Quantcast
Channel: KURAN MEAL TEFSİR (DERLEME) » tefsir
Viewing all 114 articles
Browse latest View live

TAFSİR LESSONS AL- BAQARAH (140-153) (10)

$
0
0

231

“Euzubillahiminesheytanirracim.

“Bismillahirrahmanirrahim”

Dear friends, today we continue our Qur’an lessons with the verse 140.

140 – Em tekulune inne ibrahime ve ismaiyle ve ishaka ve ya’kube vel esbata kanu huden ev nesara* kul e entum a’lemu emillah* ve men azlemu mimmen keteme shehadeten indehu minellah* ve mallahu bi gafilin amma ta’melun.

Or are you claiming that Abraham and Ishmael and Isaac and Jacob and his descendants were Jews or Christians? Say, “Are you more knowing or is Allah?” Who can be more unjust than one who conceals the testimony of Allah? Allah, as the innermost essential reality of your being, is not unaware of what you do. (A.Hulusi)

Or do ye say that Abraham, Ismail, Isaac, Jacob and the Tribes were Jews or Christians? Say: Do ye know better than Allah. Ah! who is more unjust than those who conceal the testimony they have from Allah. But Allah is not unmindful of what ye do! (Abdullah Yusuf Ali)

Em tekulune inne ibrahime ve ismaiyle ve ishaka ve ya’kube vel esbata Or… you sons of Israel who became jewminded… Do you claim that Abraham, Ismael, Isaac, Jacob and their descendants kanu huden were jews? Or you christians… ev nesara Do you say all those prophets were christians? Kul Answer them. e entum a’lemu emillah Do you know better or does Allah know better? ve men azlemu mimmen keteme shehadeten indehu minellah Who can be more unjust than those who conceal a knowledge or testimony they have from Allah. ve mallahu bi gafilin amma ta’melun Don’t you forget that Allah is not unmindful of what you do.

The first sentence of this verse reveals a claim. A claim which was given by Jews and Christians and the target of this verse by that sense. They were saying, “All arrived prophets until this day from the beginning were christians or jews. Because they were the descendants of Abraham and Isaac and other names written above. At least these were the examples of their claims. And for the need of answering of all these claims, Qur’an rejects that kind of clasification altogether. Because this claim is wrong by historical informations.

It’s commonly known that the belief named “Jewism” is founded by a great ancestor named “Patriarch” from the history of jews and many many years after the prophet Moses. The rising of the name “Jew” is in fact centuries after the demise of Prophet Moses. A belief system named Jewism didn’t exist at the era of Moses.

Imagine that. You will name a person as the founder of a belief and yet the name of this belief won’t be used for centuries. This is a historical fact.

And the name christianism… It’s also a certain knowledge that the name christianism hadn’t been used at the era of Jesus and 12 apostates. The name Christ is in fact a fictional named derived from Jesus’s name. And this name was began to used after the death of the last apostate. Especially after the Paul’s religious mentality was added inside the Jesus’s belief system. So historically that claim above is also wrong.

And second; it contradicts with the truth. Because all prophets are Islam prophets. And the messages they delivered were all islamic messages. They all came from the same source.

So Qur’an reminds a basic fact to the people who have the claims of believing some other celestial message. Through the entire story of humanity on earth, there have been a single true religion. It is Islam. There’s no truth beside that religion. So if you want to call people to something, don’t call them the Christianism, Mosevism, Jewism; call them to Islam. Look, Muhammad hasn’t been calling you to be Muhammadi. Muhammad calls you to be Muslim. He calls you to Abraham. Your great ancestor. To walk on the path of Abraham, the path of submission. And by the essence of truth, the belief system Muhammad delivered is in fact the same belief systems of Moses and Jesus’s systems which you claim to be following. Because of that, last prophet didn’t call you to himself, he called you to yourselves.

Come to your senses, o sons of Israel who became jewminded. Come to yourselves o the community of Jesus, who became Christians. Turn to your origins. If you turn back to your sources, you would come back to me as well. Because I’m the brother of Moses and Jesus which you have claims of following. I delivered the match of Tora and Bible which you have claims of reading even after corrupting them. That’s why this is a call for come back. A call for returning to yourselves. Again what’s the incident of concealing the testimony we read in this verse?

ve men azlemu mimmen keteme shehadeten indehu minellah Who can be more unjust than those who conceal a testimony, an information? Asks Qur’an. What’s this testimony, you might ask. It’s clear. The message of the arrival of the Prophet Muhammad. This was the testimony. We stayed on this topic on our tafsirs of the verses 42 and 86. Those who have curiosity on this matter may check those verses for details. But I should remind you right here that there were many hints and references both in Tora and Bible about the arrival of Rasulallah. That’s why both jews and christians were waiting for this new prophet. Especially jews in particular; they have claims about the name of the location for this new prophets arrival.

And yet they became the very first enemies for this new prophet. Because this new prophet wasn’t from their bloodlines. They weren’t waiting for a prophet, they were waiting for a national leader who would deliver them to salvation and rescue their race. Truth wasn’t a problem for them. The Allah’s path wasn’t a concern for them. They were in wait for a national leader who will save themselves from the pinch and gather them from being outcast, crashed and banished all over the world.

And when the Prophet arrives from the sons of Ismael; not sons of Isaac… They were cousins by nature. Sons of uncles. Both Ismael and Isaac were the sons of Abraham. But when the prophethood passed to the other branch of their great fathers, they became the first to deny.

141 – Tilke ummetun kad halet* leha ma kesebet ve lekum ma kesebtum* ve la tus’elune amma kanu ya’melun.

That was a community that has passed on. (The consequence of) what they earned is theirs, and what you earn will be yours! You will not be called to account about what they used to do. (A.Hulusi)

That was a people that hath passed away. They shall reap the fruit of what they did, and ye of what ye do! Of their merits there is no question in your case. (Abdullah Yusuf Ali)

Tilke ummetun kad halet They were a community. They came and passed. Lived and moved on. leha ma kesebet ve lekum ma kesebtum What they earned is theirs and what your earned is yours. ve la tus’elune amma kanu ya’melun You definitely won’t be hold responsible for what they had done.

As you remember we studied this verse in our previous lessons. Because it arrived once more. So if you ask they have the same meaning, same purpose of this verse here and there, well, here’s my answer. Definitely not. Despite the spellings are exactly the same, that doesn’t necessarily mean giving the same message. In the verse before;

Tilke ummetun kad halet* leha ma kesebet ve lekum ma kesebtum* ve la tus’elune amma kanu ya’melun (Baqarah/134) The attention was on Jews. Especially on the deeds they have done. The concept was good predecessors. As in; they were bragging about their passed ancestors and prophets from their bloodlines. But when we look at this verse, the previous sentences concept; Who can be more unjust than those who conceal the testimony of Allah?

A great shame is revealed, a shame which was made by their ancestors, their grand fathers. It’s been said now that, “You are their children too. And we won’t hold you responsible for what they had done, for concealing the testimony of Allah as well. Their deeds were their own. But you; be men, correct yourselves. Don’t commit the same crimes of them. You’re not responsible with the same crime yet.” This has to be the message.

The previous same verse before, emphasis on the pointlessness of criticising children with their bad ancestors or glorifing children with their great bloodlines. But here the emphasis is on saying; children won’t be hurt for their bad ancestors evil deeds. There won’t be a responsibility over children for their wrong-doer fathers actions.

At this point I open a parentheses and briefly mention about the word “BASTARD”. The concept of bastard is a false concept from the very beginning. This concept has no place within Islam. If this word is used as an insult; how can you blame a child for what his mother and fathers sins? So, there are no bastards in Islam. The criminal and sinner is not the child. The sinners are their mother and father who put that child up to this. If his mother and father committed a crime, if they fornicated; you cannot give this sin to a child and want him to pay their insteads. Therefore there are no concept of bastard in islamic literature.

142 – Se yekulus sufehau minen nasi ma vellahum anibletihimulleti nasi ma vellahum an kibletihimulleti kanu aleyha* kul lillahil meshriku vel magrib* yehdi mey yeshau ila siratim mustekiym.

Among the people there are those with limited understanding and a wretched state of life, who say “What (excuse) has turned them away from their old qiblah (i.e. from Jerusalem to Kaaba)?” Say, “To Allah belongs the east and the west. He enables the realization that leads to one’s innermost reality for whom he wills (sirat al-mustaqeem).” (A.Hulusi)

The fools among the people will say: “What hath turned them from the Qibla to which they were used?” Say: To Allah belong both East and West: He guideth whom He will to a way that is straight. (Abdullah Yusuf Ali)

Se yekulus sufehau minen nasi ma vellahum anibletihimulleti nasi ma vellahum an kibletihimulleti kanu aleyha Some narrow mindeds and some simple men will say; “What made them turn away from their old Qibla? What’s the reason now?” Kul, Answer them; lillahil meshriku vel magrib East belongs to Allah, so does West.

Now, the first sentence of this verse is about Qibla. Actually all the mentionings above about Abraham is to pull the speech to this topic. Qibla was a big revolution in first Islamic community. Because there are many motives laying in the background of Qibla situation; social, political, economical and of course religious motives… And when you put them altogether, it’s not unusual that the change of Qibla was considered as a revolution. But there’s a new community and for a new community, a new center is a necessity. A new Qibla.

Actually the change of Qibla, represents this. From this day, the heir of earth will be those who show their faiths to the last prophet. The change of Qibla have this meaning. And for that reason, Jews were the most touchy and resentful group of all about this change of Qibla. It almost like, the value they were entrusted with was taken from them. Like; “Give back the duty, give back the eternal trust, you betrayed it.” And just like that the Qibla was turned from Jerusalem to Kaaba.

With this verse, people who lived in the era (which the Qibla hadn’t changed yet) were prepared for the change. All people; from friends to foes. They were being prepared for this revolution psychologically. And they were told; kul lillahil meshriku vel magrib Tell them that the East belongs to Allah, so does the West. In essence, the change of Qibla is nothing. People cannot embrace the virtue just by facing right or left.

Leysel birra en tuvellu vucuhekum You facing to one way or another doesn’t hold a virtue. kibelel meshriki vel magribi Turning to East or West won’t ever be a merit. ve lakinnel birra But the real virtue lays with the virtue of those who show their faiths. Says the verse 177/Baqarah.

So, as a plain building, Qibla doesn’t hold a holy essence. Because true believers were making their prays by facing Jerusalem before. After the Hejira; for 16 months in Madina… Before Hejira however, in Mecca the prays were executed by facing Kaaba. But from my research I reached a conclusion that even when facing Kaaba as Qibla, Rasulallah was making his prays in the padio of Kaaba, he was putting Kaaba between him and Jerusalem and by that he was making his prays by facing both Qiblas. But facing Jerusalem alone was begun after the Hajira and lasted for 16 months.

For Jews and sons of Israel’s prophets the Qibla was Jerusalem. More specifically the Stone of Foundation (a.k.a Pierced Stone or Stone of Limbo) in Jerusalem… This location marker The Foundation Stone is now protected by an octagonal case. But as an area marker the Jerusalem situation is that showcase photos of an octagonal building and it’s not the holy praying grounds in Jerusalem we are talking. As in it’s not the praying building, Prophet Solomon was made built and later destroyed and with the conquest of Omar rebuilt.

This is a commonly known mistake. The building, the structure we may see in calendars and posters, the octagonal building stationed in Jerusalem is the Pierced Stone. And that was the center taken as Qibla by muslims for 16 months. That Qibla was the Qibla of all Israelian prophets as well.

Of course now Qibla was turned towards Kaaba. That was an intense exam. Can you imagine what this exam meant? How humiliating for an arab to face towards Jerusalem; Jew’s Qibla while he was executing his prays?An arab who knows he’s the descendant of Abraham and lives in the lands of Abraham which also holds the oldest temple within. Beyt-ul Atik. Kaaba’s other name, the name we read in Qur’an… It means oldest and first temple. Beyt… The House of Independence. The House of Freedom. So you can understand the level of humiliation for an Arab to face Jerusalem as Qibla in that state.

In actuality, praying towards Jerusalem was for teaching manners of Arabs who were just become Muslims. And what an intense manners was it! Rabb of All Worlds was measuring their level of submission to Allah by that. Did they really submit to Allah or some stones, rocks or buildings? Remember we read the verses of Abraham’s submissions in our previous lessons.

So why this verse arrived right after those? Those verses; and think about the first community who had contact with those. Think about the community who read and live those verses as first. Those verses was teaching manners to those people who read them and by that preparing them for something. Preparing them for something called submission. Because Incident of Qibla was a magnicifent revolution and a great exam.

Like I said, at first this act was insulting for an arab. Their own Qibla was there, beytullah was there, The Kaaba which was build by Abraham with his own hands was right under your noses and yet you have to face Jerusalem and make your prays. That’s how Allah tested them. “Do you show your faiths and make commitments to follow him; because of your submission to Allah or just for a nationalist agenda? Let’s see it.”

There were some who couldn’t pass it, of course. They were officially joined the ranks of hypocrites by that, those who failed.

And of course when all were facing Jerusalem for prays, dualists were saying; “Look, Muhammad left his ancestors qibla. He even claims he is from Abraham’s religion, from Abraham’s bloodline. He says “I came to rejuvenate the religion of Abraham.” And yet he turns his back on his ancestor Abraham’s qibla and faces Jerusalem for his worshippings.” They were saying those.

Hypocrites were saying something similar. They were saying, “Alas, he doesn’t even know where to point us, this man will lead us to salvation?”

Jews were saying; “He shuns our beliefs and yet he faces to our qibla.”

They were all saying things like that. None of them said, “Great job, you did well.” Actually you might expect something like that from Jews. Because he faces to your qibla, that means he doesn’t close the door for you. He backs the message, Moses delivered. He defends it. Don’t you suppose to appreciate these acts, o sons of Israel who became jewminded. But because of their jewish manners, their concerns weren’t about showing faith to Hakk. Their concerns were all and all about producing excuses.

And again they were creating more excuses. kul lillahil meshriku vel magrib Tell them, East belongs to Allah, so does West. You should ask them finger or the moon. Both directions belong to Allah, so those who have excuses… “For the change of Qibla, Are you looking to just the finger, while the finger was pointing to the moon? Or are you really looking for the moon. If your problem lays within the concepts of East or West, South or North; if you think it’s all about a rock in Jerusalem or a humble building in Mecca; then you are looking to finger while the finger is trying to get your attention to the moon. If your real concern is Allah’s will, then turn your faces where Allah shows to you. Because Allah is testing your submissions. Which direction may have a more holy nature than the others? All directions were sacred, because all of them are Allah’s directions. So by that logic, what makes an item or a direction holy, is it’s creator Allah. You won’t face a direction because of that directions own celestial nature. You will do that because Allah orders you to.”

That’s what it means on submission. If you are loyal to your faiths of Abraham, if you are sincere about your bragging about your “Abraham is our great ancestor.” claims, let’s see you bringing your faiths to Allah or a rock. Only Allah give a holy essence to things. If Allah blessed an item, that item is holy. And even if all worlds come together to oppose it, none can take back its celestial nature. But if Allah doesn’t bless an item, then even if all worlds consider it holy, cannot pass the level of superstitions.

yehdi mey yeshau ila sıratim mustekiym Allah turns whoever He wills, to the right path.

There’s a connection establishes between qibla and the right path. Actually turning qibla to Abraham’s Kaaba, was an official sign. A sign that the Rasulallah, the last Prophet and the completor of Islam, really brings a universal message like the message Abraham had delivered. Because almost all celestial religions have Abraham in their fundamentals. And by turning to Abraham’s Qibla, the emphasis was made on the new sheria (law) does indeed a universal one.

143 – Ve kezalike cealnakmum ummetev vesetal li tekunu shuhedae alen nasi ve yekuner rasulu aleykum shehida* ve ma cealnel kibletelleti kunte aleyha illa li na’leme mey yettebiur rasule mimmey yenkalibu ala akibeyh* ve in kanet le kebiraten illa alellezine hedellah* ve ma kanellahu li yudiy’a imanekum* innellahe bin nasi le raufur rahiym.

And thus we have made you a witness over the people and the Rasul a witness (an observer of the disclosure of the Names) over you. You are a just community (based on fairness and rightness). We changed the qiblah (direction) that you used to face to distinguish those who follow the Rasul from those who turn away and go back. This is very difficult for those other than whom Allah has guided. And never will Allah let your faith be fruitless. Indeed Allah is the Ra’uf and the Rahim, manifesting from the essence of man. (A.Hulusi)

Thus, have We made of you an Ummah justly balanced, that ye might be witnesses over the nations, and the Messenger a witness over yourselves; and We appointed the Qibla to which thou wast used, only to test those who followed the Messenger from those who would turn on their heels (from the Faith). Indeed it was (a change) momentous, except to those guided by Allah. And never would Allah Make your faith of no effect. For Allah is to all people Most surely full of kindness, Most Merciful. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve kezalike cealnakmum ummetev vesetal And thus, We have made you a balanced community. (Or We want you to be a balanced community)

Let’s focus on that part of this verse. A balanced community. Why? A connection has been establishing between turning to Kaaba, Abraham’s Qibla and becoming a balanced community. A connection and a reasonable a logical one indeed. What’s the reason of this logical connection then?

The word vesetal here, means middle. As a literal translation. But that doesn’t mean mediocre or an inbetween. Because as you now islamic community didn’t commune between Moses and Jesus community. They arrived after them.

Then this middle road, this balance is a balance of what? To be exact I believe translating this word as balanced should be a perfect match for the sake of the meaning. That’s why I translated like this.

So; what’s the reason for a balanced community? A community which doesn’t treat religion as only a conscience matter or condemn it to a simple moral business like Christians; or doesn’t turn the religion into a series of ceremonies and strip down the love from it like Jews. A community which doesn’t stone to death their own prophets like Jews or turning into a god-like figure like Christians. A community which doesn’t create a religion theocracy managed nation like Jews or a religiousless managed nation like Christians. Also a balanced community, without creation an understanding of humanising Allah like Jews usually did. Yes; you can see this sick understanding when you read Tora, corrupted Tora to be exact. You can easily see an Allah figure demoted to a humanic, matter nature. On top of that Tora says; their great ancestor The Prophet Jacob whose nickname was Israel, once wrestled with Allah. Yes; wrestled with Allah and beat Allah down. Woe.! As you can see a humanised Allah understanding is present in Jewism.

So without turning Allah into a human figure, like Jews did or without turning a human to a god, like Christians did. A balanced community. That’s the real meaning of balanced. A balance of emotions, balance of thoughts, balance of actions. That’s why Islam is a religion of Justice and Sobriety. This community neither follows the road of Christianic understandings nor Jewic understandings; this community follows the road of Abraham’s community.

That’s for Ve kezalike cealnakmum ummetev vesetal Thus, have We made of you a community justly balanced; li tekunu shuhedae alen nasi ve yekuner rasulu aleykum shehida So that you may be leader, example and guide to humanity. Shuheda a meaning of this word is a model, an example. To be a model of mankind. ve yekuner rasulu aleykum shehida And we have assigned Rasul as a model, an example, a witness for you. Take what you see from Rasulallah so that you may be an example for people. So that you become a model community.

One of the previous verse and this verse have two similar concepts. The words Imam and Ummet have a very close relations. I stood on both of these Imam and Ummet words before. I said Imam is the mother of Ummet (Community) and Ummet is the mother of mankind. So this is the requirement of how to be a mother of humanity as a community.

li tekunu shuhedae alen nas If you want to be a mother community for mankind, then be a model community. Be an example. That’s how to be a witness for them, that’s how you can be shehiyd for them. This is the meaning of shehiyd. To be a community who witness to the Imam of humanity and to be a witness over mankinds submission for Allah. That community may take the title of shehiyd.

Whan asked to humanity; “O the family of mankind; o earths nations, could this community be a model for you? Did they show submission to Allah? Did they call you to constant values of life? Could they be able to live Allah’s orders within their lives? Could this community manage to execute Allah’s orders and commands on earth?”, if earth nations replied with; “Yes, o Rabb. We witnessed. We are witnesses.” They this community may take the title of shehiyd. A community which can have the witness of earths entire humans for its submission.

And Imam? Imam is the mother of such a community. ve yekuner rasulu aleykum shehida Mother of a leader and model community. Like I said before; Imam and Ummet come from the same root.

ve ma cealnel kibletelleti kunte aleyha illa li na’leme mey yettebiur rasule mimmey yenkalibu ala akibeyh We changed the qibla that you used to face to distinguish those who follow the Rasul and resist; from those who turn away on their heels and go back. The reason of the change is to seperate the weaks, the ones who turn away from Allah’s command and break his promise to Allah, from those who are loyal to the Prophet and follow the right path. We did this, so that it’s been knows who is who.

Now the explanations above became much clearer. You can understand what a great revolution, this change of qibla incident. Looks like there were some who went astray, who couldn’t handle the change and turn back from faith. And by the looks of it, they weren’t a few. They were many and became hypocrites. Because they couldn’t take it anymore. Like some said; “He doesn’t even know where to direct us. That man; will point us the right path of salvation!” Because of this deep feelings they couldn’t handle the faith and turn back from it.

Some Jews had said; “He directs everyone to our Qibla and yet he finds our way, wrong and invites to himself.”

And hypocrites had said; “He says he’s rejuvenating Abraham’s beliefs but he turns his back from Abraham’s qibla.”

So now he’s turning back to Kaaba: Those who criticized him all the way; did they feel ashamed and apologized? No way, they are factories of excuses. They came up something new this time. Once muslims turn their faces to Kaaba as qibla, this time they said; “Let’s just wait. Now he turns to his ancestors qibla, tomorrow he will turn his ancestors religions. Eventually he will reach our beliefs.”

This is what wanted to meant here. We changed the qibla that you used to face to distinguish those who follow the Rasul and resist from those who turn away on their heels and go back.

We understand from the expression of turning you back to your old qibla; the prophet and true believers with him were all facing Kaaba as qibla in their days of Mecca. And their 16 months period, 16 months process where they lived in Madina and facing Jerusalem as their qibla was a small gap, a few counted times between two parantheses, which had a wisdom behind it for sure. First of all the faith was been tested for both the true believers to prophet and Jews. And they were both short for excuses anymore.

ve in kanet le kebiraten illa alellezine hedellah Yes, like I said, the verse explains the situation with the exact same words. “Without a doubt this was a hard exam.” le kebiraten illa alellezine hedellah Say; This is very difficult for those other than whom Allah has guided.

ve ma kanellahu li yudiy’a imanekum And never will Allah let your faith be vain and fruitless. Old translators were saying with this verses meaning; faith here is namaz (prays) and they deliver a reason about it.

There were some true believers who died before this verse arrived and qibla was changed like the ones in the battle of Bedir. And when their relatives and close friends were asking the prophet about their prays; “What happened to the prays of those who passed away, o Rasulallah?”; this verse gave them the reply before Rasulallah answered them. This is the reason we read about this situation.

I however see here that the verse talks about faith clearly. And I don’t want to shackle this verse, this sentence to a reason of deliverence like this. I don’t want to sacrifice the depth of this verse to a story of reasoning like this. So again;

ve ma kanellahu li yudiy’a imanekum And never will Allah let your faith be vain and fruitless. As in; after such a fierce and heavy test, Allah won’t abandon the faiths of those who resist with their faiths. This is what saying here.

This test is almost more difficult than the Battles of Bedir and Uhud. Because here the people were been tested with their social enviroments. They were tested with their ancestors. With their fossilized superstitious commitments.

Imagine this test would be executed today. Direct people who have the most commitment; maybe to the lands of theirs, on the top of their nationalism. Direct them to the qibla of their enemies. Just the see their reactions, just to test them. And then watch them.

So you may understand the situations of Arabs when they were ordered to turn to Jerusalem as qibla. Understand the depth of hardness of this exam. On top of that, Arabs are a nation who are full of nationalism and clan-based idologies to the bone. Their only values were their ancestors before Islam. The values of their ancestor were also their values. This verse almost broke these bonds with the change of qibla. An act of breaking the bonds of their ancestors religions, their ancestoral commitments and make new bonds to Allah.

innellahe bin nasi le raufur rahiym For Allah is to all people Most surely full of kindness, Most Merciful.

144 – Kad nera tekallube vechike fis semai fe lenuvelliyenneke kibleten terdaha* fevelli vecheke shatnal mescidil haram* ve haysu ma kuntum fevellu vucuhekum shatrah* ve innellezine utul kitabe le ya’lemune ennehul hakku mir rabbihim* vemallahu bi gafilin amma ya’melun.

We see the turning of your face (how you change from state to state in observation of the reality) towards heaven. (Based on ‘So wherever you turn, there is the Face of Allah’ why should one necessarily be bound to Jerusalem when one can turn to the Kaaba to which Abraham invited…) We will surely turn you to a qiblah with which you will be pleased. So turn your face (your observation of the Reality) toward al-Masjid al-Haram (Kaaba – absolute nothingness – the unknown – unmanifest). And wherever you are, turn your faces toward Him (align your consciousness with your essence). Indeed, those who have been given the Book (the knowledge of the reality and the sunnatullah) know well that it is the Truth from their Rabb. And Allah, as their innermost essential reality, is not unaware of what they do. (A.Hulusi)

We see the turning of thy face (for guidance) to the heavens: now Shall We turn thee to a Qibla that shall please thee. Turn then thy face in the direction of the Sacred Mosque: Wherever ye are, turn your faces in that direction. The People of the Book know well that that is the truth from their Lord. Nor is Allah unmindful of what they do. (Abdullah Yusuf Ali)

Kad nera tekallube vechike fis semai We see the turning of your face to the heavens. fe lenuvelliyenneke kibleten terdaha fevelli vecheke shatnal mescidil haram And now We shall turn you to a qibla that you shall please with. There were times prophet was turning his eyes to heavens and pray for his wishes. “O Rabb, when will we face to Kaaba as our qibla?” He was praying Allah with all his heart to face Abraham’s qibla.

Can you imagine? Abraham’s qibla was in the hands of infidels by that time and there were 360 clay idols in it. So when to order of facing back to Kaaba had arrived, more were gone astray to the path of hypocrisy. Reason; “Kaaba was the qibla of those idols as well. Hadn’t we fought with them, hadn’t we battled them with our lives before? Hadn’t they banished us from our homelands? So we shall face their qibla in our prays now?” See the weight of the test?

For that the verse above has a better understanding now. le kebiraten a harsh test. Except those whom Allah show them the right path, this was a harsh test for everyone. Harsh indeed.

fevelli vecheke shatral mescidil haram Turn your face towards the Mesjid-i Haram. Shatral, means “that way, towards, to that direction.” Some scribes say if this particular word hadn’t arrived within this verse then for everyone who wishes to pray to Allah facing Kaaba directly would become an absolute must. And without the exact facing, the pray wouldn’t be admissible. But because of this word, facing towards Kaaba, facing to the direction of Kaaba do suffice. So basically facing the land of Kaaba is enough for a pray to be counted as admissible.

The law behind this verse has a source of action course about the facing process. This is a commonly known fact among specialists. On the facing process to Kaaba as qibla, the proofs are derived from this verse and the following ones. The fact is for those who has Kaaba within his eyesight, Kaaba is the exact qibla; obviously. For those who live in the area of Masjid-i Haram but not have a visual, the qibla is the area of Masjid-i Haram. For those who live outside the city zone, the qibla becomes the Mecca. And for those who live in other continents, qibla is the Arab Peninsula. If we start to live in space then qibla becomes the Earth and if one day there would be muslim residents, followers of Islam, submission givers to Muhammad (p.b.u.h.) in other galaxies, qibla would turn to our solar system and our Milky Way Galaxy. The facing process follows a magnificent spiral path, just like a stones creation of waves in the sea when it is dropped. Wave by wave from a certain center to a wider area. So; to those who are in the zone; qibla is the exact building of Kaaba.

If you get further from the center to the peripheral, qible starts to become a direction, rather than a specific location. Actually qibla is an element of unity. An element of creating an ummet as a whole; this qibla is. Could there be a community without a qibla, a direction? So facing to qibla or with the common knowledge of Islamic scholars “Being the Ehl-i Kibla (Qibla People)” expression is the largest boundry to identify and define the community of Islam. And the principle of “Ehl-i Qibla cannot be turned to infidelity” is based on the principle of facing to a certain qibla.

Every person who turns to Kaaba as his directions for praying is generally considered a muslim, a member of islamic community. So sorting someone out by the first look for his nature is whether a muslim or not, qibla is the first fundametal measure. For that reason Qibla is the essential component to make a community as a whole unity and very important for this nature. If Allah hasn’t informed us where to face, then there would be countless qiblas and directions. And indirectly, religions uniting value, its function couldn’t be carried. But as you know, all religions have a uniting function. They unite human groups together. They unite them around a feeling, a target, a thought, an action. And the symbol of this uniting is always a Qibla. Facing the same Qibla, same direction gives a person an incredible feeling.

Think about it. When you execute your prays, there are millions of yellow, black, white, European,Asian, African, American brothers and sisters face the same direction as you turn. Millions, hundreds of millions people have the same excitement, same feeling as you have. Thinking, feeling that all those people are bowing down and prostrating the same Qibla you pray. This is the feeling of a muslim to see himself as a universal human. Every true believer is a universal human for him. You have millions of brothers and sisters on Earth. Qibla gives this feeling to a person.

ve haysu ma kuntum fevellu vucuhekum shatrah Wherever you may be, turn your faces to that direction.

This is an order. A Qibla order. Came as specific for the prophet and generally for the entire true believers community. You can see this type of dual formed commands in Qur’an, but very few. Though as the sake of basic action ruling, an order given to the prophet specifically, (if not just for him and him alone, and that ruling may be commonly known as a bond for all parties, not just the prophet himself), it bonds all true believers. This is what means for the ruling of actions. But even after that, a second order is formed with a generally bonding nature. Wherever you may be, turn your faces to that direction.

This expression represents the sharpness of the order. Precise, clear and bulletproof order. Also we might say this basing on that fact; The Qibla Situation’s echos in that era had a huge impact indeed. We can see this clearly now.

[Additional Info: “Vech” means face. But it’s not the head, or figure or visage as we know it. That is not the meaning we read here. The word is about our “inner face”.
For example we might say for a person; “two faced”. What is the “two faced” expression here means? We may use other expressions like “split personality” or “thousand faced”. As a multi personality meaning.

“Vech” means the face of personality. We may call this a spiritual face. Also calling it as a “thought based identity of a person” is suited too. All in all, it has a meaning of “mind personality”. (A. Hulusi/What did Muhammad read)]

ve innellezine utul kitabe le ya’lemune ennehul hakku mir rabbihim The People of the Book know well that that this order is the truth from their Rabb.

Red handed, Allah caught them red handed. Right on the crime. Qur’an says that they knew this order was coming from Allah. So if you ask why did they resist, even with a certain knowledge; I can answer that with one word only. The problem is FAITH.

Knowing is never be enough alone. One must believe. If only just knowing would be enough. In the society, prophet was sent to; almost every infidel knew that the prophet was a sincere person, a real prophet who was sent by Allah, the message he delivered was genuine and all in all a true living leader. They knew it and they were denying him. So problem is something more than just knowing. It’s a problem of believing. So Allah says, “If someone resists the incident of Qibla’s change and ask you the reason of your turn from this qibla to the other one you used before; know that they weren’t asking something they didn’t know. They knew the answer already. The question represents the objection to oppose Allah.”

vemallahu bi gafilin amma ya’melun Yes, the same expression came with the form of Ta’melun before. vemallahu bi gafilin amma ya’melun. This time it’s ya’melun. Allah is not unaware of what they do. Ta’melun form comes with a meaning of “Allah is not unaware of what you do.” It seems like they were thinking that Allah is unaware of their inner thinkings and some objections of their minds. They were thinking that Allah didn’t know what was staying within their hearts. Wasn’t that a problem of faith, don’t you think? Allah informs that that all things they were trying to hide in their hearts are very well known.

145 – Ve le in eteytellezine utul kitabe bi kulli ayetim ma tebiu kibletek, ve ma ente bi tabiin kibletehum, ve ma ba’duhum bi tabiin kiblete ba’d, ve leinitteba’te ehvaehum mim ba’di ma caeke minel ilmi inneke izel le minez zalimin.

And if you were to bring all the verses to those who were given the Book (the knowledge that guides to the reality), they will still not follow your qiblah! Nor will you be a follower of their qiblah. (In fact) they will not follow each other’s qiblah either. So if you follow their desires (ideas and wants formed by their conditionings) after what has come to you of knowledge, indeed, you would surely be among the wrongdoers. (A.Hulusi)

Even if thou wert to bring to the People of the Book all the Signs (together), they would not follow thy Qibla; nor art thou going to follow their Qibla; nor indeed will they follow each other’s Qibla. If thou after the knowledge hath reached thee, Wert to follow their (vain) desires,- then wert thou Indeed (clearly) in the wrong. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve le in eteytellezine utul kitabe bi kulli ayetim ma tebiu kibletek Even if you were to bring to the People of the Book all the evidences, they wouldn’t follow your Qibla; Vema ente bi tabiin kibletehum And you wouldn’t follow their Qibla. What more interesting is ve ma ba’duhum bi tabiin kiblete ba’d Just like they wouldn’t follow your Qibla, they wouldn’t follow each others Qibla’s as well.

To understand the depth of this truth, I should inform you about a historical explanation. In the first era of Christianism, worshippings were made facing east. And Jews have been doing their prays by facing the Hacer-ul Muallak (Foundation Stone) in Jerusalem. By calling them like “Those who won’t even turn to each others qiblas, how can they call you to become a Jew or a Christian?” The message above becomes more clear with that statement.

ve leinitteba’te ehvaehum mim ba’di ma caeke minel ilmi If you; after all that knowledge, certain proofs have reached you, were to follow their desires and egos; inneke izel le minez zalimin then without a doubt, certainly you will become a wrong-doer to yourself as well; if you follow their empty and vain desires.

This is a scolding. And yet this scolding is an answer too. Because some were in assumption of facing to Jerusalem at first place was an act of making peace and melting the ice between Jews and themselves. So naturally they were saying; “Look, look. As soon as Muhammad came to Madina, he turned to Jews Qibla, just to see cute in their eyes.”

There’s no verse in Qur’an to order the first qibla change, the one who make the muslims turn to Jerusalem at first place. We cannot see a verse like that. So if you ask; “This order was a direct order from Allah to Prophet?”, my humble answer would be yes. And as a follow up question; “Then where is the documented proof of this order, where is the text?”, I answer you with this “That order wasn’t a written one. Not all orders were Qur’an based verses between Allah and the Prophet. Like this one. This one was an action-based order.” So as you can understand Prophet was taking action based orders too, as well as the written Qur’an based verses. “So why do you assume something like that?” if you may ask. Well, the verse above is my proof. A prophet who in every time look for the heavens, turn his eyes to skies everytime to change his Qibla to the first one back again; may choose to change it to Jerusalem; a qibla which clearly wasn’t his; on his own, independently from Allah? So as you can see I believe that the facing Jerusalem as Qibla was not a text-based verse but an action based command taken directly from Allah.

At this point the debate of Written Revelations and Unwritten Revelations comes to the stage. I’m not going to argue about this now. But I myself know and believe that the prophet was taking direct action orders and news from Allah to his heart. Because we see a verse saying; “Several assassination attempts and news about the battles; Haven’t We informed you about them even not written in Qur’an?” For example the verse Tahkim/5 is one of them. But there are no verse about those incidents in Qur’an. So it’s safe to assume that some news were directly channeled to prophet from a celestial broadcast. And naturally he was taking some of them as action. I believe we should take the assessments within this frame.

Like I said before, some were claiming, “Look, look, he is facing Jews Qibla to appease them.” This claim was a product of “What would they say?” logic. But to be honest, if prophet was doing this for this “What would they say?” reason; he wouldn’t turn his face to Jerusalem in the first place. Because when doing such a change, wouldn’t a person think about his own lands people? A logic of “What would the first true believers say, wouldn’t they object changing their first and original qibla as Kaaba, for another one?” Someone with a “What would they say?” logic; might considered this first. And somewhat the change happened and qibla was turned to Jerusalem; wouldn’t a person with a weak mind say “Why should we change our qibla again?” So basically, by asking “What would they say?” question, one can only enter the path of wrong-doers desires.

I continue to translate. The verse says; ve leinitteba’te ehvaehum mim ba’di ma caeke minel ilmi If you; after all the knowledge have reached you, choose to follow their desires inneke izel le minez zalimin, then you become indeed among wrong-doers.

Following their hearts desires means acting with their anxiety. If Allah ordered something, what might their vain objections do? If someone put the “What would they say? question in front of the real “What is Allah saying?” question; then that person put them as gods in his heart instead of Allah. So if Allah says something, whatever the other parties comment about it, the verdict must be “Whatever Allah ordered.” The prophet showed us this attitude of submission.

[Additional Info: Even if you bring any kind of proof from their own books or a strong mental source about the truth of prophethood and Qibla is indeed Allah’s order; they won’t turn to your Qibla. Because they are blocked and veiled by their own religions and mental capacities. You won’t turn to their Qibla’s because your place is higher than their religions level. They won’t turn each others Qiblas as well. Because each of them veiled by their own beliefs. Because of the feelings rooted in their inner natures and the corruption of their educations, they always turn the opposite way.(Ibn Arabi / Tevilat)]

146 – Ellezine ateynahumul kitabe ya’rifunehu kema ya’rifune ebnaehum, ve inne ferikam minhum le yektumunel hakka ve hum ya’lemun

Some of those to whom We have given (the Book) Knowledge know Him, just as they know their own sons. But a group of them deliberately conceal the Truth. (A.Hulusi)

The People of the Book know this as they know their own sons; but some of them conceal the truth which they themselves know. (Abdullah Yusuf Ali)

Ellezine ateynahumul kitabe ya’rifunehu kema ya’rifune ebnaehum Those people whom We give the celestial message before; The People of the Book, recognize them like they recognize their own sons. To get a better understanding for this verse, we should look back the verse 76. We studied this concept. “Not just knowing; recognizing”. We may see in the verse 76. They saw the message about the arrival of Muhammad. In Tora and Bible there are hard proofs on this signs. This verse says “recognize”, not just know. They recognize it like they recognize their sons. In fact there’s a hadith we may look within this concepts frame.

One day Caliph Omar asked a question to Abdullah bin Selam who was once a famous Jewish rabbi and later convert to Islam and put his faith to Rasulallah. “Did you already know the arrival of him, before his time?” Bin Selam answered, “I swear to Allah, we were in recognition just like we recognize our own sons.” He even continued his sentence with this comment. “Who knows; maybe the mother of my child may lied to me about me being the father. So in fact I recognize Muhammad better than I recognize my own son.”

That’s why there’s a comparison here. The verse says they denied a prophet they recognized closely. They didn’t just deny a newly arrived prophet. They have gone against a prophet they knew, waited and recognized.

Almost all hard headed infidels who have been in denial throughout history, be in that state of mind not because they were incapable of recognizing the truth; they have been in denial because they became slaves for their egos, desires and demons. They are not oblivious to the truth. Most of them have known that the truth is indeed this. And they know that you are indeed on the right path. They know that the orders of Allah will bring joy for him and the entire humanity. They know. But with their jewminded heads, they become slaves for his desires and fall into denial with their roles as slaves of demons.

ve inne ferikam minhum le yektumunel hakka ve hum ya’lemun Most of them covered the truth intentionally. A similar verse came before. We translated it a few verses ago.

147 – Elhakku mir rabbike fe la tekunenne minel mumterin.

The Truth (the absolute and unequivocal reality) is from your Rabb (the output of the Name composition constituting one’s brain) so never be among the doubters (of this truth). (A.Hulusi)

The Truth is from thy Lord; so be not at all in doubt. (Abdullah Yusuf Ali)

Elhakku mir rabbike The truth is from your Rabb. As in the source of truth is only Allah. fe la tekunenne minel mumterin So don’t be among the ones who have doubts. The topic of this verse is the problem about the source of the truth. At first glance this sentence may seem like it is forced in the Qibla business. But this verse has deeper connections than this. We cannot take this verse solely about the Qibla situations. This verse holds the answer to one of the basic problems of humanity; the ontological problem of Truth’s Source. We might consider that the answer is brought to the center of Qibla business.

We can seperate whole answers about the truths source for humanity into two sections.

1- Celestial originated answers

2- Eartly originated answers

You know the celestial originated answer is one and only. The source of all truths is Allah. Truth is from Rabb. For that a true believer never search anywhere else for an answer about the source. He always search on the doorsteps to Allah.

By saying, search on the doorsteps to Allah, we aren’t just emphasising the search within the books sent down by Allah. Truth is always in the universe which is also created by Allah. Because every single creation is a verse from Allah. They are the unwritten ones. Also the truth stays within the walking verses of Allah; humans. The pure nature (fitrat) of humans are the sources of the truth by themselves. Therefore there are many forms of truth; written ones, living ones, unliving, walking and staying forms… So basically all the creations in universe is a reflection of the truth.

So; if we hold all the other answers together; what do they say? Actually it doesn’t matter what they say. Some say the source of truth is mind, some say the source is matter, some claim it must be idea, unseen sources. Also some have claims that the truth doesn’t exist, there is no truth behind the seen matter. Some sufists say the truth cannot be known and even if known, cannot be named, cannot be comprehended and explained. Also there are some total deniers in antic and modern era who choose the deny the truth altogether. Doesn’t matter though; because neither one of them may be stronger than the other. They are all the same. These are all denies to the truth. The ones who say the source of truth is mind, everything comes from the mind; are basically have the same origins about this matter who take the materialist vision and denying the truth. Because the source of Truth is Allah.

So, what about mind? Mind is the connection which bonds the source of the truth to humans. For that the word “Ak (Akil, a.k.a. mind) comes from the root of Ugaal. Meaning connection. The word akil or mind comes with the verbal meaning of connection. The connection which bonds the human with the source of truth. That’s why if you choose to take the tools as a purpose; than the real purpose becomes a tool in your life and that would be a huge insult to Allah.

148 – Ve li kulliv vichetun huve muvelliha festebikul hayrat* eyne ma tekunu ye’ti bikumullahu cemia* innellahe ala kulli shey’in kadir.

For everyone has a face pertaining to Him. So race towards good work (strive to know your self, the qualities comprising your essential reality). Wherever you may be, Allah, your essential reality, encompasses you. Indeed, Allah is Qadir over all things. (A.Hulusi)

To each is a goal to which Allah turns him; then strive together (as in a race) towards all that is good. Wheresoever ye are, Allah will bring you together. For Allah Hath power over all things. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve li kulliv vichetun huve muvelliha festebikul hayrat Everyone has a direction he choose to face. Every community. Every society has a direction to which Allah turns them. For this “Huve” expression here, the translation I choose is; the direction (goal) to which Allah turns them. Other translations might not choose this angle. Some says; “Every society is given a Qibla.”. But here there’s a deeper association in this verse. Every nation has an agenda, a road.

festebikul hayrat And you, race towards to good. As in; if you want to compete with someone, then the goal shouldn’t be about facing a direction. This contest must be about virtue. A race of virtue, wisdom and goodness. So you should do that.

eyne ma tekunu ye’ti bikumullahu cemia Whereever you are, whereever you might be, Allah will surely gather you altogether. The message here is this; It doesn’t matter where you are, it doesn’t matter which direction you choose to face and which belief you find yourselves within; one day you will be brought to Allah’s domain and you will explain your beliefs, explain your denials, explain for the things you should believe and choose to deny. innellahe ala kulli shey’in kadir For Allah has power over all things.

Here; especially the beginning of this verse Ve li kulliv vichetun huve muvelliha a sentence saying “Every society have a direction to which Allah turns them. This sentence holds a reference to another verse, the verse Maida/48. We appointed a different way and system for every nation. There’s a certain similarity between this verse and the one we are studying right now. It almost says the reasoning behind all societies different agendas and different point of views, are in fact come from the human nature. But it’s not about some ideas about multiple versions of a truth. There’s a weakness in human nature, a weakness of straying out from the road. All corrupted agendas and goals from other nations are based on that weaknesses. This verse has actually explained that the reason behind deviation from the true path, comes from humans weaknesses. So that’s why you should race among yourselves in good instead.

149 – Ve min haysu haracte fevelli vecheke shatral mescidil haram* ve innehu lel hakku mir rabbik* ve mallahu bi gafilin amma ta’melun.

So from wherever (whatever thought; outlook) you set out from, turn your face (observation) toward al-Masjid al-Haram (the state in which the annihilation of multiplicity is experienced; the essence of prostration), and certainly, it is the truth from your Rabb. And Allah as your essence is not unaware of what you do. (A.Hulusi)

From whencesoever thou startest forth, turn thy face in the direction of the Sacred Mosque; that is indeed the truth from thy Lord. And Allah is not unmindful of what ye do. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve min haysu haracte fevelli vecheke shatral mescidil haram From whereever you set out from, turn your face in the direction of Masjid-i Haram. While reading the verse 149; we come across the same order, this is the second time. First one, first order about turning to qibla was in the verse 144. And now we see the same order again. We will see this order one more time. Next verse. There will be a repetition again.

Ve min haysu haracte fevelli vecheke shatral mescidil haram ve innehu lel hakku mir rabbik Yes, know that this order is indeed the truth from your Rabb. The situation has been handling again, with consistance.

ve mallahu bi gafilin amma ta’melun. Here. There was a “Ya’melun.” word back there. And now it’s “Ta’melun.” Back there the message was “Allah is not uninformed from their evil deeds.” But here the message turns to believers and comes like this, “Allah is not uninformed from your good deeds. Allah knows.” If we compare these two verses, we realize the deeper message wants to be told. “If you change your attitude, o sons of Israel; if you get rid of your Jewminded natures; Allah will know your turn. Allah is not oblivious to you. And you, o the community of Muhammad, if one day you become Jewminded, Allah will also know about that. Get yourselves together and be careful.”

150 – Ve min haysu haracte fevelli vecheke shatral mescidil haram* ve haysu ma kuntum fe vellu vucuhekum shatrahu li ella yekune linnasi aleykum hucceh* ilellezine zalemu minhum fe la tahshevhum vahshevni ve li utimme ni’meti aleykum ve leallekum tehtedun.

So from wherever (whatever thought; outlook) you set out from, turn your face (observation) toward al-Masjid al-Haram (the state in which the annihilation of multiplicity is experienced; the essence of prostration). And wherever you may be, turn your face toward it so that the people will not have any argument against you. Though those among you who are incessant wrongdoers will be against you. So fear them not, but fear Me so that I may fulfill My favor upon you, that you may attain the realization of your innermost essential reality. (A.Hulusi)

So from whencesoever thou startest forth, turn thy face in the direction of the Sacred Mosque; and wheresoever ye are, turn your face thither: that there be no ground of dispute against you among the people. Except those of them that are bent on wickedness; so fear them not, but fear Me; and that I may complete My favors on you, and ye May (consent to) be guided; (Abdullah Yusuf Ali)

Ve min haysu haracte fevelli vecheke shatral mescidil haram The same order, third time. So from wherever you set out from, turn your face in the direction of Masjid-i Haram. ve haysu ma kuntum fe vellu vucuhekum shatrah Same order but for general. You too; from wherever you might set out from, you should turn your faces in that direction too. li ella yekune linnasi aleyküm hucceh* ilellezine zalemu minhum fe la tahshevhum vahshevni Why should you turn this direction, o true believers? li ella yekune linnasi aleykum hucceten So that the people won’t have any argument against you. They won’t have any evidence that may hold it against you. So that they won’t find any excuse.

Yes, this is important. What could be humans excuses? You know the questions above. Remember the objections made. I talked about them before. There were many objections made to the prophet. They were saying; “Once he was facing his ancestors qibla, now he left it. He says; “I’m on belief of Abraham.” and yet he faces the opposite direction.” Others were commenting like; “He criticizes our beliefs but he faces our qibla.” And hypocrites had also somethings to say; “Will this man deliver us to salvation, he has been changing our qibla constantly.”

This time the prophet was turned to the right qibla. He was turned the Kaaba. For there won’t be any excuses left anymore. Actually shouldn’t everyone obey this qibla, come to think of it? Because Jews were saying; “We are the grandchildren of Abraham.”

If you really are the grandchildren of Abraham, then why do you object to Abraham’s qibla? Hadn’t Abraham built the Kaaba? Why do you criticize Kaaba, even you know it was handbuilded by Abraham himself?

Just here we should stop and analyze these three verses. Verses 144, 149 and 150. This order comes three times. The order came in the verse 144, has shown the motive of Rasulallah’s desire before. All three orders are unique and not a repetition. They are different. Points out different things. Verse 144’s motive is for Rasulallah’s desire. This three orders are showing us the three different motives for qibla’s change. First one is this. But naturally this is not the only reason. What has been saying in verse 149? The motive is hidden in the verse 148. Every community has a qibla.

As you can see the reason of the order in 149th verse came in 148. Every community has a qibla. The community of Muhammad is a new community. Ergo a new qibla is a necessity of the community of Muhammad. And this motive has been given us here. And with this motive, this message is given. The community of Muhammad is a universal community. And a universal community must have a universal qibla. So noone should present any kind of excuses anymore. People shouldn’t use terms like Jews Qibla or Christians Qibla anymore. Because Abraham is the father of unity on earth. So could there be any excuse not to face the qibla of the father of unity? Also Abraham is never be used as a national figure. Every nation has taken a part of Abraham’s ideology.

Where is Abraham from? He’s from Anatolia. We don’t know the specific location. It could be Urfa, Iraq, Uru, Palastine, Egypt or Arabia maybe. The point is, Abraham is from earth. Abraham is the univeral true believer of earth. For that you should turn your qibla to the Abraham’s qibla. Nobody should have claims like “I will face another persons qibla, or this nations direction.” Qur’an has been offering a universal true believers qibla. This is the second motive. This is the reason of second orders arrival.

So what is the third motive for the order came in the verse 150. The reason of this order is given by another piece in the same verse. li ella yekune linnas so that people won’t dispute over it. People won’t have anymore excuses. This is the third reason. Of course there’s a higher reason which manifest these three reasons in the first place. And it’s hidden in the verse 147. Elhakku mir rabbike The change of qibla didn’t happen just because the prophet wished for it. The change of qibla is a truth coming from Allah. The real message here.

What wants to be told here is this. Qibla became a magnificent trying board on the creation of identity. This incident created a personality. Over the question of “Allah’s sake or people’s sake?”, Allah’s sake took over. Because we continue with this. fe la tahshevhum vahshevni Don’t fear them, fear me. Who are they? The ones who criticize you. Don’t say “What would people say?” first. Say “What would Allah say?” first. Hold on to what Hakk told you, only then you may have the right fear, fear of Allah. What would happen if you fear them? Let’s continue.

ve li utimme ni’meti aleykum ve leallekum tehtedun If you scare of me but not them, then and only then I will complete my blessing upon you. Fear me to be complete. ve leallekum tehtedun Only then you may reach the one and only true path.

Yes, fear from enemy… Being scared from enemy means admitting defeat from the beginning. The ones who adjust their moves according to their enemies cannot do anything right. How can a person please his friends if the only question in his mind is “What would my enemy say to that?” We should ask “What would my friend say?” instead of concerning about his enemies thoughts. And a person who asks “What would my friend say?” is a friend of Allah, then the question turns into “What would Allah say?”

The reason of showing Abraham as an example is because of this. Because Abraham is Halilullah. Friend of Allah. If a person manages to fear Allah, he is granted with two things.

1 – Freedom. Because he cannot fear from anything else anymore.

2 – Security. The person who fear only from Allah reaches a security feeling. Because he would be sure that Allah will keep him safe. Allah is All-Mighty, All-Knowing, Aziz and Hakim. That’s why the person who fears only Allah may be able to reach that freedom and security feelings together.

Some easy on their earth life and broken faithed groups suggest an Allah figure which should only be loved instead of a feared one. Like they are able to love or fear from Allah at any point. They often use the phrases like, “Don’t scare off people with Allah.” which is interesting since their intentions are rifting people apart from Allah. But in reality they don’t love Allah. Because the person who loves Allah, fears Allah. Why? Because he’s afraid of losing this love of Allah. Corrupting or withering this Allah’s love. He has fears of “He might not love me back.” Fear from Allah and fear from a lion have huge differences inbetween. They always mix these two feelings of different forms of fears.

For that they cannot reach salvation. leallekum tehtedun Because those who are able to reach salvations are only those who fear Allah.

151 – Kema erselna fikum rasulem minkum yetlu aleykum ayatina ve yuzekkikum ve yuallimukumul kitabv vel hikmete ve yuallimukum ma lem tekunu ta’lemun.

We revealed a Rasul from within you (to disclose the reality), reciting (teaching) to you Our verses (signs pertaining to our reality within the core of all existence) and purifying you and teaching you the Book (of the reality and sunnatullah) and wisdom (the system and mechanics of creation) and that which you do not know. (A.Hulusi)

A similar (favor have ye already received) in that We have sent among you a Messenger of your own, rehearsing to you Our Signs, and sanctifying you, and instructing you in Scripture and Wisdom, and in new knowledge. (Abdullah Yusuf Ali)

Kema erselna fikum rasulem minkum yetlu aleykum ayatina So We have sent among you; to recite you our verses, ve yuzekkikum to purify you, ve yuallimukumul kitabv vel hikmete to teach you the book and the wisdom, ve yuallimukum ma lem tekunu ta’lemun and to teach you all things you don’t know; a prophet.

This verse is an answer for the Prophet Abraham’s pray in the verse 129. Remember we read this pray of Abraham in 129th verse. Rabbena veb’as fihim rasulem O my Rabb, o our Rabb. Sent a prophet among them. A prophet, purifying them, reciting them and teaching them the book and the wisdom. So our Rabb gives us the answer of this pray in this verse. As in “Abraham prayed like this and I accept this pray like this. Muhammad is the product of Abraham’s pray, Jesus’s heralding and Amina’s dream.

152 – Fezkuruni ezkurkum veshkuru li ve la tekfurun.

So remember (dhikr) Me (contemplate); so that I will remember you. And be grateful to Me (evaluate Me) and do not deny Me (do not deny that I comprise your essence and the essence of the entire existence). (A.Hulusi)

Then do ye remember Me; I will remember you. Be grateful to Me, and reject not Faith.(Abdullah Yusuf Ali)

Fezkuruni ezkurkum veshkuru li ve la tekfurun Then remember (zhikr) Me, so that I will remember you. Be greatful to Me, don’t deny Me, don’t be among ungreatful. Can you manage to see the connection with “Remember Me” and the verse above? Before saying “Remember Me”, Allah showed us how Abraham’s pray was answered, how Allah answered that pray. Allah almost saying clearly now, “Abraham remembered me zhikred me and I remembered him back like that.”

Abraham prayed me with all his heart and I accepted his pray. Abraham asked me to bring forth leaders from his bloodline and I brought forth a leader like Muhammad. Abraham had built a structure. A humble building a simple cubic room to show his helplessness. The most plain and humble building over the earth. Most undecorated, plain and simple building. Almost saying Me “O Rabb, a person who wants to show You his gratitude can admit his helplessness and incapability like this. I’m not capable enough to show You my whole gratitude, O Rabb” That was Abraham’s mentality when he was making the Kaaba. So as an answer to this gratitude, I turned his plain and simple building into a center, a relished spot for Earth’s entire mankind. I put the Kaaba on the light and turned it into a center where people visit all the time with tears of gratitude. A center where people stay side by side both physically and emotionally.

Fezkuruni ezkurkum You zhikr Me like this, so that I zhikr you like that. You pray me like this, so that I answer your pray. You call me for help like this, so that I come for your help. You show your submission to me like this, so that I be your Rabb like that. You worship me like this, so that I ascend you like that. You bow down before me like this, so that I take you to heavens like that.You become humble to me like this, so that your name becomes a saga of humanity I wrote over millenniums. That is the meaning of remembering Allah and Allah’s remembering you back.

[Additional Info: Remember me, mention me by coming to my call, by obeying my commands and restrictions, by following my will, so that I remember you more. I send directions of the road you walk in one after another and I bless you the Light of my closeness. (Ibn Arabi/ Tevilat)]

153 – Ya eyyuhellezine amenusteiynu bis sabri ves salah* innellahe meas sabirin.

O you, who have believed, seek help through patience (endurance) that generates from your essence and through salat (the observation resulting from you turning towards your innermost essential reality; the Names). Indeed, Allah is with the patient (with His Name Sabur). (A.Hulusi)

O ye who believe! seek help with patient perseverance and prayer; for Allah is with those who patiently persevere. (Abdullah Yusuf Ali)

Ya eyyuhellezine amenusteiynu bis sabri ves salah* innellahe meas sabirin O you, who have believed, who have claims of beliefs, seek help through patience and pray. Allah is with those who persevere. The patience here means resistance. I remind you that this verse came right before the Battle of Badir. Be careful, prepare to resist. What you are about to face will be something to require resistance.

Remember Allah, turn your faces to Allah and seek help from Allah. Allah will be your shelter, your sanctuary, your helping hand. If your only shelter would be Allah, then your help will arrive from Allah, so herald those who show resistance.

I seek help from Allah that we may be among those who show resistance to blasphemy, shirk, rebellion, satan and the temptations from our own egos; that we may be among those who have the same faith with Abraham.

[Additional Info: The addressing ways of Qur’an to True Believers-II

Seek Allah’s help with patience and pray.
Human is a lonely wanderer who stepped on earth on his way to afterlife. And in order to continue his life, he requires lots of things.

el-Gani (All-Rich) and es-Samed(All-Self Sufficent) is only Allah. “O humans! You depend on Allah. Gani and Hamid (All-Praiseworthy) is only Allah (el-Fatir 35/15). This verse openly reveals the truth.

Like humans needs are infinite, there’s no ending in humans incompetence, inability and requirements. At this point the only being a person should rely on, show his gratitude and seek help from is the Supreme Ruler and Rabb of all universe, Allah of All Worlds. As a result of this truth our Rabb show the way of reaching with the words in the verse el-Fatihah/5; “You alone we serve, and from You alone we seek help.” Allah informs us that the primary requirement of asking for His help is to be a worshipper, a servant on Allah’s way and seeking any kind of help only from Allah.

Then the help should ask only from Allah and it will arrive only from Allah as well. “Help is only with Allah. Without a doubt Allah is Aziz and Hakim. (el-Enfal 8/10). In order to ask for celestial helps arrival, we should seek it by the proper ways and attitudes first. Our great Rabb informs us about two of them in this verse.

O you who believe! Seek help with patient perseverance and prayer; for Allah is with those who patiently persevere. (el-Baqarah/153)

Two ways on seeking help: Patience and pray. Patience is defending the faith, showing resistance, enduring the pain, resisting agonies and anxieties, walking on the path of mind and religion shows with consistence. Patience is, commanding the ego to act by orders and preventing it from doing things that is forbidden. This can only be achieved by enduring the worshippings hardinesses and resisting all kinds of calamities and problems with patience. Patience is a tool of becoming calm-minded in case of facing a problem. It prevents us to do things that we will regret later on. For that reason the real patience is the one we show at the first contact with a problem. Rasulallah also informs us with this fact. “The genuine patience is the one you show at the first moment of a disaster.” (Buhari, Cenaiz, 32)

Hakk of all Worlds, tests His worshippers to reveal the real patients and reward them (Muhammad 47/31); loving those who patiently waiting amongst worshippers and informing them that Allah is always with them by saying; Those who patiently persevere will truly receive a reward without measure! (ez-Zumer 39/10). The celestial verse promises that whoever arms himself with the weapon of perseverence will receive rewards without measure.”

Second way to seek the celestial help is pray. The word “salat” we see in the verse is used as namaz (pray), the more general form, and by the looks of it, this way counts all kinds of words, deeds, actions and all forms of gratitudes showed to Allah of All Words. A pray which is carefully executed with all its terms and actions and emotions; will keep away the person from all kinds of ugly and shameless things. (el-Ankebut/45) Because this kind of pray prevents a person to get busy with earthly details and give peace to heart. Reading Qur’an as praying and by that listening those lessons and advices, directs a heart to Allah, makes it easier to get the force and power from Allah.

Service of pray is, showing gratitude to Allah. Gratitude reminds a person about blessings and encourages him to follow the orders of the giver of all those blessings. Plus, the person should be in the state of Allah’s orders have showed, must resist the actions besides allowed within the pray and must show perseverence at this point. In the process of praying, a celestial secret is hidden originated from the reflection of Rabb’s will, towards the persons life. In order to disperse the sadness, destroying the grief and sorrow, the service of praying has a huge importance. (et-Tahrir ve’t Tenvir, I, 479) For this reason, Rasulallah had been running to prays whenever he was against some kind of problem. (Ebu Davud, Tatavvu, 22/1319)

The holy verse informs us the among the reasons of getting celestial help, patience and pray have importance. Because patience is the hardest of all earthly emotions and most heaviest to a person. Pray is the heaviest among the earthly actions. Since praying is a very importance service which holds all types of rules like must(farz), encouraged must(vacip), sunnet and manners; and all types of heart virtues like peace, awe and tranquility. To execute the pray with full capability is only possible by Allah of All Worlds’s blessing and returnings.
Again in the verse, the concept of getting rid of all evil and harmful things before getting all useful things is in order. That’s why the patience is first and the pray is second. The informations reason of giving the space to patience and pray only is; because these two are possible right after the faith for all true believers. Zekah (charity) is only possible who possesses valid amounts of things. Hacc (pilgrimage) is only possible for those who have the health and assets for the service. And oruc (fasting) is already a form of perseverence by resisting eating, drinking and staying away from sins. (Bursevi, Ruhu’l-Beyan, Istanbul, 1389, I, 257)

Allah of All Worlds is with those who persevere. Because they have never stayed away from Allah’s zhikr. Impatients cannot achieve that, their hearts miss the celestial zhikr. And that heart, even the owner possesses the earths entire belongings, has filled with annoyance and anxiety of all kinds.

Reaching the state of mind of closeness with Allah and seeking help with patience and pray; is important at having a spiritual integrity, having peace and tranquility, leaving all sorts of spiritual problems.

At the verse 146/Al-i Imran; this closeness is explained with “fondness”. “Without a doubt Allah loves those who are firm and steadfast” Getting the fondness of our Great Rabb, means getting the togetherness.” Without a fondness, there’s no closeness. And the fondness of Allah is a great deal. If not fully known the extent, a celestial heralding is there saying; “Allah loves them and they love Allah.” (el-Maida/54)
At the end of holy verse the sentence is given as “Rabb of all Worlds is with those who persevere”. Not just with those who pray. The reason behind this, because the pray is more virtuous and honorable than just perseverence. One can think perseverence apart from praying but you cannot seperate praying from patience. If you look at that point, when Allah is with those who persevere, He automatically and undoubtedly is with those who prays as well.

Cenab-ı Hakk will always help those who show resistance against difficulties on Hakk’s path and He will be enough against their enemies. “(O my Rasul) Allah will suffice thee as against them. (el-Baqarah/137). This addressing shows firstly to our Prophet and us, his community that a celestial guarantee and fondness. So whenever worshippers show resistance against disasters, avoid sins, obey Allah’s rules and seek help with perseverence and prays; Allah of All Worlds, The Creator and Owner of Universe, will surely help them and continue His blessings towards them with constantly increasing. (Prof. Dr. Omar Celik/2003 – December, Issue 214, Page:25) ]

“Ve ahiru davana velil hamdulillahi rabbil alemiyn” (Jonah/10) “Praise be to Allah, the Cherisher and Sustainer of the Worlds!” All products of our claims, causes and lives are for Allah and our last word to our Allah is “Hamd”. “Esselamu aleykum.”



İslamoğlu Tef. Ders. TEKASÜR SURESİ (01-08) (196-B)

$
0
0

231

[["Euzü Billahi mineş şeytanir racim"

“BismillahirRahmanirRahıym”]]

Bu ruhumuzu ayağa kaldıran, tüylerimizi diken diken eden, içimizi çamaşır gibi sıkan ayetlerin arkasından tekasür suresi sanki gerçekten de konunun bir devamı gibi, sanki gerekçe, kararın gerekçesi gibi geliyor.

Tekasür suresi adını ilk ayetinden alıyor tutkuyla çoğaltmak manasına geliyor, yani servet manasına değil. Çünkü kalıp olarak böyle tutkuyla çoğaltmak. Bir hadiste makbura diye anılıyor ismi.

İniş zamanı Mekki, hem de Mekke’nin ilk döneminin surelerinden biri. İlk tertiplerde Kevser suresi ile maun suresi arasına yerleştirilmiş ki, takriben 16. sıraya gelse gerek yanlış hatırlamıyorsam. Bunu da eğer yıl itibarıyla tarihlendirirsek peygamberliğin 2. yılına tarihlendirebiliriz. Yani çok erken indirilmiş bir sure.

Demek ki insanlığın en temel problemlerinden birine parmak basıyor. Nedir o? Çoğaltma tutkusu, yığma tutkusu, dünyevileşme. Bir önceki derste günahtan bir adam yapsanız kellesinin yerine neyi koyarsınız diye sormuştuk ya, efendimiz dünya sevgisini koyuyor. Hubbud-dunya ra’su kulli khooti’ah dünya sevgisi her hatanın başı onun için bu da biriktirme tutkusu aslında dünya sevgisinin bir devamı, belki sebebi, belki sonucu. Ama mutlaka onunla ilgili bir şey.

[Ek bilgi; Hz. Ömer'den şöyle rivayet ediyor: Hz. Peygamber; Kim bir gecede bin ayet okursa Allah'ın huzuruna Cenab-ı Hak onun yüzüne güldüğü halde varır» dedi. Hz. Ömer, «Ey Allah'ın Resûlü! Gecede bin ayet okumaya kimin gücü yeter?» dedi. Bunun üzerine Resûl-ü Ekrem Tekasür Suresi'ni sonuna kadar okudu ve «Nefsimi yedi kudretin¬de tutan Allah'a yemin ederim, bu bin ayete denktir» diye buyur¬du. (Hadis)]

Servet mülkiyet değil, bu ayetler bize servetin mülkiyet değil emanet olduğunu söylüyor. Çoğaltma tutkusunun insanı nasıl oyaladığını, ölünceye kadar insanı insanlıktan çıkardığını söylüyor ve diyor ki elbet o gün tüm nimetlerden hesaba çekileceksiniz. le tüs’elünne yevmeizin ‘anin na’ıym (8) evet, kesinlikle o gün size verilen, yani dünyada verilen nimet değil, çünkü na’ıym Kur’an da 16 yerde geçer hepsi de ahiret nimeti. Ahiret nimetlerinin nasıl kaybettiğinizden, dünya nimetlerinin yerine neden ahiret nimetlerini takas ettiğinizden, dünyayı kazanmak için ahiret nimetlerini nasıl feda ettiğinizin hesabı size sorulacak diyor. Şimdi suremizin tefsirine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Elhakümüt tekâsürü;

Tekasür (zenginlik ve sülaleniz) sizi aldatıp oyaladı! (A.Hulusi)

1 – Oyaladı o çokluk kuruntusu sizleri. (Elmalı)

Elhakümüt tekâsürü çoğaltma tutkusu sizi oyaladı durdu.

Kınanan mal değil, servet değil burada çoğaltma da değil hatta, çoğaltmanın tutkusu. Tam burada Bağdat’lı Cüneyd’in o meşhur harika sözü geliyor aklıma; Fakr, yani bizim fakirlik dediğimiz şey. Efendimizin el fakru fahrıy; Fakr övüncümdür der. İşte fakr ı tarif ediyor şimdi. Fakr; senin hiçbir şeye sahip olmaman değildir, asıl fakr dünyalara sahip olsan da hiçbir şeyin sana sahip olmasına izin vermemendir.

Sahip olmak, sahip olunmak, işte bütün mesele bu. Olmak ya da olmamak, Shakespeare’in dediği gibi; to be or not to be. Yani sahip miyiz, yoksa bizim sahibimiz mi. Malım derken iki vurguya sahip. Ya benim malım demiş oluruz, ya da ben malım demiş oluruz. Hangisini diyoruz? Eğer 2. vurguyu diyorsak mal bizim süvarimiz olmuş demektir, sırtımıza binmiş demektir. Eğer biz malın atı olmuşsak vay gele başımıza. O zaman biz hiçbir şeyin sahibi değiliz, çünkü bizim sahibimiz o. Eğer benim malım vurgusuyla söylemek istiyorsak mal, servet atımız olmalıdır, ipi de elimizde olmalıdır. Yani o bize sahip olmamalıdır.

Dünya bir denize benzer, yürekte bir gemiye benzer. Su geminin içine girerse gemi batar, su geminin dışında durursa gemi yol alır, gemi güzergahında menzili maksuda erişir. Onun için suyun geminin içine girmesine izin vermemek lazım. Dünyanın, yüreğin içine girmesine izin vermemek lazım. Bir yürekte iki sevda olmaz, çatal kazık yere geçmez

Ma ce’alAllâhu li racülin min kalbeyni fiy cevfih. (Ahzab/4) biz bir adamın göğsünde iki kalp yaratmadık diyor. Eyvallah..! Bu mana da el kârda, gönül yarda olmalı. Gönül de kârda olursa yara ne kalır ki. Onun için insan dua edecekse elimizde çok eyle kalbimizde yok eyle diye dua etmelidir. O zaman korkmasın.

[Ek bilgi; Hani bir hadiste anlatılır: Ashabın fakirlerinden bir grup bir yanlışın içine düşerek gelip ResulAllah’a dert yanarlar. “Ey Allah’ın Resûlü, zenginler tüm mükâfatları alıp götürdüler. Bize bir şey kalmadı. Bizim kıldığımız namazı onlar da kılıyorlar, bizim tuttuğumuz orucu onlar da tutuyorlar. Ama onlar bizden farklı olarak mallarının zekatını da veriyorlar. Halbuki biz bundan mahrumuz. İlim peşinde, kulluk peşinde koşacağız diye bizim mal, mülk toplayacak zamanımız olmadı. Dünyayla ilgilenecek zamanımız olmadı. Şimdi o zengin kardeşlerimizi kıskanmıyoruz ama bize bir yol göster. Biz ne yapalım? Biz de dünyalık peşine düşelim mi? Biz de işe, aşa atılalım mı? Biz de mal, mülk sahibi olmaya çalışalım mı?” dediler.

Ashabın bir dönem düştüğü ve ResulAllah’ın ikazından sonra vazgeçtikleri servet toplama derdi Müslümanların kıblesi haline gelmiştir. Herkes bunun derdinde. Herkes biraz daha büyüme derdinde. (Besairu-l Kur’an- Ali küçük)]

2-) Hattâ zürtümülmekabir;

Öylesine ki mezarlıkları ziyarete gittiniz. (A.Hulusi)

2 – Ta.. ziyaret edişinize kadar kabirleri. (Elmalı)

Hattâ zürtümülmekabir ta ki mezarlara varıncaya dek. Bu iki manaya da gelebilir.

1 – Ölünceye dek, yani çoğaltma tutkusu sizi o kadar oyaladı ki ölünceye dek bu dalganın arkasına takıldınız, oyalandınız.

2 – ikinci manası; Ki bazı müfessirler bunu tercih ederler, bu sebebi nüzule dayalı bir mana. Birincisi bağlamın desteklediği, bu sebebi nüzulün desteklediği mana. Kabirleri ziyaret edinceye kadar çoğaltma tutkusu sizi oyaladı. Çoğaltma tutkusu sizi o kadar oyaladı ki, en sonun da kabirleri bile saymaya kalktınız. Bu da sebebi nüzulden yola çıkılarak verilen mana. Nedir bu? Mekkeli iki müşrik kabile birbirine soy sop yarıştırmaya kalkışmış, bu yarışma o noktaya gelmiş ki birbirlerine nüfuslarıyla ve kalabalıklarıyla iftihar ederken artık kabir taşlarını, kabirleri saymaya kadar varmışlar. Bu çok bana makul gelmiyor, bağlamla da uyumlu gelmiyor.

Aslında burada söylenen şey ölünceye kadar. Çünkü Arap dilinde mecazen ölmek, kabre girmek, kabre varmak, kabri ziyaret etmek manasına. Zaten Arap şiirinde de kullanılmış.

Aslında elhaküm, el lehve, el lehüv mastarından türetilmiş, değirmenin ağzından çıkanı geri değirmene vererek oyalamak. Değirmen taşları un öğütürken kendini de öğütür. Taşlar kendini öğütmesin, boşa dönmesin diye ağzından çıkanı içine koymaya lehüv denilmiş. Onun içi oyalamak manasına geliyor. Şuğul den farklı yalnız şuğul de meşgale mesela. Farkı da şuğul; yararlı ya da yararsız oyalamaya denir oyalanmaya denir. Ama lehüv sadece faydasız ve yararsız oyalanmalar için kullanılır.

[Ek bilgi; “Ademoğlu hep, “malım, mülküm, malım mülküm” der. Halbuki senin malın; yiyip tükettiğin, giyip eskittiğin veya sadaka olarak verip de onayladığından başkası değildir.” (Müslim 2958)

"Ölüyü (mezara kadar) üç şey takip eder: Ailesi, malı ve ameli. Bunlardan ikisi geri döner, biri bâki kalır: Ailesi ve malı geri döner, ameli kendisiyle bâki kalır." (Buhârî, Rikak 42, Zühd 5; Tirmizî, Zühd 46)]

3-) Kellâ sevfe ta’lemun;

Hayır! Yakında (vefat ile) bileceksiniz. (A.Hulusi)

3 – Öyle değil, ilerde bileceksiniz. (Elmalı)

Kellâ sevfe ta’lemun ama hayır vakti geldiğinde gerçeği öğreneceksiniz sevfe ta’lemun vakti geldiğinde gerçeği öğreneceksiniz. (hatta gerçeği burada öğreneceksiniz.) Çünkü bir sonraki ayet bize zımnen bunu veriyor. Gerçeği bu dünyada vakti geldiğinde öğreneceksiniz. Vakti gelecek yani ölmeye gerek yok, kabirlere gitmeye gerek yok. Dünyanın sizin işinize çok yaramadığını, hani öyle derler ya 3 – 5 yaş psikolojisi:

3 yaş ve 5 yaş psikolojisinin temeli şuymuş; 3 – 5 yaşında ki çocuklar ellerine aldıklarını kendilerinin zannederlermiş. Onun içinde tuttuklarını vermezlermiş. Hatta parayla her şey alınır sanırlar bu yaşta ki çocuklar. Para her şeydir zannederler. Ama 30 lu yaşlara geldiklerinde paranın her şey olmadığını öğrenirler. Eğer akılları normal büyümüşse, ortada bir anormallik yoksa 40 yaşını aştığında paranın hiçbir şey olmadığını öğrenirler. Onun için burada haddi zatında büyümeyi de bize öğretiyor. Yani ey insanoğlu çocuk kalma aklını bil geliştir deniliyor. Büyümemiz içinde para iler her şeyin satın alınamayacağını öğrenmemiz lazım. Dünyanın her şey olmadığını öğrenmemiz lazım. Kellâ sevfe ta’lemun budur işte, bir gün elinden kayar gider. Bir varmış bir yokmuş olur. Etrafınıza baksanıza dün dünyalıklar içinde yüzenlerin, bugün sergi sefil bir halde olduğunu görmek mümkün. Onun için dünyanın insana vefa gösterdiğini görmek için ahirete gitmeye gerek yok , dünyada da bunu görecekler, göreceksiniz diyor.

Ama görmediniz diyelim ki; Sümme kellâ sevfe ta’lemun o da olmadı diyelim, görmediniz. Vakti gelince gerçeği burada olmazsa orada göreceksiniz. Evet, sümme bize bunu veriyor, daha sonra göreceksiniz. Burada olmadı diyelim orada göreceksiniz.

[Ek bilgi; MALIN AFETLERİ

Malın Âfetleri; Bunlar da dinî ve dünyevî olmak üzere iki kısımdır: Dinî âfetler üç gruptur:
Birincisi; Günahlara sevk etmesidir. Çünkü şehvetler çok değişiktir. Âcizlik ve imkânsızlık bazen kişi ile günah arasına perde olarak gerilir. Nitekim 'bulmamak, masum kalmaktandır' denilmiştir. İnsanoğlu günahın bir çeşidinden ümitsiz olduğu zaman, artık ona karşı şehveti kabarmaz. Günaha muktedir olduğunu hissettiği zaman nefis kendisini dürter. Mal da kudretin bir çeşididir ve günaha davet edici karakteri insanı dürter. Eğer kişi onun isteğini yaparsa helâk olur. Eğer sabrederse, sıkıntıya girer; zira yapma gücü olduğu halde sabretmek daha zordur. Zenginlik fitnesi fakirlik fitnesinden daha büyüktür.
İkincisi; Mubahlara dalmaya (ve israfa kaçmaya) sürükler. Bu ise malın âfetlerinin başlangıcıdır. Bu bakımdan mal sahibinin arpa ekmeği yemeye, yamalı elbise giymeye, yemeklerin lezzetlilerini bırakmaya, Hz. Süleyman'ın (a.s) zenginliği terk ettiği gibi terk etmeye gücü ne zaman yetebilir?

Öyle ise mal sahibinin en güzel durumu (kendisine göre) dünya ile lezzetlenmek, nefsini buna alıştırmaktır. Öyle ki dünya ile lezzetlenmek, onun yanında normal bir âdet haline gelir. Dünya zevklerinden uzak duramayacak bir duruma gelir!

Dünyanın bir kısmı kendisini, diğer bir kısmına çeker. İnsan bu zevklere alıştığı zaman, bazen helâl kazanç ile bunlara ulaşma imkânından yoksun olur. Dolayısıyla şüphelilere dalar! Maddî durumunu düzeltip, dünya lezzetlerine nail olmak için riyakârlık, yağcılık, yalan, nifak ve diğer rezil şeylere yeltenir; zira malı çok olan bir kimsenin halka ihtiyacı çok olur. Halka ihtiyacı olan bir kimse ise, elbette onlara münafıklık yapmak, onların rızasını kazanmak için Allah'a isyan etmek mecburiyetinde kalır.

Eğer insan bilfiil lezzetlere başlamaktan ibaret olan birinci âfetten kurtulursa, bu ikinci âfetten kurtulamaz. Düşmanlık ve dostluk da halka olan ihtiyaçtan doğar. Bu ihtiyaçtan haset, kin, riya, gurur, yalan, kovuculuk, gıybet, kalp ve dile mahsus olan diğer günahlar neşet eder! Bu günahların diğer azalara sirayet etmesinden de insan kurtulamaz. Bütün bunlar malın uğursuzluğundan, onu korumak ve çoğaltmak ihtiyacından doğar.

Üçüncüsü; Öyle bir beladır ki hiç kimse bu beladan kurtulamaz, Şöyle ki, malı koruyup çoğaltmak insanoğlunu Allah'ın zikrinden alıkoyar. İnsanı Allah'ın zikrinden alıkoyan her şey zarardır ve bunun için de Hz. İsa (a.s) şöyle demiştir:

-Malda üç âfet vardır; biri helâlinden kazanmamaktır.

-Helâlinden kazanırsa diğer âfet nedir?

-Hakkı olmayan yere sarf etmektir!

-Hakkı olan yere sarf edilirse diğer âfet nedir?

-Bu takdirde de malı korumak ve geliştirmek kendisini

Allah'ın zikrinden alıkoyar!

İşte müzmin hastalık budur. Çünkü ibâdetlerin temeli, beyni ve sırrı Allah'ın zikrini ve azametini düşünmektir. Bu ise, her şey den boş olan bir kalp ister. Gayri menkulün sahibi ise sabah akşam çiftçi ile mücadele edeceğini, hesaba tutulacağını, ortaklarla münakaşa edeceğini, su ve sınır meselelerinde münazaa edeceğini, vergi hususunda devlet memurlarıyla uğraşacağını, tamirde ücretlilerin kusur gösterdiği şeyler hususunda münakaşaya tutuşacağını, çiftçilerin hainlik yapıp çaldıkları için, onlarla mücadele edeceğini düşünür.

Ticaret sahibi, ortağının hıyanetini kârı kendisine alacağını, çalışmaktaki kusurluluğunu ve malı zayi edeceğini düşünür. Koyun sahibi de bunun gibi şeyler düşünür. Diğer mal sahipleri de bu tür şeyler düşünür.

Oysa insanoğlunun düşüncesi, parayı nereye sarf edeceği nasıl koruyacağı, birisi ona muttali olursa ne olacağı ve halkın oradan tamahlarını nasıl keseceği hususunda durmadan düşünür. Dünya için düşünmenin sonu gelmez. Günlük nafakasını bulan bir kimse, bütün bunlardan emin ve salimdir.

İşte dünyevî âfetlerin özeti bunlardır. Hele mal sahiplerinin dünyada çektikleri korku, üzüntü, gam; haset edicileri defetmek hususundaki yorgunluk, malın kazanılması korunması hususundaki zorluklar da cabası! Onlarda durum bu iken, malın panzehiri; nafakasını ondan almak, kalanını hayrat yollarına sarf etmektir. Bundan başkası zehir ve âfettir. Allah Teâlâ'nın selâmetini, lütuf ve keremiyle güzel yardımını talep ediyoruz. Allah her şeye kâdirdir. (İ. Gazali- İhya)]

5-) Kellâ lev ta’lemune ‘ılmel yekıyn;

Hayır! İlm-el yakîn (olarak vefattan önce) bilseydiniz! (A.Hulusi)

5 – Öyle değil, ilmelyakîn bilseniz. (Elmalı)

Kellâ lev ta’lemun yoo..! veya kella nın farklı manaları Basra lılara göre manası farklı, Kûfe’lilere göre manası farklı. Kûfe’liler içinde de Ferra’ya göre manası ayrı Kisai’ye göre manası ayrı. Dolayısıyla yoo..! da diyebiliriz buna, şu kesin ki, elbette de diyebiliriz. Şu kesin ki eğer bu tutkunun neye mal olduğunu tam olarak kavramış olsaydınız lev ta’lemune ‘ılmel yekıyn yakıyn bir bilgi ile tam olarak kavramış olsaydınız;

[Ek bilgi; Dünya hayatının nimetlerinden olan mal, neseb gibi maddi, hayali ve fani lezzetler (tekasür) sizi o kadar oyaladı ki, bunlarla perdelendiniz, kemalinizin bunlarda olduğunu sandınız. Ahiret nimetlerinden olup kalıcı manevi kemalattan, akli lezzetlerden, akıl ve makulattan, istidat nuru ve fıtrat saflığından oluşan güzelliklerinizi yok ettiniz…….

….Bedenler harap olduğu, varlıklar üzerindeki perde kalktığı zaman bileceksiniz. Ama o zaman, bilmenin size bir faydası olmayacaktır. Çünkü ölümle birlikte sizi kemale erdirmeye yarayan sebepler ve araçlar yok olacaklardır.

ilmel yakin mertebesine ulaşsaydınız, şehvetlere dalmak, vehim menşeli ve hayali lezzetlerin peşinde ömür tüketmek, maddi ve bedensel kemalat için uğraşmak gibi başınızı daldırdığınız, üzerine üşüştüğünüz rezillikler gibi şeylerle perdelenen kimselere özgü olan tabiat cehennemi ateşini görürdünüz ve bunlardan kesin olarak vaz geçerdiniz (İbn. Arabi- Te’vilat)]

6-) Le terevünnelcahıyme;

Andolsun, cahîmi mutlaka görürdünüz! (A.Hulusi)

6 – Kasem olsun o Cahimi çaresiz göreceksiniz. (Elmalı)

Le terevünnelcahıym o zaman cahıymi görürdünüz. Dikkat buyurdunuz gibi tercüme etmiş değilim. Ne demek cahıymi görürdünüz? Burada ki “lâm” bir önceki ayetle bu ayetin aslında sebep sonuç ilişkisi içinde olduğunu gösterir. Onun için bir önceki ayet şarttır, bu da cevabıdır. Çünkü “lâm” cevap “lâm”ıdır. Bu ikisi birbirinden ayrılmaz, tek cümle gibi görülmelidir. Aslında secavent sahibi buraya “tı” koymuş, ama gerçekte buraya “lâm” koymalıydı. “lâm elif” koymalıydı ki aynı cümle gibi okunmalıydı. Bu tabii onun, secavebt sahibinin görüşü. Fakire göre ise böyle. İkisini birlikte okursak Kellâ lev ta’lemune ‘ılmel yekıyn, Le terevünnelcahıym kesinlikle görürdünüz cahıym i, cehennemi, kışkırttığınız korkunç ateşi.

Nedir bu? Cahıym acaba dünya için kullanılıyor mu. Benim ilk merak ettiğim burayı tefsir ederken bu oldu ve baktım ilginçtir Kur’an da cahıym dünya için kullanılıyor. Saffat/97. ayetinde dünyada ki ateş için. Gönlüm şöyle bir rahatladı, tam oturdu dedim. O zaman verdiği mana öyle dehşetli ki eğer bilseydiniz tam olarak kavramış olsaydınız bu çoğaltma tutkunuzun neye mal olduğunu, dünyayı da cehenneme çevirdiğinizi de görürdünüz. Çünkü dünyayı cehenneme çevirenler çoğaltma tutkusu olanlar.

Görmüyor musunuz büyüklük tutkusuna kapılanlar dünyayı nasıl cehenneme çeviriyorlar. Ellerine geçirdikleri kitle imha silahlarıyla nasıl kitlesel imhalara başvuruyorlar. Hiç acımadan çoluk çocuk, genç yaşlı, kadın erkek demeden. Sadece insanları değil bitkileri bile, doğal canlı hayatı bile mahvederek. Ne bu? bunların arkasında ne yatıyor, bu azgınlık ne Allah aşkına. Evet, Le terevünnelcahıym eğer siz gerçekten de bunu tam kavramış olsaydınız tutkuyla biriktirmenin, biriktirme tutkusunun neye mal olduğunu, dünyayı nasıl cehenneme çevirdiğinizi de görürdünüz. Dünyayı cehenneme çevirenler, biriktirme tutkusu olanlar, güç tutkusu, iktidar tutkusu, servet tutkusu. Yetmiyor mu? bu üç tutku bir araya geldiğinde şeytanlar orada temerküz etmiyor sadece, onlar da şeytanlaşmış oluyor. Tut tutabilirsen insanoğlunu kim tutacak? Nefret tutacak tabii ki onun için Allah tutmak istiyor, Allah insanoğluna kendini tut ey insanoğlu diyor, kendini tut. Onun için oruç tut diyor oruç tutmak kendini tutmaktır da onun için. Onun için namaz kıl diyor. Yani namaz seni kılsın aynı zamanda sen namazı kıl ki diyor. Vakit sana sahip çıksın, sen vakte sahip çıkma. Onun için ibadetleri emrediyor. Bundan tek çıkarı olan taraf biziz aslında.

İşte burada dünyada yaktığımız cehennem ateşini bize gösteriyor Allah. Eğer biriktirme tutkusu benliğimizi sararsa önümüze kimse duramıyor. Baksanıza yer yüzünü cehenneme çevirenler hep bu yüzden çevirdiler, bugün de hala bu yüzden çeviriyorlar. Ve devam ediyor;

7-) Sümme leteravünneha ‘aynel yekıyn;

Sonra yemin olsun onu (cehennemi) kesinlikle ayn-el yakîn – gözlerinizle göreceksiniz. (A.Hulusi)

7 – Sonra kasem olsun onu çaresiz aynelyakîn göreceksiniz. (Elmalı)

Sümme leteravünneha ‘aynel yekıyn tut ki burada göremedin (Parantez içinde böyle bir fahvel hitab, söz geliminden bir giriş cümlesi takdir etmemiz gerekiyor.) tut kl burada görmedin bu cehennemi, yaktığınız, tutuşturduğunuz cehennemi, veyahut ta tutkunların tutuşturduğu cehennemi burada görmedin. Sümme leteravünneha ‘aynel yekıyn ama daha sonra ahirette onu zaten gözlerinizle göreceksiniz. leteravünneha ‘aynel yekıyn aynel yakıyn olarak, bizzat kendi gözlerinizle göreceksiniz. Burada görmediniz diyelim, ama orada bir gün gelecek sümme, daha sonra ahirette gözlerinizle göreceksiniz. Dünya da ilmel yakıyn görmezseniz tutuşturduğunuz cehennemi, ahirette aynel yakıyn göreceksiniz diyor.

8- ) Sümme le tüs’elünne yevmeizin ‘anin na’ıym;

Sonra andolsun, elbette sorulacaksınız o süreçte nimetlerinizden. (A.Hulusi)

8 – Sonra kasem olsun o gün o naîmden muhakkak sorulacaksınız. (Elmalı)

Sümme le tüs’elünne yevmeizin ‘anin na’ıym nihayet o gün geçici nimetleri kendisine tercih ettiğiniz( Bu parantez içi bir söz gelimi açıklaması) Geçici nimetleri kendisine tercih ettiğiniz tüm ahiret nimetlerinden dolayı bir gün gelecek o gün hesaba çekileceksiniz. Yani sen hangi nimeti kaybettin ey kul, sen neyi neye tercih ettin ey kul biliyor musun diye sorguya çekilecek, veya sorulacaksınız. Size sorulacak ey kul sen nettin be kul, sen nettin. Sen ne büyük bir yanılgıya düştün, sen ne dehşet bir hata işledin, sen neyi neye takas ettiğini biliyor musun ey insan. Şu nimetleri feda edipte dünyanın geçici nimetleri alınır mı. Dünyanın 3 kuruşluk nimetleri için ahi,retin ebedi nimetleri feda edilir mi be insan. Sen netti be insan..! İşte böyle sorulacak.

Dikkat buyurun mevcut meal ve tefsirlerin hiç birisinde olmayan bir şekilde anladım. Hakikaten doğrusunun bu olduğuna tüm yüreğimle inanıyorum. Çünkü burada ki en naıym; Kur’an da nerede geçerse ahiret nimeti için kullanılır, sadece ahiret nimeti için. Burada istisna saymak keyfilik olur, delil ister istisna olması için. Onun için burada ki de ahiret nimetidir. Çünkü kullanıldığı tüm yerlerde Kur’an da ahiret için geliyor. O zaman burada da ahiret için. Onun için dünyada ki nimetlerden hesaba çekileceksiniz değil burada, ahirette o ebedi nimetleri neden dünyada ki geçici, anlık nimetlere feda ettiğinizin sorgusu yapılacak, bu sorulacak size, değdi mi şimdi, gördün mü yaptığını denilecek, sorulacak.

Rabbim ebedi nimetleri dünyanın geçici nimetlerine takas etme zilletinden bizi korusun. Bize akıl, fikir ve istikamet ihsan etsin de hakkı Hakk, batıla batıl muamelesi yapalım. Hakkı Hakk bilip Hakka ittiba edelim, batılı batıl bilip batıldan kaçınalım. Bize o derin basiret ve feraseti lûtfetsin de küçüğe büyük, büyüğe küçük. Geçiciye kalıcı kalıcıya geçici mauamelesi yapmayalım. Bize böylesine derin bir basiret versin de Allah’ın gör dediği yerden bakıp O’nun gösterdiği hakikatleri görelim inşaAllah.

Sadakallhul azıym. Allah en gerçeğini en doğrusunu hakikati söyledi.


İslamoğlu TEF. DERS. ‘ASR SURESİ (1-3)(196-3)(C)

$
0
0

231

{“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”}

Değerli Kur’an dostları şimdi Kur’an ın berceste ayetlerinden değil, berceste surelerinden biri olan ‘Asr suresine giriyoruz. ‘Asr suresi gerçekten de berceste bir sure, Kur’an ın zirvelerinden biri. Yani tabir caizse sözün usare haline getirildiği, bakınız usare dedim ‘Asr ile aynı köktendir, aynı kelimedir aslında. Sözün sıkılıp özünün çıkarıldığı, ki ‘asr bu manaya gelir kök manası, etimolojik manası meyvenin suyu sıkılıp posasının atılıp suyunun alınmasıdır. Onun için günümüzde ki Arapçada da meyve suyuma ‘asiyr denilir. Dolayısıyla Kur’an da ya’suru diye zaten Yusuf suresinde geçer. Yani şarap yapanların şarabı yapma süreçlerinde üzümü sıkıp ta şırasını almaları bu kelime ile ifade edilir çok ilginç. Dolayısıyla ‘Asr suresi Kur’an ın adeta sıkılıp özünün içine konulması. Onun için İmam Şafi öyle der; Kur’an dan başka hiçbir şey indirilmeseydi de sadece ve sadece ‘Asr suresi indirilmiş olsaydı insanlık için yine de kafi idi der, yeterdi. ‘Asr suresini anladığınız zaman bu sözü anlarsınız. Bu sözü anlayabilmemiz için ‘Asr ı anlamamız lazım.

Adını ilk ayetinden alıyor yeminle başlayan ilk ayet. Vel ‘asr ‘asr şahit olsun. ‘asr a yemin olsun. Buhari de Vel ‘asr diye anılmış sure, yani ilk ayetinin tümüyle. İniş zamanı 16. sıraya yerleştirilmiş ‘asr suresi. 1. yılın sonu 2. yılın başı diyebiliriz yani peygamberliğin ilk dönemine tekabül ediyor. Ki zaten surenin içeriği de bunu fısıldıyor, haykırıyor diyemiyorum, fısıldıyor.

Kur’an ın en kısa 3 suresinden biri ‘asr suresi diğerleri ne? Nasr suresi ve Kevser suresi. Bir çoğunun zannettiği gibi ihlas suresi buna girmiyor çünkü ihlas suresi 4 ayet, 3 ayet değil. Ama bu 3 sure, 3 ayet. Bu üçü içinde en kısası da Kevser suresi. Kur’an ın en kısa kelime adedi olarak en kısa suresi Kevser suresi. Ondan sonra ‘asr suresi, ondan sonra nasr suresi gelir.

Surenin konusuna girersem tefsire girmiş olurum ama yine de usulümüz gereği konusu hakkında kısaca söz edeyim; kendisi kısa ama manası çok uzun bir sure. Eğer bu sureyi hakkını vererek tefsir etmeye kalksaydık inanın değil bir ders, belki 10 ders bile yetmezdi. Kur’an ın inşa etmek istediği insan tipini veriyor bu sure. Kur’an ın inşa etmek istediği bir insan tipi var. Çünkü vahiy ilahi bir inşa projesidir. Vahiy ilahi bir inşa projesidir. Vahiy ustası yer yüzünü inşa edecek ustayı yetiştirmek için insanı çırak olarak almıştır. Rabbimiz yarattığı insanın prospektüsünü de yazmış ve onu Kur’an ın ellerinde terbiye etmiştir. Vahyin ellerinde terbiye etmiştir. Son terbiye Kur’an suretinde tecelli etmiştir. Onun için Kur’an bir inşa projesidir, hem de ilahi bir proje.

Bu insanın 2 asli 2 de fer’i olmak üzere 4 meziyeti varmış. Neymiş 1. İman. 2. salih amel, 3. hakkı tavsiye, 4. sabrı tavsiye. Ama 3 ve 4 aslında 2. maddenin açılımı gibi okunabilir. Ki oraya geleceğim inşaAllah. Beled suresi ile ‘asr suresi arasında bir konu bütünlüğü var. Abdullah Bin Huseyn’den nakledilen bir rivayet var onu zikretmezsem girizgâh yarım kalacak.

Allah Resulünün ashabı bir araya geldiğinde diyor Abdullah Bin Huseyn ayrılmadan önce birbirlerine ‘asr suresini okurlar öyle ayrılırlardı. Rivayet zinciri içerisinde bu rivayet bu şekli almış ve bize böyle gelmiş. Malumunuz hadis rivayetleri lafzen değil manendir yani manası rivayet edilir lafzı değil. Onun için işi bilenler hadisi naklettikten sonra şöyle derler; Kâl, ev kema kâl; böyle ya da buna yakın bir şekilde dedi. Niye? Çünkü hadisler lafzen rivayet edilmezler. Mütevatirler içerisinde dahi bir tek lafzi mütevatir gösterilir; men kezebe aleyye muteammiden felyetebevve’ mak’adehu mine’n-nar hadisi. Kim benim adıma yalan uydurursa kasıtlı olarak, o cehennemde ki koltuğuna, cehennemdeki oturacağına, oturağına, sedirine hazırlansın.

Bu hadisin bile 6 yı aşkın versiyonu vardır. Hatta müteammiden kelimesini sahabeden bir tanesi duyduğunda onu oraya kim sokuşturdu der. Yani kasıtlı olarak yoktu orada der. Dolayısıyla bize hadislerin rivayeti manen gelir lafzen değil. Onun içinde biz aslında bunu nasıl anlayacağız. Sahabenin birbiri ile kavuşup ayrılırken ‘asr suresini okumasını, yani sahabe birbirlerine Vel ‘asr, İnnel İnsâne le fiy husr, İllelleziyne âmenû ve amilus salihati ve tevâsav Bil Hakkı ve tevâsav Bis Sabr (1-2-3) diye mi okumuş, öyle mi anlayacağız, yoksa sahabe bir araya geldiğinde birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye ederlerdi diye mi anlayacağız. Biz sahabenin Kur’an ı okumasının, Kur’an ı yaşaması anlamına geldiğini zaten biliyoruz. Onun içindir ki bazen bir sahabe, mesela Abdullah İbn. Ömer olacak yanlış hatırlamıyorsam, bakara suresini 8 yılda okudum der.

Ne demek bu; Bakara suresini 8 yılda okumaya gerek yok ki, bizden birçok çocuk yaşta hafızlar bile bakara suresini otursa 1 saatin içinde okur çıkar. Peki ne olmuşta 8 yılda okumuş? 8 yılda anladım, yaşadım, hayatıma geçirdim demektir. Sahabe böyle okurdu Kur’an ı. Sahabe Kur’an a bir metin gibi bakmazdı, bir hayat olarak bakardı. Çünkü Kur’an metin olarak inmedi hayat olarak, hayatın içine indi. 23 yılda inmesinin sebebi de budur. O nedenle sahabe birbiri ile buluştuğunda birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye ederlerdi demektir bu hadis başka bir şey değil.

İnsan ziyandadır diyor sure, çok yüksek perdeden konuşuyor hakkı olarak, haklı olarak Allah konuşuyor. Allah’ın konuştuğu perde en yüksek perdedir, o perdeden başka kim konuşabilir ki. Evet, ancak Allah böyle bir cümle kurabilir. İnsanoğlu tümüyle ziyandadır, söyler misiniz Allah’tan başka herhangi bir yazar var mı böyle bir cümle kuracak? Gülünür. Evet, Allah böyle konuşur, çok üstlerden.

Ziyandan kurtulanın özellikleri sıralanıyor, nedir bunlar? 4 husus; İman, salih amel, hakkı tavsiye, sabrı tavsiye. Yani bu dördünü şöyle de özetleyebiliriz; İnanmak, yaşamak, paylaşmak, direnmek. ‘asr suresinin dört unsuru bu; İnanmak, yaşamak, paylaşmak, direnmek. Bu dördü neye tekabül ediyor? İnanmak Allah’ın hakkıdır, yaşamak hayatın hakkıdır, paylaşmak insanın hakkıdır, direnmek hakikatin hakkıdır. Hakk ta direnmek. Aslında bize Hakkı anlatıyor ‘asr suresi. Şimdi sureyi tefsire geçebiliriz.

[Ek bilgi “Asr” kelimesini “sıkma” anlamına gelen asere/ya’siru fiilinin mastarı olarak ele almak da mümkündür. Buna göre şöyle bir anlam kastedilmiş olur: Yüce Allah’ın, arınıp tertemiz oluncaya kadar insanı, bela, cehd ve riyazetle sıkmasına yemin ederim ki, hiç kuşkusuz, kabuğun yanında kalan, beşeriyet perdesinin gerisinde bekleyen insan, hüsrandadır.

İlim ve amelle arınan, kabuğun gitmesinden sonra geride kalan saflığın ayrılmaz özelliği olan yakini inançtan ibaret sabit ve değişmez Hakk’ı tavsiye eden, sıkılmaya, bela ve riyazetle sıkıştırılmaya sabretmeyi tavsiye eden kimseler müstesnadır.
             Nitekim, Rasulullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Bela önce Nebilere, sonra velilere, sonra onları izleyen kimselere havale edilmiştir.” Bir başka hadiste de şöyle buyurmuştur: “Bela, Allah’ın kırbaçlarından biridir ki, kullarını onunla kendisine doğru sevk eder.” (İbn. Arabi- Tevilât)]

[Ek bilgi: Bir şiir;

Hâlık’ın nâ-mütenâhi adı var, en başı “Hakk”,

Ne büyük şey kul için hakkın elinden tutmak.

Hani Ashab-ı Kirâm ayrılalım derlerken,

Mutlaka “Sure-i ve’l-Asr”ı okumuş, bu neden?

Çünkü meknûn o büyük surede asâr-ı felâh,

Başta iman-ı hakîkî geliyor, sonra salâh.

Sonra Hakk, sonra sebat işte kuzum insanlık,

Dördü birleşti mi yoktur sana hüsrân artık. (M. Akif Ersoy)]

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahiym Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Rahman ismi ile tüm bir kâinata tecelli eden ve Rahmetine gark eden, Rahiym ismi ile ise varlıklar içerisinde iman eden ve sadakatini ispat edenlere özel olarak merhamet eden Allah adına. Her bildiri bir otorite adıyla okunur, bu göklerin bildirisi ise Allah adına okunur. Ey kul sen de Allah adına oku ve dinle.

1-) Vel ‘asri;

Yemin ederim O Asra (içinde akıp giden insan ömrüne) ki, (A.Hulusi)

1 – Kasem olsun ki Asra. (Elmalı)

Vel ‘asr ‘asr a yemin olsun “Vav” vav-ı kasem. 16 sure bu “vav” la başlar demiştim Kur’an da. 16 sına da baktığımızda aslında bunların bizim bildiğimiz manada, uksimu manasında bir yemin olmadığını görürüz. Yani bu vav lara tazim işlevi yüklerler ulemamız. Fakat aslında tazim işlevinden daha çok bu “vav” ların, yani bizi tefekküre, tedebbüre, tehakkule, tefakkuha ve tezekküre davet ettiğini görürüz. Evet, onun için Vel ‘asr; ‘asr ı düşün, ‘asr ı tefekkür et, ‘asr üzerinde dur.

Peki nedir ‘asr; ‘asr, aslında biraz önce de girizgâhta söyledim, usaredir dedim. Kur’an ın usaresidir. Bakın nasıl da denk geldi kelime. Özellikle düşünerek söylememiştim ama dilime geldi. Usare bir şeyin özü demektir, zübdesi demektir. Mesela yoğurdun özü yağdır, sütün özü tereyağıdır bunun gibi. Mesela altın madeninde cevher çıkarmak için altını alırsınız, bir tona 6 gr iyidir, verimlidir. 1 ton madenden 6 gram çıkıyorsa ona çok verimli maden derler altıncılar. Dolayısıyla 6 gr. Elde etmek için 1 tonu ayrıştıracaksınız, 1 tonu işleyeceksiniz, ki sadece 6 gr. cık bir şey elde etmiş olmak için. O 6 gr. Usaredir işte, ‘asr dır yani. Onun için hasat manasına gelir. çünkü hasat nedir? Sapını danesinden ayırıp tüm cürufunu dışarıda bırakıp istediğinizi, yani asıl almak istediğinizi almaktır. Hububatı ayıklayıp almaktır. Mesela üzümün suyunu sıkıp şırasını çıkarmaya da bu kelime kullanılır. Onun için meyve suyuna ‘asiyr denilir, bugünkü Arapça’da da kullanılır ‘asiyr; meyve suyu. Çünkü meyvenin özünü temsil eder. meyvenin özünü, yani posası atılmıştır.

Ve ilginçtir ikindiye ‘asr denmiştir. Neden ikindiye ‘asr denmiştir? Çünkü günün hasılat vaktidir de onun için, günün hasat zamanıdır, hasat ve hasılat zamanıdır. İnsan ikindiye kadar çalışır, yorulur didinir, hak edeceğini ikindileyin hak etmiş olur. hasılatını o anda alır, elde eder. Neyse o günün karşılığını ancak ikindileyin alır hak eder. Onun için hasat ve hasılat.

Peki yüz yıla da asır derler neden? Üç kuşağın hasılatı olduğu için. Çünkü çocuk, baba ve dedenin yaşadığı üç kuşakta ancak insanın hasılatı ortaya çıkar. Eğer 3 kuşağa yayabiliyorsanız hasılatı ortaya çıkarmış olursunuz. Onun için yüz yıla asır denir. Zamana da asır denir aslında. Neden? Elde ettiğimiz her şeyin kabı olduğu için, zaman elimizde yoksa elde ettiğimiz bir şey de yok demektir. Onun için zaman en büyük imkandır. Zaman olmamış olsaydı aslında amel de olmazdı, eylem zamanın içindedir. Dolayısıyla zaman bize verilmiş en büyük nimetlerden biridir. Bu manada zamana da asır denir. Hatta mutlak zamana asr, çünkü el asr denilmiş.

Yine insanlığın ikindisi manasına gelir. Peki biz vel ’asr ı nasıl okuyacağız? O kadar çok mana hücum ediyor ki zihnime;

1 – Vel ‘asr; İnsanlığın ikindisi şahit olsun. İnsanlığın sabahı ademle başladı, kuşluğu Nuh ile devam etti, öğlesi İbrahim idi, ikindisi Muhammed SA. oldu, akşamına yaklaşmıştır. Bu mana verilebilir vel ‘asr a. İnsanlığın ikindisi. Veya günün ikindisi. Neden? Günün ikindisi artık akşamın yakın olduğunu haber verir. Aslında her 24 saat bize ölümü ve hayatı anlatan bir ibret neş’eridir. Günün gündüzü hayata, gecesi berzaha, sabahı da ba’sü ba’del mevt e, yeniden dirilişe tekabül eder. gündüzünüz nasıl geçmişse geceniz öyle olur gündüzü berbat geçen bir günün gecesinde kabus görülür, sabahı da öyle olur. Onun için akşamı berbat olanın sabahı abad olmaz. Buna da delalet edebilir.

Daha; hasılat zamanına yemin olsun, hasılat zamanı şahit olsun manasına gelir. Hasat zamanı ve hasılat zamanı. O nedir? Kıyamettir, hesap günüdür. Hesap gününe yemin ediliyor olabilir kelimenin kök manasından yola çıkılarak.

Daha nedir? Dahası yüz yıla yemin olsun, yüz yıl şahit olsun asır dendiği için. Ama ben en tercihe şayan olanı yani insanoğlunun hasat ve hasılat zamanı şahit olsun kök manasından, etimolojisinden yola çıkarak bunu tercih etmeyi daha uygun buluyorum. İnsanoğlunun hasılat ve hasat zamanı şahit olsun.

[Ek bilgi; Bir şiir;

Bütün ayıplar bizde zamanı suçluyoruz.

Bizden başka nesi var o bizim zamanımız

Hicvediyoruz zamanı hâlbuki yok günahı

Bir de o dile gelse dinlerdik binbir ahı

Dindarlığımız bile bir gösteriş, hep riya

Bize bakanları hep kandırırız bununla

Bir kurt bile yemezken diğer kurdun leşini

İnsanımız çiğ çiğ yer diğerinin etini

Her birimiz kurt bizim koyun postuna bürünmüş

Koyun sanıp gelenin bilmiş ol işi bitmiş

(İmam-ı Şafi -Divanu’ş-Şafi, Beyrut, 1971, 82)]

2-) İnnel İnsâne le fiy husrin;

Muhakkak ki insan, hüsran içindedir! (A.Hulusi)

2 – İnsan mutlak bir hüsranda. (Elmalı)

İnnel İnsâne le fiy husr insan hiç şüphe yok ki hüsrandadır, ziyandadır, zarardadır. İnsan ins ten farklı olarak insana farklı mana verilmesi lazım. Kur’an da insun velâ cânn (Rahman/39) evet, ins farklıdır ins cin’in karşıtıdır, mukabilidir daha doğrusu. Kendi kavramlarımızla konuşalım yoksa anlaşamıyoruz. Peki insanın karşıtı nedir? İnsan aslında sorumlu, medeni, bilinçli varlıktır, ünsiyet kesp etmiş bir varlığa denir. Onun için insani olana insi denir tersi vahşidir, vahşinin zıddıdır. Onun için vahşi olmayan, sorumluluk sahibi, medeni ve bilinçli varlıktır. Yaptığını bilinçle yapar. Sorumluluk sahibidir, sorumsuz davranmaz ve medenidir, ünsiyet kesp etmiştir. Kendisiyle dost olunur, başkalarıyla dost olur. Dolayısıyla İnnel insân; hiç şüphe yok ki insân le fiy Husr. Burada te’kit “lâm” ıyla gelmiş; hüsrandadır.

Aslında zımnen şu manaya gelmesi lazım cehennemle sonuçlanmış bir hayatı yaşamışsa insan eğer hüsrandadır yani zarardadır. Niye? Çünkü cehennem ne kadar ucuz alınırsa alınsın pahalıdır. Yani bir cehennemliğin iyi yahu ucuza kapattık diye sevindiğini düşünebiliyor musunuz. Yani ucuza kapattık, bedavaya kapattık. Pahalıdır. Cehenneme hiç ir şey ödemeseniz dahi pahalıdır. Cennete ne kadar bedel öderseniz ödeyin ucuzdur. Niye? Çünkü ödediğinizden kat kat fazlasını yani hiçbir matematiğe sığmayan, rakamlara sığmayan kat kat fazlasını alırsınızdır.

Burada le fiy husr; kesinlikle hüsrandadır derken aslında cehennemle sonlanmış bir hayat kaybedilmiş bir hayattır. Çünkü cehennem ne kadar ucuz alınırsa alınsın pahalıdır demektir.

Aslında husr kelimesi Kur’an da 64 yerde kullanılıyor. Teker teker baktım, tespit ettim sadece ve sadece 4 yerde madde için kullanılıyor, maddi kayıp için kullanılıyor. 60 yerde ise manevi kayıp için kullanılıyor, hep manevi. Dolayısıyla Kur’an da biz buna eğlebiyyet kuralınca diyoruz.

Şimdi ekseriyet var, eğlebiyyet var, ıttırab var. Ittırab; istisnasız, kural istisnasız olursa ıttırabdır. Eğlebiyyet dediğimizde çoğunluğu dahilse eğer, azsa o zaman galibiyet kuralı olur. Eğer 1/3 ü gibi istisnası varsa 2/3. diğer taraftaysa o zaman da ekseriyet, çoğunluk manasına gelir. Onun için nısfıyyet te yarısıdır. Yani burada eğlebiyyet, Tahir ekseriyet yani çoğunluğuyla burada manevi olarak kullanılmış Kur’an da husr, kayıp.

Aslında vel ‘asr ile düşündüğümüzde, 1. ayetle birlikte; Vel ‘asr, innel insân ele fiy husr; asra yemin olsun, veya asr şahit olsun ki insan kesinlikle ziyandadır, kayıptadır, hüsrandadır. Hayatın hasılatı hesap günüdür.

Cennet zaman varsa kazanılır. Zamana ait olmak değil zamana sahip olmaktır esas olan. İnsanlar zamana ait olduğu zaman kaybederler, zamana sahip oldukları zaman kazanırlar. Zamana sahip olmayan nimete nail olamaz. Onun için de vel ‘asr diye başlanmış, innel insân ele fiy husr diye devam etmiş. Zamana sahip olmayan nimete nail olamaz. Zamana sahip olmak içinde zamana ait olmamak lazım. Zamana ait olan nesnedir, zaman onun öznesidir. Zamana sahip olansa öznedir zaman onun nesnesidir. Zamana ait olanları zaman yoğurur, zaman inşa eder zamana sahip olanlarsa zamanı inşa ederler. Allah resulü zamana ait değildi, zamana sahipti zamanı inşa etti. Peygamberler zamana ait değillerdi, zamana sahip idiler zamanı inşa ettiler. Zamana ait olan aslında Allah’a ait olmaktan çıkmış demektir. işte korkunç olan budur, işte bu kayıptır, kendini kaybetmiştir, kendini zamanın içinde kaybetmiştir. O artık zamanın kulu denebilir ama Allah’ın kulu olamamıştır. Onun için zaman bizim içindir, biz zaman için değiliz, asla. Zaman bize hediyedir, zaman bize musahhar kılınmıştır biz zamana musahhar olamayız. İşte vel ‘asr diye başlamasının sebebi budur.

Kur’an da zamanın tüm parçaları üzerine zaten yemin edilir. Vedduha kuşluk şahit olsun. Vel fecr; fecr şahit olsun. Vel leyl; gece şahit olsun. Ven Nehar; gündüz şahit olsun. Yani görüyorsunuz zamanın tüm parçalarına yemin ediliyor Kur’an da. Çünkü zaman Allah’ın insana açtığı büyük bir kredi, çarçur etmemesi lazım.

[Ek bilgi; F. Razi; “Buz satan birisi pazarda şöyle bağırıyordu; sermayesi eriyen bu şahsa merhamet edin!… Onun bu sözünü işitince, bu söz Asr sûresinin anlamıdır’ dedim. Der.

İnsana verilen ömür bir buz gibi hızla erimektedir. Eğer bunu ziyan eder veya yanlış yere harcarsa insanın hüsranına neden olur.” Onun için geçen zamana yemin edilmesinin anlamı, hızla geçen zamanın, söz konusu dört özellikten yoksun insanın dünyada ne işle meşgul olursa olsun hayatını harcadığına ve hüsranda olduğuna şehadet etmesidir. Kârlı çıkanlar ancak bu dört özelliği taşıyanlar ve bu dünyada hayatlarını ona göre düzenleyenler olacaktır.(Besâiru-l Kur’an- Ali küçük)]

3-) İllelleziyne âmenû ve amilus salihati ve tevâsav Bil Hakkı ve tevâsav Bis Sabr;

Ancak (hakikatlerine) iman edip imanın gereğini uygulayanlar, birbirlerine Hak olarak tavsiye edenler ve birbirlerine Sabrı tavsiye edenler hariç! (A.Hulusi)

3 – Ancak o kimseler başka ki iman edip salih ameller işlediler ve hep hakka vasiyetleştiler ve sabra vasiyetleştiler. (Elmalı)

Ellelleziyne âmenû ve amilus salihat ancak şunlar müstesna; elleziyne âmenû; iman eden kimseler. elleziyne âmenû ile mü’miniyn veya mü’minûn arasında fark var. İlleziyne âmenû geldiğinde, Taberi’nin de yerini tam hatırlamıyorum ama kesinlikte Taberi de gördüğümü hatırlıyorum. Harika bir tespit bu. Mü’minûn ile elleziyne âmenû arasında fark olduğunu söyler Taberi ve der ki; Elleziyne âmenû zımnen tabii ben yaklaşık olarak ifade ediyorum; Elleziyne âmenû lar sizin kendi iddianız, söylediğiniz. Mü’minûn ise Allah’ın iddianızı kabul etmesi, yani Allah’ın sizin için söylediği. Kur’an da mü’minûn diye geçenlerin imanını Allah tarif etmiştir, Elleziyne âmenû denilenler ise iman iddiasında bulunmuşlardır fakat bunu ispat edip etmedikleri meçhul. Onun için zaten Ya eyyühelleziyne âmenû gelir. Siz ey iman edenler.

Nedir burada zımnen? Eğer imanınızda, iddianızda sadıksanız, iman bir iddiadır, iman etme iddiası büyük bir iddiadır. İddianızda sadıksanız şunu yapın, Allah’ın bu emrini yapın zımni anlamını içerir. Onun için illelleziyne âmenû. Zaten burada iman iddiasında bulunanlar öncelikle. Yani ben mü’minim diyecek, ben Allah’a güveniyorum diyecek. İmanın ahlaki karşılığı güven, akidevi karşılığı inanmak. Ben Allah’a inandım ve güvendim diyecek.

Ama burada durmayacak, bu yetmez diyor. Bu iddia yetseydi arksını getirmezdi zaten. O zaman İllelleziyne âmenû der ve bitirirdi. Yani insanlık hüsrandadır iman edenler müstesna derdi. Ama dememiş, burada bitmemiş. Çünkü iman tek başına bir iddiadır, iddialar ispat ister. İman ağacının meyveleri yoksa eğer bu ağaç kurumuş odun olmuş demektir. İman ya sahibinin yüreğinde bir mahkum, ya sahibinin yüreğinde bir hakimdir. Eğer yüreğinde mahkum ise yürek ona zindan olmuştur. Eğer hakim ise yürek ona saray olmuştur, işte ona iman derler, ona imanın iktidarı derler. İman eğer bir bedende, bir yürekte iktidar ise o göze fer, yüreğe ferman, dize dermen olarak yansır. O zaman iman ile tutar, iman ile görür, iman ile konuşur, iman ile yürür, iman ile bakar. Yok iktidarda değil eğer yürek ona zindan olmuşsa o zaman iman mahkum olmuştur. Mahkum iman iktidarsız imandır, iktidarsız imanın kime ne faydası olur, sahibine olmamıştır. İşte burada imanın iktidarı için ne lazım, veya imanın iktidarda olduğu nasıl anlaşılır onu söylüyor 2. maddede.

İllelleziyne âmenû ve amilus salihat ve salih amel işleyenler müstesna. Amel iştir, eylemdir aslında. Fiildir ortaya konan herhangi bir eylem. Allah insanların eylemlerine bakıyor onun için Kur’an da ki ahlakı bir isimle adlandırmak mümkinse eylem ahlakı demek lazım. Kur’an ın inşa ettiği ahlak sistemine eylem ahlakı diyebiliriz. Yani davranışlarınızda gözükmüyorsa eğer sizin iddianız çok fazla bir işe yaramıyor. Yani zihninizin içinde iyilikler duruyorsa bu çok fazla işe yaramıyor. O iyilikler davranışlarınıza yansıyacak. Onun için İslam ahlakı eylem ahlakıdır.

Gelelim salihata es salihat; Kur’an da gerçekten de hayli ayette geçen vurgulu ve temel bir kavram, Kur’an ın eksen kavramlarından biri ve maalesef pek anlaşılamamış, bazen de yanlış anlaşılmış bir kavram. Salihat, sulh, salâh, ıslah kökünden gelir. Salâha; iyi oldu, güzel oldu, hoş oldu manasına gelir. Salih; iyi, bizim yalınkat iyi olarak bildiğimiz şeydir. İyi olan ne varsa. Bu iyiliğin içine maddi iyilik, manevi iyilik, zihni iyilik, kalbi iyilik, fikri iyilik ve tabii ki mutlak iyilik girer, Allah’ın iyi dediği şey bu manada.

Es salihat; salih, el amelüs salihat, salih ameller. Yani ve amilüs salühat şeklinde gelmiş burada salih amel işleyenler. El amelüs salih; Burada sıfat terkibi olarak tahlil ettiğimizde salih amel, salih olma vasfını kazanmış, iyi olma vasfını kazanmış amel. Burada ve amilüs salihat; yine bir önceki terkip gibi; Ellezine amenu, ve amilu, velleziyne amilu demektir orada. Yani salih ameli ahlak haline getirenler, ısrar edenler, üzerinde duranlar. Mazi olarak gelmiş çoğul mazi, cem’i.

Salihatla hasenat farklıdır, çoğu zaman hasenat zannedilir ve birbirine karıştırılır. Islah edici amele salihat denilir, yani düzeltici bir eylem olmalıdır. Bir şeyi düzeltmelidir. Bu ya kendisi ya başkaları yani mutlaka bozulmuş bir şeyi düzelten, kırılmış bir şeyi yapan, onaran, yıkılmış bir şeyi diken, harap olmuş bir şeyi bina eden, mahvolmuş bir şeyi inşa eden, ayrılmış iki parçayı birbirine kavuşturan. Yani siz çoğaltabilirsiniz, mutlaka bozulmuş bir şeyi düzeltme olmalıdır bir amelin salih olması için. Çünkü ıslah olmalıdır, ıslah edici amel olmalıdır.

Burada ıslah edici amelle yani salihat ile hasenat arasındaki farka değinmiştim. Nedir bu fark? Bu fark Kur’an tarafından bize veriliyor. Mesela oruç, zekat, hac, namaz gibi ibadetler eğer sonuçları itibarıyla topluma toplumsal olana yansımıyorsa salihat değil hasenattır. Biz Bakara/277. ayetinde bunu görüyoruz. Yine Hud/23. ayetinden bunu çıkarıyoruz, anlıyoruz. Salihatla hasenatı rabbimiz ayırıyor, salihatın karşılığı direkt cennettir. Çünkü doğrudan varlıkların, canlıların en iyisi olarak nitelendiriliyor. İnnelleziyne amenû ve ‘amilussalihati ülâike hüm hayrülberiyyeh (Beyyine/7) canlıların en hayırlısı deniliyor.

Ama hasenata gelince hasenatın karşılığı 1/10 Kur’an da. Yine hasenat innel hasenati yüzhibnes seyyiat. (Hud/114) iyilikler kötülükleri götürür. Fakat salihata gelince salihat doğrudan cennetle karşılık buluyor farklılığı bu. Onun için kişinin yararı kendisine dönük olan ibadetler işlemesi hasenattır. Kişinin 3. şahısları veya bozuk bir şeyi düzeltmek için gayreti salihattır, salih amel budur. Onun için Kur’an dan istikrai bir okuma sonucunda biz bunları görüyoruz zaten.

Hatta efendimiz öyle buyurur. 1 saatlik adil yönetim 60 yıllık nafile ibadete bedeldir. Bu hadisi bendeniz nasıl anlarım biliyor musunuz, yani salihat hasenattan daima öncedir. Nafile ibadet hasenattır, fakat adil yönetim salihattır. 1 saatlik salihat 60 yıllık hasenata bedeldir manasına gelir bu hadis, böyle anlamak doğru anlamaktır. Şimdi sanırım anlaşıldı. İllelleziyne âmenû ve amilus salihat İman edenler ve salih amel, düzeltici amel işleyenler, iyilik işleyenler, iyileştirici amel işleyenler. Bir amelin salih olması için onu arkasında iman olması lazım bu böyle.

Görüldüğü gibi salih amel imana yaslanıyor yani sırtını imana dayaması lazım iman olmadığında amel salih olma vasfını kazanmıyor. Hayır olabilir, iyi olabilir ama salih olma vasfını kazanmıyor, çünkü bir eyleme salih olma vasfını Allah ile bağlantısından dolayı Allah veriyor.

Neden olmuyor? Şunu söyleyebiliriz, yahu bir insanın iyi olması için Müslüman olması şart değil bak Müslüman olmayanlardan da iyilik sadır oluyor. Doğrudur ama o iyilik onun, Allah’ın özüne yerleştirdiği doğal Müslümanlıktan sadır oluyor fıtrattan, yine onun Müslümanlığının iyiliğini görüyoruz. Çünkü biz Müslümanlığı sadece üst yapı olarak görmüyoruz ki Kur’an bize öyle öğretmiyor ki, fıtratı da Müslüman olarak öğretiyor. Küllü mevlûdin Yu’ledu ala fıtratil İslam (Hadis) her doğan İslam fıtratı üzerine doğar. Onun için biz onsan gördüğümüz iyiliği kendinden mi zannediyoruz, Allah’tan başka yaratan biri mi var ki onu o verdi diyelim. Vahyi indiren onu yaratandır, içine fıtratı koyandır. Dolayısıyla birinde gördüğümüz iyilik onun özünde ki İslâm’dan kaynaklanıyor bu bir.

[Ek bilgi; Salih amel; Aklı selimin, insan fıtratı ve tabiatının reddetmediği bir takım hayırlı amellerdir ki, insanın kendi nefsine, ailesine, milletine ve bütün insanlara, hülasa hangi sınıftan olursa olsun her insanın menfaatine olan şeylerle bağlaşan iyi ve güzel işlerle davranışlardır. (A. Hamdi Akseki)]

Onun dışında bir Müslüman da da biz gâvurluk görmüyor muyuz, Müslüman ama elinden günah sadır oluyor. Müslüman’a arız olmuş bir kirdir, gâvurluktur. Ama sahibini gâvur yapmaz, sahibini kâfir yapmaz. Evet, hırsızlık elin küfrüdür. O azalarının da Müslüman olmasından söz edebiliriz. Organların Müslümanlığı. Evet, harama bakmak gözün küfrüdür, fakat gözün sahibi kâfirdir demeyiz, diyemeyiz asla bu doğru değil. Fakat hani Müslüman’a kötülük arız olduğu gibi, Müslüman olmayandan da iyilik sadır olabilir. Ondan sadır olan iyilik aslında onun özünde ki Müslümanlıktan sadır olmuştur. Zaten onu davet ederken biz herhangi bir yere davet etmeyiz, kendine davet ederiz.

Müslüman olmak kendine gelmektir hiçbir yere gitmek değildir. Onun için İslam’a davet ettiklerimizi kendine davet edelim, hatta İslam’la müşerref olmuş olanları da tebrik ederken kendine hoş geldin diyelim.

Evet burada 2 madde saydı ve arkasından 3. maddeyi de saydı; ve tevâsav Bil Hakk ve hakkı tavsiye edenler. Burada ki “vav” gerçekten sadece atıf “vav” ı olarak bağlaç olarak mı alalım, yani mutlak cem için olan 2 şeyi yan yana getiren “vav” olarak mı, yoksa tefsiriye olarak alabilir miyiz. Fakirin tercihi tefsiriye “vav” ı, vurgusu taşımalıdır ki neden bu tercihi yapıyorum? Sebebi şu; son iki madde bir önceki maddenin ayrıntılandırılması asında.

Ameli salih hepsini kapsar. Hakkı tavsiyeyi, sabrı tavsiyeyi de kapsar. Bunlar ameli salihtendir aslında. Onun için yani manası verebiliriz buradakine. Ne gibi derseniz eğer, çünkü Kur’an da buradan sonrasının kesildiğini de görüyoruz ve sadece ve sadece başıyla verildiğini de görüyoruz. ve tevâsav Bil sabrı (Hakkı değil)) ve tevâsav Bilmerhameh (Beled/17) diye de geliyor mesela. Ve tevâ sav Bis Sabr Gelmiyor. (Hayır ve tevâ sav Bil Hakk) gelmiyor. Yani orada burada sadece 2 örnek göstermiş, orada örneğin birini değiştirmiş. Yani İllelleziyne âmenû ve amilus salihati ve tevâsav Bil Hakkı ve tevâsav Bil merhameh.??? (Böyle bir ayet bulamadım, bulduğum; elleziyne amenû ve tevâsav Bissabri ve tevâsav Bilmerhameh. (Beled/17) olması lazım.) örneğin birini değiştirmiş, yaninin birini değiştirmiş orada Hakkı?? tavsiye etmek, (Hayır sabrı tavsiye etmek), merhameti tavsiye etmek Burada hakkı tavsiye etmek ve sabrı tavsiye etmek şeklinde gelmiş.

Bunu uzatın 3 nokta yan yana demektir aslında onun için “vav” ı yani şeklinde kullanabiliriz. Yani İllelleziyne âmenû ve amilus salihat olarak geldiği yerler var. sırf burada kesmiş mesela. Ama imanla salih amel koparılamaz. Onun için son iki örnektir diye anlayabiliriz. Ne gibi salih amel işleyelim diye soracak olursak hakkı tavsiye edenler, sabrı tavsiye edenler.

Hakkı tavsiye etmek nedir? Hakkın yolunu tutmaktır, hakkın yolundan gitmektir hakkın hakkını vermektir, Allah’ın hakkını teslim etmektir. İslam nedir? Allah’ın hakkını teslim etmektir. Müslüman olmak nedir? Allah’a hakkını teslim eden adama Müslüman derler. Peki neden Müslüman olmuştur? Allah’a hakkını teslim etmenin yolu sadece Allah’a teslim olmaktan geçer de onun için. Yoksa başka türlü Allah’ın hakkını helal ettiremeyiz.

Nasıl ödeyeceğiz rabbimizin hakkını? Ne anamızın hakkına, ne babamızın hakkına, ne dostumuzun hakkına, ne eşimizin hakkına benzer. Allah’ın üzerimizdeki hakkını nasıl sayacağız, saymakla baş edemeyiz ki ödeyelim. Böyle bin ömür olsa saymakla baş edemeyiz.

O zaman Allah’a hakkını teslim etmenin tek yolu var Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmak. İşte ve tevâsav Bil Hakk bu, Allah’ın hakkını en üste koy ey kul. Allah’ın hakkının üstünde hak görme ey kul, Allah’a hakkını helal ettirmeye çalış ey kul, Allah’ın hakkını Hakk etmeye çalış ey kul. Allah’tan kopma ey kul. Ondan sonra sırasıyla sende hakkı olanların eşyanın hakkı, ananın hakkı, babanın hakkı, komşunun hakkı, servetin hakkı, ilmin hakkı, sağlığın hakkı, sıhhatin hakkı senin hakkın, eşinin hakkı, evladının hakkı, toprağın hakkı, yerin hakkı göğün hakkı, suyun hakkı, ekmeğin hakkı… ondan sonra diz. Ama en üste Allah’ın hakkını diz. Evet budur dostlar.

ve tevâsav Bis Sabr ve sabrı tavsiye edenler. Evet yani, yanisi bu, iki tane açıklama, iki tane örnek diye anlayabiliriz. Sabrı tavsiye etmek, sabır nedir? Sabır Kur’an da 4 harfi cerle kullanılır, ama aslında Arap dilinde 3 harfi cerle kullanılır, 3 ayrı manada kullanılır. Sabara anh, sabara ‘alâ, saba liy. Burada B ile gelmiş, aslında üçünü birden kapsar bu B ile gelmesi. İlsak manasına alabiliriz bunu.

Sabara anh. Nedir bu? insanın kendisini Hakk üzerinde sabit kadem kılmasıdır. İnsanın iç güdülerine karşı, insanın nefsine karşı direnişidir.

Sabara ‘alâ nedir? İnsana yönelik zulme, işkenceye, ıstıraba, acıya sıkıntıya karşı sabretmesi, bizde bilinen bu, sadece bu kullanılıyor sabır deyince sabara ‘alâ kullanılıyor. Sabara anh pek bilinmiyor, hele sabara liy hiç bilinmiyor. Bu da nedir? Bu da Allah’ın sana olan emirlerine sabr etmek, yani sonunda cenneti getirecek şeylere sabretmek. Mükellefiyete sabretmek. Teklif demişler onun için İslami yükümlülüklere. Nedir bu; sonunda cennet gelecekse namaza sabretmek, rızai bari gelecekse iyi olmaya sabretmek, yani hakikat üzerinde direnmek ve bir adım geri atmamaktır. Onun için bunların hepsini birden kapsar.

ve tevâsav Bis Sabr Sabrı tavsiye edenler işte sabır aslında bizim hem zorluklara göğüs germemiz, hem nefsimize iç güdümüze ve ayartıcı benliğimize karşı, onun saptırmalarına karşı direnmemiz, hem de bize Allah’ın emirleri üzerinde sabit kadem olmamız demektir.

[Ek bilgi; Sabır başlıca 2 çeşittir;

1 – Acı ve zorluğa sabırdır ki bununla ibadet ve mücahedenin ve güzel amellerin zorluklarına dayanılarak yüce himmet sahiplerinin eriştikleri başarılara erişilir.

2 – Lezzet ve arzulara karşı sabırdır ki bununla haramlardan, yasaklardan ve hoş görünüp desonu kötü olan aldatıcı, tehlikeli, maddeten veya manen zararlı şeylerin zararlarından sakınılır ve korunulur.(Elmalı-Tefsir.)]

Rabbim iman eden, salih amelle bu imanı ispat eden, bu ispatın içinde 1 ve 2. numarayı da hakkı ve sabrı tavsiyenin yer aldığı kullarından kılsın bizi. Rabbim hüsranda olanlardan değil, ziyanda olanlardan değil, hayatını bozuk para gibi harcayanlardan değil, Allah’ın huzuruna kara yüzle varanlardan değil, hayatını eline bir cennet şahidi gibi alıp ya rabbi ömrüm şahidimdir, ben şahidim diye varanlardan kılsın. Amin.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. HÜMEZE SURESİ (1-9) (197-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüme genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr. Rabbim hayırla başlat hayırla tamamlat, rabbim kolay kıl güç kılma amin, amin, amin.

Değerli Kur’an dostları bugün inşaAllah dersimize Hümeze suresi ile başlayacağız. Hümeze suresi elimizde ki mushafta 104. sırada yer alan bir sure. Adını ilk ayetinden alıyor. Hümeze ve lümeze aslında birbirinin zıddı, birbirinin karşıt kutbunda olan iki kelime. Kur’an ın özelliklerinden biridir meseniy; çift kutuplu olmak. Onun için Kur’an bize hep iki kutup arasında götürür ve getirir, tabir caizse ruhumuzu iki kutba gerer ve o gerilimden bize bir hassasiyet üretir. Gerilmeyen tel güzel tını vermez, gerilmeyen deriden güzel ritim çıkmaz ya onun gibi sayın. Birini ahirete diğerini dünyaya bağlar. Birini akla diğerini ruha bağlar. Birini maddi varlığa diğerini metafiziğe bağlar. Birini duyguya diğerini düşünceye bağlar. Birini cesede diğerini ruha bağlar ve yaklaşan tehlikeyi böylece haber alırız. Şeytanın ayak seslerini işte bu gerilim sayesinde duyarız, tabii ki meleklerin kokusunu da böyle alırız.

Kur’an ın meseniy özelliği ki Kur’an bu özelliğine bizzat kendisi vurgu yapar ve bu ismi bizzat kendisi verir. İşte bu özellik gereği Kur’an da çifte kavramlar vardır, bunlardan bir tanesi de hümeze – lümeze dir.

Bu sure Mekki bir sure, Mekke de nazil olmuş. Kıyamet suresi ile Mürselât suresi arasına yerleştirmiş ilk tertip sahipleri ki yaklaşık ilk yıllara, belki ilk veya 2. yıla yerleştirebiliriz bu surenin iniş zamanını.

Surenin konusu baştan ayağa kibirli, müstekbir bir tipin psikanalizini yapıyor. Psiko analizi. İlginçtir belki bu sureye psikanaliz suresi bile demek mümkin. Tabii Allah’ın gör dediği yerden bakınca tiplerin psikanalizi nasıl yapılır sualinin de cevabını buluyoruz. Dolayısıyla psikanalizin kendisine nispet ettiği Froyd un; insan psikolojisinin temeline libidoyu, şehvet duygusunu yerleştirdiğini biliyoruz.

Rabbimizin yaptığı psikanalizde aslında insanın özü itibarıyla temiz olduğu halde, insan içinde ki negatif tarafı sulayınca, insan dünyevileşince yani insan temiz tarafını örtünce, fıtratının üstünü kalın bir küfür perdesiyle örtünce neye döner, başına ne gelir, nasıl kendisine yabancılaşır, nasıl kendisi ile mesafesi açılır, nasıl kendi kendisinden kaçar ve tanınmaz olur işte bu surede biz onu görüyoruz.

İftira, tahkir, küçümseme, alay, gıybet hatta, ayıp arama, kusur arama, kusur bulma. Bütün bu hastalıklı tavırların arka planını bu surede görüyoruz. Bunların temelinde yatan şey dünyevileşme. Surenin 3 ve 4. ayetleri bize bunu zaten veriyor. Elleziy cemea mâlen ve addedeh, Yahsebü enne malehû ahledeh bu ayetler bütün bu hastalıklı tavırların temelinde dünyevileşmenin yattığını gösteriyor.

Dünyevileşme öyle korkunç bir sapma ki bu sapma Allah resulünün ağzından hubbud dünya ra’sı külli hatıyyeh dünya sevgisi aklınıza gelen tüm hataların, tüm günahların, tüm sapmaların, tüm yabancılaşmaların başıdır buyurur. Aslında efendimizin bu muhteşem tespitlerinin arka planında Kur’an yatar. Mesela Hümeze suresini bir cümlede özetle deseydiniz Allah resulüne Allah’u âlem böyle özetlerdi. Onun için bize nakledilen her sahih hadisin Kur’an dan bir aslı vardır aslında, efendimizin bir tefsiridir bu hadisler. Ya hayatı ya insanı ya Kur’an ı, ama neyi tefsir ediyor olursa olsun mutlaka vahyin verdiği bakış açısıyla, vahyin inşa ettiği zihinle, vahyin inşa ettiği tasavvur ve akılla tefsir ediyordur.

Mal; surede takva dışında ki her şeyi temsil ediyor. Adeta takva karşısında mal sevgisi, tabii ki dünya malının kendisi değil, mal Allah’ın nimeti, mal Allah’ın ihsanı. Kur’an ın hiçbir tarafında servet mücerret olarak yerilmemiştir, kınanmamıştır, mal sahibi olmak kınanmamıştır. Tıpkı Tekasür suresinde olduğu gibi tutku kınanmıştır, mal biriktirme tutkusu. Bu tutkunun insanı nerelere götürdüğü belli onun için tutku ile sarılmak. Tutku tutuklar onun için insanın tutuklanmasını istemiyor rabbimiz,

İnsanın mal tarafından tutuklanması ne demek? Şerefli bir varlık olan insanın kendisinden daha aşağı değerde ki varlıklara köle olması demek. Yani süvarinin ata değil, atın süvariye binmesi demek. Mal çok iyi bir köledir fakat çok berbat bir efendidir, onun için rabbimiz malla insan arasında ki ilişkiyi seliym bir yere oturtur, oturtmamızı ister. Malın efendimiz değil, malın kölemiz olmasını ister. Bütün Kur’an da insan ve servet ilişkisinin özeti budur. Mal insanın efendisi olursa insan malın kölesi ve kulu olursa insan vahşileşir, insan nesneleşir, insan şerefinden olur. Eğer mal insanın kölesi olur insan malın efendisi olursa mal yaratıldığı yerde tutulmuş olur, sırtına binilir, bir Burak gibi insanı götürür, yükseltir. Onun için her şey Allah’ın koyduğu yerde durmalı, Allah’ın yarattığı bir yer var ve her şey yerinde olmalı surenin mesajı bu. Şimdi suremizi tefsire geçebiliriz.

Aslında sözün özü şu; başkalarının hatasını aramak, başkalarını karalamak, çekiştirmek, arkasından olsun önünden olsun. Gıyapta olsun vicahta olsun başkalarının hatasını aramak ve bunun listesini yapmak Allah’tan rol çalmaktır. Evet, Allah’tan rol çalmaktır.

Neden öyle? Çünkü insanın hesabını Allah tutar, insanın hesabını Allah görür, hesap gününün hâkimi Allah’tır. Rabbimizi; başkalarının hatasını arayan, kaş göz eden, onları tahkir eden, onların kusurlarını yüzüne vuran veya arkasından söyleyen bu müstekbir tipi ele alırken bize şunu veriyor. Hepinizin hesabını görecek olan Allah’tır, Allah’tan rol çalmaya kalkmayın. Hesap gününün hâkimi olan rabbinize iman etmek yerine, onun bir gün hesap soracağına iman etmek yerine, hesap gününü inkâr edip, gelip siz dünyada birilerini hesaba çekeceksiniz öyle mi? Aslında zımnen böyle bir layd motif var gibidir tüm ayetlerin arkasından dipten akan bir ıramak bir akıntı gibi akar bu.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Veylün li külli hümezetin lümezeh;

Vay hâline tüm hümeze (arkadan dedikodu yapıp çekiştiren) ve lümeze (kınayıp tahkir eden) güruha! (A.Hulusi)

1 – Veyl bütün «hümeze lümeze» güruhuna. (Elmalı)

Veylün li külli hümezetin lümezeh yazıklar olsun, vay gele şu hümeze lümeze takımına. Hümeze ve lümeze kavram çifti demiştim, iki kutupluluğunu ifade eder Kur’an ın meseni özelliği gereği. Biri gizli biri açık, biri arkadan biri önden çekiştirmeyi ifade eder. lügatlerde ki tüm karşılıklarına baktığımızda vardığımız sonuç bu. Hümeze genellikle bir kişiyi o yokken çekiştirmek, karalamak, ayıplamak, tahkir etmek. Lümeze diye de bir kişiyi yüzüne karşı hatalarını vurmak, ayıplarını vurmak, ayıplarını yüzüne vurmak manasına geldiğini görüyoruz.

            Özünde bizim dilimizde ayıplama, karalama, çekiştirme gıyapta yapılana da gıybet denilir. Aslında etin hükmünü soranlar gıybet ediyorlarsa eğer, insan eti yemenin hükmünü sormalıdırlar. Doğu toplumlarının temel bir hastalığı belki ondan Kur’an bu hastalık üzerinde ciddi biçimde duruyor. Kur’an insanı bedevilikten medeniliğe çağırıyor. Bu anlamda bu kavram çifti bize ahlaki bir zemin oluşturuyor. Birbirinizi ne yüzünüze ne arkanıza çekiştirmeyin, dedikodu yapmayın. Muhasip değilsiniz Allah sizi hesaba çekecek. Siz Allah’tan rol çalmaya kalkmayın.

            İnsan eti yemek, hani Kur’an; …fekerihtümuh. (Hucurat/12) diyordu ya. Kardeş eti yemekten bahsediyor ve arkasından da tiksindiniz değil mi diyordu. Evet, tiksindirici bir şey. Bakıyorum bazen mü’minler işte tavuk şöyle kesilirse hükmü ne olur, kasap eti şöyle keserse hükmü ne olur, içinde emülgatör 428 varsa hükmü ne olur, lesitin şu varsa hükmü ne olur, jelatin varsa hükmü ne olur diye güzel bir hassasiyet sergiliyorlar. Fakat bu hassasiyeti sergileyenlerin çoğuna bakıyorum insan eti yersek ne olur diye hiç sormuyor, düşünmüyor bile.

Kur’an insan eti yemek diyor gıybete, arkadan çekiştirmeye. Bunu söyleyince hemen itiraz şöyle yapılıyor; Ama biz olmayanı söylemedik ki olmuş olanı söyledik. Evet efendim olmuş olan gıybettir. Olmamış olanı söyleyince iftira oluyor, o ayrı bir şey onun hükmü de ayrı, cezası da ayrı. Olmuş olan, var olan ama duyunca hoşuna gitmeyecek olan konuştuğunuz kimsenin duyunca hoşuna gitmeyeceği şeyleri arkasından söylemek gıybet oluyor.

İşte bu manada eğer toplum ondan zarar görecek ise bu zararı telafi etmek için söylenen şey gıybet değildir. Kamuya mal olmuş insanların kamu önünde yaptıkları hataları dile getirmek gıybet değildir. Yine kamuya mal olmuş, topluma mal olmuş insanların gerçekte hakikate uygun olmayan ve başkalarının onu iyi zannetmesi halinde kötülüğü üretmeleri söz konusu olan hususları dile getirmek gıybet değildir.

Eleştiri ile, çirkinliği tarif ile günahı dile getirmekle kötü şeyden sakındırmak için emri bil ma’ruf, nehy-i anil münker yapmak için, iyiliği önerip kötülükten sakındırmak için kötü olanı dile getirmek gıybet cümlesinden değildir elbette. Kötülük zaten kötüdür, kötünün gıybeti değil, kötülüğü sakındırmak maksadı ile, mev’ize maksadıyla, öğüt maksadıyla tarifi ve tasnifi yapılır.

Bunun dışında kalan kişisel, bireysel, insanın onuruna yönelik her türlü gıyapta taarruz gıybettir ve gıybet mü’minin ismetine, insanın ismetine hakarettir. Onun için burada onun da daha ötesinde müşrik muhataplar üzerinden bir ders verildiğine göre gıybet dostların, veya aynı inanca mensup insanların kendi ismetlerine dönük bir ihlal, bir hata. Ama burada asıl insanın insanlığına dönük bir temel problem dile getiriliyor hümeze, lümeze ile.

Bu temel problemin arka planında yatan şey çok daha derin. Burada ilk muhatap olan müşriklerin mü’minlere, mü’minlerin yüzüne veya arkasından yaptıkları alay, küçümseme ve tahkir dile getiriliyor.

Malumunuz Mekke de mü’minlere yönelik saldırı 4 aşamalı olarak gerçekleşmişti. Yani Mekke müşrik ortamının imanın erlerine karşı 4 aşamalı bir planı vardı ve bunu yürüttüler.

1 – Gelen vahyi, hakikati suskunlukla karşılamak, olmamış gibi görmek, görmezden gelmek, unutuluşa mahkûm etmek.

2 – Alay, hakaret, tahkir. İşte burada ikinci aşamayı gösteriyor. Bu sure 2. aşamanın yürürlüğe girdiği, müşriklerin imana karşı mücadelesinde 2. aşamayı yürürlüğe koydukları bir zaman diliminde inmiş bir sure. Tahkir, alay, hakaret, küçümseme işte bu.

3 – İftira.

4 – Fiili eziyet, eza, cefa ve hatta öldürme idi. İşte bu 2. aşamayı gösteren bir sure.

Veylün li külli hümezetin lümezeh önden ya da arkadan, açıktan ya da gizli olarak çekiştiren, tahkir eden alay edenlerin topuna birden veyl olsun, yazıklar olsun.

[Ek bilgi; GIYBET TÜRLERİ

1 – Alenî sade gıybet: Sevgili Peygamber (a.s.m.) gıybeti “Birinizin, kardeşini hoşlanmayacağı şeyle anmasıdır!” şeklinde tanımlamış; (1) “Din kardeşinin yüzüne karşı söylemediğin şeyi ardından söylemen gıybettir” (2) demiştir. Bir kişinin gıyabında ondan hoşlanmayacağı şekilde, hakkında doğru olan bir şeyi söylemek, alenî gıybetin ta kendisidir. Eğer hakkında konuştuğunuz kişi huzurda olsaydı, cümlelerinizi, hatta o andaki duruşunuzu değiştirme ihtiyacı duyar mıydınız? Eğer öyleyse- doğruları söylemeniz şartıyla- yaptığınızın adı gıybettir ve bu, gıybetin en sade formudur.

2 – İftiralı gıybet: Peygamber (a.s.m.) devam eder: “Eğer söylediğin onda varsa gıybetini yapmış oldun; eğer yoksa bir de iftirada bulundun.” (3) İftira, kusurların en çirkinidir. Eğer gıybet ederken kullandığımız bilgi bizzat kendi gözlemimize ait değilse, başkasından duymuşsak, dilden dile kesinlikle değişime uğramıştır ve tam olarak doğru değildir.

3 – Gizli gıybet: Çoğu zaman yaptığımız, kalbimizden geçirmek, yani zannetmek suretiyle gıybete girmektir. Gıybetin ne kadar kötü olduğunun vurgulandığı âyette, Kur’ân şöyle der: “Ey iman edenler, zandan çok kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın.”(4) Bütün zanlar ve tahminler değil; ama kimi zanlar, gıybet hâlini almaktan kendini kurtaramaz. Hazret-i Gazalî, bunu ‘kalp ile gıybet’ şeklinde tanımlamış; ‘bir kimsenin ayıbını insanın kendi kendine söylemesini’ bile reddetmiş; kalp ile gıybeti, ‘gözü ile kötü birşeyi görmeden, kulağı ile duymadan, bir kimseye suizanda bulunmak’ şeklinde tarif etmiştir.

Peygamber (a.s.m.) der ki, “Bir kimse kardeşini bir kusur ile ayıplarsa, o kimse ölmeden o kusuru işler.” Başkalarının hoşlanmadığımız özelliklerinin hangi şartlardan kaynaklandığını nereden biliyoruz? Kimlerin hangi zorluklar yoluyla kaderleri tarafından eğitildiklerini bilmeksizin, kimi kusurlu gözüken yönlerinin gizli bile olsa gıybetini yapmaya ne hakkımız var!

4 – Münafıkâne/ikiyüzlü gıybet: Gıybetin en utanç verici biçimidir ki, İmam Gazalî buna ‘münafıkâne gıybet’ demiştir. Gıybeti yapan şöyle der: “Allah affetsin, o da bizim gibi bazen karıştırıyor,” “İnşaallah düzelir, daha iyi olur.” Bu gibi sözlerle görünürde hakkında konuştuğu kişiyi sevdiğini, iyiliğini dilediğini demeye çalışmakta; ama gizliden gizliye de o kişinin bozulmuş olduğunu, yanlışlar yaptığını ima etmektedir.
Dinleyenin ikiyüzlülüğü de şu şekildedir: “Boş ver gitsin, gıybet oluyor.” Bunlara benzer sözleri söylerken, aslında gıybeti gerçekten engellemek istemiyor; görünürde aksini savunsa da, içten içe o kişi hakkında gıybet yapılmasından hoşlanıyor.

5 – Söz taşımalı gıybet: İnsanların sözlerini muhataplarına ara bozmaya yol açacak şekilde taşımak biçimindeki gıybettir. Şöyle der Peygamber(a.s.m.): “(Arabozucu) söz taşıyan cennete giremeyecektir.” (8) Kur’ân bizi uyarır: “Ey inananlar, eğer bir fasık size bir haber getirirse onu araştırın. Yoksa bilmeyerek bir kavme sataşırsınız da yaptığınıza pişman olursunuz.” (9)

Hasan-ı Basrî şöyle der: “Başkalarının sözünü sana ileten, getiren, muhakkak senin sözünü de başkalarına iletir. Zira onun yaptığı hem gıybet, hem zulüm ve hıyanet, hem de aldatma ve haset, hem nifak, fitne ve hiledir.” Elbette başkalarının sözlerini nakletme hakkımız var. Ama, “Sevgili arkadaşım veya aziz hocam şöyle demişti…” gibi bir dostluk ifadesiyle başlayacak isim zikrini, ancak sözün sahibinin güzel ve duyduğunda hoşuna gidecek olumlu sözleri takip edebilir. Yoksa, “Adam senin -veya filancanın- hakkında dedi ki…” şeklinde başlayıp, sözün sahibini üzecek bir cümle söyleyen, kendisini felaketler arasından felaket beğenmeye hazırlansın.

6 – Kitlesel gıybet: Yukarıda ayrımlaştırılan gıybet türleri tek tek bireyler hakkında olabileceği gibi kitleler ve insan toplulukları hakkında da olabilir. Bir topluluk hakkında gıybette bulunanın kurtulabilmesi için o topluluğun tümünden affedilme dilemesi gerekir. Kitlesel gıybet, bir insanın irtikap edebileceği, altından kalkılması en zor, en acınası, en dehşetli gıybettir. Yukarda geçen âyetin “. Yoksa bilmeyerek bir kavme sataşırsınız…”(11) şeklindeki bölümü, ‘bir kavme sataşma’ terimiyle suçun kitlesellik tehlikesine vurgu yapmaktadır.

7 – Paylaşımlı/ortaklaşa gıybet: Gıybeti yapan, sadece onu söyleyen veya ima eden değil, aynı zamanda rıza ile dinleyendir veya yapmasa da yapılmasından hoşlanandır. Cinayeti izlerken gücü yettiğince karşı koymayan da katil sayıldığı gibi, yanında gıybet yapıldığı halde müdahale etmeyen de tam olarak o gıybetin ortağı olacaktır. Gıybet bu yönüyle -gizli biçimi hariç- ancak birden fazla kişinin ortaklaşa irtikap edebileceği fuhuş gibidir.

Sevgili Peygamberin(a.s.m.) “Kim ki yanında Müslüman kardeşinin gıybeti yapıldığı halde, gücü yeterken kardeşine yardım etmezse, Allah onu dünya ve ahirette zelil kılar” (12) şeklindeki sözü, gıybeti dinleyenin sorumluluğuna işaret eder. Hatta bu hadis, gıybeti yapandan çok, yanında gıybet yapıldığı halde derhal müdahale edip kardeşinin onurunu korumayanı tehdit ediyor.

GIYBETTEN NASIL KORUNURUZ? İşte çözümler:

1 – Gıybet yapmamak…

2 – Övünmemek ve başkalarını küçümsememek…

3 – Kıskanmamak/kıskandırmamak…

4 – İkiyüzlü olmamak…

5 – Kendini temize çıkarmamak…

6 – Eğlence için aşağılamamak…

7 – Üzüntü veya öfkeye teslim olmamak…

8 – Alışkanlığa direnmek…

9 – Gıybet salgınına karşı korunmak…

10 – Failleri gizlemek…

Sonuç: Görüyoruz ki gıybet konusunda hepimiz kendimizi eğitmeliyiz. Gıybetten korunmayı bize ancak biz öğretebiliriz. Bu bir yetenektir, bir kişiliktir, bir alışkanlıktır. Okumakla öğrenmiş olmayız, uygulayarak alışkanlık ve tutum hâline getirebildiğimiz ölçüde başarılı oluruz. Sadece empati yapalım; kendimizi gıyabında konuştuğumuz insanların yerlerine koyalım. Ya onların geçmişini aynen yaşamış olsaydık, acaba onlardan farklı mı davranacaktık? İnsanların hata yapabileceklerini ve her hatanın eleştiriyi hak etmeyebileceğini göreceğiz. Başkalarını ayaklarımız altına aldığımız sürece, başımızı ayakların altından kurtaramayacağımızı unutmayacağız. (Muhammet Bozdağ)]

2-) Elleziy cemea mâlen ve addedeh;

O ki, varlık topladı ve onu tekrar tekrar saydı (her gün banka hesabına bakıp ne kadar param varmış, kontrol etti. A.H.)! (A.Hulusi)

2 – Ona ki bir mal toplamış ve onu saymaktadır. (Elmalı)

Elleziy cemea mâlen ve addedeh o tip, bu bir tip burada tipolojiler gündemde isimler değil. İsim şu veya bu olabilir. Zaten Kur’an isimlerden bahsetmez. Kur’an kötülerden sadece ve sadece Ebu Leheb’in, iyilerden de Zeyd’in ismini verir Allah resulü dışında yaşayanlardan. Bunun dışında Kur’an ın inanmayan ya da inanan muhataplarından başka birinin ismini Kur’an da göremezsiniz. Neden? Kur’an tipolojiyi verir. Çünkü o tip hayatın her alanında her zaman ve zeminde bulunabilir. Kendi çağınızda bulabilirsiniz o tipi. İster kötü, ister iyi tip olsun o tipi bulabilirsiniz ve işte bu ayet bu tipi çiziyor dersiniz.

Kur’an ın çağlar zamanlar ve zeminler üstü hitabının mesajının da amacı budur zaten yoksa zamanın herhangi bir döneminde yaşayıp ölüp gitmiş, tarihte kalmış bir tipten bahsetmez Kur’an. Kur’an ın bahsettiği iyi ve kötü her tipoloji her zaman ve zeminde karşımıza çıkacak bir tiptir. Tıpkı burada ki tip gibi.

İşte o tip Elleziy cemea mâlen ve addedeh malı biriktirdi ve saydı. Burada tipin özelliğinden söz ediyor. Malı biriktiren ve sayan bir tip.

3-) Yahsebü enne malehû ahledeh;

Sanır ki varlığı, onu ebedî dünyada yaşatacak hâlde! (A.Hulusi)

3 – Malı kendisini muhalled kılmış sanır. (Elmalı)

Yahsebü enne malehû ahledeh düşündü ki o, hesap etti ki malı kendisini ölümsüzleştirir, ebedileştirir. Malı biriktiren ve sayan bu tip malının kendi,sini ölümsüzleştireceğini zannetti. İki ayeti birden tercüme edersek daha iyi anlaşılır.

Evet ve addedeh diyor sayan. Aslında burada yığan, mecazen o manayı veriyor malı biriktiren, yığan. Tekasür suresini hatırlatıyor. Elhakümüt tekâsür, Hattâ zürtümülmekabir. (Takâsür/1-2) çoğalma tutkusu sizi öyle oyaladı, öyle oyaladı ki ta kabre girinceye kadar, ölünceye kadar. yani çoğalma tutkusuyla oyalana oyalana ölüp gittiniz. Bu tutku sizi öyle bir sardı ve tutukladı ki yüreğinizi işlemez hale getirdi. Mal sizin köleniz olacağı yerde siz malın kölesi oldunuz, mal sizin efendiniz oldu. Allah onu sizin emrinize vermişti fakat siz onun emrine girdiniz.

Orada ifade edilen hakikat aslında burada farklı bir boyutuyla dile geliyor. Yahsebü enne malehû ahledeh Ahledeh; ölümsüzlük, zannetti ki malı kendisini ölümsüzleştirir. Mal ölümsüzleştirir mi? Servet ölümsüzleştirir mi? makam, mevki, para, pul insanı ölümsüzleştirir mi? Öyle olsaydı malı çok olanlar ölmezlerdi, bir biçimde yaşamanın yolunu bulurlardı, ölüme karşı tedbir alırlardı ve ölümsüzleşirlerdi. Öyle olsaydı kendisini ölümün elinden satın alacak kadar serveti olanlar ölüme o bedeli öderler ve kendilerini satın alırlardı. Ama görüyoruz ki hiçte öyle değil, ölüm karşısında yoksul ve zengin yok. Ölüm karşısında yüksek ve alçak yok, ölüm karşısında sınıf yok, ölüm geldi mi hepsini buluyor. Ölüm geldiği zaman hiç kimse kaçamıyor.

Evet, tıpkı ayetin buyurduğu gibi; Eyne ma tekûnu yüdrikkümül mevt.. nerede olursanız olun ölüm gelir sizi bulur. velev küntüm fiy burucin müşeyyedeh. (Nisa/78) isterseniz sağlam kulelerde, sağlam kalelerde olun ölümden kaçamazsınız. Onun için varsılın varlığı ölümden kendisini satın alamıyor. Ölümün elinden kurtaramıyor.

İşte burada insanın ebedileşme tutkusuna bir atıf var. Biz bu tutkuyu şeytanın Âdem’i ve Havva’yı insanoğlunun sembol atasını aldattığı ve aldatırken kullandığı argümandan yola çıkarak hatırlıyoruz. Ne diyordu? en teküna melekeyni ev teküna minel halidiyn. (‘araf/20) iki melek olmak istemez misiniz ya da ebedileşmek, sonsuzca yaşamak dünyada istemez misiniz? O zaman Allah’ın yasakladığı bu ağaçtan yiyin. Yani Allah’ın yasağını çiğneyin.

Niye? Ebedileşin. Demek ki insanoğlu ezeli olarak şeytanın tuzağına hep ebedileşme problemi, ebedileşme arzusu yüzünden düşüyor. Oysa rabbimiz de insana ebedi yaşayacağı bir dünya gösteriyor ama o bu dünya değil, öte dünya. O bu âlem değil öte alem ve o alemde ebedi mutluluğun yolunu da gösteriyor. Onun için bu dünyada ebedileşmeye çalışmak insanın kendi kendisine söyleyeceği en tumturaklı yalandır. Olmayacak bir duaya âmin demektir.

Ne buyuruyordu Kur’an; Senden önce hiç kimseye bu dünyada ebedilik vermedik, evet Ve ma ce’alna li beşerin min kablikel huld. (Enbiya/34) senden önce biz hiç kimseye ebedilik vermedik, yani sana da vermeyeceğiz diyor Allah resulüne doğrudan, yekten. Dolayısıyla insanoğlunun dünyada ebedileşme, dünyaya kazık çakma, kazık kakma merakı, tutkusu haddi zatında tek dünyalılığın bir göstergesi, tek dünyalılar yapar bu hatayı, iki dünyalılar yapmaz. Tek dünyalılar neden böyle isterler, çünkü tek dünyaları var ve o da ellerinden gidince ellerinde hiçbir şey kalmayacak. İki dünyalının böyle bir talebi olmaz. Hatta bırakın bu talebi iki dünyalı vakti geldiğinde bir an evvel gidip yerine yerleşmek ister. Onun için güzel yaşamış, iman ile yaşamış mü’minlerin ahir ömürlerinde artık ahireti özledim cümlesini işitirsiniz. Tek dünyalı bunu söyleyemez mümkin değil, servet yığsan bunu söyletemezsin. Ahireti iki dünyalı mü’minler özler.

Efendimizin son sözü o değil miydi İlel rafi’kıl alâ evet Allah’ın katında ki yüce dostların yanına, yüce dostlar katına. Dolayısıyla eğer yüce dostlarını özlemişse insan yüce dostların yanına gitmeyi de özler. Onun için iki dünyalı ve tek dünyalı arasında ki farkı görüyoruz.

Servet demek ki insanın efendisi olursa insan servetinin yanında kalmak istiyor. Yani köle efendisinden ayrılmak istemiyor. Gönüllü tutukluluk, ama insan servetinin efendisi olursa sırtına biniyor ve ahirete bir burak üstünde gider gibi gidiyor yüceliyor. Onun için burada malın nasıl insanı tutukladığı, nasıl insanı köleleştirdiği dile getiriliyor. İnsanı köleleştirince mal tek dünyalı yapıyor.

4-) Kellâ, leyünbezenne fiyl hutameti;

Hayır, (iş sandığı gibi değil)! Yemin olsun ki o, Hutame’ye (insanı darmadağın edip göçertene) atılacaktır. (A.Hulusi)

4 – Hayır celâlim hakkı için atılacaktır o (tamuya) hutameye. (Elmalı)

Kellâ yo..! asla böyle yapmayın, bu doğru değil bu kendi kendinize kıymak olur. leyünbezenne fiyl hutame and olsun ki yemin olsun ki bu tipleri hutameye atılacaklar, hutameye sokulacaklar.

5-) Ve mâ edrake mel hutameh;

Hutame’yi sana bildiren nedir? (A.Hulusi)

5 – Ve bildin mi hutame ne? (Elmalı)

Ve mâ edrake mel hutameh kırıp geçiren bir ateş diye çevirebiliriz hutameyi, kırıp geçiren. Yani hücresine kadar yok eden bir ateş. Hiçbir şey bırakmayan, hani dünyada ki ateşler kül bırakır ya, oradaki adeta hiçbir şey bırakmayacak. Veyahut ta şöyle diyebiliriz. Öyle bir ateş ki dünyada ki ateşler yakarlar, yakma bittikten sonra yani en iç dereceye 1. dereceden yanık olduğunda veya 3. dereceden mi diyorlar (Evet 3. derece olacak) en derin yanık, artık acı duymaz. Çünkü hücreler yanmıştır. İnsanın beynine acıyı iletecek deri hücreleri yandığı için artık, ama burada değil, yangın ne kadar derine işlerse acı da o kadar büyüyecek, işte böyle bir acı.

Ama ben hutameyi çevirmiyorum çünkü Ve mâ edrake mel hutameh hutamenin ne olduğunu sen nereden bileceksin, sana ne bildirdi. Kur’an da nerede edrake geldi mazi biçiminde geldi, onun cevabı gelmiştir der otoritelerimiz. Ama nerede muzari geldi, yudrike geldi onun cevabı verilmemiştir der. Gerçekten de bu istikrai okumanın doğru olduğunu görüyoruz. Ve mâ edrake mel hutameh hutamenin ne olduğunu sen dirayetle bilemezsin, Allah rivayet etsin de oradan öğren.

6-) Narullahil mûkadeh;

(O Hutame, fıtratından gelen bir şekilde bilincinde açığa çıkan) Allâh’ın tutuşturulmuş Nârı’dır! (A.Hulusi)

6 – Allahın tutuşturulmuş ateşi. (Elmalı)

Narullahil mûkadeh o Allah’ın tutuşturduğu bir ateştir. Narullahil mûkadeh Allah tarafından tutuşturulmuş bir ateş. Allah’ın ateşi elbette ki insanın ateşine benzemez. Neden böyle diye soracağız tabii ki. Ama önce şu cevabı bir okuyalım.

7-) Elletiy tettali’u alel ef’ideh;

O ki çıkar (kaplayıp örter) FUADlar (Esmâ mânâ özelliklerini şuura yansıtıcılar) üzerine. (A.Hulusi)

7 – Ki çıkar gönüller üstüne. (Elmalı)

Elletiy tettali’u alel ef’ideh öyle bir ateş ki o yüreklerin üzerinde yanar. O duyguların ya üstünde yanar. Tabir caizse insanı yüreğinden tutuşturan bir ateş, insanı ta ciğerinden yakan bir ateş manasına geliyor. Yüreğin cehennem kesilmesi desek olur mu? Olur.

Evet, neden bu kadar keskin değerli dostlar. Neden? Sualimizin cevabı suremizin içinde. Rabbimiz her şey senin için seni ise benim içinsin demiş insana. Malı senin için yarattım, yeri göğü senin için yarattım, mülkü senin için yarattım, yeryüzünü senin için donattım, ama seni kendim için yarattım. Allah kendisi için yaratmışken insanı. İnsan efendisi olacak, düşünün efendisi olduğu yerde malın eğer kulu kölesi oluyorsa işte bu felakettir. Bu öncelikle Allah’a ihanettir, Allah’ın hakkına ihanettir, Allah’ın hakkına ihanetin cezası yüreğin cehennem kesilmesidir. Hadise budur.

Bakınız çok ilginç bir şey geldi aklıma, beşeri aşktan ilahi aşka geçmek daha kolaydır. Neden? İnsan eşrefi mahlûkattır, mahlûkatın şereflisi. Allah ise eşrefi mevcudattır, mevcudatın en şereflisi varlığın. Mahlûkatın şereflisinden mevcudatın şereflisine geçmek kolay. En azından insan geriye dönmemiştir. Allah’a da dönmemişse olduğu yerde kalmıştır. Ama insanın mala yönelmesi Allah’a dönüşünün tam tersidir, yani geriye gitmektir. İnsan göğsünü mala dönerse, dünyaya dönerse, servete dönerse, sırtı Allah’a gelir. Onun için rabbimiz mala yönelişi bu kadar sert bir biçimde cezalandırıyor. İşte bunu düşündüğümüzde daha kolay anlıyoruz.

Ef’ideh; Fuad, duygusal yeteneklerin tümünü birden ifade eder. Özellikle çoğul geldiği yerlerde. Tekili fuad dır. Yalnız manevi duygular için kullanılır Kur’an da. Kalp bazen maddi bazen manevi, ama bu yalnız manevi, bütün bir iç dünyayı ifade eder. Aslında fe’d; ateşte kızartmak, ateşli hastalık, kalbin yanması manasına gelir. ..nüsebbitü Bihi fuadek.. (Hud/120) diyordu ya, peygamber kıssalarını biz vahyi kalbinde tespit edelim, sabit kılalım diye anlattık buyuran ayeti hatırlayalım.

Dolayısıyla burada fuad; Elletiy tettali’u alel ef’ideh iç dünyanın tamamını kaplayan bir ateş olduğunu anlıyoruz hutamenin.

8- ) İnneha aleyhim mu’sadeh;

Muhakkak ki o (Hutame) onların üzerine kapatılıp kilitlenmiştir (içinde ebedî mahpusturlar). (A.Hulusi)

8 – O kapatılacaktır onlar üstüne. (Elmalı)

İnneha aleyhim mu’sadeh o ateş, o hutame; o tiplerin üzerine güdümlenecektir. Mu’sede, el İ’sa; güdümlenme, kilitlenme manasına gelir. Yani tam da üzerlerine güdümlenecek, kaçıp kurtulamayacaklar. Neden? Çünkü aslında ateş dışardan gelmeyecek, ateş içlerinde olacak, cehennemini yüreğinde taşıyacak. Neden? Çünkü Allah onu kendine kul olsun diye yarattı, o gitti kendisi için yaratılmış olanın kulu oldu, malın kulu oldu, servetin kulu oldu. Rabbimizin çok gücüne gidiyor. İnsan gibi şerefli bir varlığın servetin kulu olması.

9-) Fiy ‘amedin mümeddedeh;

Uzatılmış direkler içinde. (A.Hulusi)

            9 – Uzatılmış sütunlarda. (Elmalı)

Fiy ‘amedin mümeddedeh Evet, orada ebediyen kalacak, öyle yuvarlakça çevirelim. Yani o ateş mi yüreğinde kalacak, insan yüreği mi ateşte kalacak diye sormaya gerek yok. Aslında ateş içinde olacak ve o ateş orada ebediyen kalacak.

Rabbim sizi ve bizi bu duruma düşmekten muhafaza buyursun, bizim emrimize verdiği servetin, malın emrine girmekten, bizim çok iyi kölemiz olsun diye yaratılmış olan bu şeylerin kölesi olmaktan bizi muhafaza etsin. Amin diyor yeni suremize geçiyoruz.

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


İslamoğlu Tef. Ders. FİL SURESİ (01-05) (197-B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Fiyl suresi 105. sure. Mekki bir sure, zaten üslubundan da, muhtevasından da açıkça anlaşılıyor. Kâfirun suresinden sonraya yerleştirmiş elimizdeki tertip sahipleri onu. Yani peygamberliğin 2. yılına koyabiliriz.

Konusu fil olayı. Aslında fil olayı üzerinden tüm zamanlar ve zeminlerde geçerli olan bir hakikati anlatmak. Nedir o? Ahlaksız gücün ibretlik akıbeti. Ahlaksız güç dedim dikkat buyurun, gücün de ahlakı olur, iktidarın da ahlakı olur. Gücün ahlakını alınca geriye zulüm kalır, geriye güç kalır ahlaksız güç. Güç sahibi olmak felaket değil, belki ahlak güçle birleşince saadettir. Ama gücün ahlakını alınca ahlaksız güç sahibi olmak felakettir. Hem buna sahip olan için, hem de onun sahip oldukları için. Böyle bir güç tarafından yönetilmekte felakettir. Güçlüyüm haklıyım. Niye haklısın? Çünkü güçlüyüm diyen her gücün akıbetini bu surede görüyoruz fil suretinde. Hayır, güçlülük insanı haklı kılmaz ama haklılık güçlü kılabilir, Kur’an ın verdiği cevap bu.

Fil; surede büyüklük tutkusunu sembolize eder. Hayvanların en irisidir en büyüğüdür ya hacımca, büyüklük tutkusunu. Aslında en irisidir ama canlılar dünyasının küçük bir canlısı olan, kendisinden kat kat hacımca küçük kiloca az olan insan tarafından bir fil sürüsü yönlendirilir. Bir tek insan 1.000 fili yönetir, götürür ama bin fil bir insanı yönetemez, götüremez. Orada aslında büyüklük tutkusunun insanı nasıl insanlıktan çıkarıp hayvanlığa o derekeye düşürdüğünün de zımni bire ifadesi var. Zaten surenin fil ordusu ibaresinin neye tekabül ettiğini açıklarken buna da değineceğim.

[Ek bilgi; Kuşlara ve vahşi hayvanlara ilham etmekle insana ilham etmek birbirine yakın mahiyettedir. Çünkü söz konusu varlıkların nefisleri yalındır. Ayrıca, yüce Allah’ın kendilerine verdiği özellikler itibariyle taşların bir varlık üzerinde etkili olmaları da görülmemiş, garip, akıl almaz bir şey değildir. Bir kimse kudret âlemine muttali olur, gözlerinin önünden hikmet perdesi açılırsa, buna benzer birçok şey görecektir. (İbn. Arabi-Te’vilat)]

Her hesabın üstünde bir hesap vardır fil suresi bize bunu söyler. Her hesabın üstünde Allah’ın hesabı vardır. Yer yüzünde büyük güçler her zaman olmuştur. Ama büyük güçlerin hesap edemediği kendilerinden daha büyük bir gücün olduğudur, işte bunu hesap etmezler. Bunu hesap edemediklerinde sahte tanrılığa kalkışırlar fakat sonunda helak olup giderler.

Bakın insanlık tarihine Nemrut’un kurduğu o imparatorluk nerde. İbrahim’i ateşe atan Nemrut’u. Nerede o imparatorluk. Firavunların kurdukları imparatorluklar nerede. Musa’ya yer yüzünü dar getireceklerdi, Musa’nın adı göndere çekilmiş ama onlar neredeler. Hani kurdukları o görkemli krallıklar nerede.

Evet, Roma nerde, İskender nerde, İskender’in devleti nerde. Pers imparatorluğu nerde, kisraların o büyük dağları ben yarattım küçükler babamdan kaldı havasıyla talan ettikleri dünya nerde ve o güç gösterisi nerde, Bizans nerde, bütün bunlar nerde. İşte bakın etrafınıza 5 – 6 – 7 – 8 metre surlar, bu surları yapan insanlar acaba ne düşünüyorlardı. Titanik’i yapan usta gibi düşünüyordu; Bunu tanrı bile batıramaz haşa diyordu herhalde. Hayır, nerdeler şimdi? Dolayısıyla bize bu soruyu sorduruyor aslında fil suresi.

Tarihi bir arka plan var surenin dayandığı. Bizans ve Pers rekabeti vahyin indiği yüzyılda, hatta bir önceki y.y. da, yani miladi 6. y.y. da kızışmıştır, zirvesine çıkmıştır. Yemen üzerinden bölgeyi nüfuz altına alma yarışına girişirler Bizans ve Pers imparatorlukları. Dönemin iki süper gücüdür bunlar. Biri Hıristiyanlığa, diğeri ise zerdüştizme dayamıştır arkasını. 6. y.y. rekabetin zirvesini ifade eder.

Mekke bu rekabette bir ara istasyondur. Yani Mekke’nin içinde bulunduğu bölge ne İran’a ne Bizans’a bağlıdır fakat yine de bu bağımsız bölge üzerinde mücavir devletler, komşu devletler hakimiyet kurma rüyası görmektedirler, tam hakimiyet de kuramamaktadırlar. Bu rekabet Mekke’de ki tüccar topluluklarına da yansır. Mekke baharat yolu üzerinde en verimli ticaret şehirlerinden biridir. Kabe’nin hürmetine, içinde ne hayvancılığa, ne ziraata elverişli herhangi bir unsur bulunmamasına rağmen, simsiyah lav kayalıklarından oluşmasına rağmen Mekke’nin ehli bir eli yağda, bir eli balda bölgenin en müreffeh şehrinde yaşamaktadırlar ticaret sayesinde. Bu ticaret kuzeyle güney arasında yapılmakta. Okyanusla Akdeniz arasında yapılmaktadır.

İşte Mekke bu konumu dolayısıyla iştah kabartmaktadır, fakat her tarafa uzaklığından dolayı Mekke üzerinde herhangi bir süper güç nüfuz kuramamaktadır. Mekke’nin içinde bu nüfuz yarışı, bu rekabet şöyle karşılığını bulur. Mutayyebun ve haliyf diye ikiye ayrılır Mekke’li kodamanlar, tüccarlar. Mutayyebun yani güzel kokulular, güzel kokulu bir kaba daldırıp ta ellerini sözleşmelerini böyle imzalamalarından dolayı bu ismi almışlardır. Haliyf te işte birbirleriyle hıyf ettikleri için, yani anlaşma yaptıkları için bu ismi almışlardır. Bunlardan biri Bizans’ı, öbürü ise kisra’yı yani iki süper güçten birini desteklemişlerdir. Yani iki süper gücün ikisin de temsilcisi Mekke’de bulunmaktadır.

Ve Allah resulünün doğumundan yaklaşık 50 gün önce olan bu fil hadisesinin öncesinde de, yani 570 lere doğru bu rekabet kızışır ve İran nüfuzu bölgede hakim unsur olur ve Habeşistan üzerinden Yemen’i ele geçiren ve bir ordu darbesiyle orduyu ele geçiren Ebrehe isimli Habeşistan’a, dolayısıyla Habeşistan’ın da bağlı olduğu Bizan’sa bağlı olan Ebrehe isimli bir komutan Mekke’nin elinden ticari üstünlüğü alıp san’a ya vermek istemekte ve San’a yı bölgenin ticaret merkezi haline getirmek istemektedir. Bunun için bir kilise yapar, kaynaklarımızda kulleys diye anılan, aslında kaliys, kulleys, nasıl okunduğu konusunda ihtilaf var, aslında kilise nin bozulmuş şekli gibi geliyor. Hatta Ebrehe ismi de İbrahim isminin Habeş’çe söylenişi gibi geliyor. Yani Allahu alem öyledir.

İşte bu zat, bu komutan Mekke’den ticaret merkezini San’a ya kaydırmak için San’a ya bir büyük kilise, katedral inşa ettirir. Mekke’liler ve Mekke’nin civarında ki insanlar bu teşebbüsü hoş karşılamazlar, hatta iki kişi gizlice anlaşarak giderler sabotaj düzenlerler ve kirletirler o kiliseyi bir gece. Bunu gören Ebrehe haddini bildirmek için zaten bahaneye bakmaktadır. Fillerden oluşan ve fillerin de içinde bulunduğu büyük bir ordu hazırlar ve Yemen’den Mekke’ye doğru yola çıkar.

İşte 570 lere doğru gerçekleşen bu olay üzerinde bu sure iner. Ki ticaret Mekke’nin aslında can damarıdır ve bu can damarını kesmeyi amaçlamaktadır Ebrehe. Sabotajı bahane ederek Kâbe’yi yıkmaya yürüdüğünde şöyle bir olay nakleder kaynaklarımız Ebrehe ile AbdülMuttalip arasında. Mekke’nin reislerinden biri veya 1. reisidir AbdülMuttalip. 200 devesi kırda otlamakta iken Ebrehe’nin adamları deve sürüsünü toplayıp ordugâha getiriler. AbdülMuttalip bunu haber alınca develerini istemek için Ebrehe’nin çadırına gider ve aralarında şu mükaleme geçer;

- Ben develerimi almaya geldim.

- Sen kimsin?

- Ben Mekke’nin reisiyim.

- Mekke’nin reisi bizden Kâbe’yi yıkmama ricasında bulunacağına develerinin peşine mi düşüyor. Diye tarizde bulunur, hatta alaya alınca Ebrehe, Abdül Mttalip’in verdiği cevap dillere destandır.

- Kâbe’nin rabbi var, rabbi Kâbe’yi korur, sen benim develerimi ver.

Gerçekten de Rab Kâbe’yi koruyacaktır ve sonuç Allah’a karşı güç gösterisinde bulunanlar yenilmiş ekine döneceklerdir. ke’asfin me’kûl (5) yenilmiş ekine döneceklerdir.

Müşrikler bu olay üzerine kendilerine ehlûllah lâkabını takarlar, yani Allah’ın ev halkı payesini verirler. Kâbe’nin ekmeğini yerler fakat Kâbe’nin rabbine küfrederler.

İşte bu sure bu küfrü dile getirerek; Kâbe’nin ekmeğini yiyorsunuz ey Mekke’liler, Allah sizi Ebrehe’nin elinden aldı fakat siz böyle mi teşekkür ediyorsunuz Allah’a, Kâbe’nin rabbine dercesine işte bu sure bu mesajı verir. Şimdi surenin tefsirine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke Bi ashâbil fiyl;

Görmedin mi Rabbin nasıl yaptı, ashab-ı fil’e? (A.Hulusi)

1 – Görmedin mi? Nasıl etti Rabbin ashabı fîle? (Elmalı)

Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke Bi ashâbil fiyl fil ordusuna rabbinin ne yaptığını görmedin mi, baksana bir fil ordusuna rabbin nasıl muamele etti.

Fil ordusu ilginçtir, ashabul fiyl. Burada bir nükte var gibi. Ordu file nispet ediliyor. Ordunun file nispet edilmesi, hayvan sizden daha akıllıydı, hayvan Ebrehe den, askerlerden daha akılıydı gibi bir nükte içeriyor dilsel olarak, belagat olarak. Yani fili komutan seçen ordu. Filden komutanı olanların başına gelecekte budur dercesine.

Ama fil Mekke’nin üzerine onca ısrara rağmen yürümedi. Filin bakıcısı ne kadar ısrar ettiyse hayvanı Mekke tarafına döndüremedi. Baş fil mahmud diyorlar. Belki mamutta oradan geliyor olabilir. İşte bu fili razı edemediler Mekke üzerine yürümeye. Hayvan sizden akıllıydı manasına veya nüktesini içeren bu ibare aslında gerçekten de hayvanın onlardan akıllı olduğunu gösteriyor. Onlar bilemediler ama hayvan Allah’ın beytini yıkmak için bir adım atmamıştı.

[Ek bilgi; EBREHE’NİN FİL İLE KÂBEYE SALDIRDIĞININ VE HELAK OLDUĞUNUN HİKAYESİ.

Rivayet edenler der ki; bu Ebrehe’nin fil ile Mekke’yi yıkmaya varması şundan ötürüydü;

Necaşi Ebrehe’den memnun kalınca Yemen ilinde onu padişahlıkta bıraktı. Ebrehe bu habere çok sevindi, yoksullara sadaka dağıttı, ihsanlarda bulundu, kurbanlar kesti. Her şehirde kiliseler yaptırdı. Kendisi San’a şehrinde Necaşi adına bir kilise kurdu ki o diyarda ondan büyük bir bina yapılmamıştı. Sayısız mallar altınla o kilisenin süslenmesine harcandı. Öyle bir bina yapılmıştı ki görenler şaşkına dönerlerdi, insanoğlunun eli ile yapılmamış sanırlardı. Bu kilisenin yapılması tam dört yıl sürdü, bina tamamlanınca o kilisenin adını Kaliç koydular. Bu kilisenin ünü bütün dünyada duyuldu……

Araplar da bir kişiyi Yemen’e o kiliseyi görmesi için Ebrehe’nin yanına yolladılar. O kişi kiliseyi görmüş, seyre başlamıştı. Yemenliler onu görüp Hıristiyan olmadığını anlayarak; “ Sen ne kişisin Burada işin ne) dediler. O Mekke’li de; “BenArap taifesindenim, oraya Yemen meliki’nin bir kilise yaptırmış olduğu haberi geldi. Onu göreyim hem de Arapları hac etmek için buraya getireyim diye geldim. Dedi.

Bu haberi Ebrehe’ye bildirdiler. Ebrehe de; “ onu kiliseye alın her yerini ona gösterin, ona engel olmayın” dedi.

Arap vakta ki kilsienin içine girdi, orada bir şeyi gördü ki onu bütün ömründe görmemişti. Öyle lâtif resimler nakşolunmuş, öyle cevherle süslenmiş, hele o altın salipler ki kızıl yakutla ve incilerle zinetlenmiş olup altın zincirlerle asılmıştı. Süslenmesine o kadar çok mal harcanmıştı ki hesabı ve kararı hiçbir zaman hesap edilemezdi.

Mekke’li kişi kiliseyi böyle görünce şaşırdı kaldı. Sonra bir yerde durdu, çok ağladı gözyaşları döktü. Mabedin hizmetçilerinden izin diledi. “Beni bu gece burada bırakın, burada yatayım, ibadet edeyim.” Dedi. Onlarda izin verdiler. Oda kiliseyi sabaha kadar bomboş buldu. Büyük abdesti gelmiş ve necisini kilisenin mihrabına ve duvarlarına sürmüştü.

Sanah olunca bu kişi kapıcılardan izin istedi Kiliseden dışarı çıktı hemen o saat oradan kaçtı gitti. Yemen’li halk ibadet için kiliseye girince kilisenin içinin pislenmiş olduğunu gördüler. Hemen Ebrehe’ye haber verdiler.

O Arap ki buraya gelmişti kiliseye böyle böyle iş yapmış. Her halde Mekke halkı kilisemizi pislemek için bu kişiyi göndermiş olsalar gerek dediler.

Ebrehe bu haberi alınca kızdı; “Arapların o kutsal evini yıkmayınca ve viran etmeyince içini mırdarlıkla doldurmayınca geri dönmemeye yemin etti. Necaşî nin bir fili vardı Adı mamud’du he hangi orduda bulunursa o asker basılmaz, mağlup olmazdı, daima zafer kazanırdı Hem de Habeş ilinde ondan daha büyük, ondan daha gökçek daha güzel fik yoktu. Bütün filler ondan korkarlardı, ona daima yenik düşmüşlerdi. Habeş ülkesinde ne kadar fil varsa o mamud fili önlerinden yürür, öteki filler onun ardından yürürlerdi. Habeş fillerinde Ebrehe’nin 13 fili vardı ki onunla birlikte götürülmüşlerdi…….

…. Ebrehe’nin askerleri Mekke’ye yaklaşınca Mekke halkı toplandı. Mekke başkanı olan Abdulmuttalib’in önüne geldiler. O Muhammed Mustafa S.A.V) in dedesiydi. Ona; “Ya Abdülmuttalib dediler biz bu Ebrehe ile savaşamayız, işte geldi, Mekke’ye yetişti. Ne yapalım, nice edelim, halimiz nice olacaktır. Dediler.

Abdulmuttalib; “Yapılacak iş şudur Oğlumuzu ve kızımızı alalım, Mekke dağlarına dağılalım. Bu ev Yüce Allah’ın evidir, yine yüce Allah’a ısmarlayalım. O’nun gücü bizden artıktır. Gerekiyorsa evine düşmanları musallat etsin, onu yıktırsın. Gerekiyorsa onu saklasın. Düşmanı evinin üstünden kovsun hüküm onundur Ne dilerse onu işlesin. Dedi.

Onlar bu fikirde iken Ebrehe Mugammes’ten 5.000 er seçti, Mekke’nin üzerine gönderdi. Esved bin Matfur adında bir komutanı başlarına dikti ve ona; “Var Mekke’yi kuşat, dört yanını muhasara et, insandan hayvandan ne bulursan yakala, topla bana getir. Sakın Mekke’nin içine gireyim deme.

Esved Bin Matfur da Mekke’ye saldırdı. Attan deveden, koyundan, sığırdan ne buldu ise sürdü. Çobanlarını tutsak kıldı, hepsini Ebrehe’nin katına getirdi. Develerin arasında Abdulmuttalib’in de 200 devesi vardı.

Ebrehe; O çobanları ve tutsakları bana getirin dedi. Onlara;Mekke kavminin tedbirleri nedir diye sordu. Bizimle savaşa girişebilirler mi, yoksa aman mı dilerler diye sordu. Onlar da; Mekke kavminin tedbiri şehri padişaha teslim etmektir. Hiç cenk etmek niyetinde değiller. Abdulmuttalib onlara böyle öğüt vermiştir. Dediler.

Ebrehe’nin yanında Hayyad adında Arap taifesinden bir bey vardı ona şu buyruğu verdi; “Hemen yürü var Mekke halkına şunları söyle;

Benim maksadım Mekke’lilerin kanlarını dökmek değildir. Benim buraya gelmekliğim bu evi yıkmak harap etmek içindir. Ben bu işi yapmaya and içmişimdir. Kendileri emin olsunlar, hiç korkmasınlar. Mallarından, davarlarından, oğullarından ve kızlarından ötürü korku duymasınlar.

Ebrehe bu buyruktan sonra da; Onların ulularını al bana getir. Göreyim o ne sıfatta bir kişidir. Dedi. Hayyad Mekke’ye geldi Ebrehe’nin buyruğunu halka bildirdi Abdülmuttalib’i de aldı Ebrehe’nin katına getirdi. O gün bunların Ebrehe ordusuna getirilmesiyle akşam oldu. Ebrehe ile buluşulamadı. Abdülmuttalib o geceyi tutsak edilen Zünefer ve nüfeyl’in yanında geçirdi. Zünefer Abdülmuttalib’in dostu idi ona;Bana bir himmetin varmıdır ya Zünefer dedi. O da;

“ Benim elimde ne var ki ben bir tutsak kişiyim her gün başımın korkusu içindeyim. Ebrehe’ye, ben bu sözü söyleyemem Ama şu fil bakıcıları ki ulu Mamud adında ki filin hizmetkarlarıdırlar. Onlar padişahın sır sahipleridir Onların da bir büyükleri vardır, adına Enis derler, çok ta iyi kişidir. Hem de benim dostumdur. Ona senin halini ve Araplar içinde ki saygını Ebrehe’ye bildirmesini söyleyin. Ta ki Ebrehe de sana mertebene göre izzet ve saygı kılsın,dedi.

Abdülmuttalib çok ulu kişiydi halkı içinde ve bütün Arap taifesi arasında ondan daha saygın kişi yoktu. Çok ta öz ehliydi. Cömertlikte eşi benzeri yoktu. Ne zaman bir deve boğazlasa etini adem oğullarına üleştiridi. Devenin karnını bağırsaklarını dağlara taşıttırırdı Onları da kuşlara, yırtıcı hayvanlara yedirirdi. Bundan ötürü onun bir lakabı da Mut’ıminnas-ı ves Siba yani insanları ve yırtıcı hayvanları tamlandırıcı demekti.

Zunefer o dostu olan Enis’i yanına çağırttı. Abdülmuttalib’i ona anlattı.

Sabah olunca Enis Abdülmuttalib’in kim olduğunu Ebrehe’ye bildirdi. Ebrehe de izin verdi Abdülmuttalib’i katına getirdiler. O da içeri girdi. Ebrehe tahtında oturmaktaydı Abdülmuttalib’i tahtının aşağısında oturmasına rıza göstermedi, tahtının üstünde kendi yanında oturmasına halktan çekindi hemen tahtından yere indi döşek üzerine oturdu.

Sonra Abdülmuttalib geldi Ebrehe ona izzetler ve saygılar gösterdi, yanına aldı, ona nazar kıldı. Boyunu posunu, şeklini ve şemailini yakından gördü, çok beğendi. Abdülmuttalib’in duru ve vakarı Ebrehe’ye çok hoş geldi, tercümanına;

Onunla konuş sözlerini duyayım dedi. Abdülmuttalib konuşurken onun sözlerinde ki açıklığı ve muhabbeti yakından gördü. O zaman Kâbe’yi yıkmaya ve onun hürmetine gerek Kâbeyi ve gerekse Mekke şehrini viran etmeye karar verdi.

Tercüman kişiye; “Sor bakalım bu kişi benden ne istiyor “dedi. “her ne diliyorsa onu şimdiden kabul eyledim”.

Bu sözleri tercüman Abdülmttalib’e bildirdi O da; “Dileğim şudur ki dünkü gün 200 devemi sürmüş götürmüşlerdi onları bana geri versinler.” Dedi.

Ebrehe Abdülmuttalib’den bu sözleri işitince üzüldü ve; “Ne yazık ki bu kişinin şekil ve şemailine göre aklı yokmuş, tedbiri kötüymüş. Ben kudret ve kuvvetimle bunların Kâbe’sini yıkmaya geldim, dünyada bunların öğünüşü bu Kâbe iledir onu viran etmek kastımdı. Oysa ben umardım ki benden bu Kâbe’yi viran etmemekliğimi itsiye idi. Onun hatırı için onu yıkmayayım. Kâbe’yi ona bağışlayayım, askerlerimi geri döndürüp gideyim Kıyamete kadar da Kâbe’yi kurtarmak ona Fahir onur vereydi. Oysa o benden Kâbe’ye hizmeti bir yana bırakıp 200 devesini istiyor. Ey kişi ben bu Kâbe’yi sana bağışlayıp gitseydim senin nice 200 deve kazancın olurdu. Asıl gereklisini bilmiyorsun.” Dedi.

Tercüman bunları Abdülmuttalib’e söyledi Abdülmuttalib de şu cevabı verdi. “Bu ev benim değildir. Onun sahibi vardır ki evini saklamasını bilir. Benim korumama ihtiyacı yoktur. Dilerse saklasın dilerse yıktırsın benim bu arada sözüm yoktur. Ancak ben develerimi isterim. Melik; Hemen develerimi geri verilsin” dedi.

Ebrehe de buyurdu ki “Abdülmuttalib’e 200 devesini geri verin”. Develerini geri verdiler. O da develerini aldı sürüp Mekke’ye geldi. Abdülmuttalip o zaman Mekke halkına; “Varın dağılın, dağlara kaçın dedi Bu kutsal evi sahibine ısmarlayın, şehirden gidin.

Mekke halkı da karısını kızanını alıpMekke dağlarına kaçıp gittiler Abdülmttalib’de çocuklarını aldı Hira dağına gitti. Vakta ki o gün geldi, sabaha erildi Mina yakınında kondu Mekke’nin halinden haber sordu Ona;Halk dağıldı gitti, şehirde kimse kalmadı dediler. Ebrehe o zaman buyruk salarak;

“O mamud filini ve öteki filleri Mekke’ye sürünüz Kâbe yıkılsın harab edilsin. Mekke şehrini de yıkınız” dedi. Ama kimseye ziyan verilmeden. Oradan gidilsin.

Mamud fili Mekke’ye yönelince harem sınırına gelince bir adım daha adım atmadı, yerinde durdu. Ne kadar uğraşıp onu dövdüler, başına vurdularsa da çare olup ileri gitmedi. O durunca da öteki filler de yerlerinde durdular.

Sonra yüce Allah Ebabil kuşlarına emreyledi, deniz kıyısına indiler her birisi üçer parça balçık aldılar, ağırlıkları mercimek kadardı. İki tanesini iki ayağı ile bir tanesini de burunları ile götürüyorlardı. Hava boşluğunda Ebrehe’nin askerlerinin üstüne gelince Yüce Allah’ın emri ile Cehennemden bir parça yalın (ateş) belirdi, o balçık parçalarına dokundu onları taş haline getirdi. Ebabil kuşları da o taşlar henüz kızgın iken her taşı bir kâfirin tepesine bıraktılar. Bu taşlar o anda kime dokundu ise gövdesini ateş sardı, vücutları kabardı, etleri parça parça oldu, etleri yere döküldü.

Ebrehe’nin ordusu o hale geldi ki her asker kendi başının çaresine düştü, kimi öldü, kimisi dağıldı, kaçtı. Kaçanlarında kimisi yolda öldü, kimisi Yemen’e vardı orada öldü. Ancak başına taş düşmeyenler canlarını kurtarabilmişlerdi.

Ebrehe’nin de başına bir ebabil kuşu taşı indi. Gövdesi şişti Yemen’e gelinceye kadar acı çekti Oraya gelince gövdesi parça parça olarak can verdi. O filler yine geriye dönüp kaçtılar Onları Yüce Allah sakladı böylece selamet buldular kurtuldular.

Abdülmuttalib’e ve Mekke kavmine bu hal haber verildi yine hepsi Allah’ın evi olan Beytullah’a geldiler. Herkes yerli yerinde karar kıldı. Bu olaydan dolayı Abdulmyttalib’in Arap içinde hürmeti ve izzeti arttı. Kâbe’nin Allah’ın evi olduğu iyice bilinip anlaşıldı ki ona kötü niyette bulunanı Hak Teala helak eder. Bundan ötürü Abdulmuttalib’e manevi kazancı da bol oldu. (Tarih-i Taberi-Ebu Cafer Muhammed bin Cerir’üt Taberi Cilt 2/531-540)]

Süheyli 570 yılının şubat ayında gerçekleştiğini söyler. Nebinin doğumundan 50 gün öncesine denk geliyor, muharrem ayına bu olay.

2-) Elem yec’al keydehüm fiy tadliyl;

Onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı? (A.Hulusi)

2 – Kılmadı mı tedbirlerini müstağrak tadlîle.. (Elmalı)

Elem yec’al keydehüm fiy tadliyl Allah onların entrikalarını saptırmadı mı. Yani kendi başlarına dolamadı mı fiy tadliyl aslında. tumturaklı gerekçelerin ardında gizli emeller sakladıklarını gösteriyor keyd ifadesi burada. Onların gizli emellerini, amaçlarını boşa çıkarmadı mı, amaçlarından saptırmadı mı onları, fiy tadliy bu. Dolayısıyla Ebrehe kiliseye yapılan sabotajı bahane etmişti. Fakat Ebrehe’nin zihninin arkasında Kâbe’yi yıkıp Kâbe’nin ticari potansiyelini San’a ya aktarmak vardı. Burada ki keyd kelimesi bize bunu veriyor aslında.

Barış operasyonu falan derler ya hani günümüzün süper güçleri. Giderler konvansiyonel ve konvansiyonel olmayan silahlarıyla mahvederler, altını üstüne getirirler, binlerce, on binlerce masumu öldürürler adına da barış operasyonu koyarlar ya onun gibi. İşte keyd bu aslında. Entrika, hile, görünenin arkasında görünmeyen sebepler var, gizli gayeler var, gizli niyetler var. Ama ne yaptı Allah o gizli niyetlerini başlarına doladı yani kendi, kendilerinin kazdıkları kuyuya düştüler.

3-) Ve ersele aleyhim tayren ebâbiyl;

İrsâl etti üzerlerine tayrân ebabil’i (Ebabil kuşları). (A.Hulusi)

3 – Saldı da üzerlerine sürü sürü kuşlar (Ebâbil). (Elmalı)

Ve ersele aleyhim tayren ebâbiyl ve O, Allah onların üzerine ebabil kuşlarını gönderdi. Aslında tayr; kuş diye çevrilebilir mi buna bakalım. Tayr havada intikal eden herşey demektir. Peki ille de kuş mu diyeceğiz? Hayır, tayr dan sadece kuş anlaşılmadığı 6. surenin, yani En’am/38. ayetinde ayrıca kanat zikredildiğinden anlıyoruz. Demek ki kanat şart değil burada. Ayrıca kanat zikredilmediğine göre bu ayette kanatlı olması şart değil, havada intikal eden her şey, küçük veya büyük. Havanın içinde intikal eden her şey akla gelir.

Ebabil; Aslında bu kelime bülbülü de çağrıştırıyor, ki bülbül de Arapça bir kelime belbele den geliyor. Yani böyle bir yakınlığı var sadece dikkat çekmek istedim.

Aslında; Ve lillâhi cünudüs Semavati vel’Ard. (Fetih/7) göklerin ve yerin orduları Allah’ın emrindedir. Ayeti kerimesini hatırlatıyor.

Yine; ve ma ya’lemu cunûde Rabbike illâ HU. (Müddessir/31) Allah’ın ordularını O’ndan başka kimse bilmez ayetini hatırlıyorum ben.

Bu Ebabiller farklı tefsirlere konu olmuş. Bunlar kuştur denilmiş, bunlar taştır denilmiş, bunlar mikroptur denilmiş, bunlar havada intikal eden başka şeylerdir denilmiş vs. vs. Veyahut ta bir yanardağın püskürttüğü lavlardır denilmiş vs. Bütün bunlar müfessirin ufku nispetinde yaptığı açıklamalar. Ama biz bunların Allah’ın ordularından bir ordu olduğunu, Allah dilerse kendine karşı açılmış savaşta, yarattığı her şeyi istihdam edebileceğini görüyoruz. Bu da onlardan biridir.

Bizzat neye tekabül ediyor olursa olsun mesele ortadadır ve Allah’a karşı savaş açan güç helak olmuştur, hadise budur.

[Ek bilgi; Ebabil Kuşu Nedir? Ebabil Kuşu Özellikleri Nelerdir?

Ebabil kuşu nedir? Ebabil kuşu tüm yaşamı boyuca uçan ve sadece üremek ve yavru beslemek için yere inen kainatın en gizemli kuş türlerinden birisidir. Birçoğunuz aslında ebabil kuşlarını biliyorsunuz. Halk dilinde bu kuşlara baharın habercisi denilmektedir. Sanırım bunu söyledikten sonra yazımıza konu olan kuşların hangi kuş olduğunu daha iyi anlamışsınızdır. Gelin ebabil kuşlarının hayatına birlikte göz atalım.

Ebabil kuşları görünüş itibariyle kırlangıçlara benzer. Hatta birçok kişi ebabil kuşlarıyla kırlangıçları karıştırmaktadırlar. Ebabil kuşları yapısal olarak kırlangıçlardan daha itidir. Kanatları daha çatallı ve kuyrukları daha uzundur. Ayrıca kırlangıçlar uçarken kanat çırpar.

Ebabil kuşlarının temel özelliği ise kanat çırpmadan uçmalarıdır yani uçma işlemini süzülerek gerçekleştirirler. Ebabil kuşları çok nadir yere ayak basarlar. Eğer bir ebabil kuşunu yerde gördüyseniz ya yem yemek için yere inmiştir ya da kendisine bir yuva arıyordur. Ebabil kuşları yuva olarak yüksek binaların çatılarının köşe noktalarını seçer. Diğer kuşlara göre çok hızlı ve ürkektirler. Bir canlı kendilerinden ne kadar küçük olursa olsun her daim ondan kaçmaya çalışırlar. Bu özellikleri de kimi kuş severler tarafından bu kuşlara korkak kuş denilmesine neden olmuştur.

Ebabil kuşlarının ortalama yaşam süresi 20 yıldır. Herhangi bir hastalığa yakalanmama ve ya vurulmama durumda bu süre zarfında hayatlarını devam ettirebilirler. Ebabil kuşları çok keskin bir göz yapısına sahiptir. Gündüzleri onları uçarken havada görmek neredeyse imkansızdır. Çünkü çok yüksek uçup yiyecek ararlar.

Bazı kişiler ebabil kuşlarının uyku ihtiyacını bile gökyüzünde gerçekleştirdiğini söylemekte. Ancak bu durumun kanıtlanmış bir verisi bulunmamaktadır. Ebabil kuşlarına rastlamak istiyorsanız geceleri özellikle ilkbahar akşamlarında gelen kuş seslerini takip etmenizi tavsiye ederiz. (mukaddertoprak sorgu sitesi)]

4-) Termiyhim Bi hıcâretin min sicciyl;

Atıyorlardı onlara, kurumuş çamurdan taşlarını. (A.Hulusi)

4 – Atıyorlardı onlara «siccil» den taşlar. (Elmalı)

Termiyhim Bi hıcâretin min sicciyl onlar sicciyl den taşlar atıyorlardı, fırlatıyorlardı. Sicciyl; Taş kesilmiş balçık türü şeylerdir diye çevirebilirim. O zaman ayeti şöyle manalandırmalıyım; Onlar taş kesilmiş balçık türü tanımlanamayan cisimler veya tanımlanamayan şeyler atıyorlardı diye çevirmeliyim. Neden? Bi hıcâretin; bu bildiğimiz taş olsaydı eğer Bil hıcâra, “lam” ı tarifle marife gelirdi. Belirlilik takısıyla gelirdi. Bildiğimiz taş değil bunlar. Bi hıcâretin diyor, belirsiz, tanımlanamayan, yani taş türünden, ama tanımlanamayan şeyler. Demek ki bizim bildiğimiz cinsten değil bunlar.

Min sicciliyn; yine bu da belirsiz gelmiş. Yani sicciyl i sengiyl olarak Farsça aslından gelme bir kelime olarak okuyanlar da var. Aslında tesciyl den geliyorsa sicciyl, tesciyl mastarından üretilmişse güdümlü, adrese teslim manasına gelir. O da olabilir. Yine bu kelime eğer secl den türetilmişse, kova manasına gelir -ki Alusi bunu zikretmiş- kovalar dolusu, bakraçlar dolusu bela indiriyordu. Yani kova kova bela yağdırmak manasına gelir.

[Ek bilgi; Siccîl, dünya semasına da isim olarak verilmiştir. Ayrıca Cehennemde bir vadinin ismidir ve bu sebeple Cehennemin taşlarına da siccîl denilir. Cenab-ı Allah, kiremitten daha sert çamurdan pişmiş taşları (siccîl’i) kuşlara attırması neticesinde onların bedenlerinin delik deşik edilerek kırılıp serilişlerini “asf-ı me’kül” (yenmiş ekine) yani hayvanlar ve böcekler tarafından yenip çiğnenmiş, lime lime olup özleri çekilmiş ekin ve yapraklara benzetmiştir.(Besâiru-l Kurân-Ali Küçük)]

Lût kavminin helaki anlatılırken Hud/82. ayetinde sicciyl; Zariyat/33. ayeti ile karşılaştırdığımızda min dıyn ile aynı kelimeye, aynı manaya geldiğini görüyoruz. Hud/82 ile Zariyat/33. yan yana koyduğumuzda birinde aynı kavmin sicciyl ile, diğerinde min dıyn, yani çamur, katılaşmış çamur ile. O zaman biz bunu yine taş türü, yani çamurdan yapılmış taş türü şeyler, tanımlanamayan şeyler diye çevirebiliriz. Her ne olursa olsun tanımlanamaması esas. Yani rabbimiz onları helâk etmiş.

5-) Fece’alehüm ke’asfin me’kûl;

Nihayet onları yenmiş ekin yaprağı gibi kıldı. (A.Hulusi)

5 – Derken kılıverdi onları bir yenik hasıl gibi. (Elmalı)

Fece’alehüm ke’asfin me’kûl ve Allah onları yenilmiş ekine, yenilmiş, biçilmiş, yeri de yakılmış hatta ekine çevirdi. Tarihçilerimiz ve kaynaklarımız ilk defa o bölgede çiçek hastalığının bu olaydan sonra görüldüğünü söyler. Ordu öylesine, daha saldıramadan dağılmış ki, ordunun içerisine salgın bir hastalık gibi veya ölümcül bir, sanki kıran girmiş derler ya böyle bir tabirimiz vardır ya Türkçede Kıran girme, kıran girmişti. Hatta Hz. Aişe; ben diyor filin seyisini Mekke’de kör bir halde, kör ve kötürüm, eli ayağı tutmaz, yürüyemez bir halde dilenirken gördüm diyor.

Demek ki o, o zamana kadar yaşamış. Ebrehe de zaten yine bu kıran sırasında hastalanıyor ve yolda ölüyor. Dolayısıyla bir şeyler oluyor. Ortada kesin olan sonuç bu ordu Kâbe ye saldıramadan kırılıyor. Ta Yemen’den Mekke’ye geliyor, fakat Mekke’nin önünden Kâbe’ye gelemiyor, saldıramıyor.

Hatta çok ilginçtir Taif’ten birileri bu ordunun yolunu gösteriyorlar, yani rehberlik yapıyorlar. Taif’e saldırmasınlar diye onlara şirinlik gösterisinde bulunuyorlar ve birileri kendi bölgelerine ihanet etme pahasına kısa ve kestirme yolu onlara göstermek maksadıyla önlerine düşüp Mekke önlerine kadar getiriyorlar. Ve bu ordu kırıldıktan sonra o Taif’lilerin, yani Ebrehe’nin ordusuna yol gösteren Taif’lilerin mezarını müşrikler on yıllardan beri her yıl o günlerde taşlama merasimiyle taşlarlarmış.

Fakat ilginç, dün Ebrehe’nin Kâbe’ye yaptığını bugün kendileri Kâbe’nin inancını, itikadını, Kâbe’yi bina eden İbrahim peygamberin itikadını temsil eden Muhammed A.S. a yaparlar. Yani nasıl Ebrehe Kâbe’ye saldırmışsa onlarda peygambere saldırırlar. Bu sure aslında şunu söylüyor; Ebrehe Kâbe’yi nasıl yıkamadıysa siz de Muhammed’i öyle yıkamaz. Eğer bunda ısrar ederseniz sizi de yenilmiş ekine çevirir. Başınızda ki o fillerinize bakmaz, fil gibi reislerinize bakmaz hepinizi yenilmiş ekine çevirir. Allah’ın ordularının sayısını O’ndan başka kimse bilmez. İbret alın, ders alın manasına geliyor.

Sadece onlara mı? Hayır, hepimize, tüm çağların Ebrehe’lerine. Çağında kutsallara saldırı için harekete geçen, dokunulmaz şeylere, masum canlara -ki onlar kutsaldır-. Masum canlar, çocuklar, kadınlar yaşlılar, mabedler kutsaldır. İşte masum ve dokunulmaz olan şeylere saldırı için harekete geçen her çağın Ebrehe’leri, ordunuzun en önünde fillerde olsa, filler gibi hiç kimsenin tahrip edemeyeceği tanklar da olsa, uçaklar da, bombalarda olsa fark etmez. Allah’ın orduları vardır, eğer Allah’a savaş açarsanız sizinle baş eder ve yenilmiş ekine dönersiniz. Mesaj budur aslında. Bu mesajı alırsak bu sureyi gerçekten okumuş oluruz.

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


TAFSİR LESSONS BAQARAH (154-17653) (11)

$
0
0

231

“Euzubillahiminesheytanirracim.”

“Bismillahirrahmanirrahim”

Dear fellows, today we are continuing our lesson from the verse 154 of Al-Baqarah.

154 – Ve la tekulu li mey yuktelu fi sebilillahi emvat* bel ahyauv ve lakil la tesh’urun.

And do not say “They are dead” about those who are killed in the way of Allah (because they were believers and they strived for their faith). On the contrary, they are alive, though you lack the capacity to perceive it. (A.Hulusi)

And say not of those who are slain in the way of Allah. “They are dead.” Nay, they are living, though ye perceive (it) not. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve la tekulu li mey yuktelu fi sebilillahi emvat* bel ahyauv ve lakil la tesh’urun. Don’t say “They are dead.” for those who are killed in the way of Allah. On the contrary, they are alive. They continue to live in a different dimension. But you cannot percieve it.

This verse had arrived before the Battle of Badir. If we look at the first addressed group of this verse, the first true believers who were about to enter the battlefield, we may understand the message more clearly. A life and death struggle of Islam, right at the eve of the Badir Battle, our Rabb was mentioning about martyrs. He wanted to re evaluate the concepts of life and death. Allah calibrated the angles of true believers for life and death to a celestial perspective. For that, in this verse Allah rejects the idea of looking as they are “Dead” to those who died in the way of Allah. Even rejects calling them “Dead.” This verse counts this type of behaviour, shameless.

Of course the comment of this sentence can be made with very various versions. When talking about the life and death concepts, it must be known that this topic has a huge speculation area. Especially over death. Because death begins when words end. Beyond that, it belongs to Allah. We may only know death as much as Allah informs us. But doesn’t this information belong to Allah as well? Doesn’t Allah’s informations begin when our knowledge depletes?

There are grades, levels of life. It’s even possible to see this on earth. Lives of plants, lives of animals, lives of single celled creatures. And upper levels… Lives of humans, lives of djinns, lives of angels, and at the end; the life of the immortal one, life givers life, as in Allah’s existence…

As you can see, even the life concepts within our knowledge have different planes of existence. Then what about the planes we don’t know about? One of these planes of existence is for those who are killed in the way of Allah; martyrs. One of the life levels outside our perception zone is the life of martyrs.

I can add one other level to my earlier classification of lives, the plane of existence for unliving things. Really, didn’t we learn to seperate things to two different grounds in elementary school? Living creatures and non-living things. Our dear guide, great leader, our prophet taught us that even a mountain can love. “Uhud (Mt.) loves us and we love Uhud.” He taught us that even a rock should be treated as a living being. Once he opened his cloth to hold the rain; to those who asked “What are you doing, o Rasulallah?”, he answered “Their contract with Allah are more fresh than mine.” He advised us to treat the nature, things as living beings and treat them as such. So, the levels of lives are many and one of this levels outside our knowledge is the plane of existence for martyrs.

There are many genuine hadith news about the life of martyr. One of them is this. The easiest death is like pulling a hook from a stack of cotton. Easiest death sensation will be like pulling a hook from your flesh. Think about this; think about a hook attached to fishing string. It will be immersed and pulled, ripped from the flesh. The easiest acceptance for death. And yet the martyrs, only the martyrs will say. “O Rabb, resurrect me, so that I can die again. Bring me back to life, so that I can be a martyr in your way again.” This may only be the comment of a martyr.

Who is martyr? Definition is clear in the verse. Unfortunately these days they declare every person who doesn’t believe Allah, even fight against Allah, a martyr. This thing doesn’t about what you call your deads. It’s about what Allah calls them. It isn’t your definitions what makes a martyr, martyr. It’s Allah’s definition. And by that, only those who died in the way of Allah; only and only Allah; are what we should call martyrs.

As an example, there was a battle occured at the century of happiness (prophet’s time) which the army was from first believers and the commander was the prophet himself. At that battle a person named Kuzman was killed. After the news reached his mother, she said something like; “Heaven will be a blessing for you.” When this comment reached Rasulallah, he denied it by saying, “No, he died for his date fruit farms in Madina.”

This is important. He had fought behind the prophet, he was a soldier in islamic army. And yet, in his heart, throne belonged to his date farm, not Allah. This was the reason, this was the thing that banned him from being a martyr. Again in verse a statement is given. bel ahyauv ve lakil la tesh’urun. On the contrary, they are alive. But you cannot percieve them.

Remember the concept of the verse 152 was zhikr and gratitude. The concept of the 153rd verse was patience and pray. And now the 154th verse the words come to jihad. Zhikr, gratitude, patience, pray and jihad. See the ranking? If you put them one after another you can understand that this is actually a process. A process of maturation. Before giving his life; a man should prepare his heart with this process. Zhikr and gratitude is the beginning of this process of heart. Then by building a connection with Allah, gaining a personality process takes over and this is patience and pray. After the connection is established, the final step arrives. Jihad. Only then one can be counted as martyr.

What is martyr really? A person who can show his life as proof for his faith. A person who can give his life as proof for his faith of Allah. It means saying; “O Rabb. I put my life witness for my faith. So now I put my existence as proof for my faith.”

With more than one aspect, martyr is a model and example for humanity. One of many meanings of the word “martyr” is example.

In one of my books I once said; “Martyr is the greatest lover and dying in the way of Allah is the greatest love.” Why? Because martyr is the person who removes the obstacles between man and Islam to make them connect each others. He is a person who lays his life in order to connect the seed with the ground.

[Additional Info: Death is only for the visible body of ours. Humans real identity and personality is not his body, but his soul which is hidden inside the body and keep him alive and mobile. Body is just a mold. Soul is the reality of it, the truth of human. The origin of body is dirt. Just like sustenances float from earth to human, and after passing several processes and become a seed of human; just like the mixture of milk and butter, just like the oily nature of sesame; souls is dressed withing the seed of souls and become its source of life.

Just like a fetus growing inside a mothers womb, soul begins to grow as well. What allows a fetus to become a human figure and make him born into this world is the soul which is blown into the body by the will and permission of Allah. The body originated from earths dirt, changes in time. It grows, develops, gets older and when it loses the soul inside it; falls into the earth again just to be disintegrated and become one with the earth again. But the soul who stays inside that body just like a visitor, develops with memories and experiences, gains all sorts of spiritual informations and situations; never dies, he lives forever. (The Modern Tafsir of Holy Qur’an.- S. Ates)]

155 – Ve le nebluvennekum bi shey’im minel havfi vel cui ve naksim minel emvali vel enfusi ves semerat* ve beshiris sabirin.

And We will surely test you with objects of fear, hunger, diminution of wealth and lives (of those who are dear to you) and the fruits of your labor. But give good tidings to the patient (those who refrain from reacting and wait to see how things turn out). (A.Hulusi)

Be sure we shall test you with something of fear and hunger, some loss in goods or lives or the fruits (of your toil), but give glad tidings to those who patiently persevere. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve le nebluvennekum bi shey’im minel havfi vel cui ve naksim minel emvali vel enfusi ves semerat And we will surely test you with diminishing of wealth, lives, efficiency; with something of fear and hunger. ve beshiris sabirin Give good tidings to those who patiently resist. I translated Sabirin as resisting, because resisting against a challange is what the patience all about. Minel havf Testing with fear. What is it like, this testing with fear?

Remember we studied the verse 150. “Don’t fear them, fear Me.” said the 150th verse. “Don’t fear them, fear Me.” is the sentence of Allah. Testing with fear… Fear is a hard test all by itself.

Think about it. You can feed someone who is hungry. But you cannot completely satisfy a person who’s afraid of being hungry. The fear of hunger is thousand times dreadful than the actual hunger. That means testing with the fear and lose at the end.

Think about a person who is afraid of death. Everyone may feel a bit scary with the concept of death. But this fear is based on facing Allah with shame, not the dignity. But why, a true believer be afraid of death itself? Death is not an end. And if it’s not (since it’s not) only those who see death as an end, a finish of all things might fear death. Only those may have the scare of death. Scaring someone like that with death is more dreadful than the actual death for him. Because he dies everday. Every time he sees a death, he dies as well. Every time he sees a coffin or a grave. For that the fear of hunger, fear of death, fear of unemployment; those are much scarier than their actual occurances.

But if you fear Allah, if you fear only Allah, nothing else but Allah; then they cannot scare you with hunger. They can starve you but they cannot fear you with hunger. These are completely different things, making someone starve and scare him with starvation. They can kill you, but they cannot scare you with death. Again two different things. And if they cannot make you scare with their own fears, then you become one of those fears too. They fear you too. That’s the reason why they try to scare you with their own fears. Because they are the people of dread. They eat the bread of fear. Throughout the history all tyrants have turned fear into a principle, a tool, a weapon. So if you are afraid of what they throw at you, then you become a tool of them as well.

[Additional Info: (This verse) shows us the topic is not a standart test matter, sometimes fear can be used. It can be fear for someone. Sometimes with hunger, famish even. Sometimes diminishing of wealth, or some body related situation, crops, products, anything can be the matter of this test. Because the test doesn’t necessarily mean that everyone should take the same exam.

For example, a persons destiny may make him born in a geography of Anatolia, or Mecca or some other islamic grounds, but some other person may born somewhere different like Arctics, or Africa, South America. Surely their tests cannot be the same so that doesn’t mean their questions will be the same.

Can something like that even possible, how could their questions be the same while Allah of All Worlds informs us with these words; La yukellifullahu nefsen illa vus’aha. (Al-Baqarah/286) On no soul does Allah place a burden greater than it can bear. La yukellifullahu nefsen illa vus’aha. You won’t be hold responsible for the things you cannot handle. So naturally Allah won’t ask standart questions.

Again we may look at the verse (Insan-2) Inna halaknel’Insane min nutfetin emshac* nebteliyhi fece’alnahu Semiy’an Basiyra. Verily We created Man from a drop of mingled sperm, in order to try him: So We gave him (the gifts), of Hearing and Sight. Again in another verse, Ve la takfu ma leyse leke Bihi ‘ilmun. (Isra/36) And pursue not that of which you have no knowledge, don’t pretend you know things which you have no knowledge of; innesSem’a vel Besara vel Fuade kullu ulaike kane anhu mes’ula for surely the hearing, the sight, the heart, all of those shall be questioned of (on the Day of Reckoning). Whatever the eyes saw, you will be hold responsible with that. (Prof.Dr. Mehmet Okuyan)]

156 – Ellezine iza esabethum musiybetun kalu inna lillahi ve inna ileyhi raciun.

(They are those) who, when a calamity strikes them, say, “We are for Allah (we are a manifestation of Allah’s Names), and to Him we will return (we will eventually experience this reality).” (A.Hulusi)

Who say, when afflicted with calamity: “To Allah We belong, and to Him is our return” (Abdullah Yusuf Ali)

Ellezine iza esabethum musiybetun These people, as in those who resist the test; when some disaster or a clamity strikes them; kalu they say; inna lillahi ve inna ileyhi raciun “ We are already for and from Allah. We belong to Allah and to Allah we will return. The place we belong.

Dear fellows, this verse is one of the codes in Islam. One of the fundemental ones, in fact. inna lillahi ve inna ileyhi raciun “ This sentence is called “istirca”. The key of unity. Who can scare a person who uses this key to open his heart, uses this key as a standing stone for his way of life? Can you tell?

One of the islamic scholars was threatened with death and this was his reply; “What can my enemies do to me? My demise would become a martyrship, my exile would become hejira, my imprisonment would become khalvat. I carry my heaven in my heart. What could possibly me enemies do to me? For that inna lillahi ve inna ileyhi raciun Every time we hear a death, we do istirca. We say this sentence. We came from Allah. We belong to Allah and we will return to Allah. We say that. Because this is our key. The secret of the unity lays here. Here in this sentence.

This is also one of our cultural codes as well. The aspect, the point of view of ours for death is hidden inside this code. Which civilizations members could see death as beautiful as we see it? Which civilization could look and cherish life as we do? Look at our civilizations, our cities. The cemetaries are in the middle of our cities. When people open their curtains in the morning, they see their pasts. Our belief system is a unique one who encourages us to look at our lates with smiling faces. A community who talks with their deads. A civilization who don’t kill their deads. Modern civilizations however kill their deads one more time and throw them outside cities like they were mean cats. They are civilizations which don’t want to see their deads. Dead relatives aside, they don’t even want to see their old relatives. This is the difference.

[Additional Info: When you hear a muslims death; after saying; “Inna lillah ve inna ileyhi raciun”, pray like this; “O Rabb, count him among the rescued. Bless him, give all things good to his kids, protect him and us too. (Ibn-i Asakir)
“After a disaster hit one of you, tell your istirca and then pray, “O Rabb, I wait the aftergood of this calamity, give me the reward for my patience of this calamity. Give me the outcome and change this situation for a better one.” (Tirmizi)]

157 – Ulaike alayhim salevatum mir rabbihim ve rahmetuv ve ulaike humul muhtedun.

They are the ones upon whom are blessings (salawat) from their Rabb (the facilitation towards the realization of their innermost essential reality) and grace (the observation of the beautiful manifestations of the Names). And it is they who have found the truth. (A. Hulusi)

They are those on whom (descend) blessings from their Lord, and Mercy, and they are the ones that receive guidance. (Abdullah Yusuf Ali)

Ulaike alayhim salevatum mir rabbihim ve rahmetuv They are the ones whom blessings from their Rabb and the mercy of Rabb are upon them. ve ulaike humul muhtedun And for that, they are the ones who will find the true path. Allah’s support and mercy are upon them.

alayhim salevatum The endless support of Allah is not salatum, it is salevatum Worshipper prays to Allah and Allah answers to the person. The word salat in arabic can be used both for person to Allah and Allah to person uses for addressing. The salat of worshipper is; admitting his incapability, praying, begging and bowing down. Salat of Allah towards people is, accepting their prays and blessing them.

158 – Innes safa vel mervete min sheairillah* fe min haccel beyte evi’temera fe la cunaha aleyhi ey yettavvefe bihima* ve men tetavvea hayran fe innellahe shakirun aliym.

Indeed, as-Safa and al-Marwah are among the signs of Allah. So whoever visits the House (Kaaba) with the intention of performing Hajj or Umrah – there is nothing wrong with performing tawaf between them (as-Safa and al-Marwah). And whoever volunteers to do more in the name of good – indeed, Allah is the Shakur (abundantly appreciative) and the Aleem. (A.Hulusi)

Behold! Safa and Marwa are among the Symbols of Allah. So if those who visit the House in the Season or at other times, should compass them round, it is no sin in them. And if any one obeyeth his own impulse to good,- be sure that Allah is He Who recogniseth and knoweth. (Abdullah Yusuf Ali)

Innes safa vel mervete min sheairillah Safa and Merve are both symbols of Allah. As you know Safa is an almost lost sand hill in Mecca, in front of Abu Kubeys mountain south of Kaaba. And Merve is another hill which is 400 m away from Safa. Another sand hill which sadly lost its authentic structure today. Every pilgrim remembers that there must be a walk ritual between these two hills for 7 times. It’s named as Say. And the region called mes’a.

What is that? Qur’an says it’s a symbol. A symbol of Allah. And calling it a symbol of Allah means there’s a hidden truth behind the action it represents. If you call a thing symbol, that means you believe there’s something it represents. Like “This act symbolizes this truth.” In that sense, the act of pilgrimage, the responsibility of Hacc becomes a union of symbols. The actions of symbols are like the envelope of a letter. And the truth the symbol represents is like the actual letter hidden in the envelope. Think about it, if there’s no letter in envelope, what good does it do? So; every person who set foot on holy grounds and executes his duty of Hacc must know the actual meanings of his acts. They must know what their actions really symbolize.

For example Say, symbolizes the walk of Hagar between Safa and Merve. Who is Hagar? Abraham’s black concubine. Prophet Ismael’s mother. When Abraham left Hagar with an infant on her arms in the middle of Mecca valley, a valley without a single living soul on it, deserted, just to protect her from Sarah’s jealousy, Abraham’s other wife; Hagar asked this question. “Whom do you leave us?” Abraham’s answer was this. “I’m leaving you to Allah.” And to that answer, Hagar said these words. “You leave us to Allah. Then Allah is enough for us. What a beautiful supporter Allah is.”

There was a flask of water, a bag of bread. Water was drunk, bread was eaten. Ismael who was a baby back then, latching to his mothers breast for milk but Hagar cannot give anymore. And with that pain, she began to walk between the two hills, Safa and Merve to search. There was only one sahara tree in the area. This infant and his mother Hagar is under that tree. One single tree in the middle of nowhere. And with all that comes and goes Hagar fell unconscious.

So that dedication, that effort shows us that when the persons power is depleted, Allah’s help arrives. The symbol is this. So if you ask, what does this verse want to give, which truth this tafsir for this verse trying to tell us; according to my tafsir method; every verse is both explainer and explained. As in every verse have Powers to translate themselves. So; if you ask what does this verse translates, then I say; “When the persons power is depleted, Allah’s help arrives.

A water source in that area was discovered like this. It’s name is zemzem and the same source has been flowing and watering the area since that day as a memorial of Hagar. And until the end day arrives, all true believers will imitate this black concubine. Think about the satisfaction of Allah for the submission of this black concubine; because this satisfaction becomes the outcome of immortalizing her name as a prize.

fe min haccel beyte evi’temera fe la cunaha aleyhi ey yettavvefe bihima So if those who visit the Kaaba in the Hacc season or at other times, should walk between Safa and Merve, it is no sin in them.

If you have questions about the reason of this verses arrival style; I should give you an information about an incident occured at that time. It’s this. Infidels of that time thought that “say”, traveling between Safa and Merve was their symbols. And when they saw muslims doing the same thing, they said “Look, look, Muhammad and his followers are holding to our symbols.” So the answer of Allah arrived without delay. “How come it is your symbol? It’s Abraham’s symbol. You are the ones who are doing Abraham’s symbol.”

This verse also gives us this message. Just because superstitious people have been doing an act, doesn’t mean the act is all superstitious. Don’t look at the actor, look at the action. If the action is sincere and strong, then the identity of the person who does that has no importance. The memory of prophet Abraham was executing corruptly at that times of non-believers. Their sacrifice traditions, their tavafs (circling the Kaaba), their say, their walks to Mina… But they weren’t climbing Araphat Mountain. Outsiders were climbing Araphat but heretic Meccans wouldn’t climb out of their hubris.

All this they were doing; circumcision, shrouding their deads, and their faiths to Allah (but they added the clay idols) were all the remnants of the faith system of Prophet Abraham.

ve men tetavvea hayran fe innellahe shakirun aliym And whoever volunteers to do more in the name of good – indeed, Allah is the Shakur (abundantly appreciative) and the Aliym. Aliym Know all goods. Allah knows all things.

tetavvea hayran tetavvea; means voluntarily doing something. For that this act of volunteering is called mutatavve. In arabic language; doing something good voluntarily, making more good things out of heart.

Here we are given the logic of futile deeds. (A good deed type that is not categorized as a must or sunnet. Not by the original meaning of useless and empty.) The logic of futile; you know sometimes our people might prepare to execute a futile pray which has no place in islamic law by the way; but he begins with “For this times this sunnet duty.”; I believe we should put this concept back to its original track. You cannot make this intent chant (beginning words of a pray or worship) for futile deeds. You should use prophets words for such acts. You should do those deeds with exact intentions and for the exact purpose. This is important. Our prophet did his futile-type prays like this. Allah ordered him to do the must-type actions. Then he thought, “If these are good for me, then I should do more and present them to my Rabb.” After that, he put futile-type prays before and after the must-type prays.

Actually the prays we execute as sunnet prays are those. They are futile-types. Futile prays of the prophet himself. Allah ordered him fasting. He made more fastings even he wasn’t ordered for more. Just with the intentions of “If Allah ordered me to do this, then it should be good for me.” Allah ordered him to do Hacc (pilgrimage), he also made Umrah (Out-season pilgrimage). Allah ordered him Zekah(alms), he give much more then the original amount as charity and additional alms.

You see, right? This is the logic of futile-type deeds. If the order of Allah about this matter is good for me, then I do more. I should present these additional deeds to my Rabb. This logic is the base of all futile-type deeds.

[Additional Info: Surely Safa, the existence of your heart and Merve the existence of your being are both the marks put by Allah. They are included with religious mark patterns as heartly deeds like closeness, compliance, sincerity and trust and bodily deeds like prays, fastings and alms. (Ibn. Arabi-Te’vilat)]

159 – Innellezine yektumune ma enzelna minel beyyinati vel huda mim ba’di ma beyyennahu lin nasi fil kitabi ulaike yel’anuhumullahu ve yel’anuhumul lainun.

After what we have clearly informed with the Book, whoever conceals the signs and the means to reach the reality, they will be cursed by Allah (fall far from the Reality of Allah) and cursed by all those who are capable of cursing (i.e. they will experience the consequences of falling separate from Allah, both internally and externally). (A.Hulusi)

           Those who conceal the clear (Signs) We have sent down, and the Guidance, after We have made it clear for the People in the Book,-on them shall be Allah’s curse, and the curse of those entitled to curse, (Abdullah Yusuf Ali)

  Innellezine yektumune ma enzelna minel beyyinati vel huda mim ba’di ma beyyennahu lin nasi fil kitabi Those people; those who conceals the proofs, clear evidences of truth We have sent down with the Book? ulaike yel’anuhumullahu ve yel’anuhumul lainun Allah’s curse shall be upon them. Those are the ones Allah curse upon. ve yel’anuhumul lainun and all beings who have the ability to curse will curse them as well.

People who conceals the proofs of salvation and clear evidences of truth. I believe we all know what is mentioned here. This addressing is mostly to the first Jews of that era. They were trying to hide the prophethood of Muhammad even after they saw evidences in their own books. But according to the verses universal addressing system; for the sake of Qur’an’s message is for the entire universe, we can see that the verses addressing zone is limitless so we may include all types of concealing about truths for this. All individuals who tries to conceal a truth he knows for his secret agenda, is the target of this verse. Because accessing the information is a right, a privilege for every human. Accessing the information right is one of the first fundamental rights of humans. Learning rights. Especially this information may lead him to his eternal happiness. So naturally blocking this right and concealling the ways of accessing this information is exactly the meaning of meeting this curse.

Curse; in arabic language this takes the meaning of Ib’at. Meaning banisment, exclusion. So in that case it’s possible we may understand this verse like this. ulaike yel’anuhumullah So they are the ones who are banished by Allah. And they are excluded by those who are with the love of Allah.

So what happens if Allah banishes someone? What happens to a person if Allah excludes a person, sends him away, expels him? Well who else can save him from that? A person who is expelled by Allah, turned back by Allah… Alas, how a cursed person he is.

160 – Illellezine tabu ve aslehu ve beyyenu fe ulaike etubu aleyhim* ve enet tevvabur rahiym.

Except those among them who repent (admit and comprehend their mistake and rigorously abstain from it) and those who correct themselves (abandon their wrongful environment) and those who speak the truth. I am the Tawwab and the Rahim (I accept repentance and enable the experience of favorable outcomes as a result of it). (Ahmet Hulusi)

Except those who repent and make amends and openly declare (the Truth): to them I turn; for I am Oft-Returning, Most Merciful. (Abdullah Yusuf Ali)

Illellezine tabu ve aslehu ve beyyenu Except those who repent, as in those who are in regret and fix their conditions. And unconceal what they have been hiding and reveal the truth. fe ulaike etubu aleyhim Their repents I will accept. And I will show my acceptance to them, says the Hakk of All Worlds. What’s the meaning of showing acceptance of Allah? Accepting the repents, of course.

ve enet tevvabur rahiym “Since I am Oftenly Returning. Only I am the acceptor of repents and Most Merciful. And I haven’t just accepted repents, I give more for them. Because my feature is mercy.” As you know Rahiym means Most Merciful in actions.

161. Innellezine keferu ve matu ve hum kuffarun ulaike aleyhim la’netullahi vel melaiketi ven nasi ecmeiyn.

As for those who cover the truth (deny that the corporeal worlds and their very selves are the manifestations of the Names of Allah) and who die upon this understanding… Certainly upon them is the curse of Allah (the consequences of falling far from the Reality of Allah), the curse of the angels (the consequences of falling far from the forces of the Names comprising their essence) and the curse of the whole of humanity (the consequences of being veiled from the reality manifesting through others). (A.Hulusi)

Those who reject Faith, and die rejecting,- on them is Allah’s curse, and the curse of angels, and of all mankind; (Abdullah Yusuf Ali)

Innellezine keferu ve matu ve hum kuffarun As for those who cover the truth and die upon this ideology. Here, the word keferu is this. I give the meaning as covering the truth which is also the literal meaning. Also the meaning of the verse before the concept is on covering the truth. In arabic language kefera means covering, veiling. For the same reason Arabs call their farmes kafir. The reason for their covering seeds with dirt. But in general and islamic literature, kafir means a person who covers the truth. A person who conceals the truth and die with this rejection, who resists the truth till his dying breath.

ulaike aleyhim la’netullahi Again it came. Allah’s curse, those are the ones, Allah curses upon, Allah rejects. vel melaiketi Angels too curse them. ven nasi ecmeiyn Also the entire human race rejects them.

Actually the concept comes to “Emr-i bil ma’ruf, Nehy-i anil munker.” The must order of Allah about “commanding the good and avoiding the bad.” This is a general farz (must order) in Islam. People who call themselves true believers have this mission upon humanity. Commanding the good and avoiding the bad. A person who doesn’t do that, automatically enters the area of “the ones who covers the truth.” and according to this verse “the group which Allah curses upon them.” So, there…

162 – Halidine fiha* la yuhaffefu anhumul azabu ve la hum yunzarun.

They will forever live the consequences of these curses. Their suffering will never be lessened, nor will they be given respite (to amend their wrongdoing). (Ahmet Hulusi)

They will abide therein: Their penalty will not be lightened, nor will respite be their (lot).

Halidine fiha They will stay in that state. Forever living the consequences of their actions. la yuhaffefu anhumul azabu ve la hum yunzarun Their suffering will not be lessened. Not lessened, not lightened. So what’s this suffering about? The greatest level of this suffering is, being casted out, left out by Allah. Think, think afterlife, think the judgement day. Think about the day which no one will help anyone. Only Allah may help you at such a day. Allah with infinite mercy and yet Allah won’t look at your face. Can there be a greater suffering than this? This is by all definitions, hell. Even the blazes of hell might be more sufferable than recieving the words of Allah saying “Get out of my sight, I don’t want to see you.” to a person. This agony, this suffering is the fiercest of all. That’s why the verse ends like this;

ve la hum yunzarun Nor will they be given respite. They won’t even be given a chance to see mercy. They cannot see a chance of redemption. No way to salvation. They cannot even lift their faces. The agony of being damned by Allah, the endless remorse will be so heavy for them, that they cannot even lift their eyes.

163 – Ve ilahukum ilahuv vahid* la ilahe illa huver rahmanur rahiym.

That which you have come to accept as your God is One (the One and only! The incalculable ‘ONE’ness far beyond any concept of multiplicity). There is no deity-god, only HU, the Rahman, the Rahim (HU has created everything from His grace and the qualities of His Names). (Ahmet Hulusi)

And your God is One God. There is no god but He, Most Gracious, Most Merciful. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve ilahukum ilahuv vahid and the words come back to unity. It is almost the center of the message wants to be delivered. What you accept as your god is The One. The translation of the word Ilah might be God. But not the translation of Allah. No, most definitely not. Because Allah is beyond and unique. There’s nothing similar to Allah. Forbid; you cannot say Allahs. But you can use words like gods, goddesses, deities. That’s why ilah is not a direct translation of Allah. God. That’s the direct translation of ilah. And that’s why I used it like this.

la ilahe illa hu No god but Allah.This is the “Words of Unity” as you recall. But we use the words of unity as La ilahe illallah. There’s a Hu extension here. In Qur’an, the words of unity comes with this form. And in Muhammad language it finds his place by the form we know, La ilahe illallah.

So where does this Hu come from? Huve, O Pronoun in arabic language points out two things.

1 – Depth (Farness)

2 – Beyond

Here is the second one. As in; Allah is beyond anything we may know, we may think and we may imagine. The one who cannot be categorized as god is further away from anything we can possibly think. Our minds cannot comprehend. That’s why we call Allah as The One. One here emphasises the greatness, the beyondness, the magnificence.

The Words of Unity is a password, dear fellows. The password of freedom and security. Those who say these words have entered the country of Allah’s domain. With these words you have entered the security and peace zone of Allah. And those who use the words La ilahe illallalah, sign a long treaty. This treaty includes all orders and restrictions.

So he who uses this password steps into this border. And once he enters, he must show his commitment to this lands. He cannot betray, he shouldn’t betray. If after saying these words and cross the line of true believer, he betrays; then surely he becomes an enemy and now uses this password illegally, stolen. Naturally becomes a spy. He then becomes a spy who cross the threshold of Allah’s secure and free domain. Because by saying La ilahe illallah, one has taken shelter in this lands of security and freedom. The security and freedom which Allah promises and guarantees. That’s why everyone should show submission to this eternal lifesyle of joy.

Saying La ilahe illallalah means, “I accept the life program which is drawn to me by Allah, completely.huver rahmanur rahiym These words also give us this meaning. Allah is Rahman, Allah is Rahiym. And being Rahman and Rahiym (Most Gracious, Most Merciful), means showing infinite mercy and blessing to those who take shelter in Allah. Those who say La ilahe illallalah are the ones who take shelter. And by that definition they are the ones who will be prized with eternal mercy and blessing.

164 – Inne fi halkis semavati vel erdi vahtilafil leyli ven nehari vel fulkilleti tecri fil bahri bima yenfeun nase ve ma enzelellahu mines semai mim main fe ahya bihil erda ba’de mevtiha ve besse fiha min kulli dabbetiv ve tasrifir riyahi ves sehabil musahhari beynes semai vel erdi le ayatil li kavmiy ya’kilun.

Undoubtedly, in the creation of the heavens and the earth (the states of consciousness and the body), the succession of night and day (the contrast of observing the inexistence of the worlds and how it takes on forms to appear existent), the ships that sail in the sea for the benefit of mankind (the individualized consciousness swimming in the divine ocean of knowledge); how Allah sent down water from the heavens to bring the earth back to life after its death (revealing knowledge from the states of consciousness to manifest ‘life’ from the body, which is unconscious of its reality) and how He disperses therein all animate beings (how all strength and power within all the organs in the body are formed with Allah); and in the directing of the winds (the recognition of the Names in one’s consciousness) and the clouds that are at disposal between the heaven and the earth (the initiation of bodily forces within one’s consciousness), there signs for those who think (for those who use their intellect)! (Ahmet Hulusi)

Behold! in the creation of the heavens and the earth; in the alternation of the night and the day; in the sailing of the ships through the ocean for the profit of mankind; in the rain which Allah Sends down from the skies, and the life which He gives therewith to an earth that is dead; in the beasts of all kinds that He scatters through the earth; in the change of the winds, and the clouds which they trail like their slaves between the sky and the earth;- (Here) indeed are Signs for a people that are wise. (Abdullah Yusuf Ali)

Inne fi halkis semavati vel erdi vahtilafil leyli ven nehari vel fulkilleti tecri fil bahr In the creation of heavens and earth, in the succession of night and day, vel fulkilleti tecri fil bahr bima yenfeun nase in the sailing of the ships through the seas with the benefit of humans. You may realize the translation is different a little. In the ships setting sail through the seas with goods, benefits to humans.

ve ma enzelellahu mines semai mim main fe ahya bihil erda ba’de mevtiha ve besse fıha min kulli dabbetiv in the rain which Allah Sends down from the skies, to bring the earth back to life after its death.

Rain sent down from skies…! Rain to bring the earth back to life after its death and help reproduce the livings on it. min kulli dabbetiv ve tasrifir riyahi In the changes of the wind, ves sehabil musahhari beynes semai vel erdi In the clouds which they trail between sehab the sky and the earth. le ayatil li kavmiy ya’kilun Indeed are signs for people who may use their heads, their minds.

The things counted here one by one; are actually several of Allah’s verses in universe. The intention of our Rabb here to turn our eyes, our attentions to universe. “Tell o human, raise you head, open your eyes and look around, look.! If you are in search for Allah, look. You shall find the evidences. You shall see the proofs. You shall see the verses of universe, so read them correctly. He who cannot read the verse of universe, he who cannot comprehend he verse of the creation; how can one expect him to comprehend the verse of the speech, verse of written ones? For that, read the unwritten verses first. Read the universes verses. But to read them, to comprehend them and understand them, you need one thing. You should use your head, you should think.”

Here the mind is very important because, le ayatil li kavmiy ya’kilun this is how the verse ends. The verse is there for the people who can think. For people who cannot use their heads, those mean nothing. One may see the skies in his whole life and yet he cannot read it. One may see a growing tree in his whole life and yet he cannot read it. He may witness the rain through his life but cannot be able to understand the rain. He might not even pay attention. He might show a deep admiration to a mere technological gadget made by another human but he cannot look at the supportless skies created by Allah for admiration. Because he has no eyes for that, no heart to understand that. No mind to comprehend that. No mind at all. For that he cannot notice. Even if he’s surrounded with countless blessings, he cannot thank Allah, cannot show gratitude to Allah just because he cannot notice all those blessings. How can he show any gratitude to Allah, if he’s unable to comprehend all those blessings?

I said thinking. Mind; In literal answer it means, connection. Comes from the root of Okaal!. Okaal means the camel leash. The rope which may be used to bind the camel to a spot. So then why is it called the mind, the okaal.? Because;

1 – It’s the rope, the mind which may have the power to bind the all scattered heart and ability to contain all those frenzied emotions.

2 – Or more importantly; for the ability to bind the thing to Allah. For the ability to make the connections between concrete and intangable. Ability to differentiate the invisible from the visible. Ability to extract the unknown from the known. Ability of comparison. It’s called the mind, because it gives you the power of reaching, understanding and comprehending the truths which cannot be achieved by standart ways but from the path of deduction from the experimented, observed facts and proved informations all the way to the unobserved, untouched emotions. And it means binding because it makes those connections with known and the unknown. Mind is a celestial and wonderful ability to created binds between easily accepted facts and uncomprehensable truths.

165 – Ve minen nasi mey yettehizu min dunillahi endadey yuhibbunehum ke hubbillah* vellezine amenu esheddu hubbel lillah* velev yerallezine zalemu iz yeravnel azabe ennel kuvvete lillahi cemiav ve ennellahe shedidul azab.

There are some who deify and worship things other than Allah, loving them with the love of Allah (as though they are loving Allah)! The believers, on the other hand, are conscious that their beloved is only Allah (they don’t attribute existence to anything else). When those who (by denying the reality) do wrong (to themselves) see the suffering they accrue as a result of this, they will realize that the only force active in the universe is the force of Allah, but alas, it will be too late… if only they could have realized this sooner… Allah is shadid al-adhab (the One who severely enforces the consequences to those who are persistent in their wrongdoing). (A.Hulusi)

Yet there are men who take (for worship) others besides Allah, as equal (with Allah): They love them as they should love Allah. But those of Faith are overflowing in their love for Allah. If only the unrighteous could see, behold, they would see the penalty: that to Allah belongs all power, and Allah will strongly enforce the punishment. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve minen nasi mey yettehizu min dunillahi endaden There are some men; they value and worship things other than Allah, as equal; yuhibbunehum ke hubbillah they love them as they should love Allah.

Let’s stop here. yuhibbunehum ke hubbillah they love them as they should love Allah. Some people who value other beings equal to Allah, I said beings, since yuhibbunehum Hum pronoun is used for conscious beings. So some people do what to other people? They love them as they should love Allah. They love them like Allah. Loving someone like he is Allah, means deifying, shirking Allah. Giving the love to someone other than Allah. You may call it “scattered love”. Wasting the love. Squandering the love.

Actually in time it comes clear that this is not love, it’s passion. If you give the love to someone other than Allah, love which you should direct it to Allah; than it turns to a passion which shackles you. This passion binds to your heart as a shackle, a chain, a clamp. Because love sets a person free. Love is by all definitions freedom. But if love turns to passion than naturally its nature turns to imprisonment. It turns into slavery.

That’s what happens if you direct your love which you should give to Allah; to some other person. This love becomes a chain binds you to another person, takes away your freedom and turns you into a slave for that person. This is the message here.

Love is expressed by the word Hub. Hub means seed. It means core, essence, nucleus. Isn’t that accurate really? Isn’t love a seed? A seed give a million from one. Which seed can manage giving the infinity from one single seed other than love. Once love enters the heart, that single seed gives you the infinity and the acreage of heart is also infinite. If this love is the love for the eternal, of course.

But we shouldn’t mix two things together here. Loving as Allah and loving for Allah are two different things. There’s no restriction in loving other people. There’s no problem loving your children, your husband/wife, your relatives, your friends. But what is the reasoning for this love. You should ask this question. Why do you love them? The answer of your question must be Allah. The longevity of a love is based on its reason. The love basing on the reason for eternal one is naturally infinite. If you want to turn your love eternal, than bind your reason for eternal. Love for Allah since Allah is eternal. Then and only then your love cannot wither.

Remember, on earth prays might end but fondness never dies. Fondness enters afterlife. There’s no prays or worshippings in afterlife but fondness does exist, will exist. Fondness will move on in paradise. For that, fondness will be the only thing that won’t die after your demises. It will be the only thing that won’t stay and disappear on earth. This fondness is love. So what is the punishment of loving someone like they are Allah, let’s see?

vellezine amenu esheddu hubbel lillah Those who have Faith, love Allah most. We may understand the opposite message about the other people.

Those who love someone like Allah are the ones who don’t show their faiths. This is important. Because true believers love Allah at most. If someone loves Allah, if he puts Allah at the center spot of his heart, then he puts his priorities according to Allah, he puts Allah also at the center of his life. But if a person loves some other being other than Allah with the love he should give to Allah, then the center of his life becomes that thing. This is the important part. If a person loves, he gives his entire beings to that loved. So what should be the door you should knock and giving your life away. The only door that won’t waste your life and being is the door of Allah. Allah will return your life with more. But if you give your life to another person, he will waste it. He will waste you. For that the love of Allah, for Allah returns you with more. How? In the name of Vedud. This is a name, an Esma of Allah mentioned in Qur’an.

What is El Vedud, means? It means “Loving One and Loved One.” This particular word has an interesting quality. And that is of being both active and passive nature. Becoming both loving being and loved being. Allah is both loving and loved. So the love we show Allah in the possibility of our consciousness as a worshipper will turn back to as with the potantiality of Allah. Because Allah loves with the terms, the qualities and quantities of Allah. So why settle for a mere individuals love when we have a possibility of being loved with the terms of Allah’s blessings? Can there be a bigger loss than losing this love? Can there be a greater defeat, a worse waste, a bigger failure than that?

velev yerallezine zalemu iz yeravnel azab Those who are bad to themselves, zalemu I translate this as doing wrong, bad to themselves. Because noone can cause evil to Allah. Evil doers can only harm themselves. So when wrongdoers will meet their sufferings, they will see; ennel kuvvete lillahi cemian If only they see that Allah forces are belong to Allah. Just like the time they will realize; if only they realize that all Powers, all forces are indeed belong to Allah. ennel kuvvete lillahi cemian ve ennellahe shedidul azab. And if only they can see that Allah’s penalty is indeed fierce.

If only…! Yes if only they could see. We would really wished that. That’s why all our efforts, agonies, works and studies are for.

166 – Iz teberraellezinet tubiu minellezinettebeu ve raevul azabe ve tekattaat bihimul esbab.

When those who are followed see the suffering awaiting their followers, they will walk away and disown them. When the truth becomes apparent, the tie between them will be severed! (A.Hulusi)

Then would those who are followed clear themselves of those who follow (them) : They would see the Chastisement, and all relations between them would be cut off. (Abdullah Yusuf Ali)

Iz teberraellezinet tubiu minellezinettebeu Look at this verse. ve raevul azabe When the time comes, those who are been deitified will turn their backs to their worshippers raevul azabe when they see the suffering. ve tekattaat bihimul esbab All those relationships and connections will be cut off. All relations between them will be severed from their roots. When the truth appears and they see the suffering. Whose been mentioned here again? Those who were worshipped, deitified and those who worship them, love them. Yes, cut off from the roots.

Isn’t that right? Think about those who take another as an idol, a deity and direct their loves to the wrong address on earth. Think about how they ruin themselves and those who follow them. Imagine; why do men deitify themselves? Because there are always some miserable fools who may worship them, love them like Allah. And those little crowd always cause an ideology corruption in those who are being loved and worshipped. “If they think we are above all creations, we are worthy of being worshipped, then there may be some god-likeness with us.” That’s what they usually think and that’s how they do satan’s job. They don’t do god’s job, they take satan’s responsibility of corrupting people. And sure enough, they corrupt.

Sometimes the opposite may ocur. Before people would have been deitified, they try to turn fools to themselves as a god figure. They try to do this by force. They try to make them love him with violence, shackes their hearts forcibly. All in all they try to deitify themselves by force. That’s what this verse is mostly about.

When those who are deitified see the suffering awaiting their followers, they will walk away and disown them. All those relations will be cut off.

167 – Ve kalellezinet tebeu lev enne lena kerraten fe neteberrae minhum kema teberrau minna* kezalike yurihimullahu a’malehum haseratin aleyhim* ve ma hum bi haricine minen nar.

The followers (of things other than Allah) will say, “If only we were given a second chance to relive our lives so that we can disown those we followed just as they have disowned us.” Thus will Allah show the consequence of their doings with painful remorse. The internal burning that arises from their remorse will not cease! (A.Hulusi)

And those who followed would say: “If only we had one more chance, we would clear ourselves of them, as they have cleared themselves of us.” Thus will Allah show them (the fruits of) their deeds as (nothing but) regrets. Nor will there be a way for them out of the Fire. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve kalellezinet tebeu Those who followed them will say; lev enne lena kerraten if only we have the opportunity of fe neteberrae minhum kema teberrau minna we would turn ourselves from them, as they clear themselves from us. If only we could turn back to earth, born again somehow and return back to life so that just like this day they have turned away from us, we would have turned away from them back on earth. If only we wouldn’t follow them, deitify them.

This is the deep regret. Can you imagine? Qur’an opens a window, a landscape in front of your eyes. One side, deitified, worshipped, loved people and the other side their followers, lovers. Fake gods. Those who turn themselves to gods and those who follow them would meet at those grounds. Followers see their deities as miserable as they have been. And then they realize that those they followed on earth have no use to them now. Their so called gods now even turn their backs to them, their own followers. Shouldn’t they thank them? “You worshipped us, you elevated us to our status on earth. We ate your breads, we rise thanks to you, we lead because of you.” Shouldn’t they meant to say? Because they were the chosens. They were raised by stepping on followers shoulders. They were been treated heavily on earth by stepping on their shoulders.

And yet, on the day of judgement, the day which everyone will get what’s coming for them, the day of court which is domained by Allah; they will turn their back. They will pretend they don’t know them at all. Totally ignoring them. And those poor people who deitify them will understand the situation finally, they will burst with regret, hitting themselves and saying; “Alas…! What have we done? Why did we deitify those people, we did we glorify them and turn them into god-like figures. Why did we give our love to them? Why did we love them instead of Allah? Why did we follow them all the way to this judgement day, since they have no use for us. Look at them, they don’t have use even for themselves. How and why did we deitify them?” They will cry with their deep regrets. Every cry will turn into a hell pit for them and they will disappear in those pits filled with their regrets.

kezalike yurihimullahu a’malehum haseratin aleyhim Look at this verse! Thus will Allah show the consequence of their doings with painful remorse. Yes, a painful remorse, haseratin aleyhim A deep regret, an endless remorse, eternal agony… They will be condemned with this painful remorse. ve ma hum bi haricine minen nar. And this fire of regret, their remorse will never be ceased.

Right now, the verse 38 of Araf came to my mind. Remember, in that verse, the concept of this verse has been given in a commune state. “O our Rabb.” has been said in 38/Araf. They turned us from the true path. They did that, so double their sufferings. di’fem, double their pains of those who were deitified, idolized.

What will Allah say to that; of course they are not excused. Allah won’t accept their claims. All of you, deserve your sufferings doubled. He will say, “For all of you there is double.”

168 – Ya eyyuhen nasu kulu mimma fil erdi halalen tayyibev ve la tettebiu hutuvatisheytan* innehu lekum aduvvum mubin.

O mankind, eat from what is allowed and clean of the earth (partake of things pertaining to the bodily dimension that will not veil you from your reality). Do not follow the steps of Satan (do not act on the impulses from the second brain in your gut). Certainly, he is an evident enemy. (A.Hulusi)

O ye people! Eat of what is on earth, lawful and good; and do not follow the footsteps of the Satan, for he is to you an avowed enemy. (Abdullah Yusuf Ali)

Ya eyyuhen nasu kulu mimma fil erdi halalen tayyiben O people; the addressing turned to humanity now. People… Qur’an’s basic and most fundamental target is humanity. And now the addressing turned to all humanity. And the verses speech pattern is aimed for all; O humanity; kulu mimma fil erdi halalen tayyiben eat from what is allowed and benefit from the clean of the earth. It may be more accurate to take the eat command as benefit since you cannot eat everything. Benefitting; benefit from what is allowed and clean. ve la tettebiu hutuvatisheytan And don’t follow the footsteps of satan. Don’t follow satan.

This type of speech directing can only be done by Allah. We mean, if you see this form of addressing somewhere else, you immediately know that someone has been talking to humanity from somewhere above. An existence has been reaching to humanity from somewhere above them. Because if someone says; “O humanity. Eat these on earth.” It’s common sense that whoever said this must be the owner of earth. And he’s informing us about his ways and permissions. The owner of all things informs us. We respond “Command, o Rabb.” And a reply answers our prays, saying; “Eat from clean on earth.” As in; “Don’t just accept everything I created must be clean. Because I also created the filthy. I created them in order to test you and they all have different functions. All have different tasks and missions. Just like your own bodies. Inside your bodies such organs exist that you disgust. Look worthless and filthy and yet without them you cannot survive. So know that not all parts of you, are clean as your hearts and minds. Not worthy but necessary.”

Calling one thing clean and worthy is something, but calling it necessary is totally another thing. All creations on earth are just like those. Some verse will arrive to our lessons later; “I created pigs on earth too and filthy it is. Know that it is dirty.” It is the cleaner of filth. As in the intestines of nature. And I beg your pardon, if you eat those, you eat something like dirt. I talk to you with all my respect, because you may eat something, the Qur’an called “ris” as in rotten and dirt-covered. This is the lesson of this verse. A perspective. A perspective for all creations.

ve la tettebiu hutuvatisheytan Don’t follow the footsteps of satan. There’s an important wordplay here. Some see the Satan as a rival to Allah, mistakenly. This is most definitely not islamic. This is the way of zoroaster. The religion of zoroastrism sees satan as the rival of Allah. Ahriman and Ahura Mazda. Ahura Mazda as a god of good, (or Allah as some may call mistakenly) and Ahriman as a god of evil. But the truth is not like this. Satan is not some god of evil. In Islam, satan is a creation of Allah who rebeled Allah. If satan should be put as a rival to someone, that creation is humanity. And the accurate truth is this. Satan is the rival of humans. The opposing creation to humanity. So for that, don’t follow the footsteps of satan.

innehu lekum aduvvum mubin. Because he is an evident enemy to you. He’s the rival of you.

169 – Innema ye’murukum bis sui vel fahshai ve en tekulu alellahi ma la ta’lemun.

            He (Satan) will only command you to think and do things that will strengthen your ego, to only live for the sake of unlawful bodily pleasures, and to make baseless judgments about Allah without any knowledge. (A.Hulusi)

For he commands you what is evil and shameful, and that ye should say of Allah that of which ye have no knowledge. (Abdullah Yusuf Ali)

Innema ye’murukum bis sui vel fahsha Satan only commands you what is evil and not allowed. Remember what was Allah commanding us to do right above? The previous verse was saying; halalen tayyiben. This is the opposite and the all opposite commands are satans. halalen tayyiben as for clean and allowed, the opposition is; sui vel fahsha Evil and shameful. ve en tekulu alellahi ma la ta’lemun And he makes you do something and that thing is the most dangerous of all. What is that? He commands you to say to Allah that of which you have no knowledge. He advices us.

What is the meaning of this saying Allah about things we have no knowledge about? It means thinking badly about Allah and talks with our ignorance and arrogance. All forms of talking without knowledge are bad. But if the subject of your speech is Allah, it’s much worse. Because slandering another human is bad. But slandering Allah is immensely worse. Thinking and talking bad about a person is evil. But think about the depths of your evil, if you make the mistake of talking bad about Allah. So, because of this fact, the concern is pointed to the most dangerous evil that satan can make us to do. Making baseless judgements about Allah without any knowledge.

There’s a historical background as an example for this. The words of heretics and idol-worshippers; “This idol is the conduit between us and Allah.” Also the words of Jews; “We are the grandchildren of prophets. We are the chosen community of Allah. The suffering will not touch us. Because Allah will protect us, and use his influence for us.” This verse arrives to crush this corrupted logics.

Because this is a slander to Allah. If Allah chooses an individual to deliver a prize to someone, this choice is only by Allah. But this act only represents the deliverence of the gift, nothing else. The deliverer of the prize cannot become the owner of the choice. The real owner might say; “Give him this prize.” And that middle beings duty is only the delivering process. But is it ok to see this middle man as the owner of this gift? Don’t you think it might offend the real owner of the prize?

Because of that; these types of beliefs have been completely rejected. Especially the claims of heretics, saying; “These are the conduits that will reach us to Allah.” This logic crushed. Because it is the slander by all definitions.

[Additional Info: He will command you to harm others and torture them, so that the feature of hate and anger of yours will manifest and this power will be used without restrain. He will command you the evil, the evil and shameful. And this will manifest the power of lust and the usage of this power without any restrain. And he will order your to say thing about Allah without knowledge. And this is the meaning of using the power of logic without measurements. At this point the mind is covered with suspicions and fantasies. And this corruption becomes the main feature of the satan who takes over the command. (Ibn. Arabi-Tevilat)]

170 – Ve iza kiyle lehumut tebiu ma enzellellahu kalu bel nettebiu ma elfeyna aleyhi abaena* e ve lev kane abauhum la ya’kilune shey’ev ve la yehtedun.

When they are told, “Believe in what Allah has revealed (the knowledge that the Names of Allah comprise your being and the entire existence and the knowledge of sunnatullah), they say, “No, rather, we follow that which our fathers followed (external deification)”… What if their fathers were misguided and failed to comprehend the reality? (A.Hulusi)

When it is said to them: “Follow what Allah hath revealed:” They say: “Nay! we shall follow the ways of our fathers.” What! even though their fathers were void of wisdom and guidance? (Abdullah Yusuf Ali)

Ve iza kiyle lehumut tebiu ma enzellellahu kalu bel nettebiu ma elfeyna aleyhi abaena When they are told, “Believe in what Allah has revealed, show faith in what Allah has sent.” They say; bel nettebiu ma elfeyna aleyhi abaena “Nay, we should follow the road which our fathers followed. We won’t follow anything else.” Would you look at that? ..! e ve lev kane abauhum la ya’kilune shey’ev ve la yehtedun What if their fathers were mindless and misguided and not on the true path. Will they follow then even then? Those people who were unable to comprehend the reality?

Here the measure of truth is given. If you ask, what this verse translates, the truth behind this verse is this. The value of the truth cannot be measured by its longevity. The value of truth is based by its source, itself. So, “this truth is old” or “this truth is new” comparison; doesn’t really matter. The origin of a knowledge might be from ancestors but that doesn’t necessarily mean it’s the absolute truth. But there might be truths within those knowledges as well. You may want to hold on to that truths, there’s no harm in that. It’s not true that a knowledge from ancestors must be left at any rate. The real deal is your judgement skills, the ability to seperate, your analysis. Because there’s no new or old for the real truth.

Like I said, the measurement of a truth is not its lifespan. Not ancestors. Not fathers. Not traditions. All of our ancestors might follow the wrong path. But if you choose to travel the same path, just with the idea of “I should follow the same road with my fathers.” then you choose to spit on the truth. This is the information, the translation of this verse for us.

171-) Ve meselulleziyne keferu kemeselilleziy yen’iku Bi ma la yesme’u illa du’aen ve nidaen, summun bukmun ‘umyun fehum la ya’kilun;

The state of those who deny the truth is like that of those who hear a calling, yet they do not understand what it means. For they are deaf (in respect of their understanding), dumb (unable to voice the Truth) and blind (unable to evaluate the obvious reality). They do not think! (A.Hulusi)

The parable of those who reject Faith is as if one were to shout like a goat- herd, to things that listen to nothing but calls and cries: Deaf, dumb, and blind, they are void of wisdom. (Abdullah Yusuf Ali)

Ve meselulleziyne keferu kemeselilleziy yen’iku Bi ma la yesme’u illa du’aen ve nidaen Look at this verse. The state of them, the examples of them are like those who hear a calling, but only understand the noises and rackets. They are like a herd unable to understand the meaning of the screams of the herder.

Think about a goat-herder, screaming. Because the herd is traspassing a farm or violating a border. The herder yells, trying to prevent the herd. Or better yet, the herd is heading for a cliff. One will about to fall and others (naturally) about to follow it. They have no idea. Herder screams, yells. But the herd can only understands the noise and ruckus, they can only comprehend that much. This is the magnificent metaphor the verse presents us.

illâ du’aen ve nidaen they comprehend it as noises and ruckus.. This is the state of those people. The herder here is the inviters. Those who invite to Allah’s revelations, Allah’s messages. The herd are those who ignore this invitations. The scream is the Allah’s message itself.

Now, put this view inside your own life for a while. Look around you. You see a path, inviting you to Allah’s path. But think a blind man. Eyes unable to see and walks to a cliff. A person who have a scent of responsibility cannot stay idle with this scenario and reacts. “Stop” he yells. “Stop, you will fall. You will die.” But the blind man, cannot understand the yellings. All those efforts blend in other noises and become a chaotic ruckus. Just like a sheep listening the flute like we used to say. He may understand a voice but cannot understand the meaning of it. This is the situation. And Qur’an explains this situation with these words.

summun bukmun ‘umyun They are deaf, dumb and blind. fehum la ya’kilun There’s a specific feature they have. This is the reason of their deafness and blindness. They don’t use their heads. This is the problem.

Along three verses this word has come; ya’kilun Thinking, using the head. They haven’t using their minds. You know the herd psychology. The easiest managable community is the one who are turned to herd mentality. For that all tyrants try to manipulate their communities by turning them into herds. Those leaders and evil tyrants owe many thanks to those easily managable herd minded communities. Because they can be supervised very easily. And today…! There have been many methods for creating herded communities throughout history. And the method of the community which those verses arrived in was the method of following the herded fathers way.

Nowadays, the herding process can be made by several different methods. For example, football or music is been used as tools to create herded communities. You see them, you call them and yet they can only understand the gibberish noises from you. You scream. “Stop, you people. This alley leads to a dead end. But those folks don’t listen to you, they cannot hear you. And at last they enter the dead ended alley without slowing down and that becomes their future.

[Additional Info: The person who tries to call those heretics is like the situation of a herder yelling to animals. Because animal might hear the voices but cannot understand the meanings. This is the situation of infidels who hear the call for Hakk. (Ibn. Arabi-Tevilat) ]

[Additional Info: THE RUN OF JESUS FROM FOOLS
One day Jesus was running towards the mountain like he was chased by a lion. One person began to run after him and catched him. He asked; “O Jesus; what’s the matter why are you fleeing like a bird when no one’s following you?”
Jesus was running so fast, he couldn’t turn back and answered the guy, so the guy began to follow him. He was both running and yelling; “For the sake of Allah, stop and tell me why are you running, there’s no being following behind you.”
Jesus said; “I’m running from a fool. Now don’t block my way so that I can save myself.
Man asked; “Aren’t you the one who can open the eyes of blinds and ears of deafs?

“Yes, I am.”

“You are the one who can resurrect the deads?”
“Yes, I am.”

You are the one who can create live birds from mere dirt?”

“Yes, I am.”

“Then why are you afraid of such person?”

“I swear in the name of Allah; I read the Holy Name to a blind and his eyes were opened. I read it to deaf and he began to hear. I read it to dead and he resurrected. But alas; I read it to the heart of fool hundreds of times, yet there was no effect on him.”

What’s the wisdom of it? Why hasn’t it effected the fool? “The foolishness is a curse of Allah. The sickness, blindness or deafness are not curses, they may be a thing of pity or test. Both Allah and people show mercy on them. But foolishness both harm the fool and the person who talks to him. There’s no cure for foolishness. Just like the way of earth draining the water slowly; a fool can drain your faith. (Stories from Mevlana)]

172-) Ya eyyuhelleziyne amenu kulu min tayyibati ma razaknakum veshkuru Lillahi in kuntum iyyahu ta’budun;

O believers! Eat that which is pure and clean from what We have provided for you. And be grateful to Allah (evaluate this) if it is only Him you wish to serve. (A.Hulusi)

O ye who believe! Eat of the good things that We have provided for you, and be grateful to Allah, if it is Him ye worship. (Abdullah Yusuf Ali)

Ya eyyuhelleziyne amenu O, you who have claims of belief. The literal translation is “believers.” But the faith is a claim and like all claims it requires proof. O you who have claims of belief. kulu min tayyibati ma razaknakum Eat that which is pure and clean from what We have provided for you. veshkuru Lillahi and be grateful to Allah

As you remember, this sentence came with the verse 168 above as Ya eyyuhen nas form. What’s the difference here? Ya eyyuhelleziyne amenu There was no “be greatful!” command there. But there’s is a command here. Why? Because those who don’t have faith cannot be thankful, that’s why. Faith is the ultimate thank and the greatest start of being grateful. veshkuru Lillahi in kuntum iyyahu ta’budun; if it is only Allah you wish to serve, believe. If you aren’t greatful, then it means you don’t sincerely believe.

173-) Innema harreme aleykumul meytete veddeme ve lahmel hinziyri ve ma uhille Biha li gayrillah* femenidturre gayre bagin ve la ‘adin fela isme aleyhi, innAllahe Gafur’un Rahiym;

He has only forbidden to you dead animals, blood, the flesh of swine, and that which has been slaughtered in the name of things other than Allah. But if you are forced out of need, there is no sin upon you to eat of these without doing harm to your self, without making lawful (what is unlawful) and transgressing the boundaries (consuming more than necessary). Certainly, Allah is the Ghafur and the Rahim. (A.Hulusi)

He hath only forbidden you dead meat, and blood, and the flesh of swine, and that on which any other name hath been invoked besides that of Allah. But if one is forced by necessity, without willful disobedience, nor transgressing due limits,- then is he guiltless. For Allah is Oft-Forgiving Most Merciful. (Abdullah Yusuf Ali)

Innema harreme aleykumul meytete veddeme ve lahmel hinziyri ve ma uhille Biha li gayrillah Allah has only forbidden to you dead animals, blood, the flesh of swine, and that which has been slaughtered in the name of things other than Allah. femenidturre gayre bagin ve la ‘adin But if one is forced by necessity (out of need, without crossing the boundries, not for desire but necessity.) fela isme aleyhi then there’s no guilt in that. No sin for that. innAllahe Gafur’un Rahiym; (In case like these) For Allah is Often-Forgiving and Most Merciful.

Here the restrictions of Qur’an comes to the table. Especially about eating and drinking situations. Every single one of these restriction has at least an hour topic that we may talk about. But after a while we will come across the specific topics about them at suras En’am, Maide and Enfal. So hopes in the name of Allah, we will study them throughly by that time. That’s why we are now moving to the next verse.

[Additional Info: Why is eating of pork meat forbidden in Islam? http://islamqa.info/en/12558]

174-) Innelleziyne yektumune ma enzelAllahu minel Kitabi ve yeshterune Bihi semenen kaliylen, ulaike ma ye’kulune fiy butunihim illen nara ve la yukellimuhumullahu yevmelkiyameti ve la yuzekkiyhim* ve lehum azabun eliym;

Those who conceal what has been revealed by the Book (the knowledge of the reality and sunnatullah) and sell it (their reality) for a small price (worldly values), fill their internal (world) with none other than fire (suffering). During doomsday Allah will not speak to them nor purify them. And they will have a tragic suffering. (A.Hulusi)

Those who conceal Allah’s revelations in the Book, and purchase for them a miserable profit,- they swallow into themselves naught but Fire; Allah will not address them on the Day of Resurrection, nor purify them: Grievous will be their penalty. (Abdullah Yusuf Ali)

Innelleziyne yektumune ma enzelAllahu minel Kitabi ve yeshterune Bihi semenen kaliylen, Those who conceal parts of Allah’s messages in the Book, and purchase for them a miserable profit; ulaike ma ye’kulune fiy butunihim illen nar they fill themselves with none other than fire ve la yukellimuhumullah..! Do you know how Allah will treat them? Allah won’t talk with them.

This is important, there’s an interesting reproach here, my friends. If Allah reproaches a person, how does the situation manifests itself; Allah stops talking with them. Of course this comment can only be understood completely by those who know the real meaning of this. Not talking by Allah means, become unreachable by Allah’s words of revelations to a person. That’s why Allah took away the revelations and responsibility from sons of Israel and gave it to another community. Allah stopped talking with them. This is just another translation of course. Because surely Allah will not address them in afterlife too, according to this verse.

Of course these talkings, these addressings have been going on these days, in different forms. Not in the forms of revelations arrival. But the talkings of Allah with human with universes revelations, even in daily basis. Every situation you encountered, Allah has talked with you, sending you messages. But if Allah stops talking with you, even after an incident, you cannot read the message behind it. You cannot read, you cannot see. Isn’t this a greater calamity? The real calamity isn’t the accident you stumble upon; it’s the inability to extract the message behind the incident, which means Allah’s message couldn’t reach you.

ve la yukellimuhumullahu yevmelkiyameti the verse is especially about the Judgement Day. Allah won’t talk with them in Judgement Day ve la yuzekkiyhim* Allah won’t purify them, won’t clean them ve lehum azabun eliym; And they will have a tragic suffering.

175-) Ulaikelleziyneshteravud dalalete Bil huda vel azabe Bil magfirati, fema asbera hum alennar;

They are those who have bought misguidance (invested their beliefs in external deification) in exchange of “BILHUDA” (faith in their essential reality; the Names of Allah) and suffering, in exchange of forgiveness (resulting from faith in one’s essence; the Names). How resilient to fire they must be! (A.Hulusi)

They are the ones who buy Error in place of Guidance and Torment in place of Forgiveness. Ah! what boldness (they show) for the Fire! (Abdullah Yusuf Ali)

Ulaikelleziyneshteravud dalalete Bil huda They are the ones who buy Misguidance in place of Guidance vel azabe Bil magfirati Suffering in place of Forgiveness fema asbera hum alennar.

There’s a settle irony here. How resilient to fire they must be! Because for a persons or a communities actions like these, means they have resistance to fire. Or they have done those because they think they have resiliance. Otherwise, how can a community does such things if they have a scare against fire. So how bold they are, how they think resilient they are against fire.

Just like the Prophet’s hadith; “Commit sins in measure of your resistance against fire.” Deep down they are aware of their resistances against fire don’t exist.

176-) Zalike Bi ennAllahe nezzelel Kitabe Bil Hakk* ve innelleziynahtelefu fiyl Kitabi lefiy shikakin be’iyd;

Thus Allah has revealed the knowledge of reality and the sunnatullah in His knowledge, which He manifested as multiple universes (Book), as the Truth. Verily, those who argue against the Book (in regards to this knowledge and formation) have fallen far from the truth. (A.Hulusi)

(Their doom is) because Allah sent down the Book in truth but those who seek causes of dispute in the Book are in a schism Far (from the purpose). (Abdullah Yusuf Ali)

Zalike Bi ennAllahe nezzelel Kitabe Bil Hakk Allah has sent down the Book to reveal the truth. So Zalike So that’s why Allah Bi ennAllahe nezzelel Kitâbe Bil Hakk has sent down the celestial message in order to reveal the truth. We can also translate it like this.

ve innelleziynahtelefu fiyl Kitabi lefiy shikakin be’iyd; But those who argue against the Book have fallen far from the truth. Those who have fallen far from the truth are the ones who continue to argue about Allah’s words. Arguing about Allah’s speech, arguing about Allah’s laws, denying them means falling far from the truth and living a life so far away from it. Those type of people will never be able to see the Hakk; ever. They won’t be able to hear it. They cannot be protected by the truth. May Allah protect us from being in such a position.

“Ve ahiru davana velil hamdulillahi rabbil alemiyn” (Jonah/10)

“Praise be to Allah, the Cherisher and Sustainer of the Worlds!” All products of our claims, causes and lives are for Allah and our last word to our Allah is “Hamd”.
Esselamu aleykum.”


İslamoğlu Tef. Ders. KUREYŞ SURESİ (01-04) (197-C)

$
0
0

231

{“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”}

Üçüncü suremiz Kureyş suresi ki fil suresi ile aslında hem konu bütünlüğü var hem elimizde ki mushafta ard ardına gelmiş, hatta fakire göre nüzül sıralamasında da fil ile Kureyş sureleri ardı ardına yer alır.

Mekki bir suredir tahmin edileceği gibi. İlk tertipler tıyn suresinin ardına yerleştirirler. Ama bizce fil suresinin ardına yerleştirilmelidir. Yani mushafta ki yeri nüzülde ki yeri ile aynıdır diyebiliriz. İlk otoritelerimiz Kureyş suresinin ilk ayeti ile fil suresinin son ayetini karşılıklı okumuşlar, bir birine atıf saymışlardır. Ki Ferra bunların başında gelir.

Hz. Ömer tek rekatta bu iki sureyi birlikte okumuş. İlginç! yine Ubey Bin Kaab mushafında ikisi arasında besmele yazmamış. Yani sahabe bu sureyi ikisini birbirinden ayrılmayacak bir ikiz olarak görmüşler. Bu tabi iki surenin tek sure olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü elimizdeki Mushaf sahabenin en seçkin kuraları tarafından tedvin edilmiş bir Mushaf. Onun için bu konuda ihtilaf elbette ki yok. Fakat bu iki surenin birbirinin peşinden, birbirinden ayrılamaz bir bağla bağlı olduğunu da gösteriyor.

Zımnen surenin söylediği hakikat şu; Ey Kâbe’nin ekmeğini yiyenler, Kâbe’nin rabbine ihanet ediyorsunuz farkında mısınız. Burada Kureyş suresini anlamak için ticaretin bölge için nasıl bir öneme haiz olduğunu, ne kadar değerli olduğunu bilmek lazım, hatırlamak lazım. Ticaret yoksa Kureyş yok bunu söyleyebiliriz rahatlıkla. Ticaret yoksa Kureyş yok. İylaf yoksa ticaret yok. Bu surenin anahtar kavramı olan Li iylâfi ilk kelime aynı zamanda iylaf yoksa ticaret yok, ticaret yoksa kureyş yok. Mekke yok yani.

Saffan Bin Umeyye’nin itirafı bu söylediğimiz hakikatin en güzel ifadesidir. Hz. Peygamber; İylaf’ın iki kanadı var; Bir kanadı Mekke ile Yemen, diğer kanadı Mekke ile Şam. Yani kuzey ve güney İylaf bu ikisinden müteşekkil. Güney kışın kullanılan ticaret yolu Kuzey yazın kullanılan ticaret yolu. Bu ikisi sayesinde bölge bir eli yağda bir eli balda müreffeh bir hayat sürüyor. İşte biz bölge için iylaf’ın ve dolayısıyla ticaretin ne kadar hayati önemde olduğunu Saffan Bin Ümeyye’nin, Ümeyye Bin Halef’in (Tam ismi Safvan Bin Ümeyye Bin Halef Bin Vehb Bin Huzafe’dir.) oğlu olur. Onun mirası ona kalmıştı ve Mekke’nin yeni kuşak tüccarlarının bir numarasıdır aynı zamanda. Saffan bin Ümeyye’nin; Allah resulünün Medine yolunu kontrol altına alması üzerine yaptığı itiraf ve tabii ki kendi kendisine sitemi şöyle.;

“Varlığımız yazın Şam, kışın Yemen ticareti demeye gelen iylaf’a bağlı” diyor. “Eğer bu yoksa yani yazın Şam, kışın Yemen seferleri yoksa kesinlikle tükeniriz. Ticarette yok, servette yok, elimizde kini yer bitirir ve ekmeğe muhtaç oluruz.” Diyor. Safan Bin Ümeyye. Vâkıdi Kitabu’l Meğazi’sinde böyle nakletmiş, ben de sizlere oradan Meğazi’nin hangi cildi hatırlayamıyorum ama en son sayfasında okumuştum.

Evet, gerçeğin tümü bu değil, gerçeğin bir yarısı yani ticaret yoksa Mekke yok, iylaf yoksa ticaret yok. Bu gerçeğin bir yarısı. Gerçeğin tümü nedir biliyor musunuz? Kâbe yoksa hiçbiri yok. İşte bu. Onun için ne ticaret var Kâbe yoksa, ne iylaf var, ne Kureyş var. İşte onun içindir ki Felya’budû Rabbe hâzelBeyt (3) o halde ey Mekke şu beytin rabbine kulluk edin. Yalnız şu beytin rabbine. Şimdi bu ayet tam yerine oturmuyor mu, şimdi anlaşılmıyor mu bu açıklamaların arkasından. Evet, Beyte değil yani, Rabbe hâzelBeyt beyte kulluk etmeyin, beytin rabbine, ekmeğe değil teşekkür, ekmeğin sahibinin hakkıdır teşekkür. Bu girizgâhtan sonra surenin tefsirine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Li iylâfi Kureyşin;

Kureyş’in ülfet ve hürmete mazhariyeti için, (A.Hulusi)

1 – İylâfı için Kureyşin. (Elmalı)

Li iylâfi Kureyş burada ki “lâm” çok önemli, ama önce bir mana vereyim. Kureyş’in birlik ve dirliği hakkı için. İylaf birlik ve dirlik, “lâm” da hakkı için. Kureyş’in birlik ve dirliği hakkı için. Burada ki “lâm” üzerinde kısaca durmak zorundayım.

“lâm” hem fil suresini hem de bu surenin 3. ayetini görüyor. Önemli bu. Zımnen Kureyş, fil hezimetinin hakkını ödemeyi unuttu. Yani fil ordusunu Allah helak etti, buna teşekkürü unuttu, teşekkür edemedi. Ne yaptı? İhanet etti. Kâbe’yi putlarla doldurdu. Putları atacağına putları çoğalttı. Zulmü azaltacağına zulmü çoğalttı. Başkalarını haksızlığa engel olacağına, başkalarına bizzat kendisi haksızlık yaptı ve ticareti zulme çevirdi, ticareti kat kat faize çevirdi. Yani Allah’ın hoş görmediği ne varsa hepsini yaptı. Allah’ın, beytin rabbinin ekmeğini yediler ama o ekmeği yediği sofraya bıçak saplamaya kalktırlar. İşte Kureyş bu. Bari manasını veriyor aslında “lâm” burada. Yani bunu olsun bilsinler.

Burada Li iylâfi Kureyş, Kureyş kelimesi köpek balığı manasına gelir diyenler var. Köpek balığı manasına gelirse o zaman Kureyş’in aslının denizle alakası olması lazım. Bunu söyleyenler de olmuş. Aslında Kureyş, yani ben-i Fihr; özünde kızıl deniz sahilinden gelip buraya yerleşen bir kabiledir demişler ki bu çok ta yabana atılacak bir şey değil. Nihayetinde Kızıl denizle Mekke’nin arası her ne kadar dağlarla çevrili olmuş olsa da vasıtayla 1 saatlik bir yol. Cidde’den Mekke’ye 1 saat, hatta 45 dakikada gidip gelinir. Dolayısıyla çokta yabana atılacak bir şey değil deniz kenarı kavmi olması mümkindir Kureyş’in.

Ama bu kelimenin daha farklı bir kökten türediğini söyleyenler de olmuş. Karş, veya kırş kökünden gelir demişler. Bu aslında toplamak biriktirmek manasına geliyor. Kuruş ta oradan gelir. Kuruş; toplandığı biriktirildiği için kuruş denmiştir. Yani, Kureyş belki de kuruş toplayan manasına da alınabilir. Kuruşu toplayıp biriktiren, parayı toplayıp biriktiren, altını, gümüşü üst üste yığan manası vermekte mümkindir bu kökten geliyorsa eğer. Fihr Bin Malik’ten türeyen kabileye etnik anlamda Kureyş’i tarif edecek olursak Fihr Bin Malik’in çocuklarına Kureyş ismi verilmiş.

[Ek bilgi-1; Allah’ın Beytinin hizmetçisi olmalarından ötürü tüm kabileler yaptıkları bu hizmetten dolayı onlara saygı duyuyorlardı. Kâbe’yi ziyaret için çevreden gelenlere cömertçe davranmaları onların saygınlığını ve dokunulmazlıklarını artırıyordu. Kimse onların kervanlarına dokunmuyordu. Halbuki çevrelerinde soygun, vurgun, talan kol geziyordu. Kervanlar soyuluyor, adamlar öldürülüyor ama kimse onlara dokunmaya cesaret edemiyordu. Bakın Ankebût bu hususu şöyle anlatır:

Çevrelerinde insanlar kapılıp götürülürken Bizim Mekke’yi güven içinde ve kutsal bir yer kıldığımızı görmediler mi? Bâtıla inanıp Allah’ın nîmetini inkâr mı ediyorlar?” (Ankebût 67)

İşte Allah bütün bu nîmetlerini gündeme getirerek, gözler önüne sererek bu nîmetlere karşılık kulluğu sadece bu Beytin Rabbine yapmaları gerektiğini hatırlatarak buyuruyor ki: (Besâiru-l Kur’an- Ali Küçük)]

[Ek bilgi-2; Li iylâfi Kureyşin; li iylafin e 4 değişik açıdan bakmak mümkündür nasıl anlamamız noktasında.

1 – Şimdi Li iylâfi Kureyşin burada ki li fiyl suresinin 1. ayetine götürebiliriz. Yani Elem tera keyfe fe’ale Rabbüke Bi ashâbil fiyl görmedin mi rabbin fil ordusuna ne yaptı? Niçin? Li iylâfi Kureyşin Kureyş’in güvenliği için fil ordusuna rabbinizin ne yaptığını bir düşünsenize. Oraya bağlanabilir bu. Burada Kureyş’in korunmasının zımnında korunulan şey Kâbe, değerler.

2 – Fiyl suresinin son ayetine bunu bağlayabiliriz. Fece’alehüm ke’asfin me’kûl Allah onları yenilmiş bir ekin tarlası gibi yaptı. Niye? Li iylâfi Kureyşin Kureyş’in güvenliği için. Oraya bağlanabilir.

3 – Li iylafi de ki o “lâm” edatı 3. ayette ki Felya’budû emri ile ilişkilendirilebilir. Yani madem ki Kureyş’in güvenliği için şunlar, şunlar yapıldı, öyleyse bu beytin sahibi olan rabbe kulluk yapsınlar. Madem ki Allah bu imkanı ortaya koydu, öyleyse Felya’budû Rabbe hâzelBeyt yani Kureyş’ten, bir ırktan, bir akrabadan aslında söz edilmiyor Rabbe hâzelBeyt işte burada belirleyici olan odur. Bu beyt, mabed, değer, değerin korunmasına yöneliktir surenin verdiği mesaj. Kureyş’i öne çıkartmasının sebebi onların dikkatini bir şeye çekmektir.

4 – Li iylâfi Kureyşin demek Kureyş’e sağlanan bu güvenliğe teaccüb anlamı verir o li. Kureyş’e sağlanan bu güvenliğe şaşın durun. Aslında normal şartlarda olacak şey değildi bu. Yani süper güç geliyor, bir site devleti bile olmayan bir yere saldırıyor ve o süper güç yerle bir oluyor. Li iylâfi Kureyşin kureyş’in güvenliğinin sağlandığı o olaya şaşın, ne enterasan bir olaydı bir düşünün Burada ki, li edatının bir teaccüb anlamı da var. Böylece işte mesela biz surenin 1. ayetini 4 çeşit ihtimalle buluşturup 4 farklı taraftan bakabiliriz.

Bu çeşitliliğin sebebi her birine vereceğimiz karşılılığımız var Yoksa hem kendisinden önceki sure ile ilgili ilişkisi bağlamında anlayabiliriz bunu. Hem Kureyş suresinin 1. ile 3. ayetini bağdaştırabiliriz hem de bu 3. den farklı olarak bağımsız bir şekilde bir teaccüb manası verebiliriz. (Mehmet Okuyan- Okudun mu Kur’an dersleri)]

[Ek bilgi-3; İlâf ashabı dört kardeş idi ki, bunlar Abd-i Menaf oğullarıdır: Haşim, Şam meliki ile anlaşırdı. Ondan atlar almış, onunla Şam ticaretinde emniyet bulmuştu. Abd-i Şems, Habeş’e; Muttalib, Yemen’e; Nevfel de Faris ile anlaşırdı. Bunlara “Müttecirin” denirdi. Diğer Kureyş tüccarları bu dört kardeşin adlarıyla ticarete giderler, ondan dolayı onlara da dokunulmazdı.

Kureyş, Harem-i Şerif’in sakinleri idiler. Etraflarında halk vurulup çarpılırken onlar erzaklarının temininde ve yazın, kışın seferlerinde emniyetle gidip geliyorlardı. Bir arızaya uğradıkları zaman, “Biz Allah’ın hareminin ehliyiz.” diyorlar ve bundan dolayı kendilerine kimse dokunmuyordu. Haşim, Şam ile anlaşıyordu; Abdişems, Habeş’le; Muttalib, Yemen’le; Nevfel, Faris’le, diğer Kureyş tacirleri de bu kardeşlerin tutamaklarıyla bu şehirlere gidip geliyorlar ve o sayede onlara da dokunulmuyordu. Bu dört kardeşten her biri kendi sefer nahiyesinin melikinden bir ahd ve eman vesikası almıştı.

Bu itibar ile de meâlde îlâf lafzının bu iki mânâyı içermek üzere aynen muhafazası lüzumu ortaya çıkar. Bütün bu mânâlarda “kış ve yaz seferi”nde ticaret seferi mânası esası olmuş oluyor. Bununla beraber bu îlâf Kureyş’e ait olmakla beraber seferin de mutlaka onlara ait olması lazım gelmez. Bu anlaşma suretiyle Kureyş başkalarını da sefer ve rıhlete ilaf etmiş olmak muhtemeldir. (Elmalı-Tefsir)]

2-) İylâfihim rıhleteş şitâi vas sayf;

Kış ve yaz seferinde rahat ve ülfetleri için. (A.Hulusi)

2 – Sefere iylâfları yazın, kışın. (Elmalı)

İylâfihim rıhleteş şitâi vas sayf evet, bari Kureyşin birlik ve dirliği hatırına, birlik ve dirliği hakkı için İylâfihim rıhleteş şitâi vas sayf yine bari onların kış ve yaz iylafı hakkı için. Nedir? İşte iylaf’ın açılımı aslında bu. Kış ve yaz yolculuğu hakkı için. Rıhle; yolculuk, ticaret seferi. Kervanların oluşturduğu ticari seferler. Yaz ve kış rıhlesi aslında iylaf idi. Bu iylaf aslında özü itibarıyla anlaşma manasına gelir. Bu anlaşma da işte haram ayları bize açıklayan bir anlaşma, haram aylar boyunca bu kervanlar gider, gelir yaz ve kış ticaret seferi yaparlar ve bölgenin ortasında ne ziraata, ne hayvancılığa asla elverişli olmayan, başka türlü hiçbir geçim kapısı bulunmayan, Mekke bu sayede savaş bölgesinde bir barış adası gibi yaşıyor ve gerçekten müreffeh bir hayat sürüyorlardı. İçinde ziraata elverişli herhangi bir arazi yok, içinde hayvancılıkta yapılamaz. Ama ziraata elverişli cam gibi toprak parçalarında yaşayan halklardan çok daha müreffeh bir ortamda yaşıyorlardı. Ne sayesinde? İşte burada geldi 3. ayet onu söylüyor.

3-) Felya’budû Rabbe hâzelBeyt;

Bu Beyt’in Rabbine (tevhid ehli olarak) kulluk etsinler! (A.Hulusi)

3 – Hiç olmazsa onun için kulluk etsinler rabbine bu Beytin. (Elmalı

Felya’budû Rabbe hâzelBeyt bari bunun için, bari şu iylaf için, bari yaz ve kış gerçekleşen ticari seferler hakkı için Felya’budû Rabbe hâzelBeyt şu beytin rabbine ibadet edin. Yani ibadeti yalnızca şu beytin rabbine yönlendirin, yöneltin. Onun dışındaki hiçbir şeye kulluk etmeyin, bunların hakkı için. Aslında bu bari manasını vermem boşuna değil. Yani siz fil hadisesinde borcu ödeyemediniz, Allah’a teşekkür etmediniz, teşekkür edeceğiniz yerde daha da azdınız. Bari iylaf’ın hakkı için, fil hezimetinin hakkını yerine getiremediniz bari iylaf’ın hakkı için, yaz ve kış ticaretinin, sizi burada var eden, sizin can damarınız olan, size hayat bahşeden bu yaz ve kış ticari seferlerinin sağlığı için, hakkı için teşekkürü için Allah’a kulluk edin.

Beytin rabbine diyor ama burada Rabbe hâzelBeyt Hazel beyt aslında doğrudan Kâbe’ye atıftır. Beyt; beytullah’ın bir ifadesidir, Allah’ın evi. Allah’ın evi denmesi haşa Allah’ı cisimlendirmek için telakki etme manasına değil, kamu malı olduğu içindir, çünkü insanlık evidir orası. Orası insanların çağrılı olduğu evdir. A.İmran/97. ayetinde de ifadesini bulduğu gibi;

ve Lillâhi alenNasi hıccül beyti menisteta’a ileyhi sebiyla. (A.İmran/97) ona bir yol bulabilen herkesin beyti haccetmesi, Allah’ın insanlık üzerinde ki hakkıdır. Ve Lillâhi alenNas; insanlık üzerinde ki hakkı. Çünkü insanın ata ocağı, ana kucağı, baba ocağıdır Mekke ve Kâbe. Çünkü insanlık yer yüzünde ilk kez o bölgede neşvü neva bulmuştur. İnsanlık oraya hacca giderken aslında baba ocağına teşekkür için gider. Bir vefa borcudur bu.

Evet, aslında Rabbe Felya’budû Rabbe hâzelBeyt yalnızca şu beytin rabbine kulluk edin derken, bunun teşekkürünü ödemek için kulluğunuzu şu beytin rabbine tahsis edin manasına gelir.

4-) Elleziy at’amehüm min cû’ın ve âmenehüm min havf;

O ki, onları açlıktan doyurdu ve korkudan emin etti. (A.Hulusi)

4 – Ki onları açlıktan doyurdu, ve korkudan emîn buyurdu. (Elmalı)

Elleziy at’amehüm min cû’ın ve âmenehüm min havf surenin son ayeti bu; Ki O, onları açlığa rağmen doyurmuş, her tür tehlike ve tehdide rağmen güvende kılmıştır. Evet, Elleziy at’amehüm ki O Allah onları doyurmuştur. Min cû’in. Burada ki Min bedel içindir aslında. Bunun manaya kattığı yan anlam şudur: Mekke şartlarında açlık doğaldı. Yani burada hiçbir şey yok, bitki yok, hayvan yok, ziraata elverişli arazi yok, simsiyah lav kayalıkları. Dört tane tepenin dağın ortasında bir vadi. Hiçbir şey yok. Açlık kaçınılmazdı. Burada ki Min bedeldir. Onun için Min cû’in; açlığa rağmen, açlıktan bedel. Dolayısıyla açlık kaçınılmazdı.

ve âmenehüm min havf burada ki Min de öyle yine 2. Min. Yani emniyette de olamazlardı. Nasıl emniyette olacaklar, yani bunlara doğal tehlike burada her zaman açık, çünkü burada bir kale de yapamazlar. O kadar na müsait ki ortam.

Peki nasıl olacak? Bir dağın tepesinde yaşayamazlar, su vadinin dibinde, su yok çünkü. Susuz yaşayamazlar. Suyun yanında olsalar bu sefer de tehlike ve tehditlere açık hale gelirler. Bütün bunlara rağmen Allah onları güvenlikte tuttu ve doyurdu. Evet, Elleziy at’amehüm min cû’ın ve âmenehüm min havf bütün bunlara rağmen.

Beytin rabbi onları hem doyurdu, hem de öyle bir doyurma ki bu doygunluk azdırmıştı bile, azmışlardı. Sağa sola sataşıyorlar, Allah resulüne ve vahye karşı diklenmelerine baksanıza. Neyinize böbürleniyorsunuz. Baksanıza Mekke müşrik aristokrasisinin Allah resulüne karşı o müstekbirce, o kibirli, o küstahça tavırlarına. Neyiniz var sizin. Beytin rabbi sizi doyurdu, beytin rabbi sizi güvenlikte kıldı. O beytin rabbinin peygamberi olan İbrahim o beyti oraya yeniden inşa etti ve o beytin rabbi bir peygamber seçti, hem de içinizden, sizin evladınızdan bir peygamberi seçti ve ona vahyi indirdi. Şimdi siz O’na karşı gelmekle, O’na savaş açmakla, O’nu yok etmeye kalkmakla aslında kendi ekmeğinizi veren, sizi güvende kılan, sizi bu zor şartların içinde şu cehennem gibi bir çölün ortasında cennet gibi bir hayatı size lûtfeden Allah’a siz böyle mi teşekkür ediyorsunuz, teşekkür böyle mi olur. Onun için tefekküre davet ediyor Kur’an işte. Tefekkür etselerdi teşekkür ederlerdi. Tefekkür etmediler. Onun için teşekkür de etmediler.

İşte bu sure onları akıllanmaya, aslında onların üzerinden hepimize. Çünkü hepimiz Allah’a muhtacız. Allah desteğini çektiğinde ayakta duramayız. Allah’ın yok neyin var, Allah’ın var neye muhtaçsın eğer Allah çekiliverirse özel bir belaya ihtiyaç yok Allah’ın desteğini çekmesi belaların en büyüğüdür. İnsan nasıl ayakta durur, insan nasıl dik durur. Onun için hepimize hatırlattığı bu. Eğer Allah’ın üzerinizde ki nimetini hatırlarsanız Allah’ın hakkını Allah’a teslim etmek zorunda kalırsınız. Allah’ın hakkını hatırlarsınız. Allah’ın hakkının ananızın, babanızın, kardeşinizin, komşunuzun ve herkesin hakkından, eşinizin, can yoldaşınızın hakkından daha fazl olduğunu görürsünüz. O zaman Allah’ın hakkını Allah’a teslim etmenin tek yolunun Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmak olduğunu anlarsınız.

İşte İslam budur, işte Müslüman olmak budur. Allah’ın hakkını Allah’a teslim etmek için Allah’a teslim olmaktan başka çare bulmamak.

Rabbim hakkını inkâr edenlerden değil hakkını teslim edenlerden ve bu amaçla da kendisine kayıtsız şartsız teslim olanlardan kılsın.

“Ve ahiru davanâ enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. MAUN SURESİ (01-07) (198-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüme genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Maun suresinin tefsiri ile başlayacağız inşaAllah. Maun suresi elimizde ki mushafta 107. sırada bulunda da nüzul sıralamasında, iniş tertiplerinde 17. sırada yer alan bir sure. Yani hayli önceki yıllara ait, ilk yıllara ait bir sure. Maun suresi adını son ayetinden alıyor maun sadece bu kalıpla sadece burada kullanılıyor. Kullanıldığı tek yer surenin 1. ayeti.

Buhari sureyi Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn şeklinde ya da Eraeyte şeklinde isimlendirmiş, öyle anmış. Hatta başka isimlerde söylemişler bu sure için. Yani kaynaklarımızda ki tüm isimlendirmeleri sayarsak altıya kadar çıkar maun suresinin ismi.

[Ek bilgi; Nüzül sebebi;
Maverdî, bu ayetin Ebû Cehil hakkında nazil olduğunu nakletmiştir. Rivayet olunduğuna göre Ebû Cehil, bir yetimin vasîsi idi. Derken, bu yetim, Ebû Cehil’e, kendi malından bir şey istemek için, çıplak olarak gelmişti. Ama Ebû Cehil, onu kovmuş ve onun bu durumuna aldırmamıştı.

Derken bu çocuk, ümitsizliğe kapılmış ve üzülmüştü. Bunun üzerine, Kureyş’in ileri gelenlerinden birisi ona, “Muhammed’e söyle, o senin için şefaatçi olur” dedi. Halbuki bunu söyleyen Kureyşlinin maksadı alay etmekti. Fakat, o yetim çocuk, bu sözün kendisine, alay için söylendiğini anlayamadı. Hz. Peygamber (s.a.s)’e geldi ve ondan bu hususta yardım istedi.

Hz. Peygamber (s.a.s) ise, hiçbir muhtaç geriye çevirmezdi. Bu çocuğu alıp, Ebû Cehil’e gitti. Ebû Cehil, ona yer verdi; çocuğun malını da, çocuğa teslim etti. Bunun üzerine Kureyş, onu ayıplayarak, “Aşık oldun, sevdin, yer verdin!..” deyince, o, “Allah’a yemin ederim ki, sevmedim. Ne var ki, onun sağında ve solunda, dediğini yerine getirmem halinde bana vurup beni öldürecek olan bir mızrak gördüm…” dedi. İbn Abbas’tan rivayet olunduğuna göre bu ayet, cimrilikle riyakarlığı birlikte yaşayan bir münafık hakkında nazil olmuştur. (F. Razi-Tefsir-i Kebir)]

Maun suresi Mekki bir sure olduğunu başta söyledim Tekasür suresi ile kâfirun suresi arasına yerleştirmişler ilk tertipler. Hatta bunun dışında bir görüş daha var ki 1- 3. ayetler arası Mekki, 4-7 ayetler arası da Medenidir diyenler olmuş. Bunu söyleyenler 4. ayette ki Musalliyn e, yani salât ederler manasına gelen Musalliyn e namaz kılarlar manası yükledikleri, şer’i namaz manası yükledikleri için böyle demişler.

Hani namaz daha bu ayetlerin indiği dönemde şer’i olarak 5 vakit emir buyrulmamıştı. Dolayısıyla bu olsa olsa Medenidir demişler, fakat tabii bu doğru değil, asla isabetli değil. Çünkü sure Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn dini yalanlayan kimseye baksana bir diye başlıyor. Dini yalanlayan kimse hakkında bu sure. Dini yalanlayan kimsenin tipolojisini çiziyor. Dolayısıyla sure müşrikler hakkında bir tipoloji çiziyor. Onun içinde bu tipin namazından söz edemeyiz ki.

Peki neden böyle bir yanlış anlamaya meydan veriliyor? Bunun sebebi Kur’an da ki bazı kelimelerin tek anlamlı olduğunu düşünmek ve onlara nerede görülürse görülsün hep aynı anlamı yüklemek. İşte salât da bu kelimelerden biri, belki birincisi.

Kur’an da görülen her salâtın namaz, hem de şer’i namaz, bizim bildiğimiz ve kıldığımız manada. Şer’i namaz diye anladığımız da bu tür problemler kaçınılmaz oluyor ve anlaşılmaz hale geliyor Kur’an pasajları. Oysa ki Kur’an da namaz birçok manada kullanılıyor, gerçek bir çok anlamlı kavram olarak yer alıyor. Bunlar içerisinden namazın zaten kendi anlamı olan dua, talep, destek, ibadet, davet, mev’ıza, ayağa kaldırma, destek verme ve şer’i ibadet manası sayabiliriz. Hatta buna ateşle doğrultma, ateşte doğrultma, yakma, kavurma, kızartma manalarını da ekleyebiliriz. Çünkü bu kök aynı zamanda yaslâ nâren zâte lehebin. (Tebbet/3) o yasla kelimesinin de aynı köküdür. Yine; Sılıyye, cehennemin isimlerinden biri olan sılıyye nin geldiği kökle aynıdır. O nedenle siz salât gördüğünüz her yerde şer’i manada namazı anladığınızda anlama problemi kaçınılmaz olmaktadır tıpkı maun suresinde ki gibi.

Maun suresinde ki özellikle 4. ayete Feveylün lil musalliyn yazıklar olsun o namaz kılanlara dediğimizde 1. ayeti nereye koyacağız. O zaman Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn dini yalanlayan kimse namaz mı kılıyordu diye sormak durumundayız.

Peki böyle demeyeceksek şöyle bir kurtuluş yolu olur mu? Sureyi ikiye bölmek, baş kısmını Mekke de, son 4 ayetini de Medine de nazil olduğunu söyleyenler aslında bu işi, bu problemi çözmek için böyle yapmışlar. Oysa bu problemi çözmüyor daha da karmaşık hale getiriyor tefsir açısından. Neden?

1- Bu sure ilk nüzül tertiplerinin tamamında tel celsede nazil olmuş bir sure.

2 – Bu sureyi ilk 3 ayet, son 4 ayet diye iki ayrı zamana bölmek, özellikle de bu zamanlar arasına 10 yılı aşkın bir zaman parçası koyabilmek için surenin buna müsaade etmesi lazım. Sure buna asla müsaade etmiyor.

Birincisi ses olarak izin vermiyor, çünkü Bid diyn, yetiym, miskiyn, musalliyn, sâhûn, yurâûn, maun. Surenin ilk sesi secisi asla bölünmeye izin vermiyor, ortada. Hatta hatta böleceksek illa, ilk 3 ayet son 4 ayet şeklinde değil, ilk 4 ayet son 3 ayet şeklinde bölmemiz lazım. O zaman da o problem çözülmüyor bu bir.

İkincisi ilk 3 ayet Mekke de son 4 ayet Medine de indi diyenleri reddeden delil surenin içinde o da son dört ayetin başında ki F harfidir. F hem bağlaç görevi görür, hem takip görevi görür. Fa’yı takibiye derler bunun için. yani öncekileri torlayıp toplayıp öncekilerin manasını özetleyen, hatta o mana ile bağ kuran köprü kuran bir edattır. Bu köprüyü aldığınızda, bu köprü orada duruyor, ortada bir köprü var düşünebiliyor musunuz. Ama köprünün bir ucu boş, yani köprüyü yapmışlar, fakat köprüden geçince ayağınız boşluğa değiyor yani hiçbir yere çıkmıyorsunuz, hiçbir yere geçmiyorsunuz işte böyle bir şey. “fe” orada duruyor, köprü var. Köprü varsa iki taraf var. O köprüden geçiliyor demektir. Geçilsin diye konulmuş o fa köprüsü. Fa köprüsü var fakat bir tarafı boş diyemeyiz.

Ondan da öte surenin son ayeti; Ve yemne’ûnel mâ’ûn en küçük bir yardımı dahi engelliyorlar ifadesiyle surenin ikinci ve üçüncü ayeti arasında kopmaz bir konu bütünlüğü var. Fezâlikelleziy yeduul yetiym, Ve lâ yehuddu ‘alâ ta’âmil miskiyn işte bu tip yetimi itip kakıyor ve yoksulu doyurmaya teşvik etmiyor, ya da yoksulu doyurma konusunda azami gayret göstermiyor. Bunlarla surenin son ayeti arasında o kadar kopmaz bir bağlantı var ki, nasıl böleceksiniz. Nihayet söyleyeceğimiz şey bu; Sureyi bölme teşebbüslerine surenin kendisi şiddetle karşı çıkıyor bu donelerle. Onun için bu sure ilk nüzül tertiplerinde de gösterildiği gibi tek celsede nazil olmuştur. Zaten hem konu, hem üslûp hem ses bütünlüğü bunu vermektedir. Bu sureyi her tür bölme teşebbüsüne surenin kendisi şiddetli bir biçimde saydığımız delillerden dolayı karşı çıkar.

O zaman bunu iddia edenlere yanlışlarını tashih etmek düşüyor. Yani 4. ayette ki Musalliyn’e namaz kılanlar manasını vermek yanlıştır demek düşüyor.

Peki ne mana vereceğiz? Namaz ibadet edenler, yani zaten salât genelde ibadeti temsil eder. Hatta ibadetin en görünen kısmı olduğu için ibadetin yüzü sayılır. Bir şeyin yüzü zatıdır onun içinde ibadeti temsil eder. Ve Kur’an da bazı yerlerde hassaten ibadet manası verilmelidir, ibadet manası vermediğimizde içinden çıkamayız, mana problemi oluşur. Yani her gördüğümüz salâtı bildiğimiz ritüel manasıyla kıldığımız şer’i namaz manasıyla namaz dediğimizde içinden çıkamayız asla.

İşte Hz. Şuayb’ın davet etmesi üzerine: “Seni putlarımıza tapmaktan salâtın mı engelliyor.” Sorusunda ki namaz gibi. Yani salâtı mı engelliyor derken namazın şer’i manada kıldığın namaz mı engelliyor şeklinde anlamak işte bu açıdan yanlış olur. Senin davetin mi; Ki İbn. Atıyye’nin tefsirinde isabetle bir alternatif olarak gıle diye göstermiş olsa da gösterdiği gibi.

Yine maide suresinde sözleşmelerle ilgili bir hükümde, vasıyyetle ilgili hatta. Ölmek üzere olan kişinin vasıyyet edecekken şahit çağırarak şahitler huzurunda, şahitlere vasıyyet etmesini dile getiren ayette de min ba’dis salâh; namazdan sonra diye çeviremeyeceğimiz gibi. Birçok müfessir burada ki şahitlerin ki ayetin kendi içinde de sizden olsun, sizden olmasın yani sizin dışınızdakilerden olsun. Sizin dışınızdakilerden kasıt sistematiği içerisinde gayri müslimlerdir. Gayri Müslüm şahit tutacaksınız ölmek üzere olan birinin vasıyyetine ve ona namazdan sonra diyeceksiniz. Gayri, Müslime ne namazı kıldıracaksınız.

Bunu, yani İmam Şafi’nin anladığı gibi şehrin en büyük mescidinde mutlaka şahit kılınırda şeklinde anlamasınız. Ölmek üzere olan adamı şehrin camisine, en büyük mescidine mi götüreceksiniz. Hani o şehirde cami yoksa. Dolayısıyla önce bir yanlış mana verilip, ondan sonra onu düzeltmek yerine o yanlış manaya tüm bir pasajı, tüm bir anlamı feda etmek gibi olmaktadır. İşte salât problemi Kur’an da çok manalı, gerçek bir çok anlamlı kelime olduğu kabullenilerek aşılır. İşte burada ki de böyledir.

Bu biraz uzun açıklamanın arkasından sureyi kısaca konusunu hatırlatalım. Aslında sure hasenatın salihata tebdili nasıl olur sualine cevap veriyor. Bireysel ibadetin sosyal yükümlülüklerle kopmaz bir bağa sahip olduğunu dile getiriyor. Yani ibadet bireysel değildir, ibadetler şahsi değildir. İbadetin toplumsal bir boyutu vardır. Toplumsal boyutunu kestiğinizde, kopardığınızda ibadetin kanadını hatta başını koparmış olursunuz. Burada söylenen bu. İbadetin başıyla bedeni arasında ki bağlantıyı koparmak istemiyorsanız kuldan Allah’a uzanan kanatla, kuldan topluma uzanan kanadı koparmayacaksınız. Bu ikisi bir olacak tek kanatlı kuş uçmaz.

Onun içinde namazdan bahsediyorsanız, ibadetten bahsediyorsanız, sosyal yükümlülüğü de onun hemen hizasına koyacaksınız. İbadetten bahsedilen yerde yoksulu doyurmaktan bahsetmiyorsanız, yetimin gönlünü görmekten bahsetmiyorsanız, yardımdan, paylaşmaktan bahsetmiyorsanız bu ibadet tek kanatla uçmaktır. Tek kanatla uçulmaz sure aslında bunu söylüyor.

Surenin verdiği mesaj o kadar muhteşem ki, bugün dünyada hak ve hukuk mücadelesi veren insanlara Kur’an dan başka hiçbir şey değil sadece maun suresini doğru dürüst bir biçimde okuyunuz hayran olacaktır sadece maun suresini.

Allah’ın hakkı ile kul hakkının ayrılmazlığını vurguluyor sure. İlk 3 ayet birey toplum ilişkisini, son 3 ayet birey Allah ilişkisini, ortada ki ayet ise bu ikisini birbirine bağlıyor. Tevhid ve adalet bu dinin iki kanadıdır diyor bu sure, tevhid ve adalet. İbadet tevhidi, adalet ise paylaşmayı. Paylaşmaktan bağımsız değildir ibadet. Eğer ibadeti sosyal yükümlülüklerden bağımsız olarak anlıyorsa bir dindar, o dindar da değildir diyor. O dini yalanlıyor demeye getiriyor., öyle başlıyor zaten sure. Biri kırılınca diğeriyle uçulmayan iki kanattan söz ediyor sure. İşte bu özetin ardından şimdi maun suresini tefsire geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, rahıym Allah adına.

1-) Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn;

Gördün mü dinini (Sünnetullâh’ı) yalanlayan şu kimseyi? (A.Hulusi)

1 – Gördün mü o dîni tekzib edeni? (Elmalı)

Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn dini yalanlayan kimseye baksana bir, görmez misin dini yalanlayan şu adamı. Gördün mü o adam dini yalanlıyor. Farklı farklı formlarla çevirebiliriz hepsi aynı kapıya çıkar. Elimizde ki metin bunların hepsine müsait.

Ed diyn; Burada anahtar kavram, merkezi kavram. Zaten diyn ile ed diyn farklı. Diyn yani belirsiz geldiğinde her tür hayat tarzı, inanç sistemi anlamına gelir. Ama ed diyn olarak geldiğinde Allah katında bir tane inanç sistemi vardır. Bu inanç sistemi tüm peygamberlerin, tüm vahiylerin inanç sistemidir. Bu inanç sisteminin kurucusu Hz. Muhammed değildir birçoklarının yanlış zannettiği gibi. Bu inanç sisteminin müntesiplerinden biridir Hz. Muhammed S.A.V. Onun için İslam’ın kurucusu değildir Hz. Muhammed, İslam’ın peygamberidir, son peygamberidir ilk te değildir ve İslam’ın birçok peygamberi vardır,

İslam; Ed diyn dir İnned Diyne ‘indAllâhil İslâm.. (A.İmran/19) Allah katında makbul din İslam’dır derken işte ed diyn bu dindir, yani Allah’ın razı olduğu din. Kim İslam’dan başka bir din getirirse felen yukbele minh A.İmran/85) ondan o kabul olunmayacaktır diyor rabbimiz. Onun için sizden din olarak İslam’dan razı oldum diyor. ve radıytü lekümül İslâme diyna. (Maide/3) din olarak sizin getirdiğiniz hayat tarzları içinde sadece İslam’dan, yani Allah’a tam teslimiyet dininden razı oldum buyuruyor. Bütün bu ayetler ışığında ed diyn; aslında İslam’ın ta kendisidir.

Kelimenin kökü alacak verecekle ilgilidir. Boyun eğme, eğdirme kelimenin semantik dönüşümleri sırasında yolda kazandığı anlamlardır. Aslında taat, ınkıyad, zûl ve adâd manalarına da gelir. Adâd alışkanlığa boyun eğdiği için adâd dindir aslında, adetler gelenekler insan alışkanlığa boyun eğdiği için gelenekler din olarak, din gelenek manasına gelir.

Yine din Inkıyad manasına gelir itaat yani. Neden? Çünkü boyun eğmektir. Yine din akide manasına gelir, inançla yargılanmaktan, çünkü akide kişiyi inançla yargılar, inandığı şeyle yargılar. İnandığı değerlerin bütününe akide denir. Onun için borç alacak verecek ilişkisi. Çünkü din kelimesinin türetildiği kök deyn dir borç manasına gelir.

Din günü diyoruz ahirete. Neden? Borç ve alacak hesabı çıkarıldığı gündür. Yani Allah’ın kulun borcunu çıkardığı gündür. Kulun hesabını önüne döktüğü gündür. Hesap defterini açtığı gündür onun için din günü, deyn günü diyoruz.

Medine diyoruz, yine aynı kökten. Neden Medine diyoruz? İçinde borçlu ve alacaklının haklarını birbirlerinden talep eden ve veren adil bir biçimde mahkemenin bulunduğu yere Medine diyoruz. Bu mahkemenin hakimine deyyan diyoruz. Ve Hukukun üstün olduğu siteye medeniyet diyoruz. Onun için hukuktan bahsedilen yerdir alacaktan verecekten bahsedilen yer. Özü itibarıyla deyn den yola çıkarsak eğer ve toparlarsak sözün özü şudur; Din; deyndir borç, Allah’a karşı borçluluk bilincidir dindarlık. Dindarlık kulun Allah’a karşı borçluluk bilincidir, yani Allah’ın hakkını teslim etmektir. Allah’ın hakkını teslim etmek için Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmaya İslam, teslim olan İnsana da Müslüman diyoruz.

[Ek bilgi; Kur’an ın çok anlamlı kavramlarından biri dindir. Birkaç tanesini söyleyeyim. Din kelimesi;

1 – Din kelimesi deyn kelimesiyle aynı kökten geliyor. Deyn; borç demektir. Din de borç anlamına gelir bir anlamı budur. Deyn ayeti var Bakara/282. ayet; Müdayene ayeti diye bilinir karşılıklı borçlanma ya da, borçlanmanın kayıt altına alınması gibi.

2 – ikinci anlamı Din kelimesi din anlamına kullanılır Kur’an ı kerimde bunun oldukça fazla örnek ayeti vardır. Mesela Maide/3 gibi. Orada iki tane din kelimesi geçiyor ikisi de kurulu sistem anlamında ilâhi bir ilkeler bütünü anlamında din demektir.

3 – Din kelimesi Hesap anlamına geliyor, tam karşılığı aslıda. Mâliki YevmidDiyn. (Fatiha/4) Allah din gününün sahibidir. Demek ki hesap günü diye bir gün var, o da mahşerde yaşanacak olan gün bunun başka ayet örnekleri de var.

4 – Din kelimesinin başka bir anlamı karşılıktır. Tam birebir bununla ilgili ayet; Nur/25. ayeti; Yevmeizin yüveffiyhimullâhu o gün yani mahşer günü Allah onlara verecek, vefa gösterecek. Neyi? Dinehüm. Onların karşılığını, yaptıklarının karşılığını tas tamam karşılığını verecek. Bu ayetteki din karşılık demektir. Bu hem iyilik anlamında ödül, hem kötülük anlamında ceza anlamında azap gibi algılanabilir.

5 – Deyyan; Kelime olarak deyyan hakim demektir. Yani, borçluları, yani kimin kime borcu var, alacağı var ortaya koyan adam demektir.

6 – Mesela Mediyn köle demektir. Köle borçlu adam demektir, sahibine borçlu olduğu için ona mediyn denir. mesela Saffat/55; Eizâ mitna ve künna türaben ve ‘ızamen einna le mediynun. Mediynun kelimesi geçer orada, o da; hani biz ölüp toprak olduktan sonra bizim mi borçluluğumuz gündeme gelecek yani, biz hesaba mı çekileceğiz diye inkarcıların ifadesi olarak geçer.

7 – Mesela Medine kelimesi de din kelimesi ile aynı kökten geliyor. Medine;

a) dinin uygulandığı yer,

b) Medeniyetin üretildiği yer.

c) Hukukun yaşandığı yer. yani deyyanı olan yer, dini olan yer. Din Yesrib’i Medine yapan değerler topluluğudur. Yesrip Medine olduysa bunu din yani vahiy inşa etmiştir. Vahyin inşa ettiği yerdir Medine.
Dini yalanlayanı gördün mü derken bütün bu anlayışlarıyla beraber, yorumlarıyla beraber düşünmek lazım.

8 – Dinin kelime anlamlarından biri de aslında özgür irade ortaya koymaktır. Yani birine borçluysa borçluluğunu ve ben şuna borçluyum diyebilme hürriyetinin ortaya konulmasıdır. Kur’an da; Ve katilûhüm hattâ lâ tekûne fitnetün.. (Bakara/193) onlarla mukatele edin ta ki baskı ortadan kalkıncaya ve yekûned diynu Lillâh din Allah için oluncaya kadar. Oradaki din Allah için oluncaya kadar önüne geleni Müslüman yapana kadar herkesi öldür demek değil. Yani Allah’a borçluluğunu itiraf edip ben Allah’a karşı yükümlüyüm, Allah’a kulluk yapmak istiyorum, benim borcum O’nadır denebilir bir hürriyet ortamı ortaya koymaktır, borçlunun kime karşı borçlu olduğunu rahatlıkla ortaya koyabileceği bir imkanın sunulması anlamına gelir hem Bakara, hem Enfal ayetlerindeki din kelimesi.

9 – Din kelimesi kanun, yasa, hukuk anlamına da gelir. Çok ilginçtir din kelimesi Yusuf/79 suresinde geçiyor orada Hz. Yusuf’un kardeşi Bünyamin’i geri bıraktırmak için ortaya koyduğu meselesinde Allah’u telâ buyuruyor ki; ma kâne liye’huze ehahu fiy diynilmeliki. (Yusuf/79) kardeşini geri tutması anlamında o günkü melikin, kralın dininde onu geri bırakamazdı. Kralın dini demek kralın kanunu demektir. Yani din kanun, yasa, hukuk anlamına da geliyor.

10 – Din değerler sistemi anlamına da gelir Din-i kayyim diyor Kur’an ı kerim çeşitli ayetlerinde kullanıyor örneğin Beyyine suresinde olduğu gibi.

Şimdi öyle ise bu açıklamalar açısından Maun suresinde ki din nedir. O ayette ki din işte bunların hepsidir. (Mehmet Okuyan- Okudun mu programı)]

Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn bütün bu tarifler ışığında Allah’a borçlu olduğunu yalanlayan kimseye bakmaz mısın, gördün mü böyle birini, baksana şu Allah’a borçlu olduğu gerçeğini yalanlayan kimseye. Ne yapıyormuş o?

2-) Fezâlikelleziy yeduul yetiym;

İşte o, yetimi azarlayıp iter – kakar, (A.Hulusi)

2 – O dur ki işte iter yetîmi. (Elmalı)

Fezâlikelleziy yeduul yetiym o kimse yetimi itip kakıyor, yetimi horluyor, yetimi rahatsız ediyor, yetimi küçümsüyor, yetime tekme vuruyor. Aslında düşeni tekmeliyor.

Yetiym; Istılahta kazananı ölmüş ve kendisi de kazanacak durumda olmayacak kadar küçük veya kimsesiz olan demek. Velisi ölmüş olan demek. Tek manasına gelir, yalnız manasına gelir. Aslında olumlu manada kullanıldığı da olur. Onun için dürriyetiym; Dünyada tek inci, biricik inci manasına gelir. Hatta yetim-i dehri, Arap dilinde çok kullanılan bir övgü ifadesidir. Çağının biriciği idi, çağının bir tanesiydi. Büyük alimler için, dahiler için kullanılan bir ifadedir, bir övgü ifadesidir. Ama yetiym tek geldiği zaman velisi yok, velisi olmayan, bakanı olmayan, bakanı çekeni olmayan. Özellikle küçük yaştakiler için kullanılır ama ıstılahta dul hanıma da yetiym denilebilir. Velisi ve bakanı olmayan kimseye de yetiym denilebilir.

İslam yetimi korur. Bakınız daha savaş yok ortada. Onun için Kur’an da bahsedilen yetimlerin tamamını savaşla birebir irtibatlandırmak ta doğru olmaz. Feemmel yetiyme fela takher. (Duha/9) diyen ayet yetime kahretme. Veya yetime otoriter davranma, yetime karşı otorite sergileme en doğru ve beğendiğim çeviri bu, bunu tercih ettim mealimde de. Onun için yetime karşı otoriter davranma. Neden? Çünkü seni yetim olarak bulduk ve sana göz kulak olduk. Sen yetimdin, yetimlerin efendisi seçildin, alemlere rahmet oldun. O zaman sen de yetimi koru, gözet.

Adeta velisi olmayanın velisi Allah’tır diyor. Yetimin velisi Allah’tır diyen efendimizin hadisi işte bu ayetlere dayanıyor. Yetim ağlarsa gök sallanır işte bunun için. Yani sırrı kader. Madem Allah onun bakıcısını, velisini, babasını aldı, babasını kaybetmiş çocuktur aslında lügatta yetim. Madem onun babasını aldı sırrı kader gereği ve o bakımsız ortada kaldı, sizi onunla imtihan ediyor demektir. Onun velisi artık Allah’tır. Dolayısıyla sahip çıkacaksınız ey insanlar. Biz bunu, bu mesajı görüyoruz.

İslam medeniyeti Yetimden çok şey çıkardı. Yetimden fatihler çıkardı. Musa Bin Nusayr gibi Afrika fatihi. Endülüs fatihi Tarık Bin Ziyad gibi. Anadolu fatihinin birkaç rivayet olsa da bunlardan en tutarlısı Antakya’lı gayri Müslim birinin yetimi olduğu söylenir. Evet, Abdullah el Battal, yetimden biz fatihler çıkarmışız. Yine yetimden müçtehitler çıkarmışız. Bakın İbn Abbas’ın cins kafa öğrencileri; İkrime bir yetimdir, Mücahit bir yetimdir, yine ilk müfessirlerden, ilk otoritelerden Dahhak bir yetimdir ve bunun gibi yetimler. Ata bir yetimdir. Evet, daha neler çıkardı yetimden İslam? Büyük müçtehitler, büyük alimler, büyük otoriteler çıkardı.

Peki biz neler çıkarıyoruz yetimden? Sokak çocukları, tinerciler, kapkaççılar, gangsterler ve caniler, katiller, esrarkeşler, eroinmanlar çıkarıyor. Bu mu, İslam yetimden fatihler ve alimler, müçtehitler çıkarmışken bu günün modern toplumu olanca gelişmişlik iddialarına rağmen yetimden bunu çıkarıyor.

Evet, işte İslam farkı, işte İslam’ın dizayn ettiği inşa ettiği hayat farkı bu aslında.

Fezâlikelleziy yeduul yetiym o tip, yani Allah’a borçluluk bilincini inkar eden, Allah’a borçlu olduğunu yalanlayan bu tipi gördün mü sen? Bak bu tipi sana tarif edeyim ben. Tarif edeyim tarifimden çıkar. Yani görmedinse bile, dünyanın neresinde yaşıyor olursan ol, hangi çağ ve hangi zamanda yaşıyor olursan ol tipin tarifinden yola çıkarak bu tipi bulabilirsin. İşte o tipin tarifi.

Fezâlikelleziy yeduul yetiym bu tip yetimi itip kakıyor, yetimi horluyor, yetimi küçümsüyor. Yani yardım edeceği yerde, onunla paylaşacağı yerde, Allah’ın kendisini böyle imtihan etmediği için şükredip bunun bu şükrü de böyle eda edeceği yerde ne yapıyor?onu itip kakıyor, düşene bir daha vuruyor. Zayıfı eziyor yani. Burada zımnen söylenen bu, zayıfı eziyor. Zayıfı görünce güç ahlakı olmadığı için zayıfın üzerinde güç sergiliyor, güç kullanıyor. Niye? Onun zayıflığı kendisinin gücünü hatırlatıyor kendisine ve güç ahlakından yoksun olduğu için de kendisini ispatlamak için zayıfı ezme yoluna gidiyor. Bu ne derin bir ahlaksızlıktır. Evet, devam ediyoruz;

[Ek bilgi; Çok enteresan Kur’an ı kerimde yetim ve yoksulla ilgilenmemek korkunç derecede bir mesai alıyor ayetlere baktığımız zaman. Cenabı Hakk demek istiyor ki yetimle ilgilenmeyen adam inancını sorgulasın. Eğer inanıyorsan yetimle ilgilenmek zorundasın. Yetimle ilgilenmiyorsan dini yalanlamakta olduğun hakikatiyle yüz tüzesin haberin olsun.

Bunu Mekke müşrikleri üzerinden söylüyor ama aslında herkese söylüyor. Yetim kavramını sosyolojik bir kavram olarak Müslümanların gündemine getiriyor. O günkü Mekke müşriklerinin bir ahlaki düşüklüğü olarak merkeze alıyor, ama onun üzerinden herkese mesaj veriyor.

Şimdi öyle ise Kur’an ı kerimin yetim kavramı ile ilgili neler söylediğine biraz daha yakından bakmak zorundayız. Duha suresinde Elem yecidke yetiymen fe âva. (Duha/6) oradan Feemmel yetiyme fela takher. (Duha/9) Önemine binaen yeniden işlememiz gerekiyor.

Zihnimizde biz yetim kavramını biyolojik bir duruma indirgemişiz. anne babadan yoksunluk manasında. Ama savunmasız, korumasız kalan Kâbe’nin müdafaası manasında Kâbe’nin yetimliğinden bahsedebiliriz. Yani Kâbe bu manada yetim olarak algılanabilecektir Kur’an ın yetim mantığı tariflerine göre. Bu anlamda kadını, erkeği, kutsal mekanı, belki dinin hakikatlerin yetimliğinden bahsedebiliriz. Elbette yetim kelimesi literatürde yerleştiği haliyle anneden babadan birinden veya her ikisinden tabii ergenlik çağı öncesinde yoksun kalmaktır.

Fakat bizim baktığımız gibi bakıldığında, mesela çocuğu olmayan anne ve babalar bence çocuk yetimidir. Yani çocuk yetimi olur, ana yetimi olur, baba yetimi olur, sevgi yetimi olur, şefkat yetimi olur, bilgi yetimi olur, ilgi yetimi olur yani aklınıza ne geliyorsa. Ben biraz şablonu daha iyi kavrayalım diye diyorum ki bir insanın sahip olması gerekmesine rağmen sahibi olamadığı değerlerden yoksunluğuna yetim denir. yani bu bunda olmalıdır, fakat o onda yoksa o o şeyin yetimidir.

Ahlak yetimleri vardır, para yetimleri vardır, borçlu adam yetimdir yani. Sağlık yetimleri vardır sağlığını kaybetti adam. Sonra ille hasta demek zorunda değilsiniz onu tarif edecek kelime aslında hastadır ama sağlık yetimidir. (Mehmet Okuyan- Okudun mu programı)]

3-) Ve lâ yehuddu ‘alâ ta’âmil miskiyn;

Yoksulları doyurmaya teşvik etmez (cimri, bencil)! (A.Hulusi)

3 – Ve kayırmaz doyurmak üzere miskîni. (Elmalı)

Ve lâ yehuddu ‘alâ ta’âmil miskiyn ve miskini, yoksulu doyurmaya teşvik etmiyor. Yehuddu, hadda. Ya da yoksulu doyurma konusunda yeterli gayret sergilemiyor. Evet, ister müteaddi, ister lazım olarak okuyalım iki mananın da karşılığını vermiş oldum böylece.

Teşvik etmiyor, gayret etmiyor iki manaya da gelir. Hatırlayalım Ve yut’ımunetta’ame ‘alâ hubbiHİ miskiynen ve yetiymen ve esiyra. (İnsan/8) onlar ne yaparlar? Yemeyi, yiyeceği, taamı ona muhtaç olmalarına rağmen, alâ hubbihi, ona çok ihtiyaç duymalarına, onu sevmelerine diye çevirmiyorum, ona tam ihtiyaç duymalarına rağmen miskin ile yetim ile esir ile paylaşırlar, ona verirler.

Hz. Ali ve Hz. Fatıma (ra) için anlatılır böyle bir hadise. Her ne kadar bu ayetler Mekki ise de Medine de yaşanmış böyle bir olaydan söz edilir ve bu ayetlerle Hz. Ali ve Fatıma arasından ilişki kurulur. Onlar bir gün kendilerine ve çocuklarına yemek hazırlamışlardır, hazırladıkları yemeği tam yemeye başlayacakları sırada kapı vurulur. Kapıya çıktıklarında bir yoksulun; açım, çok açım şey’en lillah; Allah için bir şey ver dediğini görürler ve kendileri için hazırladıkları yiyeceği ona verirler.

En sonunda yine kendilerine ne kalmışsa evde, köşede kıyıda kalmış olan en son yiyeceklerini hazırlarlar, tam başlarına oturmuşlardır ki bu kez bir daha kapı vurulur, bu kez bir yetim veya bir yetim yakınıdır, annesidir gelen. Yetimlerim var, açlar ne olur bir şey. Medine de o sıkıntılı dönemlerdir. Özellikle Hayber öncesi. İlk 4 yıl çok sıkıntılı geçmişti evet 5 yıl. Hayber 7. yılda oldu ama özellikle ilk 4-5 yıl çok sıkıntılıydı. Onu da ona verirler.

En sonunda Fatıma babasının evinden bir şeyler tedarik eder, getirir. Tam onu yiyecekken bu kez de esir, yani savaş esirlerinden, geçmişte savaş esiri olmuş hürken köle olmuş biri gelir kapıya açım der. Ve onu da ona verirler ve aç uyurlar.

İşte bu bir imtihandır aslında. Allah yoksulu yoklukla sınarken, varsılı da yoksullar üzerinden sınar ve yoksulun ekmeğini varsılların eli üzerinden verir. Eğer onlar yoksulun kendileri üzerinden dağıtılmak üzere verilen ekmeği kendi ekmekleri zanneder, kendi servetleri zannederler ve kendilerinkine katarlarsa işte imtihanı o zaman kaybederler.

İnnema nut’ımuküm livechillâhi lâ nuriydu minküm cezaen ve lâ şükûra. (İnsan/9) biraz önce okuduğum ayetin devamında da böyle arkadan gelen ayet. Biz sizi sadece Allah rızası için doyurduk, ne bir teşekkür ne bir ödül bekliyoruz, ne bir karşılık bekliyoruz derler. Yani hem doyururlar, hem doyurduklarına teşekkür ederler bırakın teşekkür beklemek şöyle dursun. İşte İslam ahlakı, işte Kur’an ahlakı, işte Kur’an ın inşa ettiği hayatın mü’minleri. Kur’an böyle bir toplum inşa ediyor.

4-) Feveylün lil musalliyn;

Vay hâline o (âdet diye) namaz kılanlara ki; (A.Hulusi)

4 – Fakat veyl o namaz kılanlara ki. (Elmalı)

Feveylün lil musalliyn eğer bütün bunları yapmıyorsa, yetimi itip kakıyorsa, yoksulu doyurmuyor, doyurmaya gayret etmiyor, teşvik etmiyorsa Feveylün lil musalliyn yazıklar olsun böyle ibadet edenlere. Yani toplumsal sorumluluklarını yapmayan insan eğer ibadetini yaptığı ile övünüyorsa yazıklar olsun bu tipe diyor. Feveylün lil musalliyn eğer Musalliyn de ki salâtı şer’i namaz olarak -ki böyle çevrilmesinin yanlış olduğunu düşünüyorum- alacak olursak o öyle düşünenlerin çevirdiği gibi çevirecek olursak yazıklar olsun namaz kılanlara. Evet,

5-) Elleziyne hüm ‘an Salâtihim sâhûn;

Onlar, (iman edenin mi’râcı olan) salâtlarından (okunanların mânâsını yaşamaktan) kozalıdırlar (gâfildirler)! (A.Hulusi)

5 – Namazlarından yanılmaktadırlar. (Elmalı)

Elleziyne hüm ‘an Salâtihim sâhûn onlar, el musalliyn aslında müşriklerin salâtı burda. İkame edilmemiş ibadetin amacı ekımüs salâh neden ekame fiiliyle gelir? Çünkü amacı gerçekleşmemiş salâtın amacı,işte ikamesi budur. Yani sosyal yükümlülüklerini yerine getirmeyen insan, rabbinin hakkını yerine getiriyorsa onu da yapmamış demektir. Tek kanatla kuş uçmaz demiştik ya. İşte burada o, ibadetin amacı söyleniyor. Ki Kur’an ibadetlerin amacı üzerinde çok durur.

Mesela der ki; sadece dindarlık gösterisini reddeder Leysel birra en tüvellû vucûheküm kıbelel meşrikı vel mağrib. Bakara/177) yüzlerinizi doğuya ya da batıya dönmeniz Birr değildir, iyilik değildir. Yani dindarlık gösterisi değildir Allah’ın sizden istediği.

Yine bir başka ayeti kerime de; Len yenalAllâhe lühumüha ve lâ dimauha ve lâkin yenalühüt takva minküm. (Hac/37) Hac suresinin 36. ayeti yanlış hatırlamıyorsam (hayır 37 olacak) Kurban hakkında. Allah’a kestiğiniz kurbanların ne etleri ne kanları yükselir, sizin takvanızdır yükselen. Yani maksada gelin maksada. İbadetlerin amacını iyi gözetin, ibadetlerin içini boşaltmayın. İbadetin ruhunu öldürüp de cesedine yatırım yapmayın, burada bu söyleniyor. Onun için şimdi tam zamanı işte namaz hakkında ki o meşhur gerekçeli ayeti hatırlamanın.

Namaz insanı tüm kötülüklerden ve günahlardan alıkoyar. innes Salâte tenha anil fahşai vel münker*ve lezikrullahi ekber (Ankebut/45) hele bir de namazın Allah kaygısı veren boyutu var ki o en büyüğüdür. İnsanı kötülüklerden ve fuhşiyattan, aşırılıklardan, kendini bilmezlikten, kendini kaybetmekten alıkoymuyorsa o nasıl namaz kılmak diyor. Bunu birleştirebiliriz, beraber düşünebiliriz.

Elleziyne hüm ‘an Salâtihim sâhûn o kimseler ki kıldıkları namazdan gafildirler. Çok ince bir ayrıntı var burada ‘an edatı kullanılmış fi değil. Hum fiyhi salâtihim sâhûn deseydi eğer namazlarında yanılırlar ve unuturlar manası vermemiz lazımdı. Namazın içinde ki unutma ve yanılmaya delalet ederdi. Ama ‘an salâtihim diyor. Dolayısıyla bu namazın içinde ki bir unutmaya, yanılmaya, veya ibadetin içinde ki bir unutma ve yanılma değil. Ya ne? Bu aslında ibadetin maksadından koparılmasıdır. İbadetin amacından uzaklaştırılmasıdır. Yani ibadetin amacını unuturlar, ibadetin gayesini unuturlar. İbadet artık sadece ve sadece bir ritüel haline gelir.

Mesela bu ibadetin namaz olduğunu düşünelim; Robotları kursanız içine bir yazılım koysanız nasıl tadili erkân üzere namaz kılarsa, bizimki de öyle kılar. Fakat işte o kadar, içi boştur, ruhu ölmüştür namazın. Yani ibadetler Allah’a gönderilmiş birer mektuba benzerdi ya, bu mektubun içi boş. Zarf var ama mektup yok. Yarın büyük günde ibadetlerin zarfları açıldığında zarf var fakat içi yok.

Nerede kulum bunun içi? Bu namazın içi nerde? Namazın zarfı gelmiş fakat namaz yok, ruhu ölmüş. Evet, efendimizin ifadesiyle yanlarına yoruldukları kalır buyuruyor. Kur’an ın ifadesiyle namazı zayi edecekler, yitirecekler diyor. evet zayi etmektir bu Kur’an ın ifadesiyle zayi etmek. Edaus salâh; zayi etmek.

[Ek bilgiİ; Namazdan gafil olanlar;

1- Namazı vaktinde kılmayıp onu vaktin dışına çıkaranlar.

2- Mü’minlerin yanında, cemaat arasında namaza özen gösterip yalnız başlarına kalınca kılmayan veya laubali bir davranış içinde kılan mü¬nafıklar.

3- Namaza karşı uyuşuk davranıp gönül zevki ve yatışkanlığıyla kıl¬mayanlar.

4- Kılıp kılmamayı eşit sayıp namaza ciddi ilgi duymayanlar. (İbn Cerir Câmi’u’l-beyân)]

[Ek bilgi; İşte o namaz kılanların vay haline ki onlar namazlarından gafildirler”

Bu ayetlerin, kendinden öncekilerle münasebeti hususunda şu izahlar yapılabilir:

1) Yetimlere eziyet edip, yedirip-içirmemek, kişinin münafıklığına delalet edince, hususuz ve huzursuz kılınan namaz, bu münafıklığa haydi haydi delalet eder. Çünkü eziyette bulunup, yedirmemek, insanlara karşı yapılan bir muameledir. Namaz ise, Allah’a karşı yapılan bir hizmettir.

2) Hak Teâlâ yetime eziyetten ve insanın yedirip-içirmeye teşvik etmemesinden bahsedince, sanki birisi, “Namaz, insanı fuhşiyyattan ve kötü şeylerden alıkoymaz” (Ankebût, 45) demiş de, Cenâb-ı Hak ona, “Riya ve gafletten kurtulamayan bir namaz, insanı nasıl kötü işlerden alıkoyabilir” diye cevap vermiş.

c) Hak Teâlâ sanki, “Kişinin yetime eziyete yönelmesi ve yetimi doyurmaya teşvik etmemesi, Allah’ın mahlukatına karşı şefkatli olma konusunda bir kusur; namazında gaflet etmesi ise, Allah’ın emrine saygı konusunda bir kusurdur. Binâenaleyh kişiden, bu iki konuda böyle kusurlar meydana gelince, bu kişinin şakiliği doruk noktaya varmış olur. İşte bu yüzden Hak Teâlâ, “Vay haline” buyurmuştur. (F. Razi-Tefsiri Kebir)]

6-) Elleziyne hüm yurâûn;

Onlar gösteriş yapanların ta kendileridirler! (A.Hulusi)

6 – Onlar ki müraîlik ederler. (Elmalı)

Elleziyne hüm yurâûn içini öldüren içini boşaltan ibadetin ne yapacaktır, dışına yatırım yapacaktır. İçinden yırttığını dışına yamayacaktır. İşte onlar hüm yurâûn gösteriş yapanlardır, gösteriş yapanların ta kendileridir. Yani ibadeti gösteriye dönüştürürler. İçini boşaltınca ibadetten geriye gösteri kalır. Sadece ritüel sadece..! dilim varmıyor ama ibadetin ruhu ölünce geriye jimnastiği kalır. Hüm yurâûn.

7-) Ve yemne’ûnel mâ’ûn;

Hayrı da engellerler! (A.Hulusi)

7 – Ve yardımlığı sakınır (zekâtı vermezler). (Elmalı)

Ve yemne’ûnel mâ’ûn geriye döndü son ayet ve ta başa getirdi sözü, yine bağladı, birleştirdi. Ve onlar en küçük bir yardımı dahi engellerler. Yardımın en küçüğünü dahi engellerler. El mâ’ûn yardımın küçüğünü ifade eder. Yani küçük bir yardımı dahi engelleyen büyük yardımı yapar mı. Yani onlar yardım yapmak şöyle dursun, yardıma teşvik etmek şöyle dursun yapılan yardıma da mani olurlar.

Aslında burada aktif iyi olmayınca insan iyi olarak kalmıyor, hatta kötü olarak ta kalmıyor aktif kötüye alçalıyor alçala alçala. Yani insan paylaşmayınca paylaşmamazlıkla kalmıyor, paylaşanlara da engel olmaya kalkıyor. Yani sonunda öyle bir noktaya geliyor. Buradan çıkan oraya geliyor. İşte bu dini yalanlayan kimse diyor. maun suresi bize bu kimseyi tarif ediyor. maun suresi hala yaşıyor, maun suresi tarihte kalmadı, ölü bir metin değil. Maun suresinin tarif ettiği tip aramızda ve bundan böyle de yaşamaya devam edecek ve maun suresi lafzı bir kez indi manası sonsuz kez inmeye devam edecek.

Rabbim burada ki dini yalanlayan bu tiplerden olmaktan bizi muhafaza buyursun inşaAllah.

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}



İslamoğlu Tef. Ders. KEVSER SURESİ (01-03) (198 – B)

$
0
0

231

Euzü Billahi mineş şeytanir racim

BismillahirRahmanirRahıym

Maun suresinin arkasından Kevser suresi geliyor. Elimizde ki mushafta 108. sure. El Kevser. İsmi camid. İsmi camid lerin Arap dilinde özelliği delalet ettikleri mananın dışında başka hiçbir şeye delalet etmezler. Yani sadece ve sadece delalet ettikleri mana ile sınırlanırlar. Onun içinde çok hayır demek. Yani Allah resulüne eğer izafe ediliyor, isnat ediliyorsa bu hayır o zaman Allah resulüne verilen, sadece ona verilen çok hayırdan bahsediliyor demektir ki zaten öyle olduğu devamında ki ibareden de anlaşılıyor.

Kevser suresi Mekki bir sure. Ama tam tersini söyleyen otoritelerde olmuş, mesela Hz. Enes sahabeden. ResulAllah’ın hizmetinde 10 yıl kalmış olan sahabe Medenidir demiş. Tabii böyle bir hadis nakledilmiş. Bu hadis’in Enes’e nispeti doğrumu yanlış mı o ayrı bir mesele. Fakat üslup ve muhteva bu görüşü asla desteklemez.

Tekasür’ün önüne yerleştirmişler ilk tertip sahipleri. Bu da yaklaşık 2. yılın sonuna ya da 3. yılın başına tekabül eder, peygamberliğin 3. yılı tabii ki. Zira surenin en sonu, 3. ayeti Allah resulünden nefret edenlerden söz ediyor. Nefret edenlerden söz etmek için onların artık piyasa da olması lazım. Bu da ilk yılda değildi. İlk yılda Allah resulünden nefret edenden söz edemezdik. Onun için 3. yılın başına tarihlemek doğru olsa gerek.

[Ek bilgi; Sure Medeni olabilir.

Şekil olarak bakıldığı zaman, ifade tekniği olarak ta Mekki bir sure kimliğinde görülüyor. Genel olarak ta İslam alimlerinin çok büyük bir kısmı surenin Mekke de indirildiği kanaatindedir. O kanaat gereği Mekke’nin de 2. yılında, hatta sıralama da maun suresinin peşindedir ve iniş olarak ta oldukça ilk yıllara tekabül ediyor, öyle kabul ediliyor.

Böyle kabul edilince bence bir takım sıkıntılar gündeme geliyor. Surenin içeriğinde anlatmak istediğinde çok kolay anlaşılamayan bir takım yaklaşımlar ortaya konuluyor. Çok esaslı bazı emirler biraz havada kalıyor. Bu itibarla farklı yaklaşımlar ortaya koymak zorunda olduğumuz bir sure.

Genelde tabii Mekke de indirildiği kabul edildiği için surenin içeriği de Mekki şartları tahayyül ettirecek şekilde kabul ediliyor. Hatta bazen da mesela ‘ateyna fiiliyle başlıyor. ‘Ateyna fiili geçmiş zaman fiili, mazi bir fiil. Onun anlamının gelecek zaman ifade ettiği yorumları yapılıyor. Neticede o anlamda kullanılan kelimeler Kur’an da var. Yani hakkını teslim edelim Kur’an da mazi siğada gelmesine rağmen muzari manası veren, hele ki kıyamet ve mahşerle alakalı pek çok kullanım var. Bunları görmezlikten gelmeyelim ama eğer bir zorunluluk varsa öyle yorumlamak lazım mazi fiiller muzari manası nasıl alır diye. Yani siz onu geçmiş zaman kalıbında tercüme edemezseniz, bir sıkıntı varsa o zaman dersiniz ki olacağı kesin olan olaylar için geçmiş zaman kalıbı kullanılır. İşte kıyamet için, mahşer için verilen örnekler bunlardan bir kaçıdır.

Fakat ben bu surede bu yaklaşımın zorunlu olmadığına inanıyorum. Çünkü bu surenin Mekke de indirildiğini ifade eden pek çok rivayet olduğu gibi, Medine de indirildiğini gösteren rivayetler de var. Dolayısıyla biz meseleye rivayetler nasıl şekillendi oradan bakmak yerine, surenin içinin nasıl dizayn edildiğine bakarak mesajı anlamaya çalışmak ve biraz da surenin başka surelerle anlam ilişkisi nasıldır acaba oradan baktığımız zaman bir farklı kapı önümüze açılıyor. Ben o kapıyı zorlayanlardanım, öyle anlaşılmasının daha doğru olduğunu düşünüyorum. Diğeri de ille de yanlıştır demiyorum ama benim yaklaşımım bu.

Mesela Enes Bin Malik kaynaklı bir rivayette diyor ki; Bir gün mescitteydik ResulAllah ta oradaydı, bir ara böyle göğe doğru başını kaldırdı tebessüm ederek tekrar bize döndü ve biraz önce bir sure indirildi bana dedi ve Kevser suresini okudu.

Böyle olunca şimdi Enes Bin Malik çok iyi biliyoruz ki Medine nin adamıdır. Dolayısıyla mescit dendiğinde de Medine mescidi akla gelir. Öyle olunca demek ki bu sure eğer o rivayet doğruysa bu sure Mekki değil Mendi bir sure. Yani oradan bir çıkarımda bulunabiliriz. Ama ben bu tabii yaklaşımımı sadece rivayetlerden ibaret bırakmayacağım. Sadece Mekki olduğunu söyleyen rivayetler bulunduğu gibi Medeni olduğunu gösteren rivayetlerde vardır işin bu kısmı ile ilgili birkaç bilgi vereyim istiyorum.

Mesela İbn. Kesir bu surenin Medeni olduğunu söylüyor. Mekki olduğu görüşlerini de veriyor ama kendi kanaati o. Mesela Suyuti diyor ki bu sure nerede indirildiği tartışmalı olan surelerdendir diyor. İşte Müslim’in şerh edicisi Nebevi de bu surenin Medeni olduğu kanaatini ileri sürenlerdendir.

Şimdi başka nüzül sebepleri de naklediliyor. Tabii ilk etapta bakıldığı zaman böyle düşünülebilir diyebileceğimiz türden rivayetler var nüzül sebepleri ile ilgili.

Peygamberin erkek çocukları ölüyordu. Erkek çocukları öldüğü için ona ebter diyorlardı soyu kesik anlamında. Buna dair mesela As bin Vail’in, mesela Ukbe Bin Ebi Muayd ın, mesela Ka’ab Bin Eşref’in ya da çeşitli Kureyşli ileri gelenlerin peygamberimizi bu anlamda soyu kesiklikle itham ettiklerine dair rivayetler var. Böyle rivayetlere bakınca Mekke liler, Kureyş’liler peygamberin erkek çocuklarının öldüğünü ifade ederek ona ebter diyorlar demek ki sure Mekki’dir sonucunu elde ediyorlar.

Fakat rivayetler bu kadar değil. Mesela peygamberimize ebter diyenlerden biri Kaab Bin Eşref. Bu Mekkeli değil, Medine’li bir adam. Öyle olunca iş değişiyor. Hatta daha çarpıcı bir durum var; peygamberimizin hangi erkek çocuğu öldüğünde bunu söylüyorlar sorusunu sorunca da peygamberimizin İbrahim adlı çocuğunun vefatı sonrasında bunların söylendiği ifade edilir, o zaman iş daha da değişiyor.

Hz. İbrahim diyelim Peygamberimizin oğlu, o da Medine de doğmuş bir çocuk. Öyle olunca bakın işin rivayet boyutundan baktığınız zaman tek düze değil rivayetler sadece Mekke’yi işaret etmiyor bu rivayetler. Bunlar Medine’yi de işaret ediyorlar. Dolayısıyla surelerin Mekki mi Medeni mi olduğuna dair sadece rivayetlerden hareket etmenin yetişmeyeceği kanaatindeyim. Başka şeylere de bakmak lazım.

Ben işte o başka şeyler bağlamında kullanılan kalıpları esas alıyorum, verilen bilgileri esas alıyorum ve burada sözü edilen mesela Kevser, surenin adı bu. Çok nimet demek, çok imkan demek. Çok imkanın verildiği beyan ediliyor. Acaba peygamberimize bu sureden önce indirilen başka surelerde böyle imkanlar verilmesinden verileceğinden söz eden bilgiler var mı diye bir soru akla geliyor,

Bu sorunun çok net bir cevabını Duha suresinde buldum. Orada yüce Allah buyuruyor ki; VedDuha (1) Kuşluk vaktine, gündüze yemin olsun VelLeyli izâ seca (2) bastırdığı zaman geceye yemin olsun Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ (3) rabbin seni terk etmedi, sana darılmadı. Ondan sonra Ve lel’ahıretü hayrün leke minel’ûla. (4) ahiret senin için öncesinden daha hayırlı olacaktır diyor. Ahiret, öncesinden. Tabii orada ki ahireti genelde ahiret olarak algılayan genel yaklaşıma karşılık ben ahiretin peygamberliğin sonraki dönemi anlamına geldiğini, yani Medine’si. Medinesinin Mekke’sine göre daha hayırlı olacağı manasına geldiğini, o görüşü benimsediğimi ifade etmiştim. 5. ayette; İşte tam da burayı işaret ettiğini düşünüyorum; Ve lesevfe yu’tıyke Rabbüke feterda. (5) rabbin sana çeşitli nimetler ‘ıta edecek ve sen memnun ve mutlu olacaksın.

İşte orada peygamberimize verileceği lesevfe “lam”, te’kittir manayı kuvvetlendiriyor. Sevfe İleride anlamına geliyor. Gene tabii hakkını teslim edelim bazı alimlerimiz sevfenin ahireti işaret ettiğini ve peygamberimize ahirette verilecek nimetlerin ayette kastedildiğini kabul ediyorlar.

Ben o kanaatte değilim. Sevfe nin Medine’yi işaret ettiğine inanıyorum. Üstelik Ve lesevfe yu’tıyke ‘ata, yu’tıy fiilinin aynısının burada kullanıldığını, dolayısıyla burada ki ‘ateyna ile orada ki Yu’tıy in yani fiil olarak ta aynısını tercih edilmesi bence bir işarettir. Dolayısıyla Duha suresinde verileceği haber verilen nimetlerin Kevser suresinde verildiğinden söz edildiğine inanıyorum.

Öyleyse Kevser suresi Mekki değil Medeni bir sure olmak durumundadır yani orası ile irtibat kuruyorum. Bu benim kanaatim.

Bu sureye Medeni demenin ne faydası var? Orada can alıcı bir mesele var. Orayı sağlam bir zemine oturtabilmek için bu surenin iniş yeri ve iniş zamanı ile ilgili doğru bir duruşunuz olmalıdır diye düşünüyorum.

Şimdi bu surenin Mekki oluşu durumunda el Kevser ne demektir, Medeni olduğunu kabul ettiğimizde el kevse ne demektir bu detayı vermek durumundayız. Burayı anlarsak Fe salli li Rabbike venhar çok rahatlıkla anlaşılacaktır. İşte kurban mıdır değil midir, ne anlama geliyor diye. Bence sorun 2. ayetten kaynaklanmıyor, sorun 1. ayetten kaynaklanıyor. Surenin iniş yeri ve zamanı konusunda ki çok net bir tutum ortaya konulamamasından ya da referansları çok güçlü bir duruş ortaya konulamamasından kaynaklanıyor. Zannım budur yanılıyor olabilirim ama gerçekten böyle inanıyorum, surenin Medine de indirildiğine inanıyorum ve o itibarla da 1. ayeti yorumlayayım.

Şimdi şöyle başlıyor BismillahirRahmanirRahıym, İnnâ a’taynâkel Kevser işte iki kelimelik bir ayet. İnnâ yı edat sayalım a’taynâke fiil ve mef’ul ek Kevser de 2. Mef’ul sayalım. Yani kısa bir cümlecik.

Şimdi innâ lar var Kur’an ı kerimde biz ifadeleri var, bunun muhtemel bazı sebeplerini demiştik işte tevazu, yücelik, insanlara istişare öğretme amacı olabilir bir de sistemin içerisinde meleklerin görevlendirilmesini hatırlatıyor olabilir.

Burada İnnâ a’taynâ deyince Allah’u telâ nın peygamberimize inkarcı muhatapların tutumunu ortaya koymak üzere peygamberimizi sahiplenen bir anlam derinliğinin de olduğunu düşünüyorum. Yani biz verdik. Yani burada bir başarı varsa bu başarı muhatabın değil, bu başarının kaynağı biziz diyor. Yani risaletin ortaya konulmasında ki saik biziz.

Çok önemli bir ayeti kerime var En’am/33 Kad na’lemü biz biliyoruz innehu le yahzünükelleziy yekulun bu inkarcıların söylemekte olduklarının seni hüzünlendirmekte olduğunu biz biliyoruz. Feinnehüm bu adamlar lâ yükezzibuneke aslında seni yalanmalıyorlar ve lakinnez zalimiyn işte bu zalimler Bi âyâtillâhi yechadun Allah’ın ayetlerini inkar ediyorlar.

Şimdi cenabı Hakk imanı da üzerine alıyor, inkarı da peygamberin üzerinden kendi üzerine alıyor. Yani biz ifadelerinde meseleyi sahipleniyor kendine yönlendiriyor. Dolayısıyla burada böyle de bir anlam içeriğinin, anlam zenginliğinin bulunduğunu düşünüyorum. (Mehmet Okuyan-Okudun mu tv programı)]

Kur’an ın en kısa suresi Kevser suresidir. 3 ayetlik 3 tane suresi vardır Kur’an ın. Fakat bu 3 ünün içinden de en kısası Kevser suresidir. Fakat anlamı çok derindir.

Konu olarak şerh ve duha suresinin hizasına yazılmalıdır. Yani motivasyon surelerinin hizasına Allah resulünü motive ettiği için, yüreklendirdiği için, teselli ettiği için.

Evet, vahiy sadece ağır bir yük değil, vahiy aynı zamanda büyük hayır, Kevser, el Kevser diyen bir sure bu. yani vahiy sadece sırtını ikiye katlayan ağır bir yük değil ey Muhammed, vahiy senin için Mekke’nin yetimini alemlere rahmet eden muhteşem bir hayır aynı zamanda. Bu sayede yetim, alemlere rahmet oldu. Buna da şükür gerekir değil mi. Medem böyle büyük bir nimetle karşı karşıyasın şükrünü eda et. Fe salli li Rabbike venhar (2) işte 2 ayet bu şükrü emreder.

El ebter olup ondan alakasını kesen, aslında el kevser’den mahrum kalır. Yani anlayacağınız gibi el ebter le el Kevser birbirinin zıddıdır mesani özelliği gereği. Hümeze ve lümeze nasıl birbirinin ters anlamları ise. Biri arkadan çekiştirmek biri önden çekiştirmekse. Yine Müzzemmil ve Müddessir zıt anlamlıdır mesani özelliği gereği. Müzzemmil’in aslı tezemmele dir. Nedir üstüne bir şey alan, yük yüklenen manasına gelir. Müddessir aslı tedessera dır, altına bir şey alan manasına gelir. Kinayeten yatan manasına gelir.

İşte onlar gibi burada da el Kevser ile el ebter birbirinin zıddıdır. Elkevser çok hayır, el ebter çok hayırdan kendini mahrum etmek, kesilmek manasına gelir. Şimdi suremizi tefsire geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman rahıym Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Her bildiri bir otorite adına okunur ve dinlenir, siz ey kullar bu ilahi bildiriyi Allah’tan gelen bir bildiri olarak dinleyin ve okuyun.

1-) İnnâ a’taynâkel Kevser;

Muhakkak ki biz verdik sana O Kevser’i! (A.Hulusi)

1 – Biz verdik sana hakikatte Kevser. (Elmalı)

İnnâ a’taynâkel Kevser sana, ke, kitap zamiri. Sana, hatta belki yalnız sana bir çok hayır vermedik mi. Daha doğrusu; Burada soru yok belki zımnen böyle de çevrilebilir. Sana bir çok hayrı biz verdik. Çünkü burada ki vurgu bize. İnne nin ismi olarak gelmiş. Biz. Nefsi mütekellim meal ğayr zamiri. Burada biz verdik başkası değil vurgu ona ayette. Çok hayrı biz verdik.

Bu çok hayır ne? El Kevser; camid isim. Camid isimler sadece müsemmalarına delalet eder demiştim. Nebiye tahsis edilen nimetlere delalet eder bu. Çünkü müsemması nebi. Nübüvvet Allah resulüne verilen 1 numaralı nimet. Kur’an Allah resulüne verilen 1 numaralı nimet.

Hz. Enes’ten havuz hadisi gelmiş. Genelde müfessirlerimiz Kevser’i de cennette bir havuz diye nakletmişler. Biraz önce Medeni mi Mekkiğ mi bahsinde ifade ettiğimiz gibi aslında bu biraz da duygusal bir açıklama. Surenin indiği dönem itibarıyla ve kelimenin delaletleri itibarıyla çok hayır manası ortada duruyor.

[Ek bilgi; Kevser Suresi ırkçılığın kesin reddidir.

Başbakan Erdoğan, şöyle devam etti:

“(Biz sana kevseri verdik. Öyleyse Rabbin için namaz kıl ve kurban kes. Doğrusu sana buğzeden ebterin, yani soyu kesik olanın ta kendisidir) İşte bu ayetin rehberliğinde Hazreti Peygamberin şahsı manevisinde bugün karşı karşıya kaldığımız meseleleri tekrar tekrar düşünmek zorundayız. Kevser Suresi ırkçılığın kesin reddidir. Kevser Suresi asabiyetin reddidir. Her gün namazlarımızda okuduğumuz Kevser Suresi soy üstünlüğü iddia edenlere, asalet taslayanlara, kendisini diğerinden üstün görenlere Rabbimizin verdiği kesin ihtardır.

Oğullarıyla övünenler, soylarıyla böbürlenenler, mezarlardaki ölülerini dahi sayacak kadar kafataslarını ölçecek kadar aklını ve izanını kaybedenler aynı şekilde Kevser’i de kaybetmişlerdir. Bizler 780 bin kilometrekare üzerinde tıpkı dünya sathına yayılmış Müslümanlar, müminler gibi en önce Kevser Suresi’ni öğrenen, en önce çocuklarımıza Kevser suresini öğreten onu tekrar tekrar okuyan bir ümmetiz. Soy üstünlüğünü, asabiyeti kesinlikle reddeden bu sure bizim birbirimize nasıl bakmamız gerektiğini gösteren ölçüdür. Kendisini diğerinden üstün gören, kendi ırkını, kendi soyunu, kendi kavmini ve kabilesini diğerinden üstün gören veya üstte gören Kevser’i kaybetmiş, Hazreti Peygambere takdir edersiniz ki yüz çevirmiştir.”(Kanal/a haber)]

2-) Fe salli li Rabbike venhar;

O hâlde Rabbin için salâtı yaşa ve kurbanı (benlik) kes! (A.Hulusi)

2 – Sen de Rabbin için namaz kıl ve kurban kesiver. (Elmalı)

Fe salli li Rabbike venhar burada aslında İnnâ a’taynâke de ki zamir hitap zamiri, şahsa özel tahsisi ifade eder. Duha da ki, inşirah suresinde ki ve fetih suresinde ki leke ler gibi. VedDuha, VelLeyli izâ seca, Mâ vedde’ake Rabbüke ve mâ kalâ, Ve lel’ahıretü hayrün leke minel’ûla. (Duha/1-2-3-4) leke minel’ûlâ, senin için son, önden daha hayırlı olacaktır. Evet, burada ki leke gibi.

Yine; Elem neşrah leke sadrek, (İnşirah/1) biz senin göğsünü ferahlatmadık mı. Leke senin için aslında orada. Biz senin için göğsünü ferahlatmadık mı.

Yine; İnnâ fetahnâ leke fethan mubiynâ. (Fetih/1) sana apaçık bir fetih nasip etmedik mi. Leke, senin için ve sana. Dolayısıyla burada Allah resulüne verilen özel nimetler hatırlatılıyor. Burada ki “kâf” ona delalet ediyor.

Fe salli li Rabbike venhar o halde namazı da kurbanı da yalnızca rabbine tahsis et. Böyle çevirmek zorundayım çünkü burada ki “lâm” tahsis içindir. Burada namaz kıl ve kurban kes emri yok. Burada ki emir zaten kılınan namaz değil, zaten öteden beri o toplumun kesmekte olduğu İbrahimi bir gelenek olan kurban değil. Burada emir; Namazı rabbine tahsis et, yani sadece rabbin için kıl.

Aslında burada ki namazı da bir öncede ki surede ki namaz gibi ibadet olarak görebiliriz, anlayabiliriz. İbadeti yalnızca rabbine tahsis et ve kurbanı da yalnız rabbin için kes. Aslında bu emir Fatiha da her gün onlarca kez okuduğumuz ayeti kerimeyi hatırlatmıyor mu İyyaKE na’budu VE iyyaKE nesta’iyn. (Fatiha/5) na’budu, iyyaKe nesta’iyn; iyyaKe demektir aslında. Ama mef’ul mukaddem gelmiş,başta gelmiş, tümleç başa alınmış. Neden? Çünkü tahsis anlamı katar da ondan. Sadece, yalnızca, yalnız ve yalnızca sana kulluk ederiz. Ve yalnız senden yardım isteriz. Belki şöyle de çevirebiliriz orada ki “vav”’a niçin manası vurgusuna dayanarak; sadece sana kulluk ettiğimiz için sadece senden yardım isteriz.

Evet, İşte o ayetin Kevser suresinde ki karşılığı bu, belki açılımı. Fe salli li Rabbike venhar yalnızca rabbin için ibadet et. İbadeti sadece Allah’a has kıl.

Venhar; Nahr, aslında göğüs manasına gelir. yani göğüs. Göğüsten mülhem olarak hayvan kurbanlamaya da bu kökten bir isim söylenmiştir.Onun için kurban manasına gelmiştir. Farklı manalar verenler de olmuştur, göğüsten yola çıkarak, etimolojisinden yola çıkarak; Ellerini göğsüne kaldır manasına gelir diyenler de olmuştu. İftitah tekbirinde ki eli göğse kaldırmanın, veya eli kulaklara kadar kaldırmanın emrini buradan, delilinin bu olduğunu söyleyenler olmuştur. Fakat doğrusu Nahr, yevmün nahr; kurban kesmektir, kurban kesilen gündür. Kurban bayramıdır aslında. Dolayısıyla böyle intişar bulmuştur, hem Kur’an hem sünnette ve hem de ilk muhatapların dilinde.

Burada hassaten, mücerret olarak namaz kıl ve kurban kes emri yoktur. Burada emir namazı ve kurbanı Allah için kıl ve kes dir. Allah’tan başkası için değil. Allah’a tahsis et sadece Allah’tan ibadette ihlası emretmektedir bu ayet. İbadette şirki reddetmeyi, başkasına dönmeyi reddetmeyi ve sadece ibadeti Allah’a has kılmayı emretmektedir.

[Ek bilgi; Benliğin kurbanlığını boğazla.Ta ki müşaheden esnasında benliğin telvin suretinde zuhur etmesin, seni temkin makamından almasın. Kusursuz fena ile Hak’la beraber ol, O’nun bekasıyla ebediyen beka bul! Vuslatın, halin, seninle var olan zürriyetin konumundaki ümmetinin vuslatı ile soyu kesik olmazsın.(M. Arabi-Te’vilat)]

3-) İnne şânieke hüvel’ebter;

Muhakkak ki sana hıncı olan var ya, asıl odur ebter (soyu kesik)! (A.Hulusi)

3 – Doğrusu sana bugz edendir ebter. (Elmalı)

İnne şânieke hüvel’ebter hiç şüphe yok ki senden nefret eden var ya, işte o hayrın tamamından kesilmiştir, kopmuştur. Yani senden nefret eden, sana verilen çok hayırdan da kopar, kopmuştur.

El Ebter’i tefsir geleneğimiz farklı farklı mecralarda yorumlamışlardır. Hatta el ebter’i soyu kesik manası vermek çok meşhur olmuştur. Soysuz, nesli yürümeyen, zürriyetsiz vs. gibi. Bu manaya, böyle bir mana vermeye hem istikrai bir okuma sonucu Kur’an ın yaklaşımı, hem kelimenin kendisi, hem bağlam, hem de dış bağlam şiddetle reddeder ve fakir de reddeder.

Bir kez Allah resulüne müşriklerin bir itham yapmış olduğu kabul ediliyor. Bu itham da ebter, yani soysuz. Niçin? Oğlu olmadığı için, veya oğlu olup yaşamadığı için. Oğlu olmuştur peygamberimizin Kasım, zaten künyesi ebül Kasım dır. Daha sonra İbrahim. hicretin 6. yılda doğan 8. yılda vefat eden küçük İbrahim olmuştur. Yani doğmuştur, ölmüştür. Zaten ebedi çocuk yoktur ki, doğmuştur ve ölmüştür. Oğlu olmuştur ResulAllah’ın. Kaldı ki ebter çocuksuz, zürriyetsiz. Oysaki ResulAllah’ın çocukları vardır. Kimisi hayatındayken vefat etmiş, Hz. Fatıma da o vefat ettikten sonra yaşamıştır ve ondan da torunları olmuştur. Daha Resulallah yaşarken olmuştur. Resulallah’ın nesli Fatıma üzerinden devam etmiştir.

Ha, onlar kızı evlattan saymıyorlar, oğlanı evlattan sayıyorlar dolayısıyla oğlan evladı üzerinden yürümediği için böyle diyorlar dersek, o zaman Kur’an böyle bir ithamı itham olarak kabul edip muhataplarına geri atmıştır öyle mi? Buradan o çıkıyor. Huvel’ebter inne şânieke senden nefret eden, asıl ebter odur diyor. Yani Kur’an bu hakareti onaylıyor kabul ediyor ama muhatabına atarak öylemi?

Acaba böylemi yani Kur’an çocuksuz olmaya bir nakise olarak mı bakıyor. Çocuksuzluk Kur’an a göre bir nakisa değildir. Çocuksuzlukla imtihan Kur’an a göre bir imtihandır. Hz. Zekeriya bu imtihandan geçmiştir, Hz. İbrahim bu imtihandan geçmiştir, Hz. Meryem’in annesi Hane bu imtihandan geçmiştir. Dolayısıyla bu bir imtihandır. Allah dilediğine verir dilediğinden alır. Dilediğine de hiç vermez. Dolayısıyla bu bir itham olamaz ki, bu bir nakisa olamaz ki. Bu insandan Allah’ın nimetini işte kıskandığı esirgediği manasına gelmez ki. Bunda ne hayırlar gizlidir kimse bilemez ki. Allah bazen vererek hayır diler bazen vermeyerek hayır diler. Hayır Allah’ın dilediğindedir. Dolayısıyla verdiği için mi hayırlı, aldığı için mi hayırlı kim bilebilir ki bunu. Onun için bunu bir itham olarak kabul etmesi, düşünülebilir mi Kur’an ın Hele hele kız çocuğunu evlattan saymayan bir anlayışı kabul etmesi düşünülebilir mi*

Peki bunu diyelim ki böyle, klasik yorum muhatabına geri attı diyor ve biz de böyle kabul edelim bir an için. Muhatabı kim? Tefsirlerimizde As Bin Vail. Tek isim geçer o. As Bin Vail kim? Amr İbn. As’ın babası. Peki muhatabına geri attığına geri çevirdiğine göre bu ithamı asıl ebter odur diyor ayet bu yoruma göre. Yani soyu kesik olan odur. As bin Vail’in soyu kesik miymiş? Hayır, neden? Amr İbn As onun oğlu. Amr İbn. As’ın oğlu da Abdullah ve ondan da bir çok torunu olmuştur. Dolayısıyla tarih boyunca As bin Vail’in nesli yaşamıştır, nesli kesilmemiştir.

Bu şii müfessirlerimiz tarafından bu ayetler Allah resulünün Hz. Fatıma dan gelen neslini tebcil etmek için yorumlanmıştır. Sünni müfessirlerden bir kısmı ise buna mukabil Sünni bir geleneği oluşturarak demişlerdir ki hayır, buradaki dünyadaki nesil değil, ahiretteki nesil. Ahirette nesli kesiktir As bin Vail’in veya kafirlerin.

Öyle mi acaba Ahirette de nesli kesilmiyor ki kafirlerin, müşriklerin cehennem var ve cehennemde ebedi kalacaklar. Mü’minler cennette nasıl kalacaklarsa, müşrikler de cehennemde öyle kalacaklar. Yani ne dünyada ne de ahirette küfrün ve şirkin kökü kesilmiyor, bitmiyorlar. Dolayısıyla bu yaklaşımı hangi versiyonu ile olursa olsun alsak alamıyoruz.

Onun için biz tekrar kelimenin köküne dönüyoruz. Nedir? El ebter. Betera. Aslında gataa manasına gelir. Gataa. El ebter, el gataa. Yani kesik bu manaya geliyor. Bunun soyla ilişkilendirilmesi sonradan, el makdum manasına geliyor el ebter aslında. el makdum; hiçbir iz kalmamacasına kopmak manasına gelir. Hatta öyle ki o kadar koptu ki vardı da koptu bu bağ denilmeyecek kadar koptu manasını veriyor lügatlarımız. Onun için burada ki soyu kesik manası sonradan kazandırılmış bir mana hatta yoruma dayalı bir manadır.

Burada el Ebter aslında el kevserin zıddıdır. El Kevser nasıl çok hayır manasına geliyorsa el ebter de hayırdan kopmak, hayrın tamamından kopup kesilmek manasına geliyor. Senden nefret eden hayrın tamamından kopup kesilir manasıdır. Ayetin manası budur. Ey Muhammed bir adam senden nefret ediyorsa aslında Kur’an dan kopar, Allah’tan kopar, vahiyden kopar, nübüvvetten kopar, hikmetten kopar, hakikatten kopar, ibadetten kopar, kulluktan kopar yani hayırlardan kopar ve cennetten kopar. Onun için el ebter olan el kevser’den mahrum kalır. Bu surede söylenen hakikat budur.

[Ek bilgi; Biz sana ‘Kevser’i verdik..

Bana her gün, her okuduğumda “Biz sana Kevser’i verdik” diyen Rabbimi duymazlıktan geliyorsam… Eyvah! Ardından bak ki ne geliyor: “Namaz kıl Rabbin için kurban kes! Asıl seni kınayandır soyu kesik, serveti devamsız olan!”

Bana (da) verildiğini fark ettiğimde Kevser’in sağımda solumda önümde arkamda “Kevser olasıca” güzellikler arıyorum. Ve buluyorum da.

Demek ki zaman bir Kevser; bana veriyor Rabbim; namaz kılarak ebedileştiriyorum zamanı, ömrümden beş vakti Rabbim için kurban olarak, keserek ömrüme devam kazandırıyorum.

Demek ki bedenim bir Kevser; bana hiç yoktan bağışladı Rabbim; seccadeye atarak bu çürüyen, eksilen, eskiyen, gözden düşen bedenimi sonsuz bir diriliğe kavuşturuyorum. Gözümü ayırıyorum dünyanın süslerinden kurban gibi. Kalbimi sıyırıyorum fani sevmelerin yüzünden kurban kesercesine. Bakışımı sonsuzlaştırıyorum. Sevdalarımı faniliğin paslı kılıcından, ölümün insafsız uçurumundan kurtarıyorum.

Demek ki servetim bir Kevser; bana tam ihtiyacım kadar, tam arzu ettiğim biçimde, hak etmediğim halde veriliyor. Servetimin yüzünü Allah’a çeviriyorum namazımdaki kıble gibi ve bana verildiğini biliyorum, tükenmezlik kazanıyor. Nimet elimden çıksa da, Mün’im olan Allah bana kalıyor, benimle kalıyor. Nimet hiç kesilmiyor, ebter olmuyor.

Demek ki “bana verilenler” Kevser, “bana verilenleri” infak ederek kurban edersem, servetim devamlılık kazanıyor, zenginliğim hiç bitmiyor.

Demek ki, şükür bir Kevser; yediğimi içtiğimi ağzımla şükre dönüştürerek namaz kıldırırsam, burada biten ve tükenenler adına söylediğim “Elhamdülillah”ı orada bitmez tükenmez bir “Elhamdülillah” olarak yerim içerim.

Demek ki şükür bir Kevser; “nimeti ziyadeleştiriyor”, çok ediyor, sonsuza taşı(rı)yor. Şükürsüzler biriktirdiklerini, istiflediklerini, oburlukla yığdıklarını çoğaltmayı umarken, asıl onlarınki “ebter” oluyor, bereketten kesiliyor. “Dille değil elle şükretmek” anlamına gelen “infak”ımla kurban ettiğim, eksilttiğim malım kesintisiz ve bitmez oluyor.

En önemlisi de: “Muhammed’e [asm] Kevser’i veren” bana da “Muhammed’i [asm] Kevser olarak veriyor. Çünkü;

“…Bütün nimet hazinelerini açmak salâhiyetinde olan, nimet-i imana vesile olan Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm dahi öyle bir nimettir ki, nev-i beşer ilelebed o Zâtı medh ü senâ etmeye borçludur.” (Yirmi Dokuzuncu Lem’â, Said Nursî) (Senai Demirci)]

Rabbim bizleri el ebter olmaktan muhafaza kılsın, el kevser’e, yani hayrın kaynağı olan Allah resulünden koparmasın inşaallah. Kevser suresinden sonra Kafirun suresi geliyor.

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


İslamoğlu Tef. Ders. KÂFİRÛN SURESİ (01-05) (198-C)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Kevser suresinden sonra Kafirun suresi geliyor 109. sırada elimizde ki mushafta. Fakat iniş sıralamasında 18. sırada yer alıyor. Adını ilk ayetinden alıyor. İhlas ile birlikte düşünülmüş bu sure hep. Hatta mukaşkışateyn şeklinde isimlendirilmiş. Yani hastalıktan iyi eden manasına, hastalığı kurutan, kurutup atan manasına. Tabii ki bu hastalık manevi hastalık, yani kalbin hastalığı İhlas ile birlikte sayanlar olmuş, hatta onu bir sure telakki edenler dahi olmuş.

Fakat öyle olmadığı kesin. Ama birbirine adeta atıf gibidir. Sanki Lâ İlâhe İllallah’ın Lâ ilâhe si. Kafirun suresi İllallah ‘ı, İhlas suresi ise İllallah, yani tevhid suresidir. Bu iki sure Lâ ilâhe İllallah’ın iki yarısını temsil eder. Lâ ilahe nin açılımı, Kafirun da, İllallah’ın açılımı tevhid yani ihlas suresinde yapılır gibidir.

İlk tertiplerde maun suresi ile fil suresi arasına yerleştirilmiş. Konusu tevhid. Ana fikri bir cümle “imanda pazarlık yok.” İmanda pazarlık olmaz. Hatta tersi de geçerli pazarlık olan yerde iman olmaz. Eğer imanda pazarlık yapıyorsa biri, orada da iman olmaz. Onun için pazarlık olan yerde iman, imanda da pazarlık olmaz.

Niye? İman pazarlıksız bir şey, Allah’a teslimiyet çünkü. Ya rabbi %95 teslim olsam olmaz mı? Olmaz, ona teslimiyet denmiyor ki İslam denilmesi için, Müslüman adını alması için, teslimiyet adını alması için pazarlıksız teslim olması, kayıtsız şartsız teslim olması lazım. %99 bile olmaz. Çünkü teslimiyetin özüne aykırı, teslimiyetin yapısına, mantığına aykırı. Teslimiyette pazarlık istisna tutulamaz. Ya rabbi sana teslim oldum ama şu, şu, şu hariç. Hayır Ya rabbi sana teslim oldum ama siyasi işlerime karışma, Ya rabbi sana teslim oldum ama ticaretime karışma. Bu teslimiyet değildir ki. Kayıtsız şartsız teslim olmaktır İslam’ın adı.

Tarihi bir zemin üzerine, olay üzerine oturur sure. Kureyş Allah resulü ile pazarlık yapar. Allah Resulü bu pazarlık üzerine bir rivayette Ebu Talib’e gelirler Kureyş’in uluları, sanadidi Kureyş kaynaklarımızın ifadesi ile ve ondan şöyle bir ricada bulunurlar.

Gel yeğenine içimizde ki en güzel kızı alalım eğer istiyorsa. Onu, onunla everelim. Veya para toplayalım içimizde en zengin yeğenin olsun, onu paraya boğalım. Veya içimizden en sevdiğin veya en meşhur, en dalyan gibi, en fidan gibi falanımızın oğlu. Bu oğlumuzu sana verelim onun karşılığında Muhammed’i bize teslim et. Veya söyle ona başımıza lider olmak istiyorsa lider seçelim. Yani biraz sonra mecnun diyecekleri insana nasıl teklif ediyorlar, kendi içlerinde nasıl çelişkililer bakar mısınız.

Amca bunları dinlemiş ve göndermiştir. Yeğenini çağırmış; Yeğenim Kureyş böyle böyle böyle diyor. Allah resulünün cevabı tarihe geçecek dillere destan bir dava adamı cevabıdır. Vallahi ay emmiy, Vallahi ya emmiy. Valahi ey amca lev vede us şemse fiy yemini vel kamera fiy şimali lem ma teraktü hazel emr. Eğer güneşi sağ elime ayı sol elime koysalar vallahi ben bu davamdan vazgeçmem. Ama benim için en dikkat çekici tarafı bu ifadenin en sonudur. lem ma teraktü hazel emr. Hatta ye’tiyallahu bi emri ta ki Allah’tan bir emir gelinceye kadar.

Bu neyi gösteriyor, bu son cümle? Allah’tan bir emir gelirse vazgeçerim. Yani bu dava benim kişisel davam değil ki. Ben bunun kişisel bire kin meselesi, dava meselesi yapmadım ki. Allah görev kendirdi, kul olduğum için mecburum. Eğer Allah geri alsın, dönüp sormam bile niye aldın. Dolayısıyla siz elçiye konuşuyorsunuz, elçiye zeval olmaz ki. Elçiyi gönderene söyleyin bunu. Ben bir elçiyim, ben kendiliğimden gelmiş değilim ki, kendiliğimden çekileyim. Veya ben çekilince olsun. Mümkin mi bu?

Dolayısıyla yapılan teklifte ki mantık hatasını da gösteriyor aynı zamanda. Yani beni gönderen Allah’a söyleyin bunları bana değil ve ben bunu kişisel bir dava haline getirmedim. Yani inada bindirmedim ben. Allah geri çeksin ben bugün bırakırım. Yani bu çok önemliydi.

[Ek bilgi; Sure, küfür dini ile İslam dini arasında hiçbir ilginin bulunmadığını ve herbirinin başlı başına ayrı bir düşünce olup uzlaşma imkanının da bulunmadığını açıklamaktadır. Başlangıçta bu surenin muhatabı Kureyşli kafirlerdir ve sure onların teklifleri üzerine nazil oldu. Ama surenin geçerliliği o günler ile sınırlı değildir. Kur’an’a geçen bu talimat müslümanlar için kıyamete kadar geçerlidir. Küfür dini ne şekilde olursa olsun, hem sözle hem de amelle ondan beraat etmek gerekir. Bu surede, küfür dininin ilkelerine riayet edilemeyeceği ve din konusunda hiç bir anlaşma olamayacağı kafirlere bildirilmiştir. (Mevdudi-Tefhimu-l Kur’an)]

Ve bir başka kaynakta tarihi olay Vakıdi’nin ve İbn. İshak’ın eserlerinde Meğaziy ve Siyra da şöyle nakledilir. Hz. Peygamber Kâbe’nin etrafında tavaf ederken Esved Bin Abdülmuttalib, Velid bin Muğire, Ümeyye bin Halef ve As bin Vail gelirler ve şu teklifte bulunurlar; Gel sen bizim tanrılarımıza bir yıl ibadet et, biz de senin tanrına bir yıl ibadet edelim. Ona hayır deyince; O zaman gel sen bizim tanrılarımıza 1 ay ibadet et biz seninkine bir bütün yıl. Pazarlık yapa yapa bi1 günü 1 yıla çıkarırlar. Allah resulü üzgün bir biçimde onları reddederek eve döner ve işte o gece Kâfirun suresi nazil olur ve bu bir dönüm noktası olur.

Kafirun suresinden sonra artık Mekke aristokratlarının Allah resulünden ümidi kesilmiş. Yani artık pazarlık paylarının olmadığını bu işe böyle bir çözüm bulamayacaklarını anlarlar ve ondan sonra top yekun saldırıya geçer ve düşman olurlar. Yani Kâfirun suresi Mekke hayatı boyunca Allah resulünün dönüm noktalarından birini teşkil eder. Ondan sonra ikinci dönüm noktası is Necm suresidir. Müşriklerin putlarının tek tek sayıldığı ve reddedildiği, orada da düşmanlık bir ileri aşamaya taşınır. Bu dönüm noktası olan surelerden biridir. Şimdi suremizi tefsire geçebiliriz.

[Ek bilgi; İbn Abbas’tan şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah, “Ben, şirkten kurtulacağınız kelimeleri size öğreteyim mi?” dedi. Ve “o kelimeler, uyumadan önce Kafirun suresini okumanızdır” buyurdu. (Ebu Ya’la, Taberanî). (Mevdudi-Tefhimu-l Kur’an)]

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym olan Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına.

1-) Kul yâ eyyühel kâfirun;

De ki: “Ey hakikat bilgisini inkâr edenler!” (A.Hulusi)

1 – Deki: ey kâfirler! (Elmalı)

Kul yâ eyyühel kâfirun de ki siz ey kafirler. De ki siz ey küfrü hayat tarzı edinenler. De ki siz ey inkarı ahlâk haline getirenler. Kafirin ismi fail olmasından yola çıkarak bir fiil, failin ismi olması için onu hayat tarzı ve ahlâk tarzı haline getirmesi lazım. Onun için farklı versiyonlarıyla çevirdim. Ne kadar çevrilebilirse onların hepsini çeviriye yansıttım ki bu manalar da burada var olduğu bilinsin.

Kul, Kur’an da ilk de ki fiili. Ki Kur’an da bunun dışında 4 dure daha böyle başlar Kul HUvAllâhu Ehad. (İhlas/1) Felâk suresi Kul e’ûzü BiRabbil felak. (Felak/1) Nas suresi; Kul e’ûzü BirabbinNâs. (Nas/1) ve cin suresi; Kul ûhıye.. (Cin/1) Dolayısıyla 4 sure + 1= 5 sure Kur’an da Kul emir fiiliyle başlar. De ki; manasına gelir.

Birincisi inşadır, çünkü emirdir. Bunun anlamı da şudur ben seni inşa ediyorum ey kul, Allah seni inşa ediyor, emir veriyor, bu emri tut.

İkincisi o emir kuludur niye ona gidip de böyle pazarlıklar yapıyorsunuz manasını zımnen verir. Öyle değil mi Kul; onlara diyor ki De ki; Benim adıma de. Sen kendiliğinden demiyorsun ki. Bu vahyi, bu dini sen kendiliğinden tebliğ etmiyorsun ki, gelmişler seninle pazarlık yapıyorlar. Yapacaklarsa benimle yapsınlar. Zımnen bu var. De ki de Kul de bu var. Varsa itirazınız bana gelin diyor yani.

Üçüncüsü sözün asli sahibi o değil midir? Allah’tır Onun için Kur’an a siz onun sözü gibi bakmayın, Kur’an Allah’ın sözüdür. Allah’tan aldığını iletmektedir sadece bu. İşte kul böyle zımni vurgulara sahiptir.

El Kâfirun; Meful geldiği için Ya eyyühel Kafiriyn gelmiş. İsmi fail; küfrü hayat tarzı olursa ismi fail gelir. Fiil olarak gelebilirdi, ama fail olarak gelmiş çünkü küfrü hayat tarzı haline getirmişler.

[Ek bilgi; “Kafirun suresini her okuduğumda Hz. İbrahim’in bir tevhid deklarasyonu var Şuârâ suresinde o aklıma gelir.
İnsanın ne durumda olduğunu bilmesi lazım, sizin ne durumda olduğunuzu da bilmeniz lazım ve sizin ona etraflı bilgi vermeniz lazım. Yani ben şimdi şöyleyim siz böylesiniz. Eskiden ben böyleydim siz öyleydiniz, öyleyse ne haliniz varsa görüne getirecek bir tebliğ biçimi var.

Bu surede bir kararlılık öğretisi de vardır, ben böyleyim kardeşim. Sen şimdi beni böyle anla, ister kabul et istersen reddet ama ben buyum. Siz durumunuzu pozisyonunuzu açık dille ortaya koyacaksınız. Böylece inançların karışmamasını temin edeceksiniz. Yani nerede ayrışıyoruz, nerede birleşiyoruz bunun net çizgilerle ortaya koymak lazım. Yani bu sure mert ve net olmayı öğretiyor.

Hz. İbrahim’in tevhid manifestosu dediğimiz Şuârâ suresinde nefis bir açılımı vardır bu ayetlerin mutlaka hatırlanması gereklidir. 69. ayetten doğrudan bilgi 104. ayete kadar geliyor. Bir bölümü çok çarpıcı diyor ki rabbimiz;

Vetlü aleyhim nebee İbrahiym. (Şuârâ/69) sen şimdi onlara İbrahim’in haberini aktar, ya da İbrahim’in haberini gündem yap. Artık merkezinizde İbrahim’in haberi olsun.

İz kale liebiyhi ve kavmihi ma ta’budun. (Şuârâ/70) hani İbrahim babasına ve demişti ki, si,z neye kulluk yapıyorsunuz? Cevap veriyor;

Kalu na’budu asnamen fenezallü leha akifiyn. (Şuârâ/71) biz putlara tapıyoruz, biz putlara boyun eğmeye devam edeceğiz. Hz. İbrahim diyor ki;

Kale hel yesme’uneküm iz ted’un. Şuârâ/72) siz onlara dua ettiğiniz, yalvardığınız zaman sizi duyuyorlar mı?

Ev yenfeuneküm ev yedurrun. (Şuârâ/73) ya da size yarar veya zararları dokunuyor mu bunların? Cevap veriyorlar;

Kalu bel vecedna abaena kezâlike yef’alun. (Şuârâ/74) hayır, hayır, ama biz atalarımızı böyle yapar bulduk. Diyor ki Hz. İbrahim;

Kale eferaeytüm ma küntüm ta’budun. (Şuârâ/75) hiç düşünüyor musunuz nelere tapındığınızı, hiç kafa yordunuz mu, neye tapıyorsunuz. Duymuyor, işitmiyor, yararı yok zararı yok. Atam öyle yaptı diye böyle yapılır mı?

Entüm ve abaükümül akdemun. (Şuârâ/76) hem siz, hem geçmiş atalarınız neye tapındığınızı hiç düşündünüz mü?

Bu Kul yâ eyyühel kâfirun demek yani. Durum, pozisyon ortaya koyuyor. Sonra diyor ki Hz. İbrahim;

Feinnehüm adüvvün liy illâ Rabbel alemiyn. (Şuârâ/77) bu tapındığınız varlıklar benim düşmanımdır. Ancak benim dostluğum alemlerin rabbinedir. Şimdi Allah’ı anlatıyor diyor ki;

Elleziy halekaniy feHUve yehdiyn. (Şuârâ/78) O beni yaratan, bana doğru yolu gösterendir.

Velleziy HUve yut’ımüniy ve yeskıyn. (Şuârâ/79) beni doyuran, benim susuzluğumu giderendir.

Ve izâ merıdtu feHUve yeşfiyn. (Şuârâ/80) Hastalandığım zaman bana şifayı ihsan eden O’dur.

Velleziy yümiytüniy sümme yuhyiyn. Şuârâ/81) beni öldürecek sonra da diriltecek olan O’dur.

Velleziy at’meu en yağfire liy hatıy’etiy yevmeddiyn. (Şuârâ/82) mahşer günü hatamı bağışlamasını umduğum varlık ta O’dur.

Rabbi heb liy hükmen ve elhıkniy Bis salihıyn. (Şuârâ/83) rabbim bana güçlü bir muhakeme ihsan eyle. Beni salihler arasına koy.

Vec’al liy lisane sıdkın fiyl ahıriyn. (Şuârâ/84) beni benden sonrakilerin düzgün anacağı bir vesile eyle. Yani beni güzel sözlerle ansınlar.

Vec’alniy min veraseti cennetin na’ıym. (Şuârâ/85) beni nimet cennetlerine varis olanlardan eyle. Diye devam ediyor.

Hz. İbrahim Allah’ı böyle tanıtıyor. Bu surede de Cenabı Hakk peygamberden bir kulluk tanıtımı yapmasını istiyor. Karşı taraftakinin durumu ne, benim durumum ne. Onu ortaya koymasını istiyor. Böylece bir tevhid öğretisi bu surenin merkez konusu olarak tespit edilmiş oluyor. (Mehmet Okuyan- Okudun mu)]

2-) Lâ a’budu mâ ta’budûn;

“Sizin tapındığınıza ben tapınmam!” (A.Hulusi)

2 – Tapmam o taptıklarınıza. (Elmalı)

Lâ a’budu mâ ta’budûn asla ama asla kul olacak değilim sizin kul olduğunuz şeylere.

[Ek bilgi; Bu ifade, kafirlerin ibadet ettiği ve halen de ibadet etmekte oldukları bütün mabudları şamildir. Onlar; melekler, cinler, nebîler, veliler, ölmüş insanların ruhları, güneş, ay, yıldız, hayvanlar, ağaçlar, nehirler, hayalî tanrılar ve tanrıçalar da olabilir. (Mevdudi-Tefhimu-l Kur’an)]

3-) Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ a’bud;

“Siz de benim ibadet ettiğime abidler (ibadet eden kullar) değilsiniz.” (A.Hulusi)

3 – Siz de tapanlardan değilsiniz benim mabuduma. (Elmalı)

Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ a’bud ve siz de benim kul olduğuma kulluk edecek değilsiniz. Kul olacak değil, kulluk edecek değilsiniz.

Dikkat buyurun iki şeyi birbirinden ayırmaya çalışıyorum tam tercümeye yansıtmak için metni. Bu gerçekten zor bir şey. Ta’budu ve ‘abudu fiiller, bunlar fiil. ‘abidun ise fail, isim yani. Bu ikisini birbirinden ayırmak lazım tercüme yaparken. Dolayısıyla kul olmak ve kulluk etmek ayırımını işte bunun için dikkate değer buluyorum, bunun için önemli buluyorum.

Yine 2 ve 3. ayetler ile 4 ve 5. ayetler aynı gibi dursa da tekrar değil. Aynı da değil zaten. Yani bu surede tekrar yok, tekrar savunucularını destekleyen bir şey yok surede farklı. 2. ve 3. ayetlerle 4 ve 5. ayetler farklı. 2 ve 3. ayetlerde lâ ile gelecek zaman fiksleniyor. Yani ben kulluk etmem derken etmeyeceğim, gelecek zaman 2 ve 3 te. Fakat 4. ayette ise ‘abedtüm; mazi geçmiş zaman. O zaman 2 çiftin de 2-3 ile 4-5. ayetlerin zamanı farklı ilkinde gelecek zamanda kulluk etmeyeceğini, yani şirke asla bulaşmayacağını ilan ediyor. 3 ve 4 le de geçmişte de hiç bulaşmamış olduğunu ilan ediyor. iki zamanı birden kapsıyor. Biri gelecek, öbürü geçmiş zamanı.

Müşriklerin teklifi çift zamanlıydı redde çift zamanlı geliyor aslında. Hatta Ebu Müslüm Isfahani’nin harika bir tahlili var. ayetlerde ki “mâ” larla ilgili. Burada ki; Lâ ‘abudu mâ ta’budun. Yine mâ ‘abudu yine mâ ‘abettüm, yine mâ ‘abudu. 4 tane mâ var ve bunları ikiye ayırıyor Ebu Müslim Isfahani, o cins kafa müfessirimiz. Ve ilk ikisiyle son ikisine farklı mana veriyor. Gerçekten çok dikkat çekici. 2 ve 3 te ki mâ lar elleziyle hükmünde, yani ismi mevsul, ilgi zamiri yeni dil bilgisi kurallarıyla. Mutlak varlık manasına geliyor. Yani Allah. Fakat 4 ve 5 tekiler mastar. Bilinçsiz ve körü körüne bir kulluğa delalet ediyor. Mastar, fiilin kendisine delalet ediyor bilinçsiz ve körü körüne kulluk. Yani ben öyle bir şeye kulluk ediyorum ki, öyle bir varlığa, Mutlak varlık. 2. ve 3. ayetlerde ki mâl ar. Benim kulluk ettiğim mutlak varlık. Fakat sizin kulluk ettikleriniz ise körü körüne bir kulluk, gözü kapalı bir kulluk. İşte buna delalet ediyor.

Ve bu ayette gaybi bir ihbar da görüyoruz. Nedir bu? bu pazarlığı yapmak için gelen ekipten hiç biri ömürlerinin sonuna kadar iman etmiyorlar ve hepsi de müşrik olarak ölüyorlar. Bu çok ilginç. Demin saydığım isimlerin hepsi de müşrik olarak ölüyorlar. Devam ediyoruz;

4-) Ve lâ ene ‘abidün mâ ‘abedtüm;

“Sizin tapındıklarınıza ben abid (ibadet eden kul) değilim.” (A.Hulusi)

4 – Hem ben tapıcı değilim sizin taptıklarınıza. (Elmalı)

Ve lâ ene ‘abidün mâ ‘abedtüm zaten ben asla kul olmadım sizin geçmişte kul olduklarınıza, asla kul olmadım. Hz. Peygamberin geçmişinde şirke bulaşmadığının da en güzel delili, belgesidir bu.

[Ek bilgi; “Tercümelerde genellikle gözden kaçırılan bir detay var. Ama çok önemli bir soruyu cevaplayan bir detaydır bu. ve ne olursa olsun gözden kaçırılmamalıdır. Ve lâ ene ‘abidün mâ ‘abedtüm ben TAPINMIYORDUM sizin tapındığınız şeylere. Bu Hz. Peygamberin peygamber olmadan önceki hayatıyla alakalı duruşunu ortaya koyuyor.Hani deniyor ki Hz. Peygamber, peygamber olmadan önce kavminin dini üzere idi diyorlar. Bunu şiddetle reddediyorum Öyleyse ona neden hanif deniyor? Hz. Muhammed kavminin dini üzere falan değil. Onun delillerinden biri budur. İkinci gelen Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ a’bud siz de benim kulluk yaptığım varlığa kulluk YAPMIYORDUNUZ. Öyle ise şimdi; Leküm diynüküm ve liye diyn sizin dininiz size, benim yolum bana. Benim değerlerim bana, sizin değerleriniz size.

Bu bir anlamda din özgürlüğü deklarasyonudur da aynı zamanda. Yani yer yüzünde herkesi iman ettirmek zorunda değildir mü’minler. Çünkü Kur’an ı kerimde mesela Yusuf/103 ayetinde Ve ma ekserunNasi velev haraste Bi mu’miniyn. Yusuf/103) insanların çoğunluğu sen ne kadar üzerine düşsen de iman edecek değildir diyor. (Mehmet Okuyan- Okudun mu)]

5-) Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ a’bud;

“Siz de benim kulluk ettiğime abidler (kullar) değilsiniz.” (A.Hulusi)

5 – Hem de siz tapıcılardan değilsiniz benim mabuduma. (Elmalı)

Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ a’bud ve zaten siz de benim kulluk etmiş olduğuma kul olacak değilsiniz. Dolayısıyla bu ne geçmişte böyle oldu, ne gelecekte de böyle olacak.

Aslında burada harika bir nükte var biliyor musunuz; Şirk neydi? Hak batıl şirketi. Müşrikler kimdi? Allah’a iman eden Allah dışındakilere de tanrılık yakıştıran. Yani Allah’ı inkar etmiyorlar, iman ediyorlar. Bu ayetlerden yola çıkarak ne diyebiliriz? Hiçbir şirkte Allah’a iman kabul edilmez. Yani şirk varsa onun içinde %90 nında Allah’a iman olsa %10 da da Allah’tan rol çalıp bir başkasına tanrılık yakıştırılsa o %90 da iman etmemiş sayılıyor. Buradan bu çıkıyor. Yani siz aslında Allah’tan başkalarını Allah’a şirk koştuğunuz gün Allah’a iman etmeyi bıraktınız. Çünkü imanda pazarlık olmaz. İmanda %de olmaz. İmanda yüzdelikli iman yok ki, iman saf bir şey, som bir şey. Siz imanda yüzdelikli bir pazarlığa tabi tuttuğunuz günden itibaren Allah’ı inkar etmiş sayılıyorsunuz. Biz bunu anlıyoruz buradan.

6-) Leküm diynüküm ve liye diyn;

“Sizin din (anlayışınız) size, benim din (anlayışım) banadır!” (A.Hulusi)

6 – Size dîniniz, bana dînim. (Elmalı)

Leküm diynüküm ve liye diyn evet, sizin dininiz size, benim dinim bana.

Burada ki “lâm” lamı istihkak derler buna. Eğer istihkak manası verirsek çeviriyi şöyle yapmam lazım. Sizin dininiz size layık, benim dinim bana layık. Veya sizin dininize siz müstahaksınız, benim dinime de ben müstahakım. Evet, temizler temiz içindir, pisler pis içindir. Adeta herkes layık olduğunu bulur dercesine “lâm” a istihkak manası verecek olursak eğer.

Burada diyn aslında değerler sistemi, hatta borçluluk bilinci. Hatırlayalım Maun suresinin ilk ayetinde Eraeytelleziy yükezzibü Bid diyn (Maun/1) i izah ederken dinin manasını açmıştık. Aslında borçluluk bilinciydi. Dindarlık Allah’a borçluluk bilinci. Yani değerler sistemi.

Peki değerler sistemi olan insan pazarlık yapar mı? değerin pazarlığı olur mu? Bir değerin pazarlığını o değerin sahibi belirler fiyatını. Din gibi bir değerin sahibi Allah’tır. Dolayısıyla ben pazarlık yapamam diyor Allah resulü. Allah’ın dinine iman etmiş hiç kimse pazarlık yapamaz. Çünkü Allah’ın dininin fiyatını Allah belirler. Allah’tan başkasının hazinesinde de Allah’ın hazinesinde olan yoktur.

Peki siz ne yapıyorsunuz? Siz fiyatlandırıyorsunuz. Benim değerlerim var, sizin fiyatlarınız var. Benimki eddiyn, sizinki diyn. Dolayısıyla ben pazarlığa gelmiyorum siz geliyorsunuz. Siz hemen düşüverdiniz. Putlarınızdan ödün veriverdiniz, hemen pazarlığa yanaştınız. Zaten sıkıntınız da burada, kendiniz nasılsanız karşınızdakini de öyle anlıyorsunuz, öyle zannediyorsunuz. Niye? Siz pazarlığa gelebilecek bir din uydurdunuz, çünkü kendi uydurduğunuz şey. Helvadan put yaparsanız olacağı bu. Ama herkesi kendiniz gibi zannediyorsunuz. Eddiyn e iman eden insanları da kendiniz gibi pazarlıklı zannetmeyin. Onlar Allah’a teslim oldular, hiç pazarlık yaparlar mı?

Hani Firavunun sihirbazları hz. Musa’nın elinde ki mucizeye şahit olduktan sonra oracıkta Musa işle hiç pazarlığa bile yanaşmadan, böyle bir teşebbüse dahi kalkmadan. Rabbi Musa ve Harun. (Şûara/48) Biz Musa ve Harun’un rabbine iman ettik demişlerdi. Firavun bunun üzerine olanca haşmet, dehşet ve korkunçluğuyla; amentüm lehu kable en azene leküm. (Şûara/49) şimdi siz benden izin almadan iman ettiniz ha? le ukattı’anne eydiyeküm ve ercüleküm min hılafin bu muhalefetinizden dolayı, bu kopmanızdan dolayı ellerinizi ve ayaklarınızı keseceğim ve leusallibenneküm ecme’ıyn ve topunuzu asacağım demişti de –ki dediğini de yaptı zaten- yapacağını da biliyorlardı. Bu tehdit üzerine Hz. Musa’nın gözlerine gözlerini dikip de şimdi ne olacak bile demediler.

Evet, ne dediler? inna ila Rabbina münkalibun. (Şûara/50). Olsun zaten rabbimize dönecek değil miyiz erinde gecinde, ne olacak ha bir gün önce ha bir gün sonra. Evet, pazarlıksız imanın tarihi örneklerini de Kur’an işte böyle anlatıyor.

Rabbim bizlere pazarlıksız, garazsız, ivazsız, kendisi için kılınmış ve içine hiç şirk katılmamış, küfür katılmamış ve asla Allah’tan başkasına tanrılık yakıştırmak gibi bir kirin, pisliğin katılmadığı som ve saf bir iman lûfetsin inşaAllah.

Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn

Allah doğru söyledi. Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.


İslamoğlu Tef. Ders. NASR SURESİ (01-03) (199-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr.

Rabbim hayırla başlat, hayırla tamamlat, baştan sona hayret. Rabbim kolay kıl güç kılma.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüme genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni.

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80)

Rabbim beni girdiğim yere sadakatle girdir, çıktığım yerden sana, fıtrata, imana, Kur’an a, hakikate sadakatle çıkar ve bu sadakati tatbik edecek bana bir güç ver katından. Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları sondan bir önceki dersimiz olan bu derste inşaAllah nasr suresi ile yola koyulacağız ve ondan sonra arkasından Tebbet suresi, onun arkasından da tevhid, ihlas suresi gelecek.

Nasr suresi elimizde ki mushafta, resmi sıralamada 110. sure. Adını ilk ayetinden alıyor. İzâ câe nasrullahi velfeth nasrullah; Allah’ın nusreti, Allah’ın yardımı. Yalnız bu yardım öyle sıradan bir yardım değil. Adı üstünde Allah’ın yardımı. Onun için nasr sıradan yardımı ifade etmez, garantili yardımı ifade eder, kazanma garantisi olan yardım. Allah’ın olursa yardım, kazanma garantili yardım anlamına gelir.

Tirmizi sureyi feth suresi olarak anmış. Allah’u alem konusuyla irtibatlı olarak bu isim verilmiş olsa gerek. Ama Kur’an da bir fetih suresi daha var. 48. sure yanlış hatırlamıyorsam. Dolayısıyla ikisinin arasını ayırmak için bazı otoriteler küçük fetih, büyük fetih diye bir sıfat kullanmışlar.

İbn. Mes’ud (R.a.) malumunuz sahabenin fakihlerinden idi ve Kûfe ekolünü Allah resulüne bağlayan zincirin son halkasıdır. ResulAllah’ın vefatını ima ettiği için bu sureyi bu sahabe tevdi’ suresi yan veda suresi olarak adlandırmış.

Suremiz hiç tereddütsüz Medine de nazil olmuş. Nüzül tarihinde 3 ayrı görüş var. Yani Medine de nazil olmuş ta Medine nin hangi döneminde veya hangi yılında nazil olmuş diye sorarsak eğer bu suale 3 cevap bulabiliyoruz kaynaklarda.

1 – Ki bu rivayet İbn. Abbas’tan geliyor, Hayber dönüşü nazil olduğu yönünde. Hayber malumunuz hicretin 7. yılında yapılmış bir sefer ve tabii ki Hayber’in fethiyle sonuçlandı. Ama Hayber’in fethiyle alakası yok aslında. Çünkü gelecekte ki bir fethi müjdeliyor. İzâ câe nasrullahi velfeth Geleceği nereden çıkarıyoruz burada; câe aslında geçmiş zaman, mazi, geldi. Fakat İzâ zaman zarfı ile mazi birleştiğinde mazinin zamanını geçmişten geleceğe çevirir. Gelecekte mutlaka olacağına delalet eder. Onun için İzâ câe nasrullahi velfeth Allah’ın nusreti ve fethi geleceği zaman, gerçekleşeceği zaman manasını verebiliriz.

[Ek bilgi; İbn Abbas (r.a) çocuk sayılacak yaşta olmasına rağmen, Hz. Ömer (r.a) onu istişare meclisine çağırır, ashabın büyükleri bunu tuhaf bulurlardı. Bir gün mecliste: “Nasr sûresi hakkında ne dersiniz?” diye sordu. Çeşitli cevaplar verildi. Sonra İbn Abbas’a sordu. “Resûlullahın vazifesinin tamamlanıp ecelinin yaklaştığı bildiriliyor” dedi. Hz. Ömer cevabını takdir edip: “Hâla bu gencin toplantımıza katılmasına itiraz eden var mı?” dedi.(hadis)(wwwherkul.org)]

Dolayısıyla Hayber’in fethinden sonra bir başka fethi müjdeliyor. O da hiç tereddütsüz Mekke’nin fethi. Ki fetih kelimesi mücerret olarak, yalın kat anıldığında Mekke nin fethine delalet eder.

2 – 2. rivayet Huneyn dönüşü nazil oldu diyor ki, bu durumda Huneyn malumunuz Mekke nin fethinden sonra Allah resulünün bir müddet Mekke de kalıp yola çıktığı sefer, yani Huneyn seferi. Onun için 8. yılda olmuş oluyor bu rivayeti esas kabul edersek. Yani 1. si 7. yıl, 2.si 8. yıl. Bu da İbn Abbas’a nispet edilmiş Vahidi naklediyor.

3 – 3. görüşe göre veda haccının içinde nazil oldu. Veda haccı malumunuz Allah resulünün darü bekaya göçmeden önceki, beka yurduna göçmeden önceki dönemde, ki, 55 gün sonra Resulallah vefat etti. Onun için vefatından hemen önceki aylar içerisinde nazil olmuş oluyor ki, zaten bu sure her halükârda Kur’an ın nüzül sürecinde en sonlarda yer alan surelerden biri. Buna göre belki son veya sondan 2. sure demek bile lazım.

Fakat bu görüşler içerisinde en tutarlı olanı biraz önce İzâ câe kalıbının tahlilinden yola çıkarak 1. görüş diyebiliriz. Yani bu sure Allahu alem Hayber’in fethinden sonra, ama Mekke’nin fethinden önce 7. yılın sonunda, 8. yılın başında nazil olmuş bir sure olmalı.

Surenin konusu muhteşem. Kısaca özetleyeyim zafer ahlakından söz ediyor. Evet, biz zaferleri biliyoruz, ahlakı da biliyoruz. Ama zafer ahlakı. Bu muhteşem. Zaferinde bir ahlakı veya ahlaksızlığı olur mu diyecekseniz, hem de nasıl. Olmaz mı. Nice zaferler görmüştür ki insanlık tarihi kirletilmiş zaferlerdir, necasete bulanmış zaferlerdir, bin yenilgiye bedel zaferlerdir. Yani zafer demeye 40 şahit ister. Zafer ahlak ile taçlandığında, nusret ve fetih olur. Ahlakla taçlanan zaferlere fetih denir yoksa işgal denir, yenme denir, galibiyet denir. Ana öylesi bir galibiyet aslında özü itibarıyla mağlubiyet olur. Onun için suremiz bize zaferin de bir ahlakı olduğunu söylüyor. Ve mü’mince bir zafer nasıl olur, mü’min nasıl sevinir, mü’min başarıyı kime atfeder. Evet, başarı Allah’tandır demeyi öğretir bu sure.

Fetih nedir surenin 2. öğrettiği şey bu, bu sualin cevabını öğretir fetih nedir. Fetih toprakların işgali değil, fetih ülkelerin alınması değil, fetih insanların topraklarından sürüp çıkarılması değil, fetih topraklarınıza milyonlarca m2 veya KM2 daha eklemek değil. Asıl fetih insanın hayrına olarak İslam’la insan arasındaki engelleri kaldırmak, insanların yüreklerinin kapılarını sonuna kadar açmak, o kapılardan insanın saadetinin öbür adı olan İslam’ı geçirmektir. İnsanın ebedi saadete giden yolda imanla insan arasında ki manileri kaldırmaktır fetih. Her insanın gönlüne varan, gönlüne açılan bir yol olduğunu bilip o yolun sonunda ki kapıyı tıklatmak ve açmaktır fetih. Fetih budur.

Aslında özü itibarıyla kelimenin konuluşu sekülerdir, yani dünyevidir. Kale kapıları kaleler fethedilince açıldığı için oradan türetilmiştir. Feth; açış, açmak. Fatih; açan. Meftuh; açılmış. Niftah; anahtar, kapıları açtığı için. Yani yürek fethini müjdeler bu sure. Tıpkı fetih suresi gibi ikizi ve anası olan ve Hudeybiye barışının hemen arkasından indirilmiş bulunan, gerçekten fethin ne olduğunu bize öğreten o büyük fetih suresinin bir cilası, tabir caizse bir özeti gibidir.

Zaten sure gerçek fethin yürek fethi olduğunu bize açıkça ifade eder. Ve raeytenNâse yedhulûne fiy diynillâhi efvâcâ insanların Allah’ın dinine fevc fevc kitle halinde girdiğini gördüğün zaman. Demek ki gerçek fetih yürek fethi imiş, yürek fethi de insanla imanın buluşmasıymış. Çünkü insanla iman, etle tırnak, tohumla toprak gibi, ana ile evlat gibi. Bunlar buluştuğu zaman yer sevinir gök sevinir, alemi melekût sevinir, alemi lâhûd sevinir. Tüm alemler sevinir ve en çok sevinci de insan yaşar.

Bu fetih, bu müjde öylesine bir müjdeydi ki İzâ câe nasrullahi velfeth Allah’ın nusreti, yardımı ve zaferi, fethi geleceği zaman müjdesi, gelecek zamana ilişkin bu müjdenin herhangi bir yılla sınırlandırılması mümkün değil. Bunula Mekke fethi kastedildi diyemiyoruz. Tamam Mekke ile başlıyor, fakat Mekke ile bitmiyor. Mekke, ardından Mûte, Bizansla ilk gerçek karşılaşma. Huneyn, Hevazim, daha sonra Taif. Daha sonra Allah Resulü vefat etmeden evvel asıl büyük fetihler için 10.000 nüfuslu bir kasaba diyebiliriz.

Bir kasabada başlayan iman hareketinin ResulAllah’ın o engin, o muhteşem gayreti ve Allah’ın da nusret ve yardımıyla batı Avrupa toprakları kadar bir toprağın, onun üzerinde yaşayan insanların gönüllerinin imana akması, fevç fevc gelmeleri. ‘aml vüfud elçiler yılı denilen 9. yılda Allah resulü her hafta 3 – 5 kabileyi kabul ediyordu. Bazen bir günde 3 – 5 kabile geliyordu. Kürem kürem, kitle kitle, fevç fevç geliyorlar, Allah resulüne iman ediyorlar, bağlılıklarını sunuyorlar, dünün düşmanları bu günün hayranları olarak geri dönüyorlardı. Dün imanı yok etmek için savaşan bu kabileler, bugün imanın uğruna varlıklarını koyuyorlardı.

Ve Allah resulü mektup yazıyordu. Bu nasıl bir ufuktu Allah’ım, kime yazıyordu? Yaşadığı dünyanın iki, süper gücünün reisine, iki imparatorluğunun imparatorlarına yazıyordu. İran ve Bizans, Roma, doğu Roma ve Pers imparatorluklarına. Bu nasıl bir ufuktu Allah’ım bu nasıl bir geniş yüreklilikti, bu nasıl bir imandı aslında. Evet, alemlere rahmet buydu. Rahmeti alemlere taşımadan alemlere rahmet olunmazdı. Onun için rahmeti alemlere taşımaktı bu mektuplar.

Kayzer’e yazdı Konstantinopolis’e. Kisra’ya yazdı, Yemen’e yazdı, Mısır Mukavkısına yazdı. Umman’a yazdı. Evet o günün bilinen, tanınan erk sahibi her yöneticisine yazdı ve davet etti. Tek isteği buydu. Lâ ilâhe İllallah deyin kurtulun. Konvansiyonel silahları yoktu, nükleer silahları yoktu. Yer gök almaz gücü yoktu. Onları zaten güçle korkutmadı, onları Allah ile uyardı, onları hakikate davet etti. Kendi mutlulukları için yaptı bunu. Kula kul olmamaya, kendilerine kul etmemeye, hep beraber Allah’a kul olmaya davet etti.

Bu bir imanın eseriydi, bu Allah’a güvenin eseriydi, bu inandığı değerler güven eseriydi, bu inandığı değerlerin insanın kurtuluş reçetesi olduğunu bilmenin ve buna iman etmenin eseriydi ve ResulAllah veda haccındayken bir rivayette 110, bir rivayette 140.000 kişi bu hacda bulunmuştu. Araştırmacılar Mekke ve Medine civarında 10.000 sahabe tespit etmişler. 100.000 i yok, neredeler.

Yüz bini dünyaya dağılmıştı. Aslında ResulAllah’ın gönderdiği mektubun arkasına giden canlı mektuplardı bunlar, ResulAllah’ın iki ayaklı mektupları, 100.000 mektup. O mektuplardan, ResulAllah’ın canlı mektuplarından biri işte burnumuzun dibinde, biz onun komşusu olarak yaşıyoruz Eba Eyyub El Ensari bunun en büyük şahidiydi. 3.500 km. öteye, o günün dünyasında 90 yaşında bir insanı başka ne götürebilirdi. O günün dünyasında böyle uzun bir yolculuğa, böyle uzun bir sefere çıkmak, bu günün dünyasına kıyaslandığında Mars’a çıkmak kadar zahmetli, yorucu ve tehlikeleri göze alan bir imandı.

Dolayısıyla işte bu bir iman hamlesiydi ve; İzâ câe nasrullahi velfeth ayetinin müjdesinin uzantısıydı.Ve orada bitmedi, Hz. Ömer döneminde yer yüzünün en büyük iman imparatorluğu olmuştu İslam devleti ve aradan 150 yıl geçtiğinde iman hamlesinin yer yüzünde ki ulaştığı yer artık Fransa, pirene dağlarına. Batıda. Afrikanın tamamına, Asya da Derbend’e, Kafkasların ta üst kısımlarına, hatta Sibirya ya ve doğuda Çin’e ve güneyde Okyanus adalarına, Sri lanka ve diğerlerine kadar ulaşmış, Musa Bin Nusayr atını Afrika kıtasının okyanusla birleştiği yerden denize sürerek;

Ya rabbi eğer önüme uçsuz bucaksız şu derya çıkmamış olsaydı adını götürecek bir başka yer olsaydı vallahi oraya da gitmeye and içmiştim. Diyecekti.

Geçtiği boğaza Cebeli Tarık adını veren Tarık Bin Ziyad İman hamlesini İspanya içlerine, Portekiz’in büyük bir kısmına ve Fransa’nı 1/3. e kadar ulaşacak, bir noktaya taşıyacak, ilk adımı atacaktı. İşte bu iman hamlesi böyle yapmıştı.

Saad Bin Rebiy çağın iki imparatorluğundan biri olan İran, Sasani İmparatorluğunun sarayına girdiğinde imparatorun şu sorusu ile karşılaşacaktı.

Ne istiyorsunuz, ne istiyorsanız verelim bırakın gidin. Bu mübarek sahabe şöyle diyecekti.Biz sizden ne mal istiyoruz, ne para, ne altın istiyoruz ne gümüş. Biz sizi kula kul olmaktan kurtarıp Allah’a kul olmaya davet etmek için geldik. İşte yürek fethi buydu. Ve bu sure Nasr suresi bu fethi müjdeliyordu. Ve bu fethi müjdelerken aslında bir zafer ahlakı veriyordu. Ben çalıştım ben kazandım dememe ahlakı. Başarı Allah’tan dır deme ahlakı.

İhtiyar Nebi Mekke nin fethinde vestağfirHU, inneHÛ kâne Tevvâbâ bu surenin bir emri olarak bir yandan dudaklarından estağfirullah el azım, estağfirullah el azım, dökülürken dudakları kıpır kıpır, bir yandan da gözlerinden yaş dökülüyor, başı devesinin boynuna değecek kadar ingin bir mahviyet içinde, muzaffer ordunun muzaffer komutanı ağlayarak ve istiğfar ederek giriyordu Mekke’ye. İşte böyle bir zafer ahlakı öğretiyordu.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahiym Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına.

1-) İzâ câe nasrullahi velfeth;

Nasrullah (Allâh nusreti) ve el Feth (mutlak açıklık – şuur bakışı) geldiğinde, (A.Hulusi)

1 – Gelip de Allahın nusreti ve feth. (Elmalı)

İzâ câe nasrullahi velfeth Allah’ın nusreti yardımı, yani geri dönülmez yardımı, başarı garantili yardımı ve fethi geldiği zaman. Aslında geleceği zaman, iza zaman zarfı mazi fiille birleştiğinde mazi fiilinin zamanını geleceğe fiksler. Dolayısıyla geleceği zaman;

[Ek bilgi; Zaferi; bir savaşı kazanmak gibi düşündüğünüz zaman Nasrullah ifadesi belki yeter. Bu defa fetih kelimesi boşta kalır Dolayısıyla Nasrullah belki zaferdir ama fetih ise insanların gruplar halinde Allah’ın dinine girdiğini görmektir. Yani belki nasrullah savaşı kazanmaktır ama fethullah ise Allah’ın sayesinde, Allah’ın yardımıyla gönülleri kazanmaktır. Nasrullah dediğimiz muzafferiyetin anlam kazanabilmesi, süreklilik arz edebilmesi, bunun fetihle desteklenmesi şartına bağlıdır. Mekke’nin fethini anlatıyor. (Mehmet Okuyan-Okudun mu)]

[Ek bilgi; Nasr yardım, fetih ise sonuçtur. Nitekim yüce Allah “Allah’tan yardım ve yakın bir fethi müjdele” (Saff/13) ayeti ile ifadesini bulmuştur. Sonuçta yüce Allah “Bu gün dininizi tamamladım” (Mâide/3) buyurarak en büyük yardımın dini tamamlamak olduğunu ifade etmiştir. (M. Ali KAYA)]

2-) Ve raeytenNâse yedhulûne fiy diynillâhi efvâcâ;

İnsanları öbek öbek Allâh’ın dinine girer hâlde gördüğünde, (A.Hulusi)

2 – Gördüğün vakit nâsı girerlerken Allah dînine fevcâ fevc. (Elmalı)

Ve raeytenNâse yedhulûne fiy diynillâhi efvâcâ ve insanların Allah’ın dinine fevç fevç, kitle halinde girdiğini gördüğün zaman, yani göreceğin zaman. Evet, burada duralım son ayete geçmeyelim.

Nasrullah; Aslında bu bir gaybi ihbar. Bu ayetler gelecekten bir haber verme ihbar kabilinden. Bir mucizedir ancak haber verir, geleceği Allah bilir. Dolayısıyla Kur’an zaten inişiyle mucizedir, zaten kaynağıyla mucizedir, zaten bitmez tükenmez manasıyla mucizedir, bir de bu sure gelecekten haber vermesi itibarıyla ekstra bir mucizedir.

Nasrullah; Allah’ın yardımı. Başarı Allah’tandır bizde böyledir. Bir güzellik görürüz maşaAllah deriz, bu güzellik Allah’tandır zımni anlamına gelir. Bir dertle karşılaşırız, azim bir musibetle karşılaşırız, üzerimize dünyanın belaları, dünyanın musibetleri omuzlarımıza iner, o zaman lâ havle ve lâ kuvvete İlla Billah deriz. Yani güçte kuvvette Allah’ındır. O sonsuz gücünden güç verebilir. sonsuz kuvvetinden kuvvet verebilir. Verirse dünyaların derdi gelse ne yazar ben o güçle çekerim demektir.

Bir işe başlarız Bismillah deriz, ben bu işi Allah’sız yapamam demek, ya rabbi ben bu işi senin verdiğin güçle yapıyorum demek, ya rabbi sen onu vermeseydin ben yapamazdım demektir, öyle başlarız.

Yine bir şeyle karşılaşırız, hayret edilecek şaşılacak bir şeyle sübhanAllah deriz. Ya rabbi yaratan sen olunca şaşılacak bir şey yok çünkü sen büyüksün, senin işine akıl sır ermez ya rabbi. Öyle deriz.

Yine bir işe girişiriz, acaba başaracak mıyız, acaba yapacak mıyız derken Biîznillâh deriz, çünkü Allah’ın izni olursa başarırız, Allah’ın izni olursa yaparız.

Bir işe niyetleniriz fakat niyetlendiğimiz o işin olup olamayacağını bilmeyiz, ama işte orada tam Allah yokmuş gibi konuşmaz İnşaAllah deriz. Öyle deyince Allah işimizin içine dahil olur ve Allah’sız bir hayat alanı olmadığına tekrar iman etmiş oluruz.

İşte burada da en nasruminAllah; yardım Allah’tandır, başarı Allah’tandır. Fethun min Allah ve fethun gariyb. Fetihte Allah’tandır. Bize başarının sırrı öğretiliyor bu ayette.

Fetih İzâ câe nasrullahi velfeth velfeth tabii fetih diye telafuz ediyoruz da aslı feth. Mastardır ama burada isim olarak gelmiştir. Aslında kökeni kale kapısının zafer sırasında açılmasına dayanır demiştim. Daha 6. yılda Fetih suresi ile müjde gelmişti zaten. 27. ayet bu müjdeyi veriyor. Lekad sadekAllâhu RasûleHUrrü’ya BilHakk. (Feth/27) evet, Allah elçisinin rü’yasını doğruladı ve gerçekleştirdi veya gerçekleştireceğini doğruladı BilHakk; tahakkuk edeceğini doğruladı.

Ve ne oldu sonunda; rüya gerçekleşti. O rüya neydi? Fetih rüyasıydı, yani şu dünyanın uçsuz bucaksız topraklarına imanın taşınacağına dair bir rüya. Uyanık görülen bir rüya bu, uykuda görülen bir rüya değil. Zaten bu rüyanın bir parçası değil miydi dünyanın imparatorlarına mektup göndermek, davet mektubu. Bu rüyanın bir parçası değil miydi Hendek savaşı sırasında çıkan kıvılcımda ben bu kıvılcımın içinde kisra’nın saraylarını, Bizans’ın saraylarını görüyorum. Veyahut ta Allah’ın; Yemenin hazinelerini size açtığını görüyorum demesi uyanık görülen bir rüya değil miydi. Ama Rü’ya; es Saliha idi, salih rüyaydı.

Bu nasıl bir rüyaydı? Orada ki kalbi hastalıklardan biri; Biz daha tuvalete gidemiyoruz, şunun söylediğine bak diye sokranıyordu, içinden, karnından konuşuyordu. Ama Allah gerçekleştirdi, Allah resulü Allah yokmuş gibi değil, Allah’ın var olduğunu tüm hücreleriyle işte böyle ispat ediyordu. Çünkü zafer Allah’tan dı. Allah var, imkansızlık yoktu. Onun için Allah var, imkansız yok. Allah yokmuş gibi konuşma ey Müslüman. İste, Allah için Allah’tan iste. Allah’tan Allah için istersen kavuşursun.

İşte Allah resulünün İstanbulun fethin, müjdeleyen Ahmed Bin Hambel’in Müsnedinde naklettiği o haber; Le tüftehann’el-konstantîniyyeti fele ni’mel emîru emîruhe, vele ni’mel ceyşü zâlikel ceyş. (Hadis) mutlaka Konstantiniyye feth olunacaktır, onu fetheden asker ne güzel asker, onu feth eden komutan ne güzel komutandır demesi de buydu.

Bu hadisi bazıları zayıf sayar. Müsned e girdiğine göre Ahmed bin Hambel’in daha hicri 2. yy.da bu söz dillerde geziyor demektir. bu bir. İkincisi nasıl ki senedi sahih olan her haberin kendisi de sahih değilse bazen senet açısından cehve tadil açısından, zat açısından zayıf sayılan hadis usulü alimlerinin zayıf saydığı öyle hadisler var ki, hayat onun sahihliğini ispat etmiştir. Onun cerh ve tadilini gerçekler yapmıştır. Onun cerh ve tadilini zaman yapmıştır, onun cerh ve tadilini hayat yapmıştır. İşte bu hadis onlardan biridir. Hayat bu hadisin cerh ve tadilini yapmış ve altına sahihin sahihidir. yazmıştır. İşte bugün biz bu dersleri İstanbul’dan Konstantinopolis olan bir zamanlar ve şimdi İstanbul olan ve rahmetli Fatih’in vakfiyesinden yapıyoruz. Dolayısıyla işte müjde bu kadar yayılmış ve iman fethi, gönül fethi, yürek fethi böylesine yankı bulmuş.

Fütuhat mucizesi Kur’an olmadan anlaşılamaz, Kur’an göz ardı edilerek İslam’ın yer yüzünde gerçekleştirdiği fetih mucizesi asla anlaşılamaz. Aslında Kur’an bu fetih mucizesinin hem itici gücü olmuştur, hem ilk emri veren olmuştur hem de fetih mucizesi sürerken bu isimli isimsiz fatihlerin yüreğinde ki en büyük yakıt olmuştur. Bugün içinde aynı şey geçerlidir.

[Ek bilgi; Ülkeler zorla alınabilir ama gö¬nüller alınamaz. Onun için “Nasr” ve “fetih” kelimesi ard arda geliyor.

Bunu en iyi şekliyle İran’ın fethini sağlayan Sa’d İbn Ebi Vakkas’ın elçisi söylemiştir.
“Buraya topraklarınız için gelmedik. İpekleriniz için gelmedik, altınlarınız için gelmedik. Hanımlarınız için de gelmedik. Biz buraya Allah’ın dinini size duyurmak için geldik. Biz ki, cahiliyet içerisindeydik, pisliğin her çeşidini yapmaktaydık. Allah (c.c) rahmetinden bize Peygamberini göndermiş. Bizi karanlıklardan aydınlığa çıkarmış. Sizinde karanlıklardan aydınlığa çıkmanız ve cehennemde yanmanızı engellemek için buralara kadar geldik.” demiştir. İşte fetih bu yolla olur. (Mahmut Topbaş- Şifa tefsiri)]

Ve raeytenNâse yedhulûne fiy diynillâhi efvâcâ ve insanlığı, insanları Allah’ın dinine fevç fevç, kitle halinde girdiğini gördüğün zaman, göreceğin zaman. Mucize gerçekleşti, nûr inkılabı oldu hem de öyle gerçekleşti ki kansız bir biçimde.

Konunun otoritelerinden Muhammed Hamidullah Ben-i Kureyza hadisesini çok özelliğinden dolayı bir tarafa koymak şartıyla tüm 10 yıllık İslami fütuhat hareketi boyunca Allah resulünün 10 yıllık Medine dönemi boyunca her 40 gününe bir gazve, bir sefer, bir savaş düştüğünü tespit ediyor. Buna rağmen bütün bu süreçte dosttan ve düşmandan verilen kayıp ki dosttan verilene kayıp değil kazanç diyoruz, biz burada söz gelimi kayıp diyoruz 200 ü geçmediğini söylüyor. Yer yüzünde insanlık tarihinde böylesine kansız bir inkılap daha var mıdır acaba. İşte bu.

Ebu Süfyan İbn. Abbas’a Mekke’nin fethi günü teftişe çıktığında yakalanıyorlar ve birlikte ordunun geçtiği bir geçidin tepe noktalarından birine oturtulup seyrettiriyorlar. Ebu Süfyan Mekke’nin reisi, peygamber’in amcasına soruyor. Abbas (r.a.) Ya ebel fakr ma ‘azame mülkü İbn ahiyd Kardeşinin oğlunun saltanatı ne kadar da büyümüş diyor. ResulAllah’ın amcası Hz. Abbas’ın verdiği cevap dillere destandır. Yok ey Ebu Süfyan o mülk değil, o saltanat değil, o nübüvvettir he hiye nübüvve. Nübüvvettir, işte algı işte fark.

Ordu geçmektedir, Allah resulü orada yavru yapmış bir köpek görür 2 asker çağırır ordusundan bu ordunun son neferi buradan geçinceye kadar bu yavruların başında nöbet bekleyeceksiniz der.

Allah resulü Kâbe’ye girer. Lâ ilâhe illallahu vahdeh ve nasara abdeh ve hezemel ahzabe vahdeh dudaklarında bu tevhid vardır. Allah’tan başka ilah yoktur o kuluna nusret ve zafer vermiştir ve müttefikleri de yer ile yeksan etmiş ve yenmiştir buyurur. Ve Kâbe’nin avlusunda Mekke’nin kodamanları tir tir titremektedir. Kimisi kıpkırmızı bir yüzle, kimisi karnından konuşmakta, kimisi içinden küfretmektedir, kimisi de pişman bir halde beklemekte ama hepsi de korku içindedir, başımıza ne gelecek ettiklerini bilirler.

Allah resulü Kâbe’nin içini temizledikten ve 2 rekat namaz kıldıktan sonra Kâbe’nin kapısına çıkar ve döner; Ey Mekke’liler şimdi size ne yapacağımı sanıyorsunuz? Boyunları büküktür, utanç içindedirler, yaptıklarını bilirler. Alemlere rahmet olanına yer yüzünü dar getirmişlerdir, onun başına 100 deve ödül koymuşlardı bilmezler mi?

Ente ehun kerimun vebnü ehın kerimin Sen kerim bir kardeşsin, kerim bir kardeşin kerim bir oğlusun. Yani affeden cömert, bağışlayan, hoş görülü bir kardeşin oğlusun. O der ki Allah Resulü; Hz. Yusuf’un kardeşleriyle kavuştuğu anda onlara söylediği ayeti okur. Bugün size kınama yoktur, bugün sizi kınamayacağım iz Hebu feentüm tuleka, haydi gidin sizi salıverdim. Buyuracaktır. İşte ancak bir peygamber yapar bunu.

[Ek bilgi; Din, hayat programıdır, yaşam biçimidir. Din bir toplumun uymak zorunda olduğu kanunlar manzumesidir. Bu mânâda komünizm de bir dindir, kapitalizm de bir dindir, sosyalizm ve demokrasi de bir dindir. Bunlar insanların ortaya attıkları bâtıl dinlerdir ve sistemlerdir. Kâfirun sûresindeki:

“De ki Ey kâfirler! Sizin dininiz sizin benim ki de benim olsun!” (Kâfirun/6) Âyeti bunu anlatır. Yine Yusuf sûresinde:

“Kralın dinine göre kardeşini alıkoyması Yusuf’a yakışmazdı.” (Yusuf/76)

Âyet-i kerîmesinde anlatılan kralın dininden maksat da kralın sistemi ve o toplumda yürürlükte bulunan kralın ceza kanunlarıdır. Zümer sûresindeki:

“Dikkat edin halis din, katışıksız din Allah’ın dinidir.” (Zümer/3) âyeti de bunu anlatır. Başkalarının dini de vardır ama onlarınki katışıklı bir dindir.

“Allah katında gerçek din Allah’ın dinidir.” (A.İmran/19) âyetinde de ifade edildiği gibi hayatın tümüne karışan din Allah’ın dinidir. (Ali Küçük_ Besâiru-l Kur’an)]

3-) Fesebbıh BiHamdi Rabbike vestağfirHU, inneHÛ kâne Tevvâbâ;

Rabbinin Hamdi olarak tespih et ve O’ndan mağfiret dile! Muhakkak ki O, Tevvab’dır. (A.Hulusi)

3 – Artık tesbîh et Rabbine hamdiyle ve mağfiretini dile, muhakkak ki o bir tevvab bulunuyor. (Elmalı)

Fesebbıh BiHamdi Rabbik işte o zaman rabbinin adını hamd ile tespih et. Adını yok burada Fesebbıh BiHamdi Rabbik rabbini hamd ile an. Tesbih ve hamd; nefiy ve ispattır. Tenzih ve teşbih bir aradadır, yani dengedir. Vird dir bu. Allah resulü onun için bunu vird edinmiş ve ömür boyu da bu virdini devam ettirmiştir. Sübhanallahi ve bihamdihi estağfirullahi ve etubu ileyh. Allah resulünün virdidir bu. Ömrünün sonunda bu virdi vefatına kadar sürdürmüştür.

Evet, Allah’ın şanı yücedir, şanı yüce Allah’ı tesbih ederim ve O’na tevbe ederim ve Allah’tan bağışlanmamı isterim manasına gelir. Nebi vestağfirHU den sonra dururmuş bu sureyi okurken vestağfirHU, inneHÛ kâne Tevvâbâ ondan sonrasını ayrı olarak okurmuş. Fesebbıh BiHamdi Rabbike vestağfirHU istiğfar ğufran dilemedir, mağfiret dilemedir.

Ne demektir mağfiret? Kur’an da 3 kelime geçer ğafr, safr, af. Afr safr. Af en küçüğü. Suçun cezasından vazgeçip, cezasını kaldırıp ama uyarıyı kaldırmamaktır. Şunu işledin bir daha yaparsan yapacağımı biliyorum, bir daha yapma. Ama cezasını bugün vermiyorum demektir. Safr; hem cezasından hem uyarıdan vazgeçmektir. Sen suç işledin o kadar. Ama ğafr, yani mağfiret sen suç işledin bile dememek, işlediği suçu hiç işlememiş gibi yapmak, üstünü örtmek, utanmasın, mahcup olmasın diye hiç işlememiş saymaktır. İşte rabbimizden biz mağfiret isteriz. Mağfiret budur. VestağfirHU; O’ndan mağfiret iste.

inneHÛ kâne Tevvâbâ zira O tevbeleri çokça kabul edendir.

Tevbe ve mağfiret, istiğfar. Tevbe, istiğfarın sonucudur. İstiğfar kötüden vaz geçmek, tevbe iyiye yönelmektir. Tevbe çünkü Allah’a dönmektir. İstikameti düzeltmek, dönüş istikametini Allah’a kılmak manasına gelir.

Evet, efendimiz kalbime bir anlık gaflet gelir de inniy yuğanu ‘alâ kalbi fe estağfirullah fil yevmi miet merra seb’in merra farklı farklı varyantları var, 70 defa ya da 100 defa, aslında mecazdır, akşama kadar o gün Allah’tan af dilerim buyurur. Evet, alemlere rahmet kalbindeki anlık gaflete akşama kadar af dilerken biz ömürlük gafletimize ne yapalım dersiniz.

{“Vallahi innî le estağfirullahe ve etûbu ileyhi fil yevmi eksera min seb’îne merraten” Vallahi ben günde yetmiş defadan fazla Allah’tan beni bağışlamasını diler,tevbe ederim.(Orijinal hali)}

Mukatil şöyle bir olay naklediyor bu sure, bu ayetler geldikten sonra Hz. Peygamberin amcası Abbas ağlamaya başlar. ResulAllah onun ağladığını görünce sordu niye ağlıyorsun? Dedi ki bu ayetler senin artık veda zamanının geldiğini söylüyor. ResulAllah başını salladı ve tasdik etti. Demek ki o da öyle anlamış. Eyvallah..! Bu ayetler artık gel, gayri gel çağrısı gibi anlaşılmıştı ve hepsinden öte Allah resulüne zafer ahlakını öğretiyor. Onun üzerinden bize zafer ahlakını öğretiyor.

Neydi bu? Zafer kazandığında başın yerde olsun, asla ben çalıştım, ben kazandım deme, çünkü zafer Allah’tandır. Zaferi kazan ve yine de estağfirullah de. Başar ve dön arkasından estağfirullah de. Servetini paylaş arkasından estağfirullah de. Allah’a kulluk borcun olan namazını kıl selamdan sonra estağfirullah de tıpkı peygamber gibi. Günah mı işledik ki namaz kılmakla selamdan sonra estağfirullah diyelim deme. Hayır, estağfirullah de. Bu şu demektir; Ya rabbi sana kulluktan bile acizim, sana gereği gibi kulluktan acizim. Yani benim yaptığım hiçbir ibadet sana gereği gibi kulluk ettiğim manasına gelmiyor. Bu manaya geliyor. İşte kulluğun edebi, Allah karşısında kulun edebini öğretiyor bu sure.

[Ek bilgi; ALLAH’IN NUSRETİNİ ÇEKMENİN YOLLARI

1-Bizler Allah’ın davasına ve dinine yardımcı olmalıyız.

2-Allah davasının neşri için çilekeş olmak, gerektiğinde yurdundan-yuvasından mahrum olup hicret etmekte nusret-i ilahî’nin celbine sebebiyet verecek hususlardandır.

3-Saff Suresinde de ifade buyrulduğu gibi, Allah’ın nusretini ve sonra fethini celb etmek için, Allah yolunda malla ve gerektiğinde canla da cihat etmek, i’lay-ı kelimetullah yapmak şartı vardır:

4-İslam davası için yapılması gereken her şeyi yaparak, sebepler noktasında bitme ve tükenme noktasına geldiğimiz an, Allah’ın nusreti bizimle beraber olacaktır.

5-Yukarıda ki şartlara riayet ettikten sonra, onları fiilî bir dua kabul edip, her şeyi yaratan Allah’a kavlî olarak da inayeti, nusreti, yardımı için dua edilmelidir. (M. Ali Kaya)]

Sadakallahulazıym.

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


İslamoğlu Tef. Ders. TEBBET SURESİ (1 – 5) (199 – B)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Bir sonraki suremiz tebbet suresi. Mushafta 111. sırada ama nüzül sıralamasında 21. sıraya denk geliyor. Adını ilk ayetinden alıyor. Gerçi bazı tefsirlerimizde mesed şeklinde de anılıyor o zaman son kelime son ayetle anılmış olur.

Mekki bir sure. İbn. Abbas ve Hz. Osman tertibinde fatihanın hemen arkasına 6. veya 7. sıraya yerleştirilmiş. Fakat bizce bu doğru değil Çünkü Ebu Leheb hakkında ki bu sure Hz. Peygamberin amcası hakkında ki bu sure Ebu Lehep’le ipleri koparan bir sure. İplerin kopması içinde makul bir zamana ihtiyaç var. Dolayısıyla 6 ve 7. sıra doğru değil gibi geliyor bize. Makul bir zaman sonrası neye tekabül eder? yaklaşık 2. yıl veya 3. yılın başına tekabül eder ki bizce sureyi 21. sıraya yerleştirmek en doğrusu.

Kureyş suresinde pazarlık dile getiriyorlardı, imanda pazarlık reddediliyor daha doğrusu ve Kureyş’in, müşriklerin pazarlıkçı tavrı dile getiriliyordu bu surede, Tebbet suresinde ise dile getirilen şey müşriklerin en pazarlıkçısı olan Ebu Leheb’in Abdul Uzza geçek ismi. Bu daha sonra ona verilen bir lakap. Ebu Leheb’in nasıl bir pazarlıkçı olduğu dile getiriliyor. Aslında en pazarlıkçısının nasıl mahkum edildiğini biz bu surede görüyoruz.

Ebu Leheb Alev babası manasına geliyor. Yüzü, yanakları kızardığı için veya yanakları hep kırmızı olduğu için bu lakabı aldığı söylenir.

Peygamberle pazarlık yapıyor bu adam. Pazarlıkçı dedim ya. Bir gün geliyor Allah resulüne, kardeşi Ebu Talib vefat ettikten sonra oluyor, 9. yılda yani. Artık kardeşi vefat etmiş yeğeninin tabir caizse korumasını üstlenmek anane ve gelenekler gereği ona kalmıştır. Bunu yapacak mı yapmayacak mı. Ananelerden koptuğu için bunu yapmak gibi bir niyet geçiyor içinden, ama önce yeğenini çağırıyor. Yeğenim, Ben Müslüman olursam bana ne var diyor. Amca, herkese ne varsa sana da o var. Cevabını alıyor.

Peki ne diyor dersiniz karşılık olarak? İşte pazarlıkçı kafirin prototipi ortaya çıkıyor. Adamın değeri yok, fiyatı var. Değeri olanlar Allah’tan başkasına satılmazlar. Fiyatı olanlarsa parayı verene giderler. Beni herkesle bir tutan din olmaz olsun diyor. İşte Ebu Leheb, işte kalite bu, bu tipi ele alıyor.

[Ek bilgi; Nübüvvetten önce Rasulullah’ın iki kızı, Ebu Leheb’in iki oğlu olan Utbe ve Uteybe ile evliydi. Rasulullah İslamî davete başladığında Ebu Leheb, oğullarına, “Muhammed’in kızlarını boşamadıkça sizlerle görüşmem haram olsun” dedi. Bunun üzerine oğulları Rasulullah’ın kızlarını boşadılar. (Muhammed Esed/Tefsirü-l Mesaj)]

[Ek bilgi; Ebu Leheb ve karısı.

Peygamberimiz, görevi gereği, pazar pazar, panayır panayır dolaşıp Hakk’ı tebliğe uğraşırken Ebû Leheb de onu bir gölge gibi takip ediyordu. Onu etkisiz hâle getirebilmek için her yolu deniyordu. Toplantılarını sabote ediyor, “Bu benim yeğenim mecnûndur, ona kulak asmayın” diyerek herkesi etkilemeye çalışıyordu. Bu sözlü tacizlerini bazen fiilî saldırıya kadar götürüyordu. Yaptıkları bunlarla da sınırlı değildi. Bazı yerlerde de “Eğer kardeşimin oğlunun dedikleri doğru ise, çoluk çocuğumu ve malımı fidye olarak verip kendimi azaptan kurtarırım” diye peygamberimizle alay ediyordu….

….Ebû Leheb peygamberimize olan düşmanlığını sözlü ve fiili tacizlerle her platformda sürdürürken karısı da boş durmuyor, peygamberimizin oturduğu sokağa ve evinin etrafına dikenler sererek ve aleyhinde dedikodular yayarak kocasına destek veriyordu. Bu desteği o kadar içten veriyordu ki, çok sevdiği ve devamlı boynunda taşıdığı gerdanlığını bile bu uğurda, peygamberimize yapılacak kötülüklerin ödülü olarak harcadı. Birçok müfessir, 6. Âyette geçen boynunda liften bir ip ifadesinin bu meşhur gerdanlığı temsil ettiğini düşünmektedir. (TEBYÎNU’L-KUR’AN-HAKKI YILMAZ)]

Aslında bu tipi ele alırken ölmüş bir tipi ele almıyor, Çünkü Ebu lehep öldü, Fakat Ebu leheplik ölmedi, ebu leheplik yaşıyor. Dolayısıyla biz ölü birinden bahsetmiyoruz, bir tipolojiden, bir tipten bahsediyoruz. Onun için burada bir tipten söz ediliyor ve benim aklıma Tahrim/11. ayeti geliyor. .. ve necciniy min fir’avne ve ‘amelih.. (Tahrim/11) beni firavundan ve amelinden kurtar diyordu ya Hz. Asiye, böyle dua ediyordu ölmek üzereyken, şehit olmak üzereyken. ve necciniy min fir’avne ve ‘amelih. Dolayısıyla bu dua bize sadece firavundan kurtulmanın yetmediğini öğretiyor. Firavundan kurtulmak yetmez firavunluktan da kurtulmak lazım. Firavunluktan kurtulmadan firavundan kurtulmuş olmazsınız. Çünkü firavun ölür firavunluk yaşar. O gider öbürü gelir Onun için siz sadece firavundan Allah’a sığınmayın, firavunluktan da Allah’a sığının manası veriyordu. Bu sure de mesed suresi veta tebbed suresi de bize Ebu leheplikten Allah’a sığınmamızı istiyor ve Ebu lehep tipinin çağlar, zamanlar ve mekanlar üstü tipolojisini çiziyor.

[Ek bilgi; ATATÜRK VE TEBBET SURESİ

….Söyleşide, Sherrill’in kitabına almayıp rapor olarak ABD Dışişleri’ne gönderdiği açıklamalar yer aldı.

Raporun, “Beşeriyetin Tanrı ihtiyacı” başlıklı bölümünde de, Atatürk’ün Agnostik olduğuna dair genellikle kabul görmüş inancı kesinlikle reddettiği, ancak dininin sadece ‘kâinatın mucidi ve hâkimi tek Tanrı’ya inanmak olduğunu söylediği kaydedildi.

Raporda şöyle devam edildi:”…Daha sonra, 10 yıl önce inşa ettiği yeni Cumhuriyet’in Reisicumhuru olarak iktidara geldiği zaman İslam dininin durumu hakkında bilgi vermeye başladı.
            Şeyh-ül İslam’ı, medreseleri, Mahkeme-i Şer’iyyeleri ve bu mahkemelere riyaset eden kadılar, hocalar ve muhtelif dervişler dahil olmak üzere bütün ruhban sınıfını lağvetmeyi gerekli bulduğunu söyledi.”

Raporun “Bursa Hadisesi” başlıklı bölümünde de, Atatürk’ün Kuran’ın Arapçadan Türkçeye tercüme edilmesiyle ilgili görüşleri şöyle anlatıldı: Tek tanrı inancı “Türk halkının uzun zamandan beri ezberden okuduğu bazı Arapça duaların gerçek manasını anladığı zaman tiksineceğini söylüyor.

Kuran’dan alınan Arapça bir bölüm okudu. Bu surede Hz.Muhammed’in amcası ile amca kızının yaptıkları bir şeyden ötürü cehenneme gidecekleri yazıyor. (Tebbet Suresi) ‘Düşünen bir Türkün böylesi bir duayı okumaktan elde edeceği dini ilhamı veya dine ilgi göstermesini tahayyül edebilir misin?’ dedi.

Daha sonra umumi ve şaşırtıcı bir beyanda bulunarak Türk halkının gerçekte hiçbir şekilde dindar olmadığını, aralarından camilere giden az sayıda kişinin alışkanlıktan veya yüksek sesle söylenen duaların cezbine kapılarak camiye gittiğini ileri sürdü.” (Milliyet haber)]

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Tebbet yedâ ebiy lehebin ve tebbe;

Ebu Leheb’in elleri kurusun… Kurudu da! (A.Hulusi)

1 – Yuh oldu iki eli Ebu Lehebin, kendi de yuh. (Elmalı)

Tebbet yedâ ebiy leheb kahrolsun Ebu Leheb’in iki gücü. Tebbe aslında et teb el kadg demişler lügatlar. Kesme. Aslında kuruma manasına gelir. Elin kuruması, çok oldu derler ya amiyane tabirle, hani felç olma hali, veya taş kesilsin. İşte öyle bir şey. Yani elinle beynin arasında ki ilişki kopsun, elin hayatiyetini kaybetsin, elin canlılığını kaybetsin. El kuruma bu. Aslında burada bir ilenç ifadesi var, lanet ifadesi onun için kahrolsun manasına gelir çünkü mecazidir.

Peki yeda iki el demektir, iki el. Aslında bunu da kinayeten okursak iki gücü. Onun iki gücü neydi? Malı ve zaten bir sonraki ayette geliyor Mâ ağnâ ‘anhü maluhû ve mâ keseb malı ve kispi. Yani serveti ve o anda yürütmekte olduğu ticari statüsü. Dolayısıyla iki gücü bu, yani Ebu leheb’in iki gücü kurusun, iki gücü kahrolsun. Yeda, tensiye çünkü.

Ebu leheb yanakları kızardığı için bu ismi vermişler, alev babası anlamına geliyor. Bunda ilginç bir kinaye de var doğrusu, alev babası. Zaten Seyaslâ nâren zâte leheb 3. ayette aynı kelime yine geliyor. Ebu leheb, zâte leheb. Madem alev babası o zaman aleve layık olsun. Adeta lakap daha önceden onun karakterini haber verdi dercesine. Yani arasında bir kinai atıf var, bir gönderme var, hatta ince bir ironi, belki Frenklerin humur dedikleri o çok ince çok kaliteli bir ironi de var. Dolayısıyla bu iki kelime arasında ki bakışımlılığı leheb kelimesinin birbirine bakışını böyle anlayabiliriz.

ve tebbe ve kurudu da, kahroldu da. Aslında ve tebbe İbn. Mes’ud’un okuyuşuyla legad tebbe şeklinde anlaşılabilir ki fakire göre bu daha doğru bir anlayış, o kurudu. Çünkü gizli zamir; hüve, tebbe fiilinin gizli faili hüve. Onun için o kurudu, yani Ebu leheb kurudu. Sadece iki eli değil, iki gücü değil, sadece serveti ve titri, ticari statüsü değil, kendisi kurudu, kendisi mahvoldu manasını verir.

2-) Mâ ağnâ ‘anhü maluhû ve mâ keseb;

Ne zenginliği ve ne de kazandığı ona fayda vermedi! (A.Hulusi)

2 – Ne malı fâide verdi ona ne kazandığı. (Elmalı)

Mâ ağnâ ‘anhü maluhû ve mâ keseb ondan ne malı ne de kispi, kazandıkları belayı defetmeye yetmedi. Yani Allah’ın kahrını ondan defetmeye ne malı yetti, ne de kazancı yetti.

Ve mâ keseb hem kazancı manasına hem de yaptıkları manasına alınabilir. Çünkü kesebe kazandı kesebe yaptı. Kişinin yaptıkları da kazancıdır ya onun için orada ki mâ onların hepsini birden kapsayan ismi mevsul, ilgi zamiri.

3-) Seyaslâ nâren zâte leheb;

Alevli bir ateşe maruz kalacaktır (o)! (A.Hulusi)

3 – O bir alevli ateşe yaslanacak. (Elmalı)

Seyaslâ nâren zâte lehebin bir gün gelecek ateşe yaslayacak. Allah onu ateşe yaslayacak. Yaslâ; aslında namaz manasında ki salât la aynı köktendir. Ateşleri tutuşturmak için önüne konulan küçük odunlara, hatta çıralara, çamlara verilir. Çünkü o dikilir böyle odunun önüne önce onlar yakılır ki büyük odunları yaksın diye. Yani Ebu leheb Allah’ın cehennemi tutuşturduğu bir küçük odun olacak. Seyaslâ nâren zâte leheb Evet, büyük alevli, korkunç alevli ateşi tutuşturacak, tutuşturmak için ateşe yaslayacak onu.

[Ek bilgi; Ebu Leheb’in akıbeti.

Burada iki eli kurusun ifadesiyle kastedilen bizzat şu bedendeki eller değildir. Bunun mânâsı elleriyle yaptığı işlerin tamamı kurusun, el attığı her şey boşa çıksın, elleriyle yaptıkları sebebiyle hep zarar etsin, elleriyle yaptığı işlerin hiçbirisi kendisine bir fayda sağlamasın anlamınadır. Çünkü bakıyoruz ki bu bedduadan sonra Ebu Leheb’in elleriyle yaptıklarının tamamı hep kendi aleyhine çıkmış, hiç birisinin kendisine hayrı olmamıştır.

Zaten bu bedduadan sonra adese, taun, ya da püstül denen vebaya benzer bir hastalığa yakalanmış ve vücudundaki tüm sular çekilmiş, çevresine yayılan pis kokudan ötürü karısı da dahil hiç kimse yanına yaklaşamaz hale gelmiş. Son dönemlerinde Bedir savaşı çıkar. Bedir’den kaçıp kurtulabilmek için kendisine olan fâiz borçlarını silme karşılığında kendi yerine gebermek üzere As bin Hişam’ı Bedir’e göndererek savaştan kaçıp kurtulur. Ama Bedir dönüşü bir duvarın kenarında hastalığının ıstırabına dayanamayarak böğürürken onun bu acı feryatlarına ve böğürtüsüne sabır edemeyen Sudanîlerden bir grup, üzerine duvarı yıkıverirler ve duvarın altında geberip gider. (Besdairu-l Kur’an/ Ali Küçük)]

4-) Vemraetüh* hammâletel hatab;

Onun karısı da… Odun hamalı olarak! (A.Hulusi)

4 – Karısı da, odun hamalı olarak. (Elmalı)

Vemraetüh* hammâletel hatab ve o karısı. Tarihsel olarak Ümmü Cemile ye tekabül eder. Ümmü Cemile Ebu Leheb’in karısıydı. İlginçtir ki değerli dostlar hakikaten insan ne oldum dememeli, ne olacağım demeli.

Ebu Leheb aslında ne yapmıştı biliyor musunuz. Peygamberimizin doğduğunu Ebu Leheb’e ilk haber veren cariyesi Sükeyne’dir. Düşünün kardeşi Abdullah’ın bir çocuğu oluyor. Hoş Abdullah ile Ebu Leheb öz kardeş değiller üvey kardeşler. Yani anneden üveyler, babaları bir de anneleri farklı. Dolayısıyla yani orada belki bir şey var. Ama yine de kardeşi Abdullah’ın bir oğlu olduğu kendisine müjdelendiğinde kendisine bu müjdeyi getiren cariye Sükeyne’yi azad ediyor.

Nereden nereye, işte böyle çok ilginç bir anekdottur aslında bu. Ama tabii o; Bir oğlan daha katıldı kabileye diye sevinmişti. Fakat o Allah’ın alemlere rahmet kılacağı Muhammed olacaktı, Ebu Leheb işte bunu istemedi. Ebu Leheb kabileyi güçlendiren biri olan çocuğu istemişti ama Alemlere rahmet istememişti.

Peki arkasında yatan şey ne idi? Onunki torba dolsun, yani ne getiriyor, cebine girenle sınırlıydı ufku. Ufku çok küçüktü onun için de alemlere rahmet olanı algılayamadı. Yani bunun verdiği çok ilginç bir derste var. Bir peygambere yakınlık sizi kurtarmaz, bir iyiye yakınlık sizi kurtarmaz, siz iyi olun. Peygamberin amcası dahi olsa işte Kur’an a geçti.

Kur’an ın çağdaşlarından Allah resulü dışında sadece iki isim girmiştir. Biri iyilerden biri kötülerden. İyilerden giren isim Hz. Zeyd dir, kötülerden giren isim Ebu Leheb’dir. Ebu Leheb’in girmesinin hikmeti de aslında derin hikmeti şudur. Kimseye kimseden fayda yoktur. Herkes amelinin karşılığını görecektir. Akrabalık bağlarından yola çıkarak Allah’ın elinden yakanızı kurtaracağınızı sanmayın. Peygamberin yakını dahi olsanız, eğer Allah ile aranız kesilmişse bu size hiçbir şey katmaz. Verdiği mesaj budur aslında.

Vemraetüh* hammâletel hatab onun karısı da onun odununu taşıyacak, odun taşıyıcısı olacak. yani onun cehennemine odun taşıyacak. İmrae aslında ya kısır, ya farklı inanç sahibi hanımlar için kullanılır Kur’an da. Kısır olmayan ve farklı inançta olmayanlar için zevce veya zevc kullanılıyor. Hz. Zekeriya’nın eşi kısırken imrae diye bahsediliyor, Yahya’ya hamile kaldıktan sonra zevc diye bahsediliyor. Çok ilginç bir bu konuda Kur’an ın belagat kuralları var, belagat üslubu var.

Aslında 4 tip prototip var Kur’an da;

1- Hz. İbrahim ve eşi. İyi + iyi. 2 – Ebu leheb ve eşi; kötü + kötü. 3 – Hz. Lût ve eşi iyi – kötü, 4 – Firavun ve eşi Hz. Asiye; kötü – iyi. Evet yani 4 tipte ele alınıyor. Niye ele alınıyor? Çünkü insanlık yaşadığı sürece bu tipolojileri temsil eden aileler hep olacak. Eşlerin ikisi de iyi olacak, eşlerin biri iyi biri kötü olacak. İyi koca kötü hanım, iyi hanım kötü koca olabilecek ve kötü koca kötü hanım olabilecek. İşte bunların hepsine de bir örnek, bir model geliyor Kur’an da. Hz. İbrahi ve eşi; iyi iyi. Hz. Lût ve eşi; İyi kötü. Hz. Asiye ve eşi Firavun; iyi kötü. bunlar hep gelecekte ki mü’minlerin başına gelebilecek bu tip hadiselerde bir teselli teşkil ediyor.

Bakın kocam dirliksiz, kocam geçimsiz, kocamın şu kusuru var diyenler, kocanız firavundan daha mı kötü. İbret alın Asiye’ye bakın. İşte hanımımın şöyle kusuru var, hanımımın şu eksiği var diyen, hanımından olur olmaz şikayet eden mü’min erkekler hanımınız Lût’un karısından daha mı kötü. Bakın teselli olun, bakın ibret alın. İşte budur aslında bunların üzerinden verilmeye çalışılan.

Vemraetüh* hammâletel hatab hammâletel hatab; odun hamalı karısı veya laf taşıyan manasına gelir. Mecazen Arap dilinde kullanılıyor. Zımnen aslında günahına dünyada nasıl destek oldu, ahirette de ateşine destek olsun. bu ayetin verdiği bu.

5-) Fiy ciydiha hablün min mesed;

Boynunda hurma lifinden bir ip olduğu hâlde! (A.Hulusi)

5 – Gerdanında bir ip ki fitillisinden. (Elmalı)

Fiy ciydiha hablün min mesed (Ebu Leheb’in karısının) gerdanında (takı yerine) gerdanlık yerine sanki çelikten bir halat bulunacak, onu cehenneme sürükleyip götürmek için çelikten bir halat. Aslında burada ki mesed; bükülmüş liflerden örülmüş halat manasına geliyor ama sağlam ve dayanıklılığı ifade ediyor. onun için çelikten bir halat diye çevirdim. En sağlamı neyse onu ifade eder çünkü. Dayanıklı manasına gelir.

İlahi bilginin mutlaklığı bilinen bir gerçek Allah’ın bilmesi zamandan müstağnidir. Yani dün, bugün veya yarın Allah’ın bilgisi için geçmez. Rabbimiz bu ikisinin kafir olarak ısrar üzere yaşayıp öleceklerini elbette biliyordu.

Peki rabbimizin bunu söylemesi onların kafirliklerinde, yani artık onların Müslüman olmayacakları için bir irade beyanı anlamına da geliyor mu? Hayır. Ama ilahi bilginin sonsuzluğunu gösteriyor. Ama Allah bunu dilemiyor. Allah onların kafir olmasını dileseydi haşa imana davet etmek için resul yollamazdı. Fakat onlar böyle bir değil bin ömür yaşasalar yine bu hal üzere gideceklerini de Allah elbette ki biliyor.

Sadakallahulazim. {ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


İslamoğlu Tef. Ders. FELÂK SURESİ (001-005) (200-A)

$
0
0

231

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim göğsüme genişlik ver kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden ki anlasınlar beni. Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr. Rabbim hayırlısıyla başlat, hayırlısıyla bitirt. Rabbim kolay kıl güç kılma. Rabbim tamamına erdir.

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec’al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80) Rabbim girdiğim yere sadakatle girdir, çıktığım yerden imana sadık olarak, sana sadık olarak, Kur’an a sadık olarak çıkar. Rabbim bu sadakati bir ömre yayacak güç ver bana. Amin, amin, amin..!

Değerli Kur’an dostları bu son dersimiz. Her başlangıcın bir sonu, her doğanın bir ölümü, her ayrılığın bir kavuşması, her kavuşmanın bir ayrılığı vardır. Bu alem öyledir, alem kavuşmalar ve ayrılmalar alemidir. Onun için bugün bu ders 200. halkasını temsil eden 200 derslik ve tam dolu dolu 10 yıl süren bu projenin son dersi. İnşaAllah dersin sonunda sizlere bu konuda beyanda bulunacağım. Şimdi son dersimizin konusunu teşkil eden Felâk ve Nas surelerinin önce tefsirini yapalım.

Felâk suresi malumunuz Kur’ran ın elimizde ki sıralamada sondan ikinci suresi Muavezeteyn ya da muavizateyn diye de anılır bu iki sure. Sığındırma, iki sığındırma suresi, yani Allah’a; kötülüklerden, Allah’a; şeytandan, Allah’a; içgüdüden, Allah’a; tüm ayartmalardan, Allah’a; tüm vesveselerden sığınmanın talimidir. Onun için muavezeteyn diye anılmışlardır.

Felâk aslında bir şeyden bir şey çıkarmak için yarmak manasına gelir. falikulhabbi venneva. (Enam/95) Allah tohum ve tüm çekirdekleri yarandır. Niçin? Filiz çıkarmak için. Tabir caizse spermayı yarıp içinden insan çıkaran Allah tohumu yarıp içinden başak çıkaran Allah, çekirdeği yarıp içinden ağaç çıkaran Allah, yokluğu yarıp içinden varlık çıkaran Allah, karanlığı yarıp içinden aydınlık çıkaran Allah. Yani bir şey çıkmışsa onu bir çıkaran var demektir.

Hiçbir şey kendiliğinden çıkmıyor. Kâinatta ki tüm tohumlar, tüm çekirdekler, tüm atomlar, tüm hücreler ve tüm canlıların en küçük birimi her neyse o. Biyolojik varlıkların en küçük birimi, DNA mıdır, molekül müdür, hücre midir, onun da altına inelim atom mudur, onun da altına inelim nötron ve proton mudur, onun da altına inelim kuark mıdır, onun da altına inelim spin midir, onun da altına inelim yokluk mudur. Hepsi, hepsi Allah sayesinde vardır, Allah sayesinde var olacaktır. Allah desteğini çekince yok olacaktır. Yok olmak aslında Allah’ın desteğini çekmesidir.

İşte bu felâk surenin ismi böyle bir manaya geliyor. Nas ile birlikte muavezeteyn denildiğini, bu isimle anıldığını hatta bu vasıfla anıldığını daha doğru bir kullanım söylemiştim.

Felâk suresi Mekki bir sure. Üslûp ve muhteva olarak gerçekten de Mekke üslûbu ve Mekke muhtevası kokuyor burcu burcu. Bu delili zaten. Surenin Medine de nazil olduğunu söyleyenler olmuş, hatta bu bir niza konusu olmuş. Fakat bunu sadece ve sadece ne üslubuna ne muhtevasına dayandırabilmişler. Sebebi nüzûle dair rivayet edilen Lebid Bin Asam isimli bir Yahudi’nin Allah resulüne büyü yapma teşebbüsünden yola çıkarak böyle demişler. Oysa ki bu büyü rivayetleriyle bu sureler arasında doğrudan hiçbir ilişki kuran olmamış. Dolayısıyla böyle bir yaklaşım çok yanlış.

Felâk ve Nas sureleri Mekke de inmiş surelerdir. Hem de Mekke döneminin ilk yıllarında inmiş, yani yaklaşık sırası sure sıralamasında 23- 24. sıralara düşen surelerdir, arka arkasına gelmiştir. Onun için bu sureler üzerinden bir takım sihir rivayetlerini onaylamak mümkin değildir. Kaldı ki Lebid Bin Asam yani Yahudi büyücüye dair bu büyü girişimi, sihir girişimi nüzül sebebi sayılamaz demiştim, çünkü bu girişimi bize rivayet eden haberler dahi bu surelerle doğrudan bağ kurmazlar. Kaldı ki Ata ve Hasen El Basri bu surenin Mekke de nazil olduğunu ısrarlı olarak söylemişler, hatta İbn. Abbas ve onun meşhur talebesi İkrime de aynı kanaattedirler.

Kur’an Hz. peygambere yönelik her tür sihir girişimini zaten reddetmiştir. Çünkü ona sihirli, sihre uğramış, meşhur ya da sihirbaz manasına gelecek, bu anlam alanına dahil olabilecek her türlü suçlama müşriklerden gelmiştir. Sihirlenmiş, büyülenmiş, böyle bir suçlama nasıl kabul edilebilir. Onun için Kur’an İsra/47. ayetiyle bu tür suçlamaları kökten, daha baştan reddeder.

[Ek bilgi; Muavezeteyn’in Kur’an dan olup olmaması meselesi;

Bu meselenin meydana gelmesinin sebebi İbn Mes’ud gibi yüksek seviyeli bir sahabeden menkul müteaddit rivayetlerde onun, bu iki sureyi Kur’an dan saymadığı ve mushafına da almadığının kayıtlı bulunmasıdır.

İbn Mes’ud dan gelen bu rivayetlerden dolayı Kur’an hakkında oluşan şüphelere doğru cevap nedir? Bu sorunun pek çok cevabı olabilir. Onları aşağıda açıklıyoruz:

1) Hafız Bezzar, kendi Müsnedi’nde İbn Mes’ud un bu sözünü naklettikten sonra, bu görüşte yalnız olduğunu ve hiçbir sahabenin bu görüşe katılmadığını belirtmiştir.

2) Sahabe-i Kiram ın hepsinin ittifakı ile, üçüncü halife Osman’ın (r.a.) hazırlattığı ve İslam ülkelerinin değişik yerlerine gönderilen Kur’an nüshalarında bu iki sure mevcuttur.

3) Rasulullah döneminden bu güne kadar bütün İslam dünyasında, iki sureyi de ihtiva eden bu Mushaf üzerinde icma edilmiştir. Sadece İbn Mes’ud’un görüşü farklıdır. Ama ne kadar seviyeli sahabe olursa olsun çoğunluğun görüşü karşısında O’nun görüşü pek değer taşımaz.

4) Rasulullah tan nakledilen pek çok rivayette Rasulullah’ın bu sureleri namazda okuduğu ve başkalarına da tavsiye ettiği sabittir. Rasulullah bu sureleri, Kur’an’ın sureleri olarak başkalarına da öğretmiştir.

Örnek; İ. Ahmed, Ebu Davud ve Neseî, Rasulullah ın Ukbe’ye şöyle buyurduğunu naklederler: “Sana iki sure öğreteyim mi? Onlar en iyi surelerdendirler.” Ukbe: “Ya Rasulallah, evet” dedi. Bunun üzerine Rasulullah O’na Muavezeteyn’i okudu. Daha sonra namaza kalktıklarında Rasulullah bu iki sureyi namazda da okudu. Namazdan döndükten sonra, geçerken O’na şöyle sordu: “Ya Ukbe, nasıl buldun?” Sonra O’na uyumadan önce ve uykudan kalktıktan sonra bu iki sureyi okumasını söyledi. (Mevdudi-Tefhimu-l Kur’an)]

Hz. Osman tertibinde sure Fil suresi ile nas sureleri arasına yerleştirilmiş. Bu da yaklaşık nübüvvetin 2. yılına denk gelebilir. Yani tahminen böyle söyleyebiliriz.

Surenin konusu gerçekten müthiş, inşai bir sure aslında. her şeyden evvel bu sure insanın, muhatabının görünür görünmez şer tasavvurunu inşa ediyor. yani aslında ihlasın bir boyutu bu. Tıpkı Kâfirun suresi gibi ihlas suresinin devamı saymak lazım felâk ve nas suresini. Çünkü tevhid ile ilgili bu iki surede. Felâk ve nas gerçekten de tevhid ile ilgili, konusu tevhiddir desek yanlış olmaz. Tevhidle ne alakası var diyecekseniz eğer surenin tefsirinde bunu birer birer göreceğiz.

Muhatabı inşa eden bir sure bu insan iradesini inşa ediyor öncelikle. İnsan iradesinin görünen ve görünmeyen, bilinen ve bilinmeyenin karşısında ki duruşunu inşa ediyor. Genellikle insan oğlu görünmeyen ve bilinmeyene karşı zaaflıdır. Bir şeyi görmüyor, ya da bilmiyorsa bilinmeyen insanoğlunu korkutur, korkar. İnsanoğlu karanlıktan korkar. Karanlık şer olduğu için mi? hayır, karanlık niye şer olsun ki. Zaten Kur’an onun için geceye yemin eder döner döner. Karanlık ta Allah’ın bir mahluku, tıpkı aydınlık gibi. Bizatihi şer yoktur ki zaten. Şer cevherde değildir şer arazdadır. Niye? Bizim onu algılayış tarzımızdadır şer, veya onu kullanış tarzımızdadır. Ma hûliga leh’ine yani yaratılış maksadına aykırı kullandığınızda bir eşyadan şer zuhur eder. Ma hûliga leh’ine yani yaratılış amacına uygun kullanın şer zuhur etmez.

Aslında en kötü nedir diye sorsak veya kötü sıralamasını yap desek mesela var oluş itibarıyla eylemsel değil tabii ki, hemen aklımıza o pis hayvan gelecektir domuz. Aslında özü itibarıyla domuzu yemek şerdir. Yoksa domuzun kendisi şer değildir. Domuz muhteşem bir pislik temizleyicidir, muhteşem bir sterilize edicidir, muhteşem bir temizleyicidir. Allah ma Hûliga leh’ini öyle yaratmıştır, yaratılış amacına onu yüklemiştir. Ama bunun için yaratılanı alır da yemeye kullanırsak işte o şerdir. Dolayısıyla şerlik eşyanın tabiatında yoktur.

Teodise en eski bir felsefe problemidir. Ben burada Teodise’ye girmek istemiyorum tabii ki yani kötülük asli midir, fer‘imidir iyi ile kötünün tabiatı ve mahiyeti nedir suali felsefenin tartıştığı bir konu olmuş. Benim burada ki konun o değil, ama Kur’an bize bu konuda ne diyoru elbette ki sorup cevaplandırmaya çalışıyorum. Bu manada insan karanlıktan korkar dedim. Karanlım misali aydınlatıcı bir misal. Karanlık kötü olduğu için mi? hayır, bilinmez olduğu için. İçinden ne gelir bilinmez, karanlıktan ne çıkar bilinmez. Ya Cin çıkarsa, ya şeytan çıkarsa, ya gulyabani çıkarsa, ya düşman çıkarsa ya, ya, ya..! Çünkü insan zihni üretmeye başlar orada ve karanlık aslında bilinmediği için korkunç bir şeye dönüşür.

Aslında burada kötü olan şey karanlık değil, kötü olan şey bilinmemektir, cehalettir. Cehaletimiz zihnimize oyun oynamaya başlar, üretim başlar içerde çünkü korku getirir cehalet. Cehaletten dolayı içimize düşen korku bu sefer vehme dönüşür, evham üretmeye başlarız. Ürettiğimiz evham ne kadar inandırıcı olur veya kendimizi o evhama ne kadar kaptırırsak artık gözümüzün önünde o da oynamaya başlar. Olmayan şeyler oynamaya başlar, hareket etmeye başlar hatta konuşmaya başlar. İllüzyon görürüz, sesler duyarız.

Peki bütün bunların arkasında ne var? korkumuz. Korkumuzun arkasında ne var? bilinmezlik. Bilinmezliğin vehme, vehmin dalalete dönüştüğü yerdeyiz. Bu sefer karanlıktan sığınmak için karanlığı tanrılaştırma başlar, şer ilahı. Madem karanlık korkutuyor insanı, bu kadar korkuyoruz, o zaman korkuttuğuna göre kötülük ilahı olmalı, haydi tapalım şerrinden emin olalım.

            İşte insanlık tarihinde karanlığı, bilinmeyeni şer ilahı olarak putlaştırma böyle başlamıştır. Bu sureler aslında bunun panzehiridir, muhteşem bir panzehir. Bilinmeyene karşı, görünmeyene karşı panzehir.

İstiaze’yi öğretiyor bu sure. Bilinmeyen tarafından insan idrakinin, Allah’ın en büyük nimeti olan akıl ve iradenin esir alınmasına karşı bir tedbirdir bu istiaze. Euzü Billahi mineş şeytanir racim de bir istiaze idi hatırlayalım. Feizâ kara’tel Kur’âne feste’ız Billâhi mineş şeytânir raciym. (Nahl/98) Kur’an okuyacağın zaman kovulmuş olan şeytanın şerrinden Allah’a sığın, şeytandan Allah’a sığın. Çünkü bilinmeyen, görünmeyenin şerrinden, görülmeyen ve bilinmeyene sığınılmaz. O mahluktur, o da senin gibi bir yaratılmıştır. Allah’a sığın ki korkunu istismar edip sana karşı kullanmasın. Allah’a sığınırsan Allah korkunu istismar etmez. Çünkü insanı istismar etmeyen tek varlık Allah’tır.

İstisma edipte ne çıkarı olacak Allah’ın? Allah insana muhtaç değil, yarattıklarına muhtaç değil ki. Es Samed O değil mi, bir önceki derste tevhid suresini işlerken Allahus Samed i işlemedik mi, Es Samed. Her şey O’na muhtaç, O hiçbir şeye muhtaç değil. Dolayısıyla istismarı önlemedir istiaze. İşte bu sure bize istiazeyi öğretiyor. Kul e’ûzü BiRabbil felak

Cahiliyenin kötülük tanrısı yerine koyduğu aslında geceye, gecenin yarılışına, gecenin doğurduğu şeye, gecenin sonuna bir atıf var surenin ilk ayetinde. Ayete gelince o tefsiri yapacağız inşaAllah. Bu girizgâhtan, bu önsözden sonra şimdi suremize geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, Rahıym Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına.

1-) Kul e’ûzü BiRabbil felak;

De ki: “Sığınırım Felak’ın (karanlığı yarıp aydınlığa kavuşturan nûrun) Rabbine”. (A.Hulusi)

1 – De ki: Sığınırım Rabbine o Felâkın. (Elmalı)

Kul e’ûzü BiRabbil felak e’ûzü BiRabbil felak ben felakın rabbine sığınırım. Cümle bu. fakat başına bir Kul gelmiş, tıpkı Kul HUvAllâhu Ehad da olduğu gibi. Kur’an da 5 veya 6 surenin başında Kul gelir. Cin suresinin başında gelir, Felak’ın başında gelir. Nas’ın başında gelir, Kâfirun’un başında gelir, İhlas’ın başında gelir. Demek ki 5 sure yanlış hatırlamıyorsam ve Kul ihbarı inşaya dönüştürür, haberi inşaya dönüştürür. Ne demektir bu? Ey muhatap ben seni inşa edeceğim sıkı dur. Veyahut ta kendini bana teslim et, ben seni yoğuracağım. Kollarıma bırak ey kul kendini, vahyin kollarına bırak, vahiy seni yoğursun. Vahiy ustan olsun ki sen de hayatın ustası olasın. Kul ün anlamı budur. De ki; Buyur Ya rabbi de ki dedin diyelim e’ûzü BiRabbil felak felak’ın rabbine sığınırım. Sığınmak İstiazedir ki euzü besmele çekerken Euzü Billahi mineş şeytanir racim derken de sığınırız. Allah’a sığınırız hiçbir şer güce sığınmayız.

Şer güce sığınmak ne demek? Düşmana sığınmak. Allah Allah, düşmana da sığınılır mıymış diyeceksiniz, akıllı adam düşmana sığınır mı? İnsanoğlu tarih boyunca ve bugün de o kadar çok görüyoruz ki. Tamam görünür düşmana sığınmaz ama görünmez düşmanına sığınan o kadar çok insan görüyoruz ki. Rabbimiz işte neden siz görünür düşmanlara sığınmamakta bu kadar akıllıyken görünmez düşmanlara neden bu kadar kolayca sığınıyorsunuz. Eğer görünmez düşmana sığınırsa onu tanrılaştırmış olur. İşte bu gizli veya açık şirke dönüşür. Bu ihlasa aykırıdır, imanda ihlasa. Tevhide aykırıdır, tevhidi parçalar bu. Zaten bu surelerin maksadı da bu.

e’ûzü BiRabbil felak e’ûzü; akla abdest aldırmaktır istiaze. Akla abdest aldırmaktır. Akıl abdest alır mı? Alır ya..! aklın abdest suyu, abdestin abdest suyundan farklıymış. Demek ki düşüncenin de kirlenmesi söz konusu değil mi? Duygunun da kirlenmesi söz konusu. Duygu ve düşünce kirlenirse korkunç bir iç kirlilik oluşturur. Artık o insandan sadır olan cümleler temiz olmaz. Akıl kirli ise o aklın ürettiği nasıl temiz olur ki. Akıl kirliliğinden bin beter olan duygu kirliliğidir. Hele duygu kirlenirse.

Akıl kirliliğini onarmak daha kolaydır, duygu kirliliğini onarmak çok zordur. Onun için duygusu kirli insanlardan çok korkmak lazım. Nasıl emin olacaksınız ki duygusu kirli. Size bakarken iç dünyasında kirli bakar. Sizi süzerken kirli süzer. Akıl kirliliği sözde belli olur, anlarsınız oradan ve düzeltirsiniz. Bak senin aklın kirlenmiş o sözlerine yansıyor, bu kirlilik te şurada, şurada, şurada, şunu düzelt dersiniz. Ya duygu kirliliği onu saklayabilir insan. Onun için duygu kirliliği çok daha beter bir kirliliktir. İşte bu ayetler, bu sureler felak ve Nas akıl ve duygu kirliliğini arıtmanın yöntemini bize öğretiyor.

Müşrikler bilinmeyene sığınırlardı, cinlere sığınırlardı. Aslında cinler bu manasıyla bilinmeyen manasına gelir. Bilinmeyen ve görülmeyen, çünkü insanoğlu cinlerle muaşeret kuramadığı, iletişime ve ilişkiye geçemediği için insanoğluna bilinmezliğini korurlar. Bu manada müşriklerin cinlere, yani bilinmeyene sığındığını Kur’an dan öğreniyoruz. Cinn/6 ayetinden öğreniyoruz. Oysa insan bilinmeyenden Allah’a sığınmalı. İşte bu ayet bunu söylüyor. Bilinmeyenden Allah’a sığın ki şerrinden emin olasın. Yoksa bilinmeyen den bilinmeyene sığınırsan neye sığındığını ne bileceksin.

Bu bir totoloji, sığınıyorum. Neye? Bilinmeyene. Neden? Bilinmeyenden. İki bilinmeyen den bir bilinen çıkar mı. Dolayısıyla Allah’a sığın. Yani karanlıktan korkma Allah’a sığınırsan ne olur? Allah semavatın ve arzın nuru olduğu için, varlığın nuru olduğu için yüreğinde bir ateş yanar, bir ışık yanar, o ışıkla bakarsın artık baktığın yeri aydınlatırsın. İşte vahiy insanın karanlık aklına bir ışık yakıyor, karanlık yüreğine bir ışık yakıyor ve artık bilinmeyen onun için korkulur olmaktan çıkıyor, korkmuyor.

Felak; yokluktan varlığın çıkışını temsil eder aslında. bu manada tercüme edersem ayeti şöyle çevirebilirim. Kul e’ûzü BiRabbil felak yokluktan varlığa çıkaran, yokluk çekirdeğinin ağzını yaran Allah’a sığınırım de. Evet, yokluk karanlığını yarıp varlık sabahını çıkaran Allah’a sığınırım. Bu daha da oturdu. Böyle meallendirebiliriz.

Tohumdan filizin çıkışı gibi, En’am suresinde; İnnAllâhe falikulhabbi venneva. (En’am/95) Allah tüm tohum ve çekirdekleri yarandır. Hiç şüphesiz o Allah’tır.

Diyeceksiniz ki tohum ve çekirdekler kendi kendine yarılıyorlar. Demezsiniz biliyorum, çünkü siz mü’minsiniz. Mü’min eşyaya kendiliğinden faillik vermez, öznelik vermez. Allah desteğini çekerse hiçbir tohumun ağzı açılmaz. Hiçbir çekirdeğin içinden ağaç çıkmaz. Hiçbir tohumdan başak çıkmaz diyor bu böyle diyor. Her açmış tomurcuk Allah’ı gösterir diyor aslında. Her açmış çekirdek, her ağaç, her başağa durmuş filiz Allah’a bir işarettir aslında bu ayet.

2-) Min şerri mâ halak;

“Yarattığı halkının şerrinden”(A.Hulusi)

2 – Şerrinden Mâhalakın. (Elmalı)

Min şerri mâ halak neden sığınırım, yarattıklarının şerrinden, yarattığı her şeyin şerrinden. Mâ halak; O “mâ” ya hepsi girer. Canlı cansız, şuurlu şuursuz. Mâ üzerine bilgilerin getirdiği yorumlar, tüm mülahazalar bir tarafa. O “mâ” nın içine hepsi girer. Fahvel Hitap, sözün geliminden zaten bu da anlaşılıyor.

Peki şer yaratılan şeyin aslında mı var? Girişte de söylemiştim hayır. Şer yaratana ait değildir. Onun için yaratana isnat edilmemelidir. Zaten burada gördüğümüz gibi bakın Min şerri mâ halak yarattıklarının şerrinden. O yaratmış, hayır olarak yaratmış. Çünkü Allah hayırdır. Allâhi hayrun ve ebka. (Kasas/60) hatta hayrı esmaül Hüsna dan olarak niteleyen alimlerimiz vardır ki doğrudur. Çünkü bizzat Allah’a izafetle kullanılmıştır, Allah’a isnatla kullanılmıştır. Dolayısıyla O Hayırdır, hayırdan hayır sudur eder. Tüm varlıklar özünde cevherinde hayırdır aslında zaten cevherine irca ettiniz mi varlıklar arasında ki fark ta kalkıyor ki. Tüm görünen varlıkları ete kemiğe büründüm Yunus diye göründüm. Şu görünen varlıkları ta atomuna irca ettiğinizde hepsi vücutça aynı köke dönmüyor mu. Aslında mevcutta farklılaşıyor vücutta değil. Vücuda çevirdiniz mi aynı oluyor. Onun için hayırdır varlıklar.

Peki şer nedir? Özünden kaynaklanmaz cevherinden, arazından kaynaklanır. Ona arız olur şer. Şer onun için görecedir, nispidir, röletivdir. Ma hulika leh’ine uygun kullanılmayan bir şeyden zuhur eder mesela. Yaratılış amacına uygun kullanılmayan. Yaratılış amacına uygun kullanmadığınızda ondan şer zuhur edebilir. Bir şey niçin yaratılmıştır? İşte şunun için şurda dursun diye, siz bunu buradan alır şuraya koyarsanız zulüm olur. Zulüm eşyayı yerinden etmektir. Hikmet eşyayı yerine koymaktır. Zulmederseniz o orada şer üretmeye başlar. Aslında şer onun kendisinden üremez, sizin onun yerini değiştirmenizden dolayı ürer.

İnsan da öyle değil mi. İnsanı Allah şer olsun diye değil hayır olsun, hatta en hayırlı olsun diye yarattı. Öyle değil mi ahseni Takviym üzre Ve lekad kerremna beniy Adem. (İsra/70) ademoğluna kat kat ikram ettik.

Peki ne yaptı? İnsan yaratılış amacına aykırı davrandığında başlıyor şer kaynağı olmaya, şer üretmeye. Peki insan şer üretmek için mi yaratıldı? Değil. Şer üretiyorsa insan şerdir diyebilir miyiz. İşte bunu diyemeyiz. Pavlus’yen Hıristiyanlığı bunu dediği için insanlığın başına bela oldu. İslam; İnsan aslen iyidir der, tab’an iyidir der, fıtraten iyidir der. Çünkü Allah’ın üzerinde yarattığı fıtrat iyilik üzeredir, iyi fıtrattır. O sonradan kötüleşir. Terbiye edilmez kötüleşir, yanlış çevre kötüleştirir, yanlış yere konur kötüleşir vs. En iyi bozulunca en kötü olur. Ama Bozulunca. İşte bu manada eşyanın cevherinde yoktur kötülük, ona arız olmuş bir şeydir ve rabbimiz de zaten eşyadan kötülük zuhur etmesin diye bize eşyayı yerli yerine koymamızı ister. Hikmetli davranmamızı ister.

Gece örneğini vermiştim, gece korkutur demiştim. Fakat gecenin içinde korkacak bir şey olup olmadığını bilmiyoruz, zaten korkmamızın sebebi de bilmememiz. Peki burada söylenen Kul e’ûzü BiRabbil felak yani felak aslında gecenin en zifiri vakti, en zifiri gece. Fakat zaten hemen devamında Ve min şerri ğâsikın izâ vekab geliyor, orada işleyeceğiz bu zifiri karanlığı. Fakat biz Kul e’ûzü BiRabbil felak gecenin artık şafağa döndüğü o zifiri vaktine neden Allah’a sığındığımız üzerinde durursak bilinmeyen tanrılaşmasın diye. Bilinmeyen karşısında insanoğlu acizleşmesin diye. Bilinmeyeni evhama dönüştürmesin diye. Yani o da Allah’ın yaratığı, o da Allah’ın mahluku. Niye hemen çözüldün ey insan, bilmeyince niye hemen böyle kendine karanlığı tanrı ettin, bilinmeyeni tanrı ettin. Hele bir dur, Allah yokmuş gibi bakma, Allah yokmuş gibi konuşma, Allah yokmuş gibi davranma. Eğer varlığın sahibinin Allah olduğuna iman edersen geceden korkmazsın. Çünkü O’nun için gece yok ki, senin için gece var. O’nun için bilinmeyen yok ki, senin için bilinmeyen var. O’nun için görünmeyen yok ki senin için görünmeyen var. sen görmüyorsun diye O da mı görmüyor. Sen bilmiyorsun diye oda mı bilmiyor.

Peki niye yarattı, o zaman beni korkutma ya rabbi, ben korkarım, korkar olduğumu sen de biliyorsun dersen, acziyetini anla öğren de haddini bil diye geceyi, bilinmezliği yarattım. Yani havalanma bak gözün sınırlı, kulağın sınırlı, bakışın sınırlı, sen sınırlısın, aciz bir varlıksın, bilmiyorum diye geceden bile korkuyorsun. O zaman niye hava atıyorsun, niye Allah’a baş kaldırıyorsun. Geceden korkanın haline bir bak bir taraftan Allah’a karşı diklenirken öbür taraftan geceden korkuyor. Garipsin ey insan, çok garip. İşte aslında bize söylediği çok şey var surede.

Min şerri mâ halak şerden mahluka değil Halıka sığın, zımnen bu.

3-) Ve min şerri ğâsikın izâ vekab;

“Karanlığı çöken gecenin şerrinden”(A.Hulusi)

3 – Ve şerrinden bir Gâsıkın daldığı zaman. (Elmalı)

Ve min şerri ğâsikın izâ vekab ve aklı, iradeyi bastırdığı zaman, izâ vekab bastırdığı zaman zehirli, zifiri bir karanlığın, cehalet karanlığının şerrinden Allah’a sığınırım de. Tabii o cehalet açılım. Çünkü burada ğâsık; aslında zifiri karanlık manası verilmiş ama içinde zehirlilik var, içinde soğukluk var, korkunçluk var, buz gibi bir karanlık diye çevirebilirim, zehirli bir karanlık diye çevirebilirim, korkunç bir karanlık diye çevirebilirim. İbn. ül Enbari, el Ezdât isimli kitabında bu kelimenin kökünün Türkçe olduğunu söylüyor. Yani Türkçeden Arap diline geçmiş, oradan da Kur’an a vahyin dilinde kullanılmış bir kelime olarak söylüyor ilginçtir.

Burada kokuşmuşluk ta var bunun anlam alanında. Kokuşmuşluk, zehirlilik, buz gibilik, korkunçluk öyle bir karanlık. Neden bu? çünkü bilinmiyor. Aslında bilinmezin içinde ne varsa bu karanlığın içinde de o var. Onun için; Ve min şerri ğâsikın izâ vekab buz gibi zehirli bir karanlığın, çöken iyice bastıran karanlığın şerrinden Allah’a sığınırım de.

Burada iradeyi bastıran diye anlıyorum ben. İnsanın içinde ki karanlıktan bahsettiğini düşünmek çok daha doğrudur. Çünkü rabbimizin vahyi, bizim ölümlü tarafımızı değil, ölümsüz tarafımızı dile getirir. Onun eczanesi bizim ölümlü tarafımız için değil, ölümsüz tarafımız içindir. Dolayısıyla iradenin karanlığı, cehalet karanlığı. Cahiliyede onun için cahiliye değil miydi. İçine vahyin doğmadığı bir insan karanlık bir insandır. İçine vahyin doğmadığı bir akıl karanlık bir akıldır. İçine vahiy güneşinin doğmadığı bir kalp karanlık bir kalptir. Dolayısıyla aslında ışığın kaynağı Allah’tır. Allâhu Nûrus Semâvâti vel Ard. (Nûr/35) Allah semavat ve arzın nûrudur. Onun için Allah’a sırtını dönen karanlıkta kalır. Allah’a yüzünü dönen aydınlanmış olur ve içinden aydınlanmayan da dışını aydınlatamaz. İçinden aydınlanan dışını aydınlatır.

Burada ki ”vav” mesela anlamına alınabilir mi yani bir örnek vereyim; mesela neden Allah’a sığınmak lazım. İşte birincisi bu. Yani zifiri, insanın iradesinin üstüne çöken zifiri cehalet karanlığını içlerinden Allah’a sığınmak lazım diye anlaşılabilir.

4-) Ve min şerrin neffâsâti fiyl’ukad;

“Düğümlere üfüren kadınların şerrinden”(A.Hulusi)

4 – Ve o, ukdelere üfleyen nefeslerin şerrinden. (Elmalı)

Ve min şerrin neffâsâti fiyl’ukad ve yine düğümlere üfleyenlerin şerrinden Allah’a sığınırım de. yani rabbe sığınırım. Kul e’ûzü BiRabbil felak tan başladı, onun için hep oraya atıf yapacağız. Ve min şerrin neffâsât en neffâsât iki manaya da gelebilir. Bunu kelime müennes diye, dişil diye düğümlere üfleyen kadınların şerrinden şeklinde hep anlaşılıyor, Yok. Arap dilinde bu kalıp erkek veya kadını ifade etmeksizin mücerret olarak ta kullanılır. Allame, çünkü neffâsâ; çoğulun tekili neffâse dir. Allame gibidir. Allame kadın için söylenmez, erkek içinde Allame denir. Bugün de kullanılıyor. Bakınız Allame falan, Allame Razi, Allame Şatıbi. Onun için Allame mutlaka kadın olmaz, kadın da olabilir erkekte olabilir fark etmez. Eğer bunun tekili Neffâse ise, Neffâsât onun çoğulu. Ama kadın için de kullanılabilir erkek içinde kullanılabilir.

Bu nedir aslında; düğümlere üfleyen. Aklın kör düğümleri olmasın bu. Bir üstteki ayeti tefsir ederken andığımız o karanlıkta ki aklın kör düğümleri. Eğer bu Neffâsât ı ille de dişil olarak alırsak karşıt cinsin içinde ki kör düğümleri, karanlıkta ki kör düğümleri, karanlık içinde ki, yüreğin de ki kör düğümleri üfleyerek onu saptıran, cinsellikle onu yolundan çıkaran kadınların şerrinden veya erkeklerin şerrinden. Çünkü insanların içinde ki karanlıkta kör düğümler atmak daha kolay olur. Kadın ve erkek eğer birbirlerine şeytan gibi yaklaşırlarsa, birbirlerinin duygularını karıştırırlar, bulandırırlar. Bu duygu bulandırmaya bir kinaye olmasın? Neden olmasın. En’am/112. ayeti ışığında anlarsak eğer bu ayeti birbirlerine vahyeden insan ve cin şeytanlarından bahseder En’am/112. ayeti.

Tamam cinleri geçtik insan şeytanları birbirlerine nasıl vahy ederler, neyi vahy ederler, yüreklerine neyi fısıldarlar, duygularını karıştırmak için. Niçin yaparlar bunu? insanın içinde ki duyguları karıştırmak için, insanın duygularını kirletmek için yaparlar. Kadın ve erkek birbirlerinin cinsiyetlerini kullanarak, birbirlerinin duygularını karıştırıyorlarsa tam da felak suresinin işte bu ayeti o durum içindir. Birbirinin duygusunu karıştırmak.

Göğüslere vesvese verenler bir sonraki Nas suresinde ki 5. ayeti hatırlayalım; yüvesvisü fiy sudûrin Nâs, (Nas/5) göğüslere vesvese verenler. Nedir bu işte? En’am/112. ayette söylenen şeydir. Yani birbirlerinin duygusunu kirletenler. Aslında içine kör düğüm atıyorlar. Allah düğümleri çözüyor, şeytan düğüm atmaya çalışıyor. Vahiy düğüm çözüyor şeytan düğüm atıyor. Akıl ve kalp, duygu ve düşünce fark etmez.

Buna umut tacirleri de girer, duygu kirleyenler de girer. Mesela İnsanların umutlarından yola çıkarak, umut tacirliği yaparak fal bakıyor. Ne de masum duruyor değil mi veya sihir yapıyor, umut tacirliği. Muhabbet muskası yazacakmış, umut tacirliği. Bakın kendince bir düğüm atıyor. Nedir? Mukallibul Kulûb olanın Allah olduğunu unutmaya ve unutturmaya çalışıyor. Kalpleri evirip çeviren Allah’tır. Kalbi Allah’tan bağımsızlaştırmaya çalışıyor. Kalbin üzerinde Allah’ın otoritesini yok etmeye çalışıyor. Görüyorsunuz değil mi, ne kadar derinlere gidiyor olayın ucu.

Yine kadın ve erkeğin masum cinselliğini kirleten her türlü karşıt cinsin bulandırması ve duygu kirliliği bu çerçeve de anlaşılmalıdır.

[Ek bilgi; Büyünün özü, kökü, Cinlere dayanmaktadır. Bütün mukaddes kitapların, önceki sahifeler de dâhil olmak üzere Tevrat, Zebur, İncil ve Kur’ân her bir âyetinin, her bir kelimesinin sekiz hizmetlisi yani “hadimi” vardır. Yani, her devirde nâzil olmuş bulunan mukaddes kitapların orijinalini meydana getiren kelimelerin her birine sekiz hadim -hizmetli- vazifeli kılınmıştır. Bunların dördü ulvî yani “Melek” cinsinden; dördü de süflî yani “Cin” cinsindendir.

Bu kelimelerin “ebced ilmi” denilen bir ilmin verdiği hesaplara göre çeşitli rakamlarla tekrarlanışı; ya da o âyetlerin tersinden okunuşu, o kelimelerin vazifeli Cinini harekete geçirerek, Sevk edildiği kişiler üzerinde tesirlerini icra ederler.

İşte BÜYÜ denilen olay, bir kelime veya cümlenin belirli sayıda ve bazı yan çalışmalarla da desteklenerek okunmasıyla meydana gelen tesirlerdir.

CİNLER, geçmiş yaşam içinde Kur’ân öğretisine göre Eyyub Aleyhisselâm’a da büyük eziyetler vermişler ve O, aşağıda yazacağımız, gene Kurân’da öğretilen duaya devam ederek kendini kurtarmıştır. Bu duanın tekrarı ile beynin yaydığı dalgalar, beyin çevresinde bir koruyucu manyetik kalkan oluşturduğu gibi; sivrisinek kovucu tabletlerin yaydığı kokunun sivrisinekleri zararsız hâle getirmesi gibi, CİNLERİde tesirsiz bırakmakta ve onları rahatsız ederek uzaklaşmaya zorlamaktadır.

“Âyetel Kürsî” ve “Kul eûzüler”, kişinin ruh gücünün yükselerek CİNLERE karşı koymasını temin etmektedir. Aşağıda öğretmekte olduğumuz âyetlerden oluşan dua ise âdeta laser tabancasının ışınları gibi CİNLERİ vurmakta ve onları uzak durmaya mecbur etmektedir.

KORUYUCU DUA

RABBİ İNNİY MESSENİYEŞ ŞEYTANU Bİ NUSBİN VE AZÂB;
            RABBİ EÛZÜ BİKE MİN HEMEZÂTİŞ ŞEYÂTIYN VE EÛZÜ BİKE RABBİ EN YAHDURÛN.
            VE HIFZAN MİN KÜLLİ ŞEYTANİN MÂRİD. (38.Sâd: 41 – 23.Mu’minûn: 97-98 –37.Sâffât: 7) (Ahmed Hulusi – Ruh İnsan ve Cin)]

[Ek bilgi; RESULALLAH’A YAPILAN BÜYÜ OLAYI

Tarihi bakımdan, Rasulullah a sihir yapıldığı ve Rasulullah ın bundan etkilendiği doğrudur Bu olay Hz. Aişe, Zeyd b. Erkam ve İbn Abbas’tan, Buhari, Müslim, Nesei, İbn Mace, İmam Ahmed, Abdurrezzak Humeydi, Beyhaki, Taberani, İbn Sa’d, İbn Merduye, İbn Ebi Şeybe, Hakim, Abd b. Humayd v.s. muhaddisler tarafından bu kadar çeşitli ve müteaddit senetlerle nakledilmiştir ki, olay mütevatir seviyeye ulaşmıştır.

Hudeybiye antlaşmasından sonra Rasulullah (s.a) Medine’ye döndü. Hicri 7’de, Muharrem ayında Hayber Yahudilerine Medine’den bir heyet gitti. Heyet oradaki meşhur sihirbaz Lübeyd b. Asım ile görüştü. Bu kişi bir Ensar kabilesi olan Ben-i Züreyk’tendi.

Heyet Lübeyd’e şöyle dedi: “Muhammed bize ne yaptı, biliyor musun? Pek çok kere O’na sihir yapmaya çalıştık ama başaramadık. Şimdi sana geldik. Çünkü sen bizden daha büyük sihirbazsın. Şu üç altını kabul et ve Muhammed’e kuvvetli bir sihir yap.!” O dönemde Rasulullah a Yahudi bir çocuk hizmet ediyordu. Onlar bu çocuk aracılığıyla Rasulullah ın tarağını ve saç tellerini ele geçirdiler. Lübeyd, bu saç tellerini ve tarağı kullanarak Rasulullah a sihir yaptı.

Lübeyd, bu sihri, Beni Züreyk’a ait olan Zervan veya Zî-ervan isimli kuyunun içine bir taşın altına sıkıştırmıştı. Sihrin Rasulullah a tesir etmesi bir yıl almıştı. Senenin ikinci yarısında Rasulullah ın mizacında bir değişiklik görülmeye başlandı. Son kırk gün şiddeti arttı. Son üç gün ise çok şiddetlendi. Ama en büyük tesiri Rasulullah ın içinde büyük bir sıkıntı hissetmesi şeklinde oluyordu.

Bir gün Rasulullah, Hz. Aişe’nin evindeydi. O gün Allah’a tekrar tekrar dua etmişti. Bu sırada uykuya daldı. Uyandığında Hz. Aişe’ye “Ben Allah’a sorduğum sorunun cevabını aldım” dedi. Hz. Aişe “o nedir?” diye sordu. Rasulullah şöyle buyurdu: “İki kişi (yani melekler iki insan şeklinde) bana geldi. Birisi başımın, diğeri ayaklarımın tarafında durdu. Birincisi diğerine sordu. O’na ne oldu? Öbürü cevap verdi: Buna sihir yapılmış. Birincisi sordu: O’na kim sihir yaptı? Öbürü cevap verdi: Lübeyd b. Asım. Birincisi sordu: ne içinde? öbürü cevap verdi: Tarak ve saçlar bir erkek hurma içinde. Birincisi sordu: o nerede? Öbürü cevap verdi: Beni Züreyk’in kuyusu Zervan (veya Zî-ervan) içinde, bir taşın altında. Birincisi sordu: Ne yapmalı? öbürü cevap verdi: Kuyunun suyunu boşaltarak onu taşın altından çıkarmalı.”

Rasulullah; Hz. Ali, Ammar b. Yasir ve Zübeyr’i gönderdi. Onlarla birlikte Cübeyr b. Iyaz el-Zurkî’yi ve Kays b. Muhsin el-Zurkî’yi de gönderdi. (Yani Beni Züreyk’in iki mensubunu da gönderdi.) Rasulullah daha sonra kendisi de birkaç ashabla oraya geldi. Kuyunun suyu boşaltılarak taşın altındaki kılıf çıkarıldı. Kılıfın içinde tarak ve saçlarla birlikte, bir ip üzerinde on bir düğüm ve mumdan bir putçuk buldular.
            Bu putçuğun üzerine de iğneler batırılmıştı. Cebrail gelerek Rasulullah a “Muavezeteyn’i oku” dedi. Rasulullah ın her iki ayeti okuyuşunda bir düğüm çözülüyor, putçuk üzerindeki iğnelerden bir tanesi de çıkıyordu. Son ayete gelindiğinde düğümler çözülmüş ve iğneler çıkmıştı.

Rasulullah sihrin tesirinden kurtulduğu için, kendisini bağlardan kurtulmuş gibi hissetti. Daha sonra Lübeyd’i çağırarak sorguya çekti. Lübeyd suçunu itiraf etti. Rasulullah da onu serbest bıraktı. Çünkü kendi kişisel meselesi için kimseden intikam almazdı. Ayrıca olayı duyanlar Lübeyd’i öldürmesinler diye çevresindekilere bu olayı yaymamalarını tenbih etti. (Mevdudi- Tefhimu-l Kur’an)]

5-) Ve min şerri hâsidin izâ hased;

“Haset ettiğinde, haset edicinin şerrinden!” (A.Hulusi)

5 – Ve şerrinden bir hâdisin haset ettiği zaman. (Elmalı)

Ve min şerri hâsidin izâ hased ve haset ettiği zaman hasetçinin şerrinden rabbe sığınırım.

Evet, Kul e’ûzü BiRabbil felak (1) dedi ya, ben de e’ûzü BiRabbi diye devam ederim. Neden? min şerri hâsidin izâ hased haset ettiği zaman. Demek ki haset etmediği zaman hasetçi şerli olmuyor.

Aslında burada hased in her insanın içinde potansiyel olarak uyuyan bir yılan olduğunu da söylemiş oluyor. Ama bu yılanı uyandırmadığımız sürece sorun yok. Fakat haset yılanı uyanırsa ne oluyor? Sokuyor. Kimi sokuyor? Aslında sırf haset ettiğini değil kendini sokuyor. Onun için haset aslında haset eden için bedduadır, haset edilen için duadır haset. Ve hasedin özünde ne vardır biliyor musunuz, Allah’a; Sen işi bilmiyorsun demek. (Haşa) kime neyi nasıl vereceğini bilmiyorsun demek vardır. Yani ya rabbi sen kime neyi vereceğini bilmemişsin, ben söylüyorum, falana vermemeliydin.

Evet, haset budur işte. Haset Allah’ın işine burun sokmaktır, haddini bilmemektir ve özünde Allah’a itirazdır. Çünkü itiraz etmiş oluyor.

Hasedin ilacı nedir? Duadır. Hased eden haset ettiğine dua ederse hasedin ilacı bu olur, kurtulmuş olur.

Kıskançlık değildir haset, kıskançlık gayrettir. Gayret ise elindeki değerin kıymetini bilip onun üzerinde titizlenmek ve aşırı titremektir. Tabii aşırı olduğu zaman hastalık derecesine dönüşür.

Haset bende yok, onda da olmasın demektir. Bende var, onda olmasın demeye Kur’an lisanında buhul denir, bahıyl. Onun ki benim olsun demeye şuhh diyor Kur’an. Onun ki benim olsun. Bu iki derece daha üstü, daha ötesi, daha alçağı mı demeliydim?

           Evet, Dahası gıpta onda var bende de olsun buna gıpta diyoruz. Ben de var onda da olsun, buna sehavet diyoruz, cömertlik. Kur’an lisanında ne neye tekabül eder onu söylüyorum.

İsar; benimki onun olsun. Bu da varmış buna isar diyor Kur’an. Dahası da var cuud bende yok ama onda olsun. buna da cuud diyor. Bir dahası var. fakr; Onda yok madem bende de olmasın, benim elimdeki de yok olsun. Buna da fakr diyor.

Aman Allah’ım hepsinin ayrı bir ismi var rabbimiz bizlere ahlakı hamide versin. Rabbimiz hasedin ve hasetçilerin şerrinden emin etsin. Tüm hasetçilerin şerrinden Alemlerin rabbi olan Allah’a sığınırız. Gerçekten de haset insanı içerden ateşin odunu yiyip bitirdiği gibi bitiren en ağır hastalıklardan biridir. Rabbim bizleri muhafaza etsin.

[Ek bilgi; Haset, bir kimsenin hayırlı bir işi veya evi, malı, mülkü, ilmi olsa, o kimseden bunların gitmesini, onda olmayıp, kendinde olmasını istemektir. Onda olduğu gibi kendisinde de olmasını istemek haset olmaz. Buna gıpta etmek, imrenmek denir. Günah değildir.

Haset etmek, Allahü teâlânın takdirini değiştirmez. Haset, bir kalb hastalığıdır. Kalb hastalıkları, ancak ilim ve amel ile tedavi edilir.

Hazret-i Zekeriyya da Allahü teâlânın şöyle buyurduğunu haber veriyor:
            (Haset eden kimse, nimetime düşman olan, kazâma kızan, kullarım arasındaki taksimatıma razı olmayan biridir.)
            Hasede sebep olan şeyler

1- Düşmanlık.

2- Çekememek.

3- Kibir:

4- Şaşkınlık.

5- Gayesine ulaşamama korkusu.

6- Lider olma sevdası.

7- Kötü huy.

Hasedin amel ile tedavisi şöyledir:

Haset arzularının aksini yapmakla hasedini tahakküm altına alırsın. Mesela, hasmını kötülemek istersen, hemen onu öv, kibretmek istersen tevazu göster, ondan özür dile, şayet vermemeyi teklif ederse, vermeye gayret et! Yapmacık da olsa tatlılık, kini ortadan kaldırır ve gönülleri birbirine bağlar. Bu sayede kalb, haset hastalığından kurtulur. Haset edilen kimse, senin böyle zoraki yaptığını bilse de, yine memnun kalır ve seni sevmeye başlar, bu suretle karşılıklı sevgi başlar ve haset hastalığı da kaybolur. Çünkü tevazu, övmek ve sevgisini bildirmek, karşısındakine etki ederek onu sever. Zoraki yaptığı iyilikler, zamanla huy haline gelir. Böylece hasetten kurtulmuş olursun. (Mehmet Ali Demirbaş)]

{ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn. (Yunus/10)}

Dualarının sonu da “Âlemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.” diye şükretmek olacaktır.(Elmalı)}


İslamoğlu Tef. Ders. NAS SURESİ (01-06) (200-B)

$
0
0

231

{“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”}

Nas suresi değerli dostlar. Felak ile birlikte muavvizeteyn diye anıldığını söylemiştim. Mekki bir sure. Felak ile tevhid arasına yerleştiriliyor ihlas arasına yani. Mushafın en son suresi olduğunu biliyoruz ve Kur’an Allah’ın adıyla başlıyor, insanlığın adı ile son buluyor, Nas ile son buluyor.

Bu aslında vahyin yönünü göstermiyor mu? Vahiy Allah’tan insanlığa bir bildiridir. Vahyin başı arşta ayakları yerdedir. Başı Allah’ı ayakları ise nas’ı gösterir. Allah’ın adıyla başlayıp insanlığın adıyla nas ile bitmesinin aklımıza düşürdüğü şeyler bunlar.

Felak ta felak’ın rabbine sığınmıştık değil mi, öyle emredilmişti. Burada da insanlığın rabbine sığınıyoruz. Felak ta bir tek şeyden sığınmıştık geceden, burada ise görünen görünmeyen cin ve şeytan, insan ve şeytanlarından Allah’a sığınıyoruz.

Peki burada tek bir şeyden Allah’ın 3 sıfatına sığınıyoruz. Nelere onlar? RabbinNâs, Melikin Nâs, İlâhin Nâs, Evet, rububiyete sığınıyoruz, melikiyete sığınıyoruz, ulûhiyete sığınıyoruz. Allah’ın ulûhiyetine, Allah’ın melikiyyetine, Allah’ın rububiyyetine sığınıyoruz. Yani bir üstteki surede 3 şeyden rabbe sığınırken burada tek şeyden Allah’ın 3 vasfına sığınıyoruz. Bu da ilginç.

Dahası toplumda ki şeytanlara karşı Allah’ın insana yettiğini gösteriyor bu sure. Buna insanlık şahit olmadı mı? Allah’ın resulüne Allah’ın yettiğini gösteren bir sure bu ve buna da biz şahidiz. Bugün İslam’ın 1.400 yıllık serüveni bize bunu açıkça gösteriyor. Sözün özü Allah kendisine sığınanı kendi nefsinin şerrinden korur. Yani sığınan insanı kendi türünün şerrinden de korur. Sadece başkalarının şerrinden korumaz, kendi insan türünün şerrinden de korur. Allah’ın insan topluluğunun rabbi oluşu, toplumda ilahi terbiyeye muhtaçtır demektir. Çünkü RabbinNâs değil mi, insanlığın rabbi. Bu ne demek? Toplumun rabbi, toplumda ilahi terbiyeye muhtaçtır demek. Tıpkı fertler gibi toplumların da ilahi terbiyeye muhtaç olduğunu ifade ediyor aslında bu sure.

Rad/11. ayetini burada tam hatırlamanın zamanı. Ne diyordu? innAllâhe lâ yuğayyiru ma Bi kavmin hatta yuğayyiru ma Bi enfüsihim. (Rad/11) bir toplumu oluşturan bireyler kendi iç dünyalarını değiştirmeden, Allah o toplumun tamamını değiştirmez. Bu toplumsal değişmenin yasasıdır. Bu girizgahtan sonra, temhidden sonra şimdi surenin tefsirine girebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) Kul e’ûzü BirabbinNâs;

De ki: “Sığınırım Nâs’ın Rabbine,” (A.Hulusi)

1 – De ki sığınırım Rabbine nâsın. (Elmalı)

Kul e’ûzü BirabbinNâs De ki; İnsanlığın rabbine sığınırım. Toplumun rabbi, insan topluluğunun, türünün rabbi. Burada tek insan gelmemiş, insanlığın rabbine sığınırım. Devam ediyoruz;

[Ek bilgi ; Nedir bu “Kul”? Aslında De ki emri ilahisi. O kadar çok şeyi var ki

1 – Muhatabı yüce makamdan gelen emre hazırlar. Kul, de ki.

2 – talim ve terbiye amaçlı bir bildiri olduğuna işaret eder.

3 – Yapma değil söyleme emridir dikkat ediyor musunuz Kul, de ki söyleme emri. Neden? Yapmadan önce ne yapacağını söyle ki ağzından çıkanı kuşlağın duysun. Emir tekrarı yap ki düşünme sürecin olsun. Yanlış yaparsan geriye alamazsın. Önce ağzından çıksın, sonra zihnine varsın, sonra yap. Bu yapacağınız şeyi önce planlayın demektir. Pedagojik bir hakikattir aynı zamanda temel bir espridir.

4 – İhbardan inşaya çatı değiştiriyor bir kelime. “Kul”ü çeksek alsak bu sureden; e’ûzü BirabbinNâs, Melikin Nâs, İlâhin Nâs, Min şerril vesvâsil hannâs, Elleziy yüvesvisü fiy sudûrin Nâs, Minel cinneti ven Nâs. Cümlelerinin tamamı belegatta haber çatısı, haber cümleleridir. Bir tek kelime getirmekle başına, hepsinin belegat çatısını haberden aldı inşaya koydu. Ne dedi bununla? Ey muhatap dikkat et Allah seni vahiy ile inşa etmek istiyor.

5 – Yine kul demekle akide yoruma kapalı takdir yok demiş oldu. Çünkü Kul ile açılan parantez aynı zamanda bunun başına her hangi bir takdir getiremezsiniz, akidevi meselelerde pazarlık olmaz, yoruma kapatmıştır Allah, “kul” diye başlatıyor, De ki; Bitti, başka bir şey yok.

6 – Karşı ileti ister, bu bir diyalogdur biliyor musunuz, Allah insan ile diyaloga girmek istiyor. Önce diyor emrediyor; “kul” de ki. Biz ne diyeceğiz? Ne diyeyim Allah’ım? Geri ileti istiyor yani benimle diyaloga gir ey kul, benimle konuş ey kul. -Onun için efendimizden Kur’an okuyan Allah ile konuştum dese yalan söylemiş olmaz. Efendimizden geldiği söylenir ama hadis değildir, sahabe sözüdür onu da söyleyeyim-. Karşı ileti ister: Ne diyeyim? Yanlış anlamayı önlemek içindir, açık kapı bırakmaya gelmez. İşte kul ifadesiyle sure bize bunları söyler. (Mustafa İslamoğlu- Hit.Misk, nas tefsiri)]

2-) Melikin Nâs;

“Nâs’ın Meliki’ne,” (A.Hulusi)

2 – Melikine nâsın. (Elmalı)

             Melikin Nâs neden rabbine sığınırım? Çünkü Rab; insanı insan eden tek varlıktır da onun için. Eğer rabbin rububiyyeti olmasaydı insan canlılar içinde en vahşi hayvan olacaktı. O’nun rububiyyeti sayesinde canlılar içinde en cins, en iyi olmayı bırakın, yaratılmışların en şereflisi oldu. Onun için BirabbinNâs rububiyyeti. Melikin Nâs daha neye sığınırım? İnsanlığın Melikine, yani sultanına, yani yöneticisine. Daha neye sığınırım?

3-) İlâhin Nâs;

“Nâs’ın İlâhı’na,” (A.Hulusi)

3 – İlâhına nâsın. (Elmalı)

İlâhin Nâs insanlığın ilahına. Burada rububiyyet, Melikiyyet ile Malikiyet, ulûhiyet yer almış. 3 ayeti birden görmek lazım burada. Her biri öncekini açıklar. Çünkü “vav” lar atfı beyandır. Aslında “vav” yoktur burada özür dilerim ama birbirine atfı beyan olarak atfedilmiş “vav” sız, mücerret olarak. Fakat atfı beyandır. Atfı beyan ne demek? Bir sonraki, bir öncekini açıklar demek. Mesela İlah kimdir? Melik olandır. Melik kimdir? Rab olandır. İnsanın ilahı kimdir? İnsanı yönetendir. İnsanı yöneten kimdir? İnsanın rabbidir. Yani üçü de birbirini açıklar.

Allah sade yaratmaz bu üç ayetin verdiği. Aynı zamanda yönetir, aynı zamanda terbiye eder. Onun için bu neyi ret? Mihilizmi ret başta, hiççiliği ret. Yani insan anlamsız ve amaçsızdır diyen her tür felsefi düşünceyi kökten reddediyor. İnsan anlamlıdır ve amaçlıdır, insan bir amaç için var edilmiştir.

Daha neyi ret? Bu hümanizmi reddir.İnsan her şeyin ölçüsüdür diyen hümanist. İnsan her şeyin ölçüsü değildir. Her şeyin ölçüsü insan olursa hiçbir şeyin ölçüsü olmaz. Çünkü hiç kimse hiç kimseyi takmaz. 6.5 milyar doğru olur o zaman. İnsan nasıl her şeyin ölçüsü olur. İnsan her şeyin ölçüsü olursa zaafları da ölçüye dahil olur. Kimin neye zaafı varsa ölçüyü oradan koyar. Hırsıza ölçü koydurmaya kalkarsanız ilk kaldıracağı suç hırsızlık suçudur öyle değil mi Ayyaşa ölçü koydurmaya kalktığınızda yasakların arasından ilk çıkaracağı şey tüm kafa yapıcılardır. Onun için insana ölçü koyduramazsınız, ölçüyü Allah koyar, insanı yaratan koyar. Onun için işte bu manada her şeyin ölçüsü insandır diyen hümanizmi rettir.

Üçüncüsü sekülerizmi ret. Allah ne karışıyor yer yüzüne (Haşa) yarattı tamam eyvallah, donattı tamam eyvallah. Bıraksın kendimiz ne halimiz varsa görelim.

Öyle mi? Evlâ leke feevlâ. (Kıyamet/34) yazıklar olsun sana ey insan Sümme evlaleke feevla.(Kıyamet/35) Bir daha yazıklar olsun. Eyahsebul’İnsanu en yutreke süda. (Kıyamet/36) yoksa insanoğlu başıboş bırakılacağını mı sanıyor, öyle mi zannediyor. Yani ayakkabının bir amacı olsun da ayağın olmasın, sen öyle mi demek istiyorsun. Bu kellenin, bu kafanın hiçbir amacı yok, ama şapkanın amacı var, öyle mi demek istiyorsun, bu mu söylediğin. Varlığı Allah insan için, insanı da kendisi için yaratmış.

Dolayısıyla insanı amaçsız zannetmek, Allah’ın şah eserine hakaret etmektir. O nedenle işte sekülerizmi de rettir. Allah hayata müdahildir, Allah hayata karışır, eğer Allah karışmazsa hiç kimsenin kendi başına hakikati bulma, hakikati tatbik etme ve ebedi saadete ulaşma şansı yok. Onun için Allah desteğini çekerse ayakta kalamazsınız. Allah karışır, Allah’ın karışması sizin içindir, sizin lehinizedir. Yani daha fazla dua edin de daha fazla karışsın, daha fazla besmele çekinde daha fazla karışsın. Yani Allah ne kadar karışırsa o kadar dürüst ve düzgün olursunuz. Onun için de dua edin de Allah size küsmesin, dua edin de Allah sizi unutmasın.

Evet, yoksa mı? aksi halde mi? nesullahe; onlar Allah’ı unuttular feensahüm enfusehüm. (Haşr/19) Allah’ta onlara kendilerini unutturdu. nesullahe fenesiyehüm. (Tevbe/67) onlar Allah’ı unuttular, Allah’ta onları unuttu. Allah onları unutunca ne olur? onlara kendilerini unutturur. İnsan kendisini unutunca ne olur? kendisini kaybeder. Kendisini kaybederse ne olur? Hiçbir şey kazanamaz, kendini kaybeden neyi kazanır ki. Onun için ey insanoğlu dua ette Allah hayatının her anına müdahil olsun. Bunu reddetmek senin lehine değil. Bu 3 ayet bunu söylüyor.

Neden sığınırım? Kime sığınacağımız belli, insanlığın rabbine, insanlığın sahibine, yöneticisine ve insanlığın ilahına. Neden?

[Ek bilgi; 3 ayet; Kul e’ûzü BirabbinNâs, Melikin Nâs, İlâhin Nâs şöyle de gelebilirdi; Kul e’ûzü BirabbinNâs, Kul e’ûzü Melikin Nâs, Kul e’ûzü İlâhin Nâs şeklinde de gelebilirdi ama gelmedi. Ne demek, anlama ne katar bu? Bu atfı beyandır. Acelem var katar da, daha öte bir şeyi katar; arama hiçbir şeyi sokmuyorum, yani edevatı sokmuyorum, medat sokmuyorum, “vav” bile girmemiş. Onun için bu 3 ayet bir birine “lâm” elif ile bağlanır. Bu 3 ayet, bir ayet gibi okunur.(Mustafa İslamoğlu- Hit.Misk, nas tefsiri)]

4-) Min şerril vesvâsil hannâs;

“El Vesvas’il Hannas’ın (sinip sinip geri dönen, insanı bedenselliğe düşüren vesvese kuvvesi) şerrinden.” (A.Hulusi)

4 – Şerrinden o sinsi vesvasın. (Elmalı)

Min şerril vesvâsil hannâs sinsi ve sinik vesvese kaynağının şerrinden sığınırız. Bu üç vasfıyla rabbimize.

Sinsi ve sinik diye çevirdim vesvâsil hannâs’ı. Hannâs; hem lazım hem müteaddi olarak manalandırılabilir. Lazım olarak manalandırılırsa sinsi, müteaddi olarak manalandırılırsa sindirilen manasına gelir. Öyle bir şeytan öyle bir şey ki, onu alimlerimiz köpeğe benzetir. Affedersiniz yani köpeklerden bilmiyorum özür dilemek gerekir mi, ama bir benzetmedir, anlaşılması kolay olsun için. Yani köpeklerin defteri olsaydı sevabı onlara yazılsın derdim ama yok maalesef. O nedenle yani nasıl bir şey? Kaçınca arkanızdan koşan, üstüne gidince de kuyruğunu kıstırıp kaçan, işte öyle.

Büyük bir alimimiz öyle diyor bu köpekten korunmanın iki yolu var. Birisi iyi bir kızılcık sopası alırsınız üstüne yürürsünüz. Ama eğer köpek daha güçlü ise kızılcık sopasını alt edebilir, bu risklidir. Yani yine de bir yenilme riskiniz var, bu sefer iş daha da kötü olabilir. İkincisi de köpeğin sahibine; köpeği bağla da geçeyim ya rabbi, çünkü şeytan onun kulu asi kulu. Dolayısıyla karanlık ilahı değil, şer ilahı değil. Şunu bağla da geçeyim ya rabbi dersiniz en kolay yolu budur işte istiaze budur der. Euzü Billahi mineş şeytanir racim budur der. Dolayısıyla Allah’a bağlatmak.

Aslında biliyor musunuz köpekler insanların üzerine neden gelirler? Bu nedensiz değil, insan korkmaya başladığında bir sıvı, bir hormon salgılar. Bu hormon çok güçlü koku alma duyuları olan köpek tarafından algılanır. Bu hormon ne kadar yüksek derecede salgılanıyorsa köpek o kadar cesaret kazanır. Yani onun için ilk defa gelene köpek kafasını kaldırıp bakar, aslında o bakış burnu ile bakıştır ne koku geliyor. Eğer o insan hiç aldırmıyorsa hiç o da aldırmaz. Hatta üzerine doğru geliyorsa kaçar. Ama hafif hormon geliyorsa bi doğrulur yani test etmek için. Eğer doğruluşu ile orada ki hormon daha da artıyorsa bu sefer hırlamaya başlar. İşte artık tedbiri şaşmıştır onun. Onun ayakları dolaştıkça köpeğin ayakları bayram yapmaya, zil çalmaya başlar. İşte şeytana karşı insanın duruşu da budur. Dolayısıyla şeytandan değil Allah’tan korkun. Allah’a sığının o hakkından gelir.

5-) Elleziy yüvesvisü fiy sudûrin Nâs;

“O ki, insanların içlerinde vesvese üretir.” (A.Hulusi)

5 – Ki vesvese verir sinelerinde nâsın. (Elmalı)

Elleziy yüvesvisü fiy sudûrin Nâs aslında vesvas; vesvese veren, doğal bir kelime fıs fıs fıstan üretilmiş. Hani insan fısıldayarak konuştuğunda öyle bir ses çıkarya, aslında şeytan sanki insanın içine fısıldıyor. Böyle doğal bir kelime bu.

İsmi mastardır her türünü kapsar. Bilinen, bilinmeyen, hayal, gerