermektedir. Hindular, bu sözleri dikkatle ve saygıyla dinlemekten büyük bir zevk alırlar. Bu mantrada kullanılan ‘Astvishyate’ sözcüğü, Sanskritçe’de, gelecek zaman kipinde ‘övülecek kişi’ anlamına gelir; bu, onun bir tebşîr oluşunun delilidir; bu olay, gelecek bir zamanda vuku’ bulacaktır. Dünyadaki peygamberler içinde en çok övülen ve saygı gören, Hz.Muhammed’dir. Bütün peygamberler onu övmüş ve geleceğini haber vermiştir42.

Kuntap Sukt’un ikinci mantrasında, deveye binen ve arabasıyla göğe yükselen birisinden sözedilmektedir. Bu kişi, bir Hint Rişi’si (din adamı) olamaz; çünkü onlara deveye binmek yasaktı. Bu kişi, bir Arap olmalıdır ki o da Hz. Peygamber’dir. Göğe yükselen araba da, daha önce geçtiği gibi, onun mîrâcına işarettir43.

Özetle Atharva Veda, şu haberlerle Hz. Peygamber’i müjdelemektedir:

a) O, ‘Narashansah’, yani ‘Övülen (Muhammed)’dir.

b) O, barış prensi veya muhâcirdir. (Mantra 1)

c) O, deveye binen bir rişidir; arabası göklere ulaşır. (Mantra 2)

d) O ve onu izleyenler, daima ibadeti düşünürler; savaş alanında bile Rablerinin önünde secde ederler. (Mantra 4)

e) O, düyaya hikmeti yaymıştır. (Mantra 5)

f) O, dünyaların efendisi, bütün beşerin en iyisi ve rehberidir. (Mantra 6)

g) İnsanlar, onun idaresinde mutlu bir şekilde yaşarlar. (Mantra 9-10)

h) Ondan, kalkıp insanları uyarması istenmiştir. (Mantra 11) ı) O, çok cömerttir. (Mantra 12)44”

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ(Şu’arâ/196 dan)]

Surenin ana fikri hakikat kendisini her zaman ve zeminde ifşa eder. Doğuda, batıda, güneyde, kuzeyde İbranilerin eliyle, Arapların eliyle, falancaların eliyle feşmekancaların eliyle fark etmez. Ama hakikat kendisini mutlaka her zaman ve zeminde ifşa eder. O halde eğer sen hakikate talipsen ey muhatap, hakikatin hangi zaman ve zeminde kendini ifşa ettiğine bakma. Hakikati arıyorsan kimin dili ile, kimin eliyle ifşa ederse etsin ona sahip çık ona talip ol. Ama sen eğer hakikat benim dilimle ve elimle ifşa edilirse onu kabul ederim. Yok bizim dilimizle ifşa edilmezse onu etmem dersen aslında şunu demiş olursun. Ben hakikatin peşinde değilim, hakikatin benim olmasının peşindeyim. İşte Yahudilerin yaptığı buydu, hatta Hıristiyanların yaptığı da buydu. Onun için sure işte bu gerçeği ifade ediyor. Bu girizgahın arkasından suremizi tefsire geçebiliriz.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim” kovulmuş, taşlanmış mel’un ve maksud olmuş, tard edilmiş, Allah’ın lanetine uğramış, yani Allah’ın rahmetinden dışlanmış olan şeytanın şerrinden, içimize üflemesinden, zihnimizi yanıltmasından kalbimizin sinyallerini parazitle bozmasından Allah’a sığınırız. İşte istiaze bu. Euzü Billahi mineş şeytanir racim.” Kur’an kendisini okumaya başladığımızda istiaze etmemizi emrediyor. Feizâ kara’tel Kur’âne feste’ız Billâhi mineş şeytânir raciym. (Nahl/98)Kur’an ı okumaya başladığında Allah’a sığın “Euzü Billahi mineş şeytanir racim” i oku değil, Allah’a sığın, yani bir şeyi yapma emri bu, bir fiili yapma emri. Bir şeyi söyleme emri değil. Ayrıca söyleme emri de var. Ama sözümüz yaptığımız ve düşündüğümüz şeyin dışa vurumudur. Asıl o sözün arkasında ki iradeye, tasavvura akla ve o sözün önünde ki eyleme bakmak lazım. Onun için istiaze Allah’a sığınma emri.

Neden? Şeytandan. Şeytan burada neyi temsil ediyor? İnsan selim aklına, insanın seliym kalbine, Akleden kalbine Kur’an ın ifadesiyle yönelik her türlü içten ve dıştan paraziti. İnsanın Akleden kalbine yönelik içten ve dıştan her türlü saptırma teşebbüsünü, girişimini ifade ediyor. Bu şeytan bazen iki ayaklı olur bazen görünür bazen görünmez, bazen fikir biçiminde gelir. Tefekkür değil dikkat buyurun, fikir biçiminde gelir. Bazen sağdan gelir, tumturaklı gerekçeleri olur, bazen soldan gelir düşman gibi görüne görüne gelir. Bazen önden gelir, bakarsınız görürsünüz ama eğer iradeli değilseniz, takviyeli değilseniz, takvalı değilseniz göz göre göre sokmasına izin verirsiniz akleden kalbinizi. Bazen de arkadan gelir yani sinsice gelir, sezdirmeden gelir, hırsız gibi gelir ve kapınızı vurmaz pencereden girer, bacadan girer.

Ama şükür iki yerden gelmeyi unutmuş üst ve alt sayılmıyor ayette. Yukarıdan ve aşağıdan, yani şeytanın da unuttuğu yerler var. Onun için bari yukarıyı ve aşağıyı açık tutalım. Yukarıyı Allah’a açık tutalım, aşağıyı fıtrata açık tutalım. Allah’ın nazil ettiği bir kitap olan fıtrata, yazdığı, imanın nakşettiği ilk kitap olan fıtrata. İşte istiaze budur.

Büyük alimlerimizden biri öyle der. Şeytan; azgın, dizginlenemez bir köpeğe benzer. Yani köpeklerden özür dilemek gerekir mi bilmiyorum ama bir benzetme bu. Onu yenmenin iki yolu var. 1 – elinize bir sopa alır kovalarsınız, 2 – sahibine dersiniz ki şu köpeği bağla da veya durdur da geçeyim. 2. garantidir der. İşte istizae “Euzü Billahi mineş şeytanir racim” bu ikinci yoldur. Allah’a; Ya rabbi senin kulun, senin yarattığın olan bu şeytanı bağla da bana zarar vermesin yoluma revan olayım demektir.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym olan Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Merhameti kainatı kuşatmış olan, varlığı merhametle var etmiş olan ve varlığın içerisinde bilinçli ve iradeli bir biçimde kendisini tercih edenlere çok özel merhamet edecek olan, Rahym ismi ile tecelli edecek olan Allah’ın adıyla. Her bildiri bir otoritenin adıyla okunur, sen ilahi bildiri olan kelamı Allah’ın adıyla oku ey kul demektir zımnen.

1-) Lem yekünilleziyne keferu min ehlil Kitabi velmüşrikiyne münfekkiyne hattâ te’tiye hümülbeyyinetü;

Ehl-i Kitap’tan ve müşriklerden hakikat bilgisini inkâr edenler, kendilerine o beyyine gelinceye kadar (sapkınlıklarından) ayrılacak değillerdi. (A.Hulusi)

1 – Ehli kitab ve müşriklerden o küfredenler: infilâk edecek değildi gelinciye kadar kendilerine beyyine. (Elmalı)

Lem yekünilleziyne keferu min ehlil Kitabi velmüşrikiyne… münfekkiyne hattâ te’tiye hümülbeyyineh bölemedim, tercüme edeceğim ama bölerek edemedim doğrusu, onun için önce böldüm sonra bölmeksizin ayeti bitirdim. Toparlamam herhalde biraz zor olacak ama deneyeyim. Lem yekünilleziyne keferu min ehlil Kitab kafirlerden, inkarda ısrar edenler. Aslında elleziyne keferu nun vurgusu bu, çünkü mazi. elleziyne keferu onlar küfrettiler yani küfürde direndiler, küfürde ısrar ettiler, küfrü ahlak haline getirdiler belki. İnkarda ısrar edenler, küfürde ısrar edenler ister kitap ehline, ister müşriklere mensup olsunlar yani fark etmez. Kitaplılardan veya kitapsızlardan. Kafirler kitaplılardan da olur demek bu kitapsızlardan da. Kitaplı kafir olunur mu diyeceksiniz. Zaten ayetin bize sorgulamak istediği şey de bu. Hem kitaplı hem kafir. Çok ilginç. Yani kitapsız kafirleri anladık ta kitaplılar niye kafir oluyor. Aslında zımnen bize sordurmak istediği soru bu.

Hangisinden olursa olsun kendilerine hakikatin apaçık delilleri hattâ te’tiye hümülbeyyineh gelinceye dek dışlanacak değillerdi. Alternatif manalar olabilir tabii ki. Çünkü bu surenin ilk üç ayetini bazı müfessirler Kur’an ın en zor ayetleri ilan etmişler. Tefsir tarihimizde ve müfessirlerimiz arasında ilk üç ayetin nasıl olduğunun anlaşılması gerektiğine ilişkin çok derin ihtilaflar zuhur etmiş. Bu ihtilafların kökeninde de, temelinde de bir kelime yatıyor münfekkiyn kelimesi. Bu nasıl anlaşılacak?

Kur’an ın en zor ayetleri diyen müfessirlerimiz var. Münfekkiyn kelimesi eksen ihtilafta, yani nasıl anlayacağız bu ihtilaf Kur’an ın kendisinden kaynaklanmıyor, Kur’an ın bir kısmının muhkem, bir kısmının müteşabih olduğunu biliyoruz. Fakat Kur’an ın müteşabihliği asla hatipten kaynaklanmıyor. Çünkü hiçbir hatip anlaşılmasın diye söz söylemez, anlaşılsın diye konuşur. Ağzını açan anlaşılmayı ister. Men feteha femehu galebe fehmehu ağzını açan anlaşılmak ister Haydeger in dediği gibi. Dolayısıyla Allah’ta anlaşılmayı ister anlaşılmasın diye konuşmaz.

O zaman geriye kaldı hatipten kaynaklanmıyorsa hitap ve muhatap. Hitaptan kaynaklanabilir mi? Bu da ikiye ayrılır. O zaman bu ikiyi müteşasbih bazında ayıracaksak eğer izafi müteşabihlik ve hakiki müteşabihlik diye. Hitaptan kaynaklanan hakiki müteşabihlik ahiretle ilgili ayetlerle olur. Çünkü ahiret mecazi anlatım kullanılmadan anlatılamaacak bir hakikattir. Çünkü güzelliğin üretildiği merkezdir cennet. Ahiret gaybdır, gaybı müşahede alemine, şahadet alemine indirmek için mutlaka beşerin konuştuğu dilin içine koymak lazım. Onun içinde beşerin bildiği şeylerden yola çıkarak anlatacaksınız. Yani sedirler diyeceksiniz, divanlar diyeceksiniz, bahçe diyeceksiniz ağaçlar diyeceksiniz sular ırmaklar diyeceksiniz. Evet tabanından ırmaklar çağlayan cennet.

Ama ne ırmak bizim bildiğimiz ırmağa, ne sedir bizim bildiğimiz sedire, ne ağaç bizim bildiğimiz ağaca, ne bahçe bizim bildiğimiz bahçeye benzer. Asla hiçbiri bizim bildiklerimize benzemez. Biz sadece benzetme yoluyla anlarız.

küllemâ ruziku minhâ min semeratin rızkan kalû hâzelleziy ruzıknâ min kablu ve utû Bihî müteşabiha. (Bakara/25) öyle diyor ya rabbimiz bakara suresinde. Ne zaman cennetliklerin önüne cennet meyveleri ikram edilse, çıkarılsa diyecekler ki bizim gözümüz bir yerden bunu ısırıyor. Daha önce galiba biz bir yerlerde bunu yemiştik dünyadayken hatırlayacaklar. Ve cevap şu; Hayır, sizin yediğiniz bu değildi ve utû Bihî müteşabiha. Onlara benzer gösterildi. Yani sadece bir yönüyle benzettiniz. Belki biçim yönüyle sadece bu. Ama ne tadı, ne kokusu ne rengi ne muhtevası hatta. Benzemez dolayısıyla o başka bir şey. İşte müteşabihlik eğer hitaptan kaynaklanıyorsa gaybi meselelerin anlatımında olur o da mecburdur, zorunludur kul için. Allah için değil çünkü kul zihni böyle çalışır. Allah zihnin çalışma yasalarını böyle koymuştur.

İkincisi itibari olan, izafi olan müteşabihlik ki işte burada da muhataptan kaynaklanan müteşabihliği görüyoruz. Muhatabın iki şeye uzaklığından kaynaklanır bu da. Ya hatibe uzaklığından, ya da hitaba uzaklığından. Hatibe uzaklığını nasıl aşar? İman ile ikan ile ferasetle basiretle ibadetle iz’an ile teslimiyetle irfan ile ihsan ile. İmanla başlayan bu silsile tamamlandığında tıpkı gaybi meselelerde olduğu gibi iman ederek aşar müteşabihliği.

İkincisinde ise ilimle aşar. İlim ve irfanla. Nasıl? Arapça’yı bilecek, dili bilecek, Kur’an ın yapısını bilecek, üslûb-ul Kur’an ı bilecek, Kur’an ın adetini bilecek. İbn. Aşûr’un isimlendirmesiyle Adat-ul Kur’an ı bilecek. Yani Kur’an ı çok iyi bilecek. Ulûm-ul Kur’an ı bilecek, Kur’an ilimlerini. Kur’an ayetlerinin tek tek nerede durduğunu bilecek. Kur’an ın bütünü içerisinde mesajın bastığı yeri bilecek. Mesajın başının durduğu yeri bilecek, manayı bilecek, maksadı bilecek, lafzı bilecek. Bunlar arasındaki koordinatları bilecek. Sünneti bilecek, Kur’an ın uygulanmasını bilecek. Yani bilgiyle. Eğer bunlarla aşabilirse bazı müteşabihler muhkeme dönüşürler. Onun için ilim ehli nezdinde muhkem olan, cahiller nezdinde bazen müteşabih olabilir.

İşte bu çerçeve de düşünecek olursak bu ayetlerde dibine daldıkça ilim ehli nezdinde muhkemleşir. Burada münfekkiyn kelimesi ihtişlafın merkezini oluşturuyordu müfessirlerin ihtilafının. Birincisi kendi inançlarından kopacak değillerdi şeklinde anlaşılabilir. Yani kopmak manası verilebilir Müfekkiyn e. Çünkü infikâk; parçalanmak, bölünmek, kopmak, kırılmaktır aslında. Ama bu manayı bağlam desteklemiyor, iç ve dış bağlam da desteklemiyor.Metin içinde desteklemiyor.

İkincisi onun geleceğini ilan etmekten geri durmadılar manasını da verenler olmuş zaten yine müfekkiyn e başka mana. Bu takdir gerektiriyor. Eğer biz tefsirde takdir etmeksizin metne herhangi zihni bir ilave kelime koymaksızın metnin kendisiyle anlayabiliyorsak muradı ilahiyi takdir yapmamak lazım. Şahsen fakirin tabi usul de budur. Takdir son çare olarak düşünülmelidir. Çünkü Kur’an kendi içerisinde bir bütündür ve kendi kendine yetmektedir bizim onu anlamamız gerekiyor. Onun içine onda olmayan kelimeler idhal ederek anlamamız değil. Çünkü Kur’an bir şeyi öyle söylediyse o söylemde de bir mesaj vardır. Temelde usul bu olmalıdır.

Onun geleceğini ilan etmekten geri durmadılar manasını tercih edenler olmuş ama benim tercihim verdim mana ki bu İbn ül Cevzi’nin verdiği mana. İbn-ül Cevzi en doğru manayı vermiş diye düşünüyorum Enfal/42. ayeti ışığında anlamak lazım bunu;

liyehlike men heleke an beyyinetin ve yahya men hayye an beyyinetin. (Enfal/42) helak olan bir delille helak olsun, dirilecek olanda bir delille dirilsin diye.

             Ne kadar muhteşem değil mi. Yani delilsiz ne diriliş olur, ne helak olur. Delilsiz hiçbir şey olmaz. Delili olmayanın çek kuyruğundan diyor yani amiyane tabirle Kur’an. Eğer inkar ediyorsan delille inkar et. Bilimsellik nedir? İlmilik nedir şimdi. Bu ayet kapı gibi bize ilmiliğin aslında tarifini yapmıyor mu. Bir şeyi benimsiyorsan, kabul ediyorsan delil ile kabul et inkar ediyorsan da delil ile inkar et. Yok inanmıyorum. Niye inanmıyorsun? Keyfim öyle istedi. Yani gâvurluğun da bir abdesti olur diyor Kur’an, gâvurluğun da bir adam gibisi olur diyor. yani eğer birileri gâvurluk yapacaksa,kafirlik yapacaksa ki girişinde söyledi delil ile yapsın, bir delil getirsinler. Biz inkâr ediyoruz delilimiz de şu desinler. Ama delil getiremiyorlarsa iman etsinler. Zaten delil aramaya kalksa insan iman ederdi. Delil arama imanın kapısına getirir insanı.

            Onun için Kur’an ile kilise arasında ki farklılık budur. Kilise önce inan sonra düşünürsün. Kur’an ise önce düşün, sonra inan der. Önce düşün, önce delili bul sonra inan. Onun için biz delile iman ederiz aslında, bizim imanımız delile imandır, bizim imanımız körü körüne iman değildir. Kur’an muhatabını körü körüne imana çağırmaz. Zaten surede budur, beyyine suresi adı üstünde, belge suresi, açık delil suresi.

2-) Rasûlün minAllâhi yetlû suhufen mutahhereten;

Allâh’tan (şirk pisliğinden arınmayanın dokunamayacağı) tâhir (orijinal hakikati yansıtan) sayfaları (bilgileri) bildiren bir Rasûl! (A.Hulusi)

2 – Allah dan bir Resul, peyderpey mutahhar sahifeler okur öyle ki onlarda bütün. (Elmalı)

Rasûlün minAllâhi yetlû suhufen mutahhereh Allah’tan kendilerine tüm şaibelerinden arınmış, vahiyleri; yetlû suhufen mutahhereh tüm şaibelerden arınmış vahiyleri ileten bir elçi gelinceye dek onlar yani ister kitaplı ister kitapsız kafirler dışlanacak değillerdi. Ama ne zaman ki Allah’tan bir Resul geldi ona da vahiyler geldi. Onlar resulü ve vahyi inkar ettiler artık o zaman dışlandılar. Yani eğer soruyorlarsa Allah bizi neden dışladı diye işte bunun için. Müşrikleri dışlamamıştı çünkü fetret ehli idiler, henüz davet edilmemiştiler. Onun için;

ve ma künna muazzibiyne hatta neb’ase Rasûla. (İsra/15) biz elçi gönderinceye kadar hiçbir kavme azab etmedik. Elçi göndermedikçe hiçbir topluma azab etmeyiz. Hiçbir toplumu mahrum etmeyiz. Azabın kelime anlamıyla. Ancak o zaman dışlandılar.

3-) Fiyha kütübün kayyimeh;

Onların (o bilgilerin) içinde kütüb-ü kayyime (en kaîm – sağlam – payidar kitaplar) vardır. (A.Hulusi)

3 – «Kütübi kayyime».(Elmalı)

Fiyha kütübün kayyimeh içinde önceki kitapların ölümsüz yaşayan değerleri bulunan vahiyler gelinceye kadar. Bir önceki ayetin devamı, bu üçü de aslında birbirinin devamı, tek bir cümle gibi okunabilir. Fiyha kütübün kayyimeh Kur’an ın içinde önceki vahiylerin diri soluğu var. Önceki vahiylerin ruhu Kur’an a geçti tabiri caizse. Evet, Kur’an da yaşıyor Kur’an da önceki tüm vahiylerin ruhu. Kur’an onun için vahiylerin mecmuasıdır. Kur’an bu manada tüm vahiylerin müheyminidir, otoritesidir. Diğer vahiylerden ne bozuldu ne bozulmadı anlamak isteyen Kur’an la sağlamasını yapmalı.

4-) Ve ma teferrakalleziyne ûtül Kitabe illâ min ba’di ma câethümül beyyineh;

Kitap verilmiş olanlar, ancak kendilerine o beyyine geldikten sonra ayrılığa düştüler. (A.Hulusi)

4 – Böyle iken o kitab verilmiş olanlar ancak geldikten sonra ayrıldılar kendilerine o beyyine. (Elmalı)

Ve ma teferrakalleziyne ûtül Kitabe illâ min ba’di ma câethümül beyyineh kitap ehli durdular durdular da hakikatin açık delilleri geldikten sonra ayrılığa düştüler. Onların işi nasıl iş? Onun geleceğini ilan etmekten geri durmadılar, her fırsatta yeni bir peygamber geleceğini söylüyorlardı. Hatta Medine’li Yahudiler Evs ve Hazreçli Medine’de ki Araplara; siz biraz daha bekleyin yakında bir peygamber gelecek o zaman biz onunla size üstün geleceğiz diye tehdit ediyorlardı. Tehdit ettikleri peygamber kendilerinden gelmeyince inkâr ettiler. Garip bir mantık, gerip bir bencillik, garip bir ırkçılık doğrusu ben merkezlilik. Onun için geleceğini ilan ettikleri peygamber gelince inkâr ettiler.

El beyyineh; peygamber geleceğini haber veren kendi kitaplarında ki bölümler aslında. Vahiyler ve nebiler aslında. Belki hepsine birden delalet eder. Hasetliklerinden reddettiler. Hani ..bağyen beynehüm.. (Şûrâ/14) diyordu ya Kur’an. Aralarında ki hasetliklerinden dolayı sadece ve sadece Allah resulü Araplardan geldi diye onu inkâr etseler tamam bir yere kadar anlaşılır. Kendi içlerinden çıkan Hz. İsa Yahudi idi. Yani İbrani kavmine mensuptu. Fakat onu bile inkâr ettiler. Onun için samimi değiller.

Ama biz Hıristiyanız diyenler ne yaptılar? Yahudilerin kendi peygamberlerine yaptıklarını onlar da son peygambere yaptılar. Bağyen beyhehüm,, sırf hasetlikleinden, kıskançlıklarından dolayı. Teslim olmak istemediler sözün özü bu. Teslim olmaları gerekiyordu fakat hakikati teslim almaya kalktılar. Hakikat bizim olursa kabul ederiz dediler. Hakikati teslim almak budur işte. Yani ben haktanım demek değil, Hakk benim demek. Hakk benim dediğiniz zaman hakikati teslim almış olursunuz. Ama ben Hakka aitim dediğiniz zaman hakikate teslim olmuş olursunuz. İşte onlar bunu diyemediler.

[Ek bilgi; Her iki kitapta (Tevrat ve İncil’de) vaat edilen, bu kitaplarda, kendisine itaat etmemiz emredilen Nebî ortaya çıkıncaya kadar üzerinde bulunduğumuz dinden ayrılmayız. O Nebî ortaya çıkınca, Ona tabi oluruz, hak üzerinde ve tek bir inanç üzerinde birleşiriz. Tıpkı şu anda ehli değişik mezheplere mensup mutaassıp kimselerin ahir zamanda ortaya çıkacak Mehdi’yi beklemeleri ve O ortaya çıkınca, tek bir söz üzerinde ittifak edeceklerini vaat etmeleri gibi.

Bana göre, hak söz etrafında birleşmek için ahir zamanda Mehdi’nin ortaya çıkmasını bekleyen grupların durumu, yukarıda işaret edilen inkârcıların durumundan farksızdır. (İbn. Arabi-Te’vilat)]

5-) Ve mâ ümirû illâ liya’budullahe muhlisıyne lehüd diyne hunefâe ve yukıymusSalâte ve yü’tüzZekâte ve zâlike diynülkayyimeh;

Oysaki onlar, Hanîfler olarak Dini O’na (yalnız Allâh’a) hâlis kılarak; Allâh’a kulluk yapmalarından, salâtı ikame etmelerinden ve zekâtı vermelerinden başka bir şeyle emir olunmadılar… İşte budur Din-i Kayyim (geçerli hak din – sistem)! (A.Hulusi)

5 – Halbuki onlar ancak şununla emr olunmuşlardı: hak perest müvahhid (hanîfler) olarak dîni Allah için halis kılarak yalnız Allaha ibadet etsinler ve namazı dürüst kılsınlar ve zekâtı versinler, ve odur «dîni kayyime».(Elmalı)

Ve mâ ümirû illâ parça parça vereyim manayı; Oysa kendilerinin emr olunduğu şeyler şunlardan ibaretti, İllâ, şunlardan ibaretti. Nelermiş onlar; liya’budullah Allah’a kulluk etmek muhlisıyne lehüd diyne hunefâe dini yalnız O’na has kılarak şirkten uzak bir akideye tabi olmak muhlisıyne lehüd diyn dini yalnız O’na has kılmak, dinde ihlas sahibi olmak budur işte şirkten arınmaktır ihlas. İhlas; şirki reddetmektir, ihlas; mükemmelliği Allah’a hasretmektir. İhlas; Allah’tan başkasına tanrılık yakıştırmamaktır. İhlas; Allah’ın hakkını Allah’a vermektir. İhlas; Allah’ın hakkını başkasına vermemektir. İhlas Allah’a ait olan hiçbir vasfı O’nun kullarında ister Aziyz, ister veli, ister şâki, ister asi, ister peygamber kim olursa olsun Allah dışında bir varlığa yakıştırmamaktır.

ve yukıymusSalâte ve namazı sâlâtı ikame etmek, Allah’a desteği ayağa kaldırmak, Allah’a destek vermek anlamına, belki namazı bu manasıyla kılmak, namazın gerçek anlamının bu olduğunu. Allah’ı desteklemek, Allah’ın desteğe ihtiyacı mı var? in tensurullahe yensurküm ve yüsebbit akdameküm. (Muhammed/7) diyen Kur’anımız; siz Allah2a yardım ederseniz Allah’ta size yardım eder. Allah’ın desteğe ihtiyacı olduğu için değil, bizim Allah’ın desteğine ihtiyacımız olduğu için. Evet, Allah’ın hakkını teslim etmektir İslâm, Müslüman olmak budur. Allah’ın hakkını teslim etmek; Allah’ın hakkını nasıl teslim ederiz? Allah’a tam teslim olarak, çünkü başka çaresi yok. İşte İslâm budur, Müslüman olmak budur.

ve yü’tüzZekâh ve arınmak ve artmak için verilmesi gerekli olanı vermek. Tabii burada Medeni bir sure de Zekatı doğrudan anlayacağız. ‘ita ilginçtir ‘iğta dan farklıdır. ‘iğta da vermektir, ‘ita da vermektir. Fakat ‘iğta gönüllü gönülsüz vermeye denir, ‘ita ise kolayca, suhuletle, gönüllü olarak vermektir. Yani Allah farz kılmış, ama sen de gönüllü vereceksin diyor. Yani sırf Allah farz kıldığı için veriyorum, farz kılmasa vermezdim şeklinde değil. Zekatı böyle vereceksin. Çünkü artarsın diyor. malından verirsin ama artarsın.

Zekat vermek malın budanmasıdır. Budanan çubuk daha fazla üzüm verir, meyve verir. Onun için iman matematiğine göre 40 – 1 = 400 kalır, rasyonel matematiğe göre 40-1= 39 kalır. Sen ey kul iman matematiği ile hareket et. Tabii sadece burada maldan vermek yok. Onun için verilmesi gereken her şeyden vermek. İlimden vermek ilmin zekatıdır. Allah’a ömrümüzden vermek ömrümüzün zekatıdır, evladımızdan bir tanesini Allah yolunda, mesela ilim yolunda vakfetmek evladımızın zekatıdır. Zamanımızın bir kısmını Allah yolunda harcamak zamanımızın zekatıdır. Yani zekat sahibi olduğumuz tüm değerlerden verilebilir verilemesi gerekli olan değerlerden.

ve zâlike diynülkayyimeh işte ebedi değerler sistemi budur.

6-) İnnelleziyne keferu min ehlilKitabi velmüşrikiyne fiy nari cehenneme halidiyne fiyha* ülâike hüm şerrülberiyyeh;

Muhakkak ki ehl-i kitaptan ve müşriklerden hakikat bilgisini inkâr edenler, onda ebedî kalıcılar olarak cehennem ateşindedirler! İşte onlar halkın en şerrlisidir! (A.Hulusi)

6 – Küfr edenler: gerek Ehli kitab dan olsun gerek müşriklerden muhakkak Cehennem ateşindedirler, orada muhalled kalacaklardır, onlardır bütün «şerrülberiyye».(Elmalı)

İnnelleziyne keferu min ehlilKitabi velmüşrikiyne fiy nari cehenneme halidiyne fiyha o küfürde ısrar eden, inkârda ısrar eden, kâfirliği tabiat haline getirenler var ya, ehli kitaptan olsun, müşriklerden olsun, Kitaplı-kitapsız kâfirler, küfürde ısrar edenler; fiy nari cehenneme halidiyne fiyha onlar içinde ebedi kalmak üzere cehenneme sokulacaklar, cehennem ateşinde olacaklar.

ülâike hüm şerrülberiyyeh cehennem ateşi onların içinde olacak çünkü. Küfür cehennem ateşi olacak, içlerinde götürecekler ateşlerini ve yüreklerinde ki ateş varlıklarını kaplayacak. ülâike hüm şerrülberiyyeh işte onlar canlıların en şerlileridir.

Ne çarpıcı bir ifade. İnsanın tüyleri diken diken oluyor. Canlıların en şerlisi. Ağır mı buldunuz? İlk bakışta çok ağır, canlıların en şerlisi kâfirlerdir. İster kitaplı ister kitapsız. Neden? Anlamaya çalışalım rabbimizi, yargılamaya değil, haddimiz de değil zaten. Ama anlamaya çalışalım. ..summül bükmülleziyne lâ ya’kılun. (Enfal/22) ayetini hemen hatırladım canlılar içerisinde en şerli olanı hakikate karşı kör ve sağır davranan akletmeyen insanlardır. Arasında bir bağlantı var canlıların şerlileri açısından.

Küfür Allah’ın hakkını inkârdır dostlar, hemen bir önceki ayette de işledim, küfür Allah’ın hakkını inkârdır. Allah’ın hakkını inkar eden canlıların en şerlisidir. Çünkü Allah’ın hakkını inkâr eden hiçbir hakka riayet etmez. Düşünsenize adam Allah’ın hakkını inkâr etmiş, kimin hakkını teslim eder. Varlığını borçlu olduğu Allah’ın hakkını inkâr eden hangi hakka riayet eder. Ondan gerisini saymak gerekmez, üstü kalsın. Onun için canlıların en şerlisi.

7-) İnnelleziyne amenû ve ‘amilussalihati ülâike hüm hayrülberiyyeh;

İman edip imanın gereğini uygulayanlara gelince, işte bunlar halkın en hayırlısıdır! (A.Hulusi)

7 – Muhakkak ki iman edip yarar ameller yapanlar onlardır bütün «hayrulberiyye».(Elmalı)

İnnelleziyne amenû ve ‘amilussalihati ülâike hüm hayrülberiyyeh yine iman edenler, salih amel işleyenler yani imanını düzelten amellerle, bir bozukluğu düzelten, bir kötülüğü düzelten, bir çirkinliği güzelleştiren amellerle imanını ispat eden kimseler canlıların en hayırlısıdırlar. Hayrülberiyyeh Allah’ın hakkını teslim edenler de canlıların en hayırlısıdır. Çünkü Allah’ın hakkını teslim eden herkese hakkını verir. Çünkü Allah herkese hakkını vermemizi emrediyor.

İnnAllâhe ye’muruküm en tüeddül emanati ila ehliha. (Nisa/58

İnnAllâhe ye’muru Bil adli vel’ihsani ve iytai zilkurba ve yenha anil fahşai velmünkeri velbağy. (Nahl/90) gördüğünüz gibi Allah adaleti emrediyor. Allah emaneti ehline ver diyor, vermeyi emrediyor. Yani bütün bunlar hakkını vermekle alakalı. Herkese hakkını vermekle alakalı.

8 – Cezâühüm ‘ınde Rabbihim cennatü ‘Adnin tecriy min tahtihel’enharu halidiyne fiyha ebeda* radıyAllâhu ‘anhüm ve radu ‘anHU, zâlike limen haşiye Rabbeh;

Rablerinin indînde onların cezası (çalışmalarının karşılığı), altlarından nehirler akan Adn cennetleridir… İçlerinde sonsuza dek kalmak üzere… Allâh onlardan razı olmuştur ve onlar da O’ndan razı olmuşlardır (ilâhî özelliklerin tecellisi)… İşte bu, Rabbinden haşyet duyan kimse içindir! (A.Hulusi)

8 – Onların mükâfatı rableri indinde altından ırmaklar akar Cennetlerdir, onlar içinde ebediyen muhalled olacaklar, Allah onlardan hoşnut, onlar da ondan hoşnut, bu işte rabbine haşyet duyanlara. (Elmalı)

Cezâühüm ‘ınde Rabbihim cennatü ‘Adnin tecriy min tahtihel’enharu halidiyne fiyha ebeda işte bunların yani Allah’ın hakkını Allah’a teslim edenlerin ödülleri karşılıkları rableri katında bakidir. O ödüllerin ilk akla geleni nedir? Cennatü ‘Adn. ‘Adn cennetleri diye çevirmeyi pek anlaşılır bulmuyorum. Güzelliğin üretildiği merkezlerdir. Çünkü ‘Adn; madenle aynı köktendir. Maden bir cevherin üretildiği merkeze denir, Cennatü ‘Adn; kalıcı güzelliğin, ebedi güzelliğin merkezleridir cennetler.

Fela ta’lemü nefsün ma uhfiye lehüm min kurreti a’yün. (Secde/17) gelinde bu ayeti hatırlamayın. Orada cennetliği bekleyecek sürprizleri hiç kimse bilemez, tahayyül ve tasavvur dahi edemez. nasıl bilelim ki ‘adet tü li’ ibadi’s salihîyn salih kullarım için ahirette cennette öyle büyük nimetler hazırladım ki mâ lâ ‘aynün ra’ed hiçbir göz onu görmedi Velâ üzünün semi’at hiçbir kulak onu işitmedi Ve lâ hatara ‘alâ kalb-i beşerin (Hadis) hiçbir insanın aklına öylesi gelmedi. Daha ne olsun. Rabbim hepimize lûtfetsin inşaAllah, layık kılsın.

tecriy min tahtihel’enharu halidiyne fiyha ebeda tabanından ırmaklar çağlayan cennetler. Cennet içinde su olmayan bahçe suyu ile birlikte ayrıca anılması o yüzden. Hadika ise içinden su çıkan bahçe. Onun için hadika geçen yerlerde ayrıca sudan bahsedilmez. halidiyne fiyha ebeda içinde ebedi kalmak üzere girecekler. radıyAllâhu ‘anhüm ve radu ‘anHU Allah onlardan razı olacak, onlar da Allah’tan razı olacaklar. Allah razı olsun diyen, sen Allah’tan razı mısın. Kendine bir sor, aynaya dön ey nefsim sen Allah’tan razı mısın de. Sen Allah’tan razı değilsen Allah senden niye razı olsun. Önce sen Allah’tan razı ol. Rabbim, benim için takdirine razıyım de, Rabbim boynum kıldan ince de, Rabbim emrin başım üstüne de. De ki razı olduğun anlaşılsın. İşte budur, çünkü rıza karşılıklıdır. Allah rızayı tek taraflı görmüyor.

zâlike limen haşiye Rabbeh işte bütün bunlar rablerinin sevgilerini yitirmekten korkanlar içindir. limen haşiye Rabbeh i böyle çevirdim. Rablerinin sevgilerini yitirmekten korkmak. Yani Allah’tan korkmak değil, böyle yalınkat korku değil, Allah’ın sevgisini yitiririm diye tir tir titremek. Ya beni sevmezse..! işte bu, aslolan bu. Allah – kul ilişkisinin rafine hali sevgi halidir. Ya beni sevmezse, dünya alem sevse ne olur. Hatta Allah beni sevmezse cennet benim olsa ne olur. diyebilmesi lazım.

Rabbim bizi sevsin rabbim bizi sevdirsin rabbim bizi cennetiyle sevindirsin inşaAllah.

Değerli Kur’an dostları, Beyyine suresinin hemen arkasından zelzele suresi geliyor.


İslamoğlu Tef. Ders. ZİLZAL SURESİ (01-08) (195-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları, Beyyine suresinin hemen arkasından zelzele suresi geliyor. 99. sure. Zelzele ismini ilk ayetinden alıyor zilzal, İzâ zülziletil Ardu zilzaleha deprem manasına geliyor zilzal, zelzele. Zilzal diye de anılmış, zelzele diye de anılmış. Ben zelzele diye anmayı dilimize yatkın buluyorum.

İniş zamanı Mekki hiç şüphesiz, konu ve üslubu bunun delili. Sureyi; Karia, Zariyat, Tekviyr, İnfitar, İnşikak, Ğaşiye, Tekâsür, Adiyat gibi surelerin hizasına dizmek lazım çünkü konu bütünlüğü var. Medine de indiği iddiaları var ama bu iddialar doğru değil, sadece sebebi nüzule istinaden yapılmış iddialar. Sebebi nüzul Medine ile ilgili bir olayı nüzül sebebi olarak anlatırken bu sure bu olay üzerine indi demek o surenin gerçek zamanını ifade etmez tefsir usulünde ve ulûmül Kur’an da Suyuti’nin de isabetle ifade ettiği gibi. Neyi ifade eder ya? Sahabenin zihninde o olayla bu ayetler arasında irtibat kurduğunu ifade eder, bunun delilidir.

[Ek bilgi; İbn Ebî Hâtim, Ebû Saîd Hudrî'den nakletmiştir: "Her kim zerre miktarı hayır işlerse onu görecekler. Her kim de zerre miktarı bir şer işlerse onu görecektir" (7-8) âyetleri ile ilgili olarak Rasûlullah (s.a.s)'a şöyle demiştir: "Ya Rasûlullah, kendi amellerimi görecek miyim?" Al-lah Rasûlü şöyle buyurmuştur: "Evet!" Ben şöyle dedim: "Ben mahvoldum." Allah Rasûlü (s.a.s): "Sevin, ya Ebû Said. Çünkü Yaptığın her salih amele on sevap verilecektir" buyurdu. Bu hadis sûrenin Medenî olduğuna delil teşkil eder. Çünkü Ebû Said Hudrî Ensar'dandı. Ayrıca Uhud'dan sonra baliğ olmuş olduğu için bu rivayet, bu âyetin, dolayısıyla sûrenin Medine'de nâzil olduğunu te'yid etmektedir. (Besâiru-l Kur’an- Ali Küçük)] Allahu alem.

Aslında bunun arka planında harika bir şey yatar o da şu; Sahabe Kur’an ı bir anda nazil olmuş bir metin gibi değil, bir hitap gibi değil her an nazil olan, hayatın içine nazil olan bir hitap gibi gördüğünü ifade eder. Bu hoş bir bakıştır.

Suremizin konusu ahiret ve ilahi adaletin tecellisidir. Zımnen şu mesajı veriyor bu mübarek sure; Ey insan Allah’tan hiçbir şeyi kaçıramazsın, Allah’tan hiçbir şeyi saklayamazsın. Yer yüzünü şahit olarak konuşturan Allah ne kadar güçlüdür bir düşünsene. Yer yüzünü dile getirip de şahit yapan Allah seni konuşturamaz mı zannediyorsun. Yani Allah’tan bir şey kaçırırım mı zannediyorsun. Koca dünyayı, koca alemi dile getirip konuşturacak olan Allah, buna gücü yeten Allah’ın seni konuşturmaya, sana hakikati söyletmeye gücü yetmez mi bir düşünsene ey insanoğlu. Niye böyle Allah’a karşı baş kaldırırsın zımnen söylediği bu.

Berceste ayetleri sonundaki ayetler. Femen ya’mel miskale zerretin hayren yerah, Ve men ya’mel miskale zerretin şerren yerah (7-8) Haydi hep beraber görelim şimdi.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) İzâ zülziletil Ardu zilzaleha;

Arz (beden), şiddetli bir sarsıntı ile sarsıldığında; (A.Hulusi)

1 – Arz o sarsıntısıyla sarsıldığı. (Elmalı)

İzâ zülziletil Ardu zilzaleha yer yüzü şiddetli bir depremle sarsıldığı zaman. Zilzaleha yerine Zilzalen gelebilirdi. Ama o zaman bir nüans olurdu, mana ve bir farklılık olurdu. Eğer böyle gelseydi az ya da çok bir sarsıntıya hamledilirdi. Fakat Zilzaleha diye yer yüzüne ait zamire izafe edilmesi depremin çapının yer yüzünün çapıyla orantılı olduğunu gösteriyor. Ne demek? Bu bölge sallanır, tektonik bir sarsıntıdır, işte bu plakanın hafif oynamasıdır.

Bakarsınız 8 şiddetinde deprem üretir. Bu plaka biraz daha büyük olur ve sarsılır, bakarsınız 9 şiddetinde bir deprem üretir. 8 şiddetinde4 bir deprem ürettiğinde nüfusunuzun Allah göstermesin %5-10 kaybedersiniz. Hanelerinizin %15-20 sini kaybedersiniz. 9 şiddetinde ürettiğinde hanelerinizin %40 ını kaybedersiniz. 10 şiddetinde deprem ürettiğinde hanelerinizin %90 ını kaybedersiniz. 11. şiddetinde deprem ürettiğinde hanelerinizin hiçbiri kalmaz. 12. şiddetinde bir deprem ürettiğinde yer yüzünde insan yapısı bir şey ayakta kalamaz. 13 şiddetinde bir deprem ürettiğinde dağlar yer değiştirir.

Ondan sonrasını jeofizikçiler de artık tahmin edemiyorlar. Çünkü depremin şiddeti bir derece artınca verdiği tahribat bir derece artmıyor. Korkunç katlanıyor. Yani aritmetik de diyemeyeceğim, hatta geometrik de diyemeyeceğim daha yüksek bir katlamayla katlanıyor. Onun için 15 şiddetinde bir depremin ne yapacağını tahmin edemiyorlar. Yani şöyle diyebiliriz 15 şiddetinde ki bir depremde kıtalar oynuyor. 17 şiddetinde ki bir depremde yer yüzü tamamıyla şekil değiştiriyor. 19 şiddetindeki bir depremde yer yüzü yörüngesinden fırlıyor, 21 şiddetinde ki bir depremde yer yüzü patlıyor. Haydi buyurun, 9 a gücü yeten 21 e gücü yetmez mi. Ey insan ne diyorsun sen buna. 9 a gücü yetenin 20 ye gücü yetmez mi.

Evet Öznesi yok, meçhul gelmiş zülzilet, meçhul fiil. Genellikle kıyamet ayetlerinde, son saat ayetlerinde meçhul ve mutavaat kipi kullanılır. Olay o kadar dehşetli ki kim yaptı bile diyemeyeceğimizi ima eder gibidir. Ansızın gerçekleşeceği içindir. Kevn ve fesat yasaları ile iç dinamik gereği işler. Dışardan bir emre gerek duymaz yani. Kevn ve fesadın yasalarını Allah koymuştur kendi içindeki dinamikle bu yasalar gerçekleşir. Üçüncüsü de insanın amelleri etkili olduğu için özneye gerek yok. Yani özne sadece tek değil, insanın eylemleri yer yüzünün eylemlerini belirlemiş ve Allah’ın koyduğu yasalar gereği yeryüzü insandan öç almıştır. Bütün bunlara delalet edebilir meçhul gelmesi.

2-) Ve ahrecetilArdu eskaleha;

Arz, ağırlıklarını dışarı çıkardığında, (A.Hulusi)

2 – Ve Arz ağırlıklarını çıkardığı. (Elmalı)

Ve ahrecetilArdu eskaleha tüm maddi ve manevi ağırlıklarını çıkarttığı zaman. Tüm maddi ve manevi ağırlıklarını çıkarttığı zaman, dışarı attığı yani kustuğu zaman tabir caizse.

Bu ne manaya gelir? İlk aklıma gelen doğrusu bugünkü o dehşetli hummalı faaliyetleri görünce yer yüzünün içini boşaltma geliyor. Bir taraftan petrolünü, bir taraftan gazını, bir taraftan madenlerini, bir taraftan kömürünü, bir taraftan elmasını, bir taraftan altınını yani yer yüzünün içinde hiçbir şey bırakmayacak şekilde herkes yer yüzünün göbeğine doğru tırtıklamaya çalışıyor. Adeta kıyametin gelişi yer yüzünün içinde ki tüm değerler boşaldığında. Veyahut ta yer yüzünün içi dışına çıktığında, o manaya gelebilir. Klasik tefsirimiz bunu yeryüzünde metfun bulunan ölüler dışarı çıktığında şeklinde anlamışlar. Ama bugün yaşayan insanlar bizler olarak gördüğümüz gerçek yer yüzünün içi boşaldığında daha yakın gözüküyor, çünkü boşaltılıyor yeryüzü.

Boşaltılıyor ama asla ilahi mimariye dikkat edilmiyor. Dikkat buyurun ilahi mimari dedim. Şu dağlar şu ovalar şu yeryüzü şekilleri Allah’ın mimarisinin bir ifadesi ve en büyük mimar Allah’tır bu manada. En muhteşem mimari de Allah’ın yaptığı mimaridir. Baksanıza etrafınıza bu ne muhteşem bir denge, bu ne muhteşem bir güzellik, kim yapsa böyle yapabilirdi ki ve insanoğlu hoyratça ilahi mimariyi talan ediyor, parçalıyor, saygı duymuyor. Dağa taşa saygı duymuyor.

Allah Resulü bir dağa çıktığında saygısından şahadet namazı kılardı. Allah Resulü Uhud’u bir dostu ziyarete gider gibi her hafta ziyaret ederdi. Allah resulü yağmur yağarken elbisesini bir gün yağmur’a tutmuş, ne yapıyorsun ya Resulallah diyenlere; Onun Allah işle olan sözleşmesi benden daha yeni, istifade ediyorum demişti. Bu saygı nere bugünkülerin modernlerin saygısı nere bir düşünsenize.

[Ek bilgi; “Toprak ağırlıklarını…” beden arzı, “..dışarı çıkardığı…vakit.” Metaını dışarı attığı zaman. Çünkü beden, kuvvetlerden, ruhlardan, amellerin heyetlerinden ve kalpte kökleşmiş inançlardan oluşan bu metalarla değerlenir. Ayette geçen “eskal” kelimesi “sakl” in çoğuludur ve ev eşyası anlamına gelir. (İbn. Arabi- Te’vilat)]

3-) Ve kalel İnsanu ma leha;

İnsan (bilinç, bedene bakarak): “Buna ne oluyor?” diyerek (panik yaşadığında), (A.Hulusi)

3 – Ve insan «noluyor buna?» Dediği vakit. (Elmalı)

Ve kalel İnsanu ma leha ve diyecek ki insan; Ona ne oluyor, buna ne oldu? Hac/1-3 cü ayetleri geldi aklıma;

Ya eyyühenNas Ey insanlık ütteku Rabbeküm * inne zelzeletessaati şey’ün azıym (Hac/1) rabbinize karşı sorumluluğunuzun bilincinde olun. Bilincinde olun ki son saatin sarsıntısı korkunçtur, aziym bir şeydir, tarif edilmez bir şeydir son saatin o korkunç sarsıntısı. Şey’ün azıym.

Yevme teravneha tezhelü küllü murdıatin amma erda’at sen bugün görürsün. Neyi görürsün biliyor musun her emzikli kadının çocuğunu, kucağında ki bebeğini unuttuğunu görürsün. Anne bebeğini unutur mu? Anne kendini unutur da bebeğini unutmaz. Ama öyle bir dehşet olacak ki o gün anne emzikli bebeğini unutacak. Dahası? ve teda’u küllü zâti hamlin hamleha ve teranNase sükâra ve ma hüm Bi sükâra (Hac/2) ve her hamile kadın çocuğunu doğuracak, yani atacak ve insanları sarhoş olarak göreceksin. Ama aslında onlar sarhoş değiller, içmemişler. İçmeden sarhoş olacaklar. O günün dehşetinden, o günün azametinden, o günün korkunçluğundan. O sarsıntı öyle bir sarsıntı olacak. Bu ayetler gerçekten de gözümüzün önüne getirir gibi izah ediyor o büyük saatin korkunçluğunu.

4-) Yevmeizin tühaddisü ahbâreha;

İşte o süreçte haberlerini söyler. (A.Hulusi)

4 – O gün bütün haberlerini anlatır. (Elmalı)

Yevmeizin tühaddisü ahbâreha işte o gün yeryüzü dile gelir şahit olduklarını bir bir haber verecek. Dile gelecek ve diyecek ki ben şuna, şuna, şuna şahit oldum. Tühaddisü ahbâreha, haberlerini bir bir dile getirecek, yer yüzü dile gelecek yer yüzünün dili olacak. Yani Allah’ın gücü yer yüzünü konuşturacak. Yer yüzünü konuşturan Allah seni konuşturmayacak öyle mi? Yani mahkemeyi yanılttım ama Allah’ı da yanıltırım diyorsan eğer yanılıyorsun ey insan. Mahkemeyi kitabına uydurdum, bir biçimde kafaladım. Büyük mahkemede de bir şeyler düşünürüz diyorsan ey insan yanılıyorsun. Dağları, yerleri, gökleri dile getiren Allah seni dile getirmeyecek mi sanıyorsun. Hücrelerin konuşacak ey insan.

            Elyevme nahtimü alâ efvahihim ve tükellimüna eydiyhim ve teşhedü ercülühüm Bimâ kânu yeksibûn. (Yasin/65) o gün ağızlarını bantlarız bize elleri konuşur, ayakları şahitlik yapar. Sen ne diyorsun ey insan.

5-) Bienne Rabbeke evha leha;

Rabbinden ona vahiy ile. (A.Hulusi)

5 – Çünkü rabbin ona vahy eylemiştir. (Elmalı)

Bienne Rabbeke evha leha senin rabbin ona da vahy etmiştir. Yani senin rabbin sadece sana vahy etmedi, senin rabbin yer yüzüne de vahy etti, eder, edecek. Gök yüzüne de vahy edecek. Senin rabbinin vahyini alınca sadece sen yan çiziyorsun. Ama yer yüzü yan çizmeyecek. Yer yüzü O’na teslim oldu, yer yüzü Allah’ın Bişuur kolu. Sen ise Zişuur kulusun, yani şuurlu kulusun. Neden şuurlu kulu Allah’ın emrinden yan çizer de şuursuz yerler ve gökler Allah’ın emrine imtisal eder. Evet, bir düşün ey insan.

6-) Yevmeizin yasdurun Nasu eştaten li yürav a’malehüm;

O gün insanlar, gruplar hâlinde çıkar ki çalışmalarının sonucunu görsünler! (A.Hulusi)

6 – O gün nâs, müteferrik surette fırlayacaklardır, amelleri kendilerine gösterilmek için. (Elmalı)

Yevmeizin yasdurun Nasu eştaten li yürav a’malehüm işte o dehşet günü bütün insanlar amelleri kendilerine gösterilmek üzere paramparça olmuş bir halde dönecekler, huzura çıkacaklar. Yasdur, evet sudur edecekler. Paramparça olmuş, eştaten, paramparça, yürekleri paramparça, zihinleri paramparça, iç dünyaları paramparça. Yani dünyada parçalamışlardı çünkü. Ne yapacaklar? Nasıl cevap verecekler? Ömrün Allah’a nasıl hakkını verecekler, sualin, hesabın nasıl hakkını verecekler. Daha doğrusu Allah’ın kendilerine emanet ettiklerine nasıl cevap verecekler. Allah’a olan borçlarını nasıl dile getirecekler hangi yüzle..!

7-) Femen ya’mel miskale zerretin hayren yerah;

Kim bir zerre ağırlığınca bir hayır yaparsa, onu görür. (A.Hulusi)

7 – Ki her kim zerre miktarı bir hayır işlerse onu görecek. (Elmalı)

Femen ya’mel miskale zerretin hayren yerah ve işte o gün, işte o demde Femen ya’mel miskale zerretin hayren yerah zerre miktarı, zerre; aslında kadim lügatlarda güneş evin içine vurduğunda güneşin içinde görünen toz zerreciklerine denir. Güneş huzmelerinin içinde ki toz. Yani en küçük. Aslında bugün zerre atom dur. Yani atomun Arapçada ki karşılığı da odur zaten zerre. Dolayısıyla atom miktarı diye bunu çevirebiliriz. Atom miktarı hayır yapan onu görecektir.

8- ) Ve men ya’mel miskale zerretin şerren yerah;

Kim de bir zerre ağırlığınca bir şerr yaparsa, onu görür. (A.Hulusi)

8 – Her kimde zerre miktarı bir şerr işlerse onu görecek. (Elmalı)

Ve men ya’mel miskale zerretin şerren yerah atom miktarı, gözle görülemeyecek kadar küçük şerr işleyen de onu görecektir.

Burada görecektir ne manaya geliyor? Genelde bu güne kadar verilen manaların hemen tamamı onun karşılığını görecektir. Yani zerre kadar hayır yapmışsa onun karşılığını görecektir. Burada tamam diyelim, burada bir sorun yok Ama ya şu ikincisi? Zerre miktar şerr işlemişse de onun cezasını görecektir. O zaman Allah’ın rahmetinin sonsuzluğu, kapsayıcılığı, rahmetini gazabını geçmiş olması, merhametinin sonsuzluğu, rahmeti kendisine ilke edinmesi.

Evet, ketebe ‘alâ nefsiHir rahme (En’am/12) rahmeti kendisine ilke ediniyor. Yine Allah’ın affediciliğinin sonsuzluğu nerde kaldı lâ taknetu min rahmetillâh.. Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyiniz innAllâhe yağfiruzzünube cemiy’a Allah günahların tamamını affedebilir. inneHU “HU”vel ĞafûrurRahıym. (Zümer/53) O çok bağışlayan çok merhamet edendir. Allah’ın Ğafur ismi, Rahıym ismi, Gaffar ismi, Settar ismi ne olacak o zaman? Yani zerre miktarı şerri de eğer karşılığını görecekse?

Hayır. Bu ayetler merhum müfessire Aişe Abdurrahman’ın da isabetle teşhis ettiği gibi bu ayetlere takdire gerek yok. İlkemiz gereği ayetler ne diyorsa o. Görecek, karşılığını görecek değil çünkü bu daha hesaba çıkmadan, bir önceki ayet zaten bunun böyle olduğunu zaten açıklıyor 6. ayet. li yürav a’malehüm amelleri kendilerine gösterilmek için çıkacaklar, onlar da görecekler. Yani atlatamayacaksınız demektir. Yani atom kadar bir şeyi bile atlatamayacaksınız. Allah mutlaka onu kaydedecek ve size de gösterecek. Fakat ondan sonra hesap var, büyük mahkeme var, büyük mahkemeden sonra ödül ve ceza var. Daha onlara sıra gelmedi. Buradaki görme 6. ayette ki li yürav a’malehüm dür. Yani amellerini görecekler bunun zımnen karşılığı asla Allah’ı atlatamayacaksın ey insanoğlu.

[Ek bilgi; Bu arada hemen şu durumdan da söz edelim: Müminler, günahları kadar cehennemde yanacaklar ve sonra oradan kurtulup cennete gidecekler, şeklinde izah edilen olay nasıl gerçekleşecektir?.. Cehenneme düşen oradan kaçmayı başaramazsa bir daha oradan kendini ebediyen kurtaramayacağına göre bu nasıl olacaktır?

Bu anlatılan olaya sebebiyet veren şey, kişinin günahlarının fazlalığı ya da sevaplarının eksikliğidir. Yani "ruh"a yüklenen "enerji dalgasının" gücüdür. Ve henüz cehennem yani Güneş, tümüyle Dünya'yı yutmadan evvel kaçış sırasında, yani Sırat geçilirken yaşanacak bir olaydır!

"Cehennem gelip her yanından Dünya'yı sardığı zaman" şeklindeki tarifte olduğu üzere, bu devrede bütün insanlara, Dünya üzerinde toplanma imkânı oluşacaktır. "Mahşer" kelimesiyle anlatılan bu toplantı anında.

"O SÜREÇTE ARZ (beden), BAŞKA ARZA (bedene) DÖNÜŞTÜRÜLÜR, SEMÂLAR DA (bilinçler de başka bir algılayışa)!.." (İbrahiym/48)

Âyetinde işaret edildiği gibi, değişik bir ortam ve yaşam şekli içinde bu gerçekleşir. O sırada Dünya, gelmiş geçmiş bütün insanların üzerinde toplandığı bir ovaymış gibi olur!..

SIRAT ise bir kaçış yoludur!.. Kaba mânâda anlaşıldığı üzere taştan-betondan bir köprü değil, bir tür hava köprüsü! Bir tür kaçış yolu. Ve bütün bunlar, bugünkü zaman şartlanması içinde anlaşılacak bir olay da değildir!.....

Mesela, ben bunu size şöyle anlatmaya çalışayım. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Amerikalılar Berlin'e hava köprüsü kurdular ve hava köprüsü ile pek çok yiyecek, giyecek ve insan taşıdılar. Şimdi "hava köprüsü" deyince, aklınıza Boğaziçi köprüsü gibi bir köprü geliyor ve Amerika'dan Berlin'e kadar böyle bir köprü kurulmuş!.. Hayır!.. Amerika'dan Berlin'e uçaklar sürekli çalışarak, oraya gerekli ikmali yaptılar!

Bunun gibi, Dünya'nın üzerinden de insanlar, kendi çalışmalarına göre elde ettikleri kuvvetleri kadar bir güçle kaçmaya başlarlar. Çünkü Dünya, o anda cehenneme gidiyor, Güneş'in içine girecek; Cehenneme düşecek insanlar Dünya'dan kaçacaklar; herkes kendi gücüne göre kaçacak.

Sıratı geçenlerin kimisi şimşek gibi geçer, kimisi deve hızıyla geçer, kimisi koyun hızıyla geçer, kimisi at hızıyla geçer, kimisi de sürüne sürüne geçer" diye tarif ediyor Hz. Rasûlullâh.

Başka türlü nasıl anlatılır, o devrin insanını bir düşünün. Peki buradaki hâdise ne?

Herkesin belli bir ruhaniyeti var; o ruhundaki enerji dolayısıyla, yani belli kaçış gücü dolayısıyla; kimisi yerçekiminden kendini kolaylıkla soyutlayıp hızla fırlayabilecek, kimisi de çok büyük güçlüklerle yükselebilecek.

Şimdi şu da bilimsel bir gerçek!

Daha önce izah ettiğimiz üzere Güneş belli bir süre sonra, bugünkü hacminin 400 katı büyüyerek Dünya, Merkür, Venüs ve Mars'ı içine alacak. Güneş'in yüzeyindeki hararet 6000-6500 derece! Dünya eriyor, su gibi oluyor! Dünya Güneş'in içine girerse ne olur? Su gibi erir akar mı? Zaten Hz. Rasûlullâh da hadiste; "Cehennemin içine düşünce, Dünya eriyip su damlası gibi buharlaşır" şeklinde tarif etmiyor mu? Bir su damlası gibi kalmayacak mı Dünya?

Güneş'in bugünkü hâli, Dünya'nın 1.303.000 katı büyüklüğünde! O gün en az 400 milyon kere daha büyük olacak Dünya'dan!

Dünya'nın manyetik çekim alanından kendini kurtaramayıp da cehennem sınırları içinde sürünenler eğer bu çekim alanının ilk anlarındaysalar; yanlarından geçenler tarafından çekilip götürülmeye çalışılacak. Fakat o kurtulma hâlini, gücünü hiç elde etmemiş olanlar da ebedî olarak Güneş çekiminin içinde kalacaklar.

Peki böyle bir şey var mı? Yani söz konusu olabilir mi?             Bugün uzayda "kara delikler" adı verilen ölmüş güçlü yıldızlar var. Bunlar hacim olarak, Ay kadar olmalarına rağmen; civarlarından geçen bir Jüpiter kadar veyahut ta ondan daha büyük Güneş gibi koskoca bir kütleyi alıyor, yutuyor, hazmediyor, içinde yok ediyor!.. Ve bana mısın da demiyor!..

Bunun gibi, insan ruhlarının da karşılaşacağı, "cehennem" adı verilen bu korkunç durumdan kendilerini ebedî olarak kurtarabilmeleri mümkün değil!

Eğer şu anda Dünya'da belli çalışmalar yapıp da belli bir ruhaniyet, belli güç elde edemezse insan, bunun neticesi olarak, kendilerini oradan kurtarabilmeleri ebedî olarak mümkün değil! Ondan sonra, cehennem böylece geçilebilirse eğer.

Tabii biz burada haşr sahasında olacak olaylara değinmiyoruz!.. O da ayrı bir konu! Geçebilirlerse eğer; cennete gidiyorlar. (Kıyamet-A. Hulusi)]

Rabbim amellerimizi orada değil burada görüp, burada tedbir alan, Burada Allah’ı razı eden, bu hayatta amellerimizi hayra tebdil edecek bir liyakat ve kudret lütfetsin inşaAllah bize.

(Sadakallahul azıym)


İslamoğlu Tef. Ders. ‘ADİYAT SURESİ (01-11 (195-C)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları bu derste 3. suremiz ‘Adiyat suresi. ‘Adiyat suresi 100. sure elimizdeki mushafta. Adını ilk ayetinden alıyor. Aslında düşmanca saldırılar diyebiliriz, yani fakir öyle manalandıracağım. Diyeceksiniz ki peki başka manalandırmalar da mümkin mi? Evet, çünkü bu ilk ayetler

Vel ‘adiyati dabhân, Fel mûriyati kadhân, Fel muğıyrati subhan, Feeserne Bihi nak’ân, Fevesatne Bihi cem’an (1-5) bu ilk 5 ayet aslında mevsufu olmayan sıfatlar, mevsufu yok, ne takdir ederseniz. Dolayısıyla mevsufunu rabbimiz bizim feraset, basiret, ilim, derinlik ve aslında emeğimize bırakmış. Kur’an a emek vermemizi istiyor rabbimiz. Tabii bu emeği verirken bilgi olacak, bu ayetlerin ayak bastığı yerde ne var, yani zeminde ne var, dış bağlamda ne var yani nüzül ortamında ne var onu bileceğiz ki bu ayetlerin mevsufu olmayan sıfatların mevsufları neler onu bilelim. Bunda hikmetler vardır bu söylediklerime ilave edilecek hikmetler de vardır.

Zamanı Mekki, hatta ilk surelerden Asr suresi ile Kevser suresinin arasına yerleştirmişler ilk tertip sahipleri. Gizli davet dönemine denk geliyor bizce yani 2. yılla tarihlendirebiliriz. İbn. Abbas tertibinde ilginç bir şey 112. sıraya yerleştirilmiş. Çok ilginç gerçekten yani bazen böyle yol kazalarımı desek ne desek oluyor. Bilmiyorum bunu gerçekten Tercüman-ı Kur’an olan İbn. Abbas mı yerleştirdi, yoksa ona izafe edilen bir şey mi ama sıralamada 112. sırada duruyor. Yani ta en son nazil olanlar hizasında. Tabii ki isabetli değil, çünkü surenin hem üslubu, hem dokusu, hem ses sistemi, hem de efendim konusu bize ben Mekki yim diye haykırıyor.

Konusu Allah insan ilişkileri kasem “vav”ıyla başlıyor yani yemin “vav”ıyla. Yemin “vav” ı aslında hayret vurgusunu taşıyor burada. Klasik tefsircilerimiz yemin “vav” larını ki 16 sure yemin “vav” ıyla başlar Kur’an da Vedduha gibi, Velfecr gibi. Bu 16 sureyi de incelediğimizde yemin “vav” larının tazim anlamına gelmediğini klasik tefsirimizin iddia ettiği gibi, aksine bu yemin “vav” larımızın bazı yerde teaccüb, bazı yerde tahkik, bazı yerde de temkin manasına geldiğini yani üzerinde durmamız, üzerinde durup düşünmemiz, tefekkür etmemiz istendiğini görüyoruz.

Burada gerçekten de hayret vurgusu var. Maksat insan vicdanını harekete geçirmek aslında, tüm dert bu. İnsan vicdanı harekete geçsin ve göz göre göre ateşe gitmesin, Allah’ın kulları yanmasın. Rabbimizin şefkatinin, merhametinin bir ifadesi bu, vahiy bir gök sofrası önümüze inmiş. Hesap günü gerçeği ile muhatabı sarsmak istiyor bu sure. Zira vicdan ancak bu sayede diri kalabiliyor, vicdan ancak bu sayede diri ve uyanık kalabiliyor. İnsan ancak bu sayede insanlığını koruyabiliyor. Mevsufsuz sıfatlardan örülü ilk 5 ayet şunlara delalet edebilir.

1 – Savaşa yorumlanamaz zira ilk yıllar geleceğe işaret eden dilsel bir karine de yok. Hem ilk yıllar bu ayetlerin, bu surenin indiği yıl. İlk yıllarda savaştan söz edemeyiz, bırakın savaşı, meşru müdafaadan bile söz edemiyoruz kaldı ki savaş. Dahası dilsel bir geleceğe işaret eden karine de yok yani şimdiki savaştan değil de gelecekte ki savaştan ihbar ediyor desek, önceden haber verme kabilinden desek o da yok. O zaman onu geçiyoruz. Geriye kaldı bir ihtimal , o da nedir? İnkarcı muhatapların tepkilerini veriyor bu ayetler. Fakire göre bu tip mevsufsuz sıfatlar Kur’an ile bir biçimde dolaylı ya da doğrudan alakalıdır, zaten şu ana kadar hep öyle tefsir ettim. Bu da usulümün dışına çıkmayacak. Sözün özü insanın vicdanı gerçeği haykıracak. Nasıl haykıracak?

Ve hussile ma fiys sudûr (10) göğüslerin özü ortaya serilecek ayetinde buyurduğu gibi. Şimdi surenin tefsirine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Vel ‘adiyati dabhâ;

Andolsun o nefesleri zorlanarak (dünyalık biriktirmek için) koşan (azgın atlara benzer insanlara), (A.Hulusi)

01 – O harıl harıl koşular koşan. (Elmalı)

Vel ‘adiyati dabhân Allah şahittir. “vav”ı kasemin karşılığı bu. Allah şahittir. Neye? Vahye nefretle saldıranlara. Takdir etmek zorundayız, çünkü mevsufu yok sıfat var. Yani nitelik var nitelenen yok. Bu nitelik hangi nitelenene ait, bu niteleme ile ne niteleniyor o yok. Yani bu niteliğin öznesi burada belirtilmemiş biz onu takdir edeceğiz. Bu özne dedim klasik tefsirimizin dediği gibi.

Mesela ne demiş klasik tefsirimiz bunlara? Bedir de ki mü’min savaşçıların atları demiş atlar. İbn. Abbas böyle tefsir etmiş Hz. Ali bu tefsiri duyunca İbn. Abbas’ı ilk gördüğü yerde bilmediğin şey hakkında konuşuyorsun, yanılıyorsun demiş. İslam’da yapılan ilk Bedir savaşıydı, Bedirde de sadece 2 at vardı. Huzeyfe’nin ve Miktad’ın, yanlış hatırlamıyorsam bu iki isim bunların atları başka atımız yoktu. Dolayısıyla hangi atlardan bahsedecek. Onun için Hz.İbn. Abbas’a Hz. Ali’nin bu itirazı gerçekten yerinde. Yine Hac’dan bahsettiğini söylemişler, hacı kafilelerinden. Daha vahyin ilk yıllarındayız ne haccından bahsedebiliriz. Geleceğe ilişkin bir dil karinesi de yok zaten, dilsel bir delil de yok.

O zaman Vel ‘adiyat ne demek; ‘Adiyat, ‘aduv, ‘udvan, ‘adavet. Yani kelime düşmanla alakalı onun için bu düşmanla alakalı bir ifade olmalı, düşmanı tarif eden bir ifade olmalı. Yine dabhân göğüste ki hırıltı ve hışıltıya denir. Yani hışımla gelen bir insanın içinden hırıltı gelir ya, veya havlayacak olan köpek hırlar ya ona dabh deniyor. Vahye saldırı işleniyor aslında bu ayetlerde.

Nasıl çevireceğiz o zaman; Vahye nefretle saldıranlara Allah şahittir, vahye karşı hırlayanlara Allah şahittir.

2-) Fel mûriyati kadhâ;

(Koşuşurken hırsından, öfkesinden) çakıp ateş çıkaranlara, (A.Hulusi)

02 – Çakarak da ateşler saçan. (Elmalı)

Fel mûriyati kadhân ve içinde ki öfke ateşiyle etrafı tutuşturanlara Allah şahittir. Mûriyat; tutuşturmak, tutuşturanlar demektir. Kadhan; aslında öfkenin ateşi manasını verdiğim bu kelime bir ateşi körüklemek, bir ateşi daha da azdırmak, kışkırtmayı ifade ediyor birlikte.

Ebu Leheb’i hatırlayalım, Allah resulü toplamıştı tebalarını ve size şu dağın arkasında bir düşman var desem ne dersiniz demişti. Sen el eminsin, senden hiç yalan duymadık, doğru söylüyorsun deriz ve tedbir alırız demişlerdi. Peki yarın sizi bekleyen bir hesap günü var ve ben Allah tarafından gönderilmiş bir elçiyim sizi uyarıyorum desem ne dersiniz deyince herkes dona kalmış, üvey amcası Ebu Leheb; Tebben nek, elin kurusun bizi bunun için mi buraya topladın demişti.

Evet, bu öfkeyi bundan daha güzel nasıl ifade edebilirsiniz işte öfke size. Nasıl kuduruyorlar, nasıl saldırıyorlar, nasıl hınçla ve nefretle saldırıyorlar. Saldırdıkları şey aslında vahiy idi. Yani “sen iyi bir çocuktun” Ebu Leheb’in iç dünyasında “sana ne oldu böyle vahiy dediğin şey sana geldikten sonra sen böyle oldun.” demeye getiriyorlardı, yoksa geçmişinde iyi olduğunu hiçbir kimse, hiçbir düşmanı inkar etmedi. Yani zaten sen eskiden de böyleydin diyen hiç çıkmadı. Dolayısıyla sana bir şeyler oldu yani sen delirdin diyenler çıktı, sen mecnun oldun diyenler çıktı, sana cinler uğradı diyenler çıktı, sana bir şeyler oldu diyenler çıktı ama sen eskiden de böyleydin diyen hiç kimse çıkmadı. Onun için bu düşmanlığı bu kini aslında vahye, vahye olan kin de Allah’a kindi. Çünkü vahye itiraz Allah’a itirazdır.

3-) Fel muğıyrati subha;

Sabahın seherinde akına kalkıp, (A.Hulusi)

03 – Ve sabahleyin baskın basan. (Elmalı)

Fel muğıyrati subhan ve kasıp kavuran bir kinle sabahlayanlara Allah şahittir.

Velid Bin Muğire’yi hatırlayalım, kasıp kavuran bir kinle sabahlamak. Allah resulü davetine başladıktan sonra sabahlara kadar uyuyamazdı bu adam, uykularını kaybetmişti, kendince tedbir düşünüyordu. Uykularını kaybetmişti çünkü vahyi dinlediği zaman rengi alı al, moru mor oluyordu. Hatta kendi iç dünyasında korkunç bir çelişki yaşıyordu.

Evet, İnnehu fekkere vekadder o düşündü , taşındı, ölçtü biçti Fekutile keyfe kader. kahrolası nasıl da ölçtü biçti nasıl da yamuk ölçtü, terazisi kilosu metresi nasıl da yamuktu. Sümme kutile keyfe kader. (Müddessir/18-19-20) bir daha kahrolası nasıl da yamuk ölçtü biçti. İşte böyle. Zaten kahroluyorlardı, kahrolası demesi Kur’an ın aslında kahrolduklarını da gösteriyor.

4-) Feeserne Bihi nak’â;

O hırsla ortalığı toza bulayanlara, (A.Hulusi)

04 – Derken savurup da bir toz duman. (Elmalı)

Feeserne Bihi nak’ân tozu dumana katarak ortalığı bulandıranlara Allah şahittir. Feeserne Bihi nak’ân onlardan biri Ömer’di mesela. ResulAllah; Min ehadil Ömerayn demişti değil mi İki Ömer den birini ya rabbi. Neden iki Ömer? Çünkü cinsti, kafirken de cinslerdi Müslüman olurlarsa İslam’da da cins olurlardı, evet öyleydi. Tıpkı efendimizin buyurduğu gibi en nasü meadinü Hıyarun fiyl cehliyye fe hıyaruhüm fiyl İslam. İnsanlar madenlere benzer cahiliye de hayırlı olanı yani cahiliye de karakterli seciyeli olanı İslam’da da olurdu. Ebu Cehil Bedir’e çıktı çarpıştı ve yiğitçe öldü. Ama Ebu Leheb lejyoner , paralı asker gönderdi.

Fark bu. Yani gavur var, gavurcuk var. Şahsiyetsiz gavur var, şahsiyetli gavur var böyle de diyebiliriz. Yani aslında bize bunları bir nebze gösteriyor, ayırt etmemizi sağlıyor.

Feeserne Bihi nak’ân tozu dumana katarak ortalığı bulandıran. Hz. Ömer Müslüman olmadan önce ben bu adamı öldürüp Mekke’de ki ikiliği ortadan kaldıracağım diye yemin etmişti ve evinden hışımla çıkmıştı. Yolda kendisini arkadan, kendi kabilesinden biri ama Müslüman olduğunun farkında değil henüz o adamın, Ömer’in hışmını görünce onu konuşturdu, niyetini anlayınca kardeşlerini ele verme pahasına Resulallah’ı kurtarmak istedi. Yani bir tür ResulAllah’ı savunmak için kardeşlerini ele verdi. Sen önce git dedi eniştenle bacının işini gör çünkü onlar da iman ettiler, Ömer’in haberi yok. Vardığında içerden Kur’an sesleri geliyordu. Kardeşi Fatıma binti Hattab’ın evinden. Eniştesi Sa’îd bin Zeyd bin Amr bin Nüfeyl, eşi. Ve kapıyı yumrukladı, Kapı açıldığında telaşla sakladılar. V e neydi o duyduğum sesler. Karma karışık, Ömer’in içi yangın yeri gibi geliyor gidiyor, bir aydınlık bir karanlık ve orada birkaç tokat aşketti kardeşine, eniştesine de saldırdı. Ama bir taraftan da iç dünyasında gelgitler yaşıyordu. Ve en sonunda çıktı o Kur’an parçası Tâhâ suresi okunuyordu. Ömer Tâhâ suresinin ayetlerini dinledikçe karanlık yüreğine güneş doğmaya başladı, vahiy onu da feth etmişti ve o anda, oracıkta öldürmeye gelen Ömer dirildi ve Allah resulüne vardığında zaten niçin vardığını bilerek varmıştı. Dolayısıyla işte tozu dumana katmak, bir tanesinin hikayesi bu, ilginçtir.

5-) Fevesatne Bihi cem’a;

Böylece o hâl ile halkın içine dalanlara (çok yazık)! (A.Hulusi)

05 – Bir derneği o demde ortalayan: kuvvetlere kasem eylerim ki. (Elmalı)

Fevesatne Bihi cem’a Nihayet bir düşmanlıkla, bu düşmanlıkla hatta toplumun ortasına destursuz dalanlara Allah şahittir. Başa, évav” ı kaseme hep atfetmemiz lazım. Yani bu düşmanlıkla toplumun ortasına dalıp destursuz dalanlara Allah şahittir.

[Ek bilgi; İkrime demiştir ki: süngüler, silahlardır. Buna göre zamanımızın ateş saçan silahları hiçbir mecaz düşünmesine hacet kalmaksızın bunda öncelikle dahil olmuş bulunur. Özellikle sûrenin Mekkî olması rivayetine göre, o zaman Müslümanlar da ne at, ne de silah olmadığı için bu âyetler bütün geleceğe ait demek olacağından bu mânâ ve şümul daha açıktır. Bu şekilde burada sonradan peyderpey ortaya çıkacak böyle ateşler saçan silahlarla geleceğin harp güçlerine de işaret edilmiş olmakla buna göre yalnız atlara değil, harıl harıl süratle hücum eden motorlu akın vasıtalarının da hepsini içine almış bulunur. Bu âyetlerde tamamen tercümesi mümkün olmayan kelimelerin özelliklerine ve cemiyetlerine dikkat edilir ve bunların aralarında peyderpey tertip ifade eden "fa"larla geldikleri de düşünülürse, bunlar sadece bir seriyeye değil, her zamanın peyderpey gelişecek taarruz araçlarına işaret eden âyetler olduğu takdir olunabilir. (Elmalı-Tefsir)]

[Ek bilgi-2; Topluluğa dalanlar” ifadesi ise topluluk içinde yaşayan ve sosyal hayatta çalışarak iz bırakan ve eserleri ile konuşanlar kastedilmiş olmalıdır.(M.Ali Kaya)]

6-) İnnel’İnsane liRabbihi le kenûd;

Gerçektir ki insan Rabbine karşı elbette çok nankördür! (A.Hulusi)

06 – Pek nankördür o insan rabbine. (Elmalı)

İnnel’İnsane liRabbihi le kenûd işte yeminin cevabı geldi. Ki gerçekten de insanoğlu rabbine karşı çok kaba, çok cimridir. Kenûd iki manaya bir den de geliyor, çağrışımı bol bir kelime. Çok kaba, çok cimridir. Ya eyyühel’İnsanu ma ğarreke BiRabbikelkeriym. Elleziy halekake fesevvake fe’adelek Fiy eyyi suretin ma şâe rekkebek (İnfitar/6-7-8) ey insanoğlu bu kadar cömert olan rabbine karşı bu mağrurluğun, bu küstahlığın ne? Seni böyle mağrur kılan nedir, bu kadar cömert olan Allah’a karşı. Ki seni O yarattı, sen O yaratılış amacınla donattı, seni O dengeledi muhteşem bir düzene koydu hayatını. Duygu düşünce dengesi, ruh ceset dengesi, dünya ahiret dengesi muhteşem dengeler yerleştirdi ve seni istediği biçimde yarattı. Neden sen O’nun istediği biçimde olmuyorsun, Allah’a karşı neyine güvenerek baş kaldırıyorsun ayetini hatırlamanın tam sırası.

Kenûd aslında çorak demek, çorak toprak yani verimliyken çoraklaşmış toprak. İnsan Allah’ın hakkını ödeyemez değil mi. Eğer Allah’ın hakkını inkar ederse insan çok verimliyken çoraklaşır, zihin çok verimliyken çoraklaşır, akıl çok verimliyken çoraklaşır, kalp çok verimliyken çoraklaşır, yani insanın iç dünyası nasıl çoraklaşır sualinin cevabını veriyor aslında bu ayet. Ey insan Allah’a borcunu ödeyemezsin, inkar etme kabul et ödemiş sayayım. Biz bunu anlıyoruz. İnkar etme yeter ki, yoksa borç borçla ödenmez, her aldığın nefes yeni bir borçtur.

7-) Ve innehû alâ zâlike le şehiyd;

Kesinlikle kendisi de buna şahittir! (A.Hulusi)

07 – Ve o kendi şâhittir buna. (Elmalı)

Ve innehû alâ zâlike le şehiyd üstelik insanın kendisi de buna şahittir insanın kabalığına ve cimriliğine değil mi? Allah kendisine bir bağ bağışlar, kendisi Allah için bir üzüm bağışlamaya gelince eli titremeye başlar, bu nasıl bir iştir.

[Ek bilgi; Buradaki “Hüve” zamiri Allah’a raci olursa “Allah onların üzerinde yaptıklarına şahittir” anlamındadır. Şayet insana raci olursa insan “kendi nankörlüğüne kendisi de şahittir” anlamına gelmektedir. Her ne kadar dili nankörlük etse de vicdanı buna şahittir demektir. Dünyada bunu itiraf etmese de ahirette kendi aleyhine şahitlik ederek günahlarını ve nankörlüklerini itiraf edecektir.(M.Ali Kaya)]

8- ) Ve innehû lihubbil hayri le şediyd;

Kesinlikle onda zenginlik sevgisi çok şiddetlidir! (A.Hulusi)

08 – Ve o sevdiği için serveti katıdır, çetindir ona. (Elmalı)

Ve innehû lihubbil hayri le şediyd zira o servete pek tutkundur. İşte sebebi geldi, kabalığın ve cimriliğin, Allah’a karşı küstahlığın temelinde servete tutkunluk yatıyormuş. İllet geldi burada, tam burada Allah resulünün o muhteşem hadisini hatırlamanın sırası. Size günahtan bir insan, kötülükten bir insan yapın deseydim kellesinin yerine neyi koyardınız? Kiminiz şirki koyardı, kiminiz küfrü koyardı, kiminiz zinayı koyardı, kiminiz hırsızlığı, kiminiz cinayeti.

Ama peygamberimiz neyi koyuyor biliyor musunuz? Dünyevileşmeyi Hubbüd dünya, ra’sü külli hadıet dünya sevgisi tüm hataların, tüm günahların, tüm sapmaların başıdır, kellesidir. Onun için dünyevileşme böylesine korkunç bir tehlike. Tüm sapmaları insanoğlunun dünyevileşmeden kaynaklanıyor. İnsanoğlu geçiciye kalıcı muamelesi yaptığında yüceye alçak, alçağa yüce muamelesi yapıyor, zulmediyor yani. Eşyaya zulmediyor, kendine zulmediyor, Allah’a zulmediyor.

[Ek bilgi; Bu ayette yüce Allah dünya nimetlerinden olan malı insana faydası olduğu için hayır olarak nitelemiştir. Mal ve dünya metaı insan için hayır vasıtasıdır. Ancak insan yanlış düşüncesi ile malı hayra harcamaktan kıskanır, cimrilik eder ve vermez. Hâlbuki mal hayra ve Allah yoluna harcanırsa hayır olur; aksi takdirde insan için şerdir. O insan zanneder ki hayatın amacı ve gayesi malı kazanmak ve servet biriktirmektir. Bu konuda yanılır ve yanlışa düşer.(M.Ali Kaya)]

9-) Efelâ ya’lemu izâ bu’sire ma fiyl kubûr;

Bilmez mi (insan), kabirlerin (bedenlerin) içindekiler deşilip dışarı çıkartıldığında, (A.Hulusi)

09 – Fakat bilmeyecek mi? Deşildiği zaman o kabirdekiler. (Elmalı)

Efelâ ya’lemu izâ bu’sire ma fiyl kubûr o insan bilmez mi ki kabirde ki herkes dirilip ortaya çıkacağı zaman. Yani bilmez mi ki kabirde ki herkes bir gün gelecek dirilip ortaya çıkacak.

10-) Ve hussile ma fiys sudûr;

Sadırların içindekiler açığa çıkartıldığında, (A.Hulusi)

10 – Ve derildiği zaman o sadırdakiler. (Elmalı)

Ve hussile ma fiys sudûr yine o Allah’a karşı kenûd olan, kaba, saygısız ve cimri olan insan bilmez mi ki göğüslerde saklı her şey bir gün gelecek ortaya serilecek, yani hiçbir şeyi saklayamayacak, hiçbir şeyi gizleyemeyecek. Allah’tan ne saklana bilir ki. Allah göğüslerin özünü bilir. Evet, inneHU ‘Aliymun BiZâtissudur. (Örnek;Mülk/13) Kur’an da birçok yerde. Evet, göğüslerin özünü bilendir, insanın sırrını bilendir aslında burada ki söylenen bu. 40. odasını en ayrıntılı bilendir. Neyi saklayacaksın ey insan yer yüzünün kameraları 3 boyutlu çekiyor en çok, Allah’ın kamerası 3.000.000 boyutlu. Bir işi yaparken ne düşünüyorsun, bilinç altında ne var, zihninde ne var, kalbinde ne var, niyetinde ne var, iç güdülerin nasıl hepsini çekiyor. Ve bir gün bu filmler tek tek ortaya açılacak seyret kulum diyecek kendini seyret.

11-) İnne Rabbehüm Bihim yevmeizin le Habiyr;

İşte o süreçte Rableri, Esmâ boyutu itibarıyla, onlar olarak elbette Habiyr’dir. (A.Hulusi)

11 – O gün o rableri onlara elbette habîrdir. (Elmalı)

İnne Rabbehüm Bihim yevmeizin le Habiyr elbet rableri o gün onları bekleyen akıbetin iç yüzünden haberdardır. Haberdar dır çünkü Habiyr dir. Habiyr olan Allah’tan gizlenecek hiçbir şey yok.

Habiyr; çok ilginç, esmadan bir isim, tek gelmiş burada, bazen Aliym ile birlikte gelir bazen de böyle tek gelir. Aliym den farklıdır Aliym insan içinde kullanılır. Yani ilm insan içinde kullanılır Aliym formuyla değil Alim formuyla insan içinde kullanılır. Fakat Habiyr asla başkası için kullanılmaz sadece Allah için kullanılır. Muhbir anlamı verenler de olmuş buna haberdar edecektir şeklinde ama benim tercihim ismi fail, mef’ul değil.

Habiyr başkalarına kullanılmaz demiştim. Aliym kullanılır, Habiyr kullanılmaz Habiyr; suyun çıkış yerine deniyor Arap dilinde suyun çıkış noktası yani haberin çıkış noktası haberin aslı, haberin ta ilk noktası demektir. Habiyr de budur haberin çıkış yerini bilen. Nereden çıktı bu haber, nasıl çıktı, niçin çıktı, kim için çıktı, kim sebebiyle çıktı bütün bunları çok iyi bilen demektir Habiyr çıkış noktasını bilen. Dolayısıyla rabbimiz Habiyrdir yani özünü bilir, O’ndan hiçbir şeyi hiç kimse saklayamaz. Onun için İnne Rabbehüm Bihim yevmeizin le Habiyr rableri o gün onları bekleyen akıbetin iç yüzünü bilecek, çünkü onların iç yüzünü bilecek.

[Ek bilgi; Hüm” zamirinin çoğul ifade edecek şekilde kullanılması ise “İnsan cinsine” işaret etmek ve tüm insanların bu özellikte olduğunu ifade etmek içindir. Bu nedenle insandan kasıt birey değil, insan nevidir.(M.Ali Kaya)]

Allah’a gizli mi var ki, Ey insan Allah’tan neyini saklayabilirsin ki. Onun için insanoğlu Allah’tan kaçırmaya kalkmasın, kaçmaya kalkmasın, en doğrusu Allah’a kaçmak Allah’tan kaçmak değil.

Rabbim kendisinden kaçanlardan etmesin, kendisine koşanlardan, koşacak yüzü olanlardan, böyle bir hayat yaşayanlardan kılsın inşaAllah.

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. KARİA SURESİ (01-08) (196-A) (196-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80)

Rabbim göğsüme genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Rabbim kolaylaştır güç kılma, rabbim hayırlısıyla tamamlat. Rabbim beni, bizi girdiğim, girdiğimiz yere sadakatle girdir. İmana sadakat, sana sadakat, hakikate sadakat, sözleşmemize sadakatle beni, bizi çıktığım yerden o sözleşmeye sadık olarak çıkar ve rabbim bu sadakati ömrümde uygulayacak bana, bize güç ver, dirayet ver, kudret ver. Amin.

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Karia suresiyle başlayacağız. Onu müteakiben inşallah tekasür suresini işleyeceğiz, eğer vaktimiz elverirse sureler suresi Asr suresini işleyeceğiz inşaAllah.

Karia suresi elimizde ki mushafta ki resmi sıralamada 101. sırada yer alan sure. Adını ilk ayetinden alıyor bir çok surede olduğu gibi dehşetli patlama manasına geliyor korkunç, müthiş patlama yani ödleri patlatan patlama.

Mekki bir sure Karia. İlk tertiplerde Kureyş suresi ile kıyame suresi arasında yer alıyor peygamberliğin 3. yılında nazil olmuş.

Konusu hayatın ruhu olan ahiretle ilgili. Evet, ahiret hayatın ruhu. Her şeyin bir ruhu var, bu dünyanın ruhu ahirettir. ahiret siz bir dünya ruhsuz bir cesettir, hiçbir işe yaramaz sadece ceset. Eğer ruhunu alırsanız geriye kalan kokuşur. Kokuşmamasını istiyorsanız canlı bırakmalısınız. Dünya hayatının canı ahirettir.

Sure zaten adının da ele verdiği gibi el Karia korkunç, müthiş patlama. Son saati anlatıyor zaten son saati ancak Allah anlatır başka bize kim haber verebilir ki son saati. ve lâ yünebbiuke mislü Habiyr. (Fâtır/14) her şeyden haberdar olanın verdiği gibi haberi kim verebilir ki, veremez. Sadakallahulazim, Kur’an doğru söyledi Allah doğru söyledi. Ve mâ edrake mel kari’ah diyor hemen arkasından gelen ayet. Karia’nın ne olduğunu sana kim bildirdi, ne bildirdi, nereden bileceksin sen karia’yı. Yani nasıl idrak edebilirsin ki, dirayetle bilemezsin, dirayetle bilinecek bir bilgi değil, çanak çömlekle bilinecek bir bilgi değil.

Dolayısıyla buradan yola çıkarak hemen hatırlatmak isterim, şöyle bir sayım döküm yapmak isterim; Kur’an da kıyametle ilgili tüm ayetlerin, surelerin şöyle kuş bakışı verdiği üslûp özelliği var, üslûp özelliği. Bu özellikleri 4 başlık altında sıralayabilirim.

1 – Ahiret, kıyamet, son saatle ilgili tüm sure ve ayetler şiddetli ve dehşetlidir. Zelzele, işte bir önceki derste gördük. Zilzal; korkunç sarsıntı. Vakıa; müthiş olay. Taamme; insanın nutkunu durduracak kadar dehşetli bir olay. İnşikak; müthiş parçalanma. İntifar; toz duman oluş. Nebeun azıym; müthiş haber, hani şimdi şok haber diyorlar ya, göklerin manşeti böyle. eğer şok haber nedir diyorsan şok haber kıyametin varlığıdır. Şok haber bir gün bu alemin son bulacağıdır. Şok haber yerlerin ve göklerin de bir ölümünün olduğu haberidir. Bundan daha büyük haber mi olur. Yine sayha; müthiş çığlık. Racfe; sarsıntı yani aslında patlamalı sarsıntı manasına gelir. Ba’sera; içini boşaltma, yani Kur’an da kıyamet, son saat ve ahiret sahnelerinin bir numaralı üslûp özelliği şiddetli ve dehşetlidirler.

2 – Hassas ve dakiktirler. Bu surede de gelecek; Miskale zerretin, mesela zerre miktarı. kel ihnil menfuş (5); Bu surede yer alır bu ayet atılmış pamuklar gibi çevirebilirim bunu. Gerçi İhn; yün manasına geliyor ama aslında kıyasi bir mana bu fiilen mana değil, yumuşak ve dağılan şeylere verilen bir isim bu onun için biz pamuğa da verebiliriz kıyasi olduğu için. Yine kelferaşil mebsûs (4) sergen olmuş, kapkara kurumuş geçmiş kelebekler gibi, belki çekirgeler gibide diyebiliriz. Yani yine ince kelebeğin kanat zarı ince olduğu için. Yine duhan, duman, yine serab. Yani şeffaf ve inceliği ifade eder.

3 – Faile değil fiile vurgu yapar onun içinde meçhul ve mutavaat siğası kullanılır, kalıbı kullanılır. Fail yoktur, özne yoktur hep fiile vurgu yapılır. Bununla mesela İzeşŞemsü küvviret. (Tekvir/1) parçalanıp dökülmek, güneş parçalanıp döküldüğü zaman, yani kim parçaladı onu o yok, parçalayan yok, olan fiil var. Ve izennücûmünkederet. (Tekvir/2) yıldızlar dökülüp saçıldığı zaman. Yine İzesSemâunfetaret. (İnfitâr/1) İnfitar aslında yeniden oluş, yani bir çekirdeği ağzının yarılıp ta içinden filizin çıktığı gibi yarıldığı zaman. Ve izelkevakibünteseret. (İnfitâr/2) yıldızlar yeniden saçıldığı zaman, yeniden oluşu beyan etmiştim daha önce tefsirde. İntitâr ve İnfitar, gördüğünüz gibi mutavaad kalıpları. Yine İzâ zülziletil Ardu zilzaleha. (Zilzal/1) zülzilet, mechul fiil yani öznesi yok, öznesini vermiyor bize sadece yüklemi veriyor, fiili veriyor, eylemi veriyor. Evet, Ve ahrecetilArdu eskaleha.(Zilzal/2) Ahrecet; yer yüzü ağırlıklarını çıkardığı zaman içindeki ağırlıkları attığı zaman. Görüldüğü gibi buda aynı kalıptan. İzesSemâunfetaret. (İnfitâr/1) yine bu da mutavvad kalıbı. İzesSemâunşakkat. (İnşikâk/1) bu da mutavaad kalıbı gök parçalandığı zaman. Yani bütün bunlar neden meçhul ve mutavaad kalıbıyla gelirler? Faili bilindiği için açıklamasını yapar kadim ulemamız. Bu doğru değil, çünkü faili bilinen, daha çok bilinen faili hatta bunlardan daha kesin olan birçok olayda Kur’an failini anmıştır. Mesela Er Rahmân, Allemel Kur’ân. (Rahman/1-2) Kur’an ı rahmanın öğrettiği bilinmiyor mu, ama fail açıkça gelmiş burada. Bunun gibi birçok ayet var.

Peki sebepleri nedir diyecek olursak Şu sebepleri sıralayabiliriz.

1 – olaylar kendi iç dinamikleriyle gerçekleşir, dışarıdan bir emre gerek duymaz, El emr ile gerçekleşir. El emr; kevn ve fesad yasalarıdır.

2 – Ansızın kopacaktır. Yani o kadar ansız gelecek ki, burada kim yaptı diye bile soramayacaksınız.

3 – Sürece insanın fiilleri de müdahildir, yalnızca özne belirtseydi tek özne belirtecekti. Oysa ki burada son saatte, kıyamette insanın eylemlerinin de bir payı olacak veyahutta yer yüzünün kıyametinde. Denizlerin, karaların kıyametinde, toplumların kıyametinde.

[Ek bilgi; Kıyamet çeşitleri

Genel olarak üç türlü kıyametten söz edilir.

1.Bireysel (ferdi) kıyamet: kişinin ölümü kıyamettir.

2.Toplumsal kıyamet (içtimai): bir yerde ahlak bozulmuşsa, fakir, fakir gibi yaşamıyorsa, ebeveyn yetkilerini evlatlarına devretmişse o toplumun çivisi çıkmış kıyameti kopmuş demektir. Hadislerde anlatılan kıyamet genel olarak bu türdendir.

3.Evrensel (kevni) kıyamet: tüm kâinatı etkileyecek olan kıyamettir. Hem kontrollü bir dağılışı hem de yeniden var oluşu anlatır. Zira kıyamet, kalkış demektir. (M.İslamoğlu)]

Bütün bu sebeplerle Kur’an kıyamet, ahiret ve son saatle ilgili ayetlerde hep üslûp özelliği gereği meçhul ve mutavaad kipini kullanır, yani faili açıkça söylemez. Bu genel okumadan, istikrai açıklamadan sonra suremizin tefsirine geçebiliriz.

           BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahiıym olan Allah adına. Her bildiri adına, bir otorite adına okunur. Kur’an ilahi bildiri, göklerin bildirisi Allah adına okunur. Ey kul Allah adına okunan bildiriyi dinle.

1-) El kari’atü;

El Karia! (A. Hulusi)

01 – O Karia. (Elmalı)

El kari’a Ahh..! o korkunç patlama, o dehşet patlama, o ödleri koparan patlama.

2-) Mel kari’atü;

Ne dehşet verici olaydır el Karia! (A. Hulusi)

02 – Nedir o karia? (Elmalı)

             Mel kari’a O korkunç patlama nedir, kari’a nedir sen ne bileceksin. Yani Ve mâ edrake mel kari’a nın kısaltılmışı aslında Mel kari’a yani bilemezsin ki, hiç kimse bilemez, tasavvur edemez, tahlil edemez çünkü yaşamadı. Ancak Allah bilir.

3-) Ve mâ edrake mel kari’ah;

El Karia’yı bilir misin nedir? (A. Hulusi)

03 – Ne bildirdi ki sana; nedir o karia? (Elmalı)

Ve mâ edrake mel kari’a Evet, nedir o kariâh? Sen nerden bileceksin onun ne olduğunu, sen nereden bileceksin kari’a nın ne olduğunu, onu bilemezsin.

Neden böyle bir üslûpla başladı suali sorulabilir. Bunun tek cevabı var azizi Kur’an dostları, cevabı şu; Muhatabında vicdanı aktif hale getirmek istiyor Allah’ımız. Yani Rahman ve Rahıym olan, sözün gücünü kullanıyor, gücün sözünü değil. O’ndan güçlü kim var ki? Ama O güç kullanmıyor, sözün gücünü kullanıyor. Biz insanlara saygısı var Allah’ın. Aklımıza saygısı var, irademize saygısı var, söze saygısı var rabbimizin, onun için konuşuyor. Söz yerine taş yağdırırdı, söz yerine bela indirirdi, söz yerine gök kubbeyi tepemize indirirdi isteseydi. Ama yok üstümüze söz indiriyor, sözün gücüne inanmamızı istiyor. Çünkü sözün gücüne inanacak, sözü anlayacak bir yetenek bahşetti insana.

Allah insana verdiğini görmezlikten gelmiyor. Ama insan nedense Allah’ın kendisine bahşettiğini görmezlikten geliyor. İşte burada maksat sözün gücünü kullanmaktır. İnsan vicdanını harekete geçirmek, akıbet endişesi duysun istiyor insan bununla. Sorumluluk hissetsin istiyor kendini helak etmesin istiyor ve haddini bilsin istiyor haddini aşmasın, kendini kaybetmesin, kendini yitirmesin istiyor. Haddini aşan kendini kaybeder. Kendini kaybeden neyi kazanır ki, kendini kaybedenin nesi olur ki. Kendi yok, benim diyecek ama ben yok. Ben i olmayınca benin diyemez ki insan. İşte rabbimizin arzusu bu, isteği bu. Onun için sözün gücünü kullanarak insanın vicdanını aktif hale getirmek istiyor. O vicdanı aktif hale getirerek aslında ona ikram ediyor, merhametini gösteriyor.

4-) Yevme yekûnün Nasu kelferaşil mebsûs;

O süreçte insanlar, yayılmış (ateşe koşan) pervaneler gibi olur. (A. Hulusi)

04 – O gün ki nâs çırpınıp yayılan pervaneler gibi olacak. (Elmalı)

Yevme yekûnün Nasu kelferaşil mebsûs o gün insanlar sergen gibi yerlere saçılmış kavruk pervane sineklerini andıracaklar. İnsanın güçsüzlüğüne bir atıf var burada. Kıyametin, son saatin dehşetine bir atıf var burada. Allah’a baş kaldıran insanın aslında gerçekte güçsüz olduğuna bir atıf var. Pervaneler gibi diyor pervane sinekleri gibi, sergen gibi kavrulmuş bir biçimde yerlere serilecekler. Yevme yekûnün Nas o gün insanlık öyle olacak. Yani ey insan zımnen söylediği bu ayetin. Ey insan kozmik darbe karşısında bu kadar güçsüzsün, peki Allah’a karşı neden küstahlaşırsın. Sen yer yüzü karşısında güçsüzsün, rüzgar eser hasta olursun, deprem olur ölürsün, gök gürler korkarsın, şimşek çakar korkarsın, sen en doğal hadiseler karşısında dahi güçsüzsün ey insan. Gök kubbeyi başına indirse ne olur, ya göklere söz geçiren Allah’ın sana sözünü geçiremeyeceğini mi sanıyorsun. Allah seni muhatap aldı, sana konuştu, sana teklifte bulunduysa güç yetiremediği için değil seni değerli bulduğu için, sana değer yüklediği için. Allah’ın değer yüklediği sana sen kendine neden değer yüklemiyorsun ey insan. İşte bize zımnen sordurmak istediği sorular bu ayetlerin.

[Ek bilgi; Müslim’in Sahih’inde Cabir’den gelen bir rivayet: Rasûlullah (sav) buyurdu ki: “Benim durumum ile sizin durumunuz, bir ateş yakıp da çekirgelerin, kelebeklerin (feraş) gelip içine düştüğü, kendisi de onları düşmesin diye Önlemeye çalıştığı bir kimsenin durumuna benzer. Ben sizlerin ateşe düşmemeniz için bellerinizden yakalayıp (çekmeye ve ateşe) düşmenizi önlemeye çalışıyorum, siz ise benim elimden kurtulup kaçıyorsunuz.” (Müslim, IV, 1790; Müsned, III, 361, 392; Taya I im, Müsned, I, 246.)]

[Ek bilgi; “İnsanların…pervaneler gibi olduğu…gündür.” insanlar, bu müşahede esnasında zillet içinde olurlar, herkes bir tarafa bakar, paramparça olurlar. Tıpkı etrafa “yayılan” pervaneler gibi. Hatta daha alçak ve daha zelil olurlar. Çünkü muvahhidin gözünde bir değerleri,etkileri ve ağırlıkları yoktur. Nitekim “Kişinin gözünde insanlar, develer ve pervaneler gibi değersiz olmadıkça imanı kemale ermez.” denilmiştir. Yayılmışlardır; “Ateşin etrafını sarmış” ateşte yanmış ve kül olup savrulmuş pervaneler gibi olurlar. Çünkü muvahhit insan, onlara fena bulmuş varlıklar gözüyle bakar. (İbn. Arabi-Te’vilat)]

5-) Ve tekûnül cibalü kel ‘ıhnil menfûş;

Dağlar (gibi benlikler), dağılmış renkli yün gibi (yumuşamış, alı al moru mor) olur! (A. Hulusi)

05 – Dağlar da didilmiş elvan yünler gibi atılacaktır. (Elmalı)

Ve tekûnül cibalü kel ‘ıhnil menfûş o gün yine son saatte dağlar dört bir yana dağılmış pamuk balyaları gibi serpiştirilecek. Yani atılacak pamuk gibi atılacak.

Kel ‘ıhn; Kessûf diye çevrilmiş. Aslında girişte de söylediğim gibi bu kıyasi. Yumuşak, hafif manasına geliyor. Yün karşılığı olmaya da bilir. Bu günün insanı için pamuk diye çevirmek bana daha doğru görünüyor.

[Ek bilgi; Allah Teâlâ, dağlardaki bu hal değişikliğini, şöyle birkaç açıdan ele almıştır:

1) Dağların, paramparça olmaları. Nitekim Cenâb-ı Hak, "Derken dağlar un ufak edilir..."(Hakka,4) buyurmuştur.

2) Dağların, akan kum tepeleri haline gelmesi... Nitekim Cenâb-ı Hak, "Sen dağlan görür de, onları durur zannedersin. Halbuki onlar, bulutların yürümesi gibi yürürler." (Neml, 88) buyurmuştur.

3) Daha sonra da, atılmış renkli yünler haline gelenlerdir. O halde bu demektir ki dağlar, evin penceresinden içeri giren ve elin kendisine temas edemediği zerreler gibi parçalanacaktır.

4) Daha sonra da, dördüncü olarak, onlar bir serap, hayal haline geleceklerdir. Nitekim Cenâb-ı Hak, "Dağlar yürütülür de, derken bir serap haline gelirler" (Nebe, 20) buyurmuştur. (F.Razi-Tefsiri Kebir)]

6-) Feemma men sekulet mevaziynüh;

(İşte o süreçte) kimin getirisi ağır basarsa, (A. Hulusi)

06 – İşte o vakıt miyzanları ağır basan kimse. (Elmalı)

Feemma men sekulet mevaziynüh iyilikleri ağır gelen kimseye gelince. İyilikleri ağır gelen, sekulet. Aslında Allah nezdinde ağır demek değerli demektir çünkü değeri Allah yükler. Fiyat pazarda belirlenir, değer Allah tarafından belirlenir. Çünkü değerin kaynağı Allah’tır. Allah eli değmişse değer kazanır kudret eli. Onun için bir şeyin gerçek değerini de Allah verir. Bu manada insana eylemlerinin değerini Allah verecek. Allah’a göre ağır ne, değerli ne sualinin de cevabını veriyor bu ayet.

7-) Fe huve fiy ‘ıyşetin radıyeh;

O, razı (olduğu) bir yaşayış içindedir! (A. Hulusi)

07 – O artık hoşnud bir hayattadır. (Elmalı)

Fe huve fiy ‘ıyşetin radıyeh Allah katına değerli bir şeylerle gelen razı olunmuş bir hayatın ta göbeğine düşecek diyor. fiy ‘ıyşetin radıyeh veya razı olacağı bir hayatın içine düşecek. Razı olacak, ya rabbi ben senden razıyım diyecek, ya rabbi yaptıklarımın karşılığını fazlasıyla buldum, haddi zatında ben hak etmedim ya rabbi. Ama daha burada razı olanlar orada da razı olacaklar. Burada razı olmayanlar orada razı olmaları hiçbir işe yaramayacak.

8- ) Ve emma men haffet mevaziynüh;

Ama kimin de getirisi hafif kalırsa, (A. Hulusi)

08 – Fakat miyzanları hafif gelen kimse. (Elmalı)

Ve emma men haffet mevaziynüh ama kiminde tartısı, ölçüsü, götürdüğü şeyler ağır gelirse, yani değersizse; Haffet mevaziy. Allah katında değerliyi biliyoruz, sevabın kilosu olmaz, ecri metreye vuramazsınız, iyiliği ölçemezsiniz, erdemi hangi kantar tartar, ahlakı bir teraziye koyabilir misiniz? Allah terazisi tartar, ahlakı Allah terazisi tartar, erdemi Allah terazisi tartar, sevabı Allah terazisi tartar, güzelliği Allah terazisi tartar, o terzi Allah’ın terazisidir, kullar böyle bir terazi yapamazlar ve Allah’ın terazisi tan tartar.

İşte bu manada Allah’ın terazisinde hafifi gelen şeyler elbette ki içi boş olanlar. Senin terazinde ağır gelenler Allah’ın terazisinde hafif geliyor iması da var. Ey insanoğlu sen paraya değer veriyorsun, altına değer veriyorsun, dünyalığa değer veriyorsun, servete değer veriyorsun, bunlar ağır geliyor senin gözüne. Ama Allah’ın terazisine koyduğunda bunların bir değeri kalmıyor, bunlara hiç ölçü çekmiyor Allah’ın terazisi. Allah’ın terazisine “Lâ ilâhe İllallah” ı koyduğunda, tevhidi koyduğunda yerlerden ve göklerden ağır gelir.

Efendimizin ifadesi bu, Allah’ın terazisine güzelliği koyduğunda, iyiliği koyduğunda, dürüstlüğü koyduğunda ağır geliyor. Erdemi koyduğunda, insanlara ikramı koyduğunda, hüsnü zannı koyduğunda mesela, iyi niyeti koyduğunda mesela, güzel bakışı koyduğunda mesela, evet, muhabbeti koyduğunda.

Sevgiyi kim tartar? Allah’ın terazisi sevgiyi tartıyor. Onun için işte orada hafif gelen şeyler bizim dünyada değer verdiğimiz şeyler. Allah’ın gör değdi yerden bakarsak eğer Allah’ın gösterdiğini görürüz. Allah’ın gör dediği yerden bakanlar, Allah’ın değerli dediğine değerli, değersiz dediğine de değersiz derler ve orada çelişkiye düşmezler, şaşkınlık yaşamazlar. Eğer Allah’ın gör dediği yerden bakarlarsa.

9-) Fe ümmühû haviyeh;

Onun anası, Haviye’dir (çok derin bir çukur). (A. Hulusi)

09 – O vakıt onun anası haviyedir. (Elmalı)

Fe ümmühû haviyeh ne olacak bu Allah katında değersiz şeylerle varan? Onun anası haviye olacak. Tercüme etmedim, aynen aktardım onun anası haviye olacak. dipsiz bir uçurumun ta..! göbeğine, kucağına düşecek ana kucağına düşer gibi.

Aslında e var biliyor musunuz, benim yüreğimin kulağına bu ayet şöyle bir şey fısıldıyor; Sanki değerleri Allak bullak etmiş cüceyi yüce, yüceyi cüce bilmiş, alçağı yüksek, yükseği alçak bilmiş, dünyaya ahiret muamelesi yapınca ahirete dünya muamelesi yapmış, Allah kartında değerli olanı kendisi değersiz bilmiş, Allah katında değersiz olana da değer yüklemiş.

Bu zihni amuda kalkmış adam ateşe ana diyecek. Ateşe ana diye bakan bir deli ateşe koşar değil mi, çünkü onun kucağını ana kucağı zanneder. Cehenneme anne diyen birini düşünün Fe ümmühû haviyeh onun anası haviye olacak, dipsiz uçurum. Huvve uçurum demektir, evet dipsiz uçurum. Düşünsenize yani dipsiz uçuruma ana diye yürüyen birini kim tutabilir ki. Bu bir zihnin amuda kalkması halidir, zihnin ters dönmesi halidir, işte zulüm budur.

[Ek bilgi; Yani, barınağı, cismani tabiat cehenneminin kuyusunun dibidir.(İbn. Arabi-Te’vilat)]

10-) Ve mâ edrake ma hiyeh;

Onun ne olduğunu bilir misin? (A. Hulusi)

10 – Ve bildin mi haviye nedir. (Elmalı)

             Ve mâ edrake ma hiyeh onun ne olduğunu sen nereden bileceksin, sana kim nasıl bildirdi o haviye nin ne olduğunu?

11-) Narun hamiyeh;

(O) yakıcılığı pik noktasında, ateştir! (A. Hulusi)

11 – Kızışmış bir ateş. (Elmalı)

Narun hamiyeh o korkunç yakan bir ateştir. Evet, hangi birini söyleyelim şimdi. Allah’tan mahrum kaldı onun ateşi mi, Allah’ın açtığı kredileri yok saydı onun ateşi mi, emanete ihanet etti onun ateşi mi. Hayata geri dönemeyecek onun ateşi mi, telafisi imkansız bir suç işledi onun ateşi mi, Tevbe etmenin ve pişmanlığın hiçbir yarar sağlamadığı bir zamanda pişman oldu onun ateşi mi, sevdikleri ve güvendikleri dağlara kar yağdı onun ateşi mi, hangi ateş. Evet, Narun hamiyeh İşte bu, yakan bir ateş. Onun anası uçurum olunca mecazen onun anası ağlayacak diye de düşünebiliriz. Zımnen vicdanının sesini dinlemeyen o patlamayla uyanacak Karia ile uyanacak. Ateşi ana kucağı sanıp koşacak demiştim ya en güzel sanırım verdiği bu.

[Ek bilgi; Eğer çarpılan insanlardan maksat, küçük kıyamet ehli olursa, insanların şiddetinden çarpıldıkları haldir. Bu ise, ölümdür. O gün insanlar, bedenlerden ayrılmaları, kabirlerden diriltilip çıkarılmaları, nur âleminin ışığına yönelmeleri, bu esnada zillet ve korku içinde olmaları, ayrıca maksatlarının farklı olması, inançlarının ve hevalarının farklılığı oranında hayretler içinde olmaları itibariyle etrafa saçılan pervaneler gibi olurlar. Organ dağları da renklerinin ve sınıflarının farklılığı, cüzlerinin başkalığı, dağılıp tuz buz olmaları itibariyle atılmış renkli yüne dönüşürler. Diğer ayetler ise, yukarıda sunduğumuz anlamdadırlar. Allah doğrusunu herkesten daha iyi bilir.(İbn. Arabi-Te’vilat)]

Rabbim muhafaza etsin. Ateş anamız değil cennet anamız olsun, inşaAllah cennete koşalım. Bu ruhumuzu ayağa kaldıran, tüylerimizi diken diken eden, içimizi çamaşır gibi sıkan ayetlerin arkasından tekasür suresi sanki gerçekten de konunun bir devamı gibi, sanki gerekçe, kararın gerekçesi gibi geliyor.

(Sadakallahul Azıym.)


Viewing all 114 articles
Browse latest View live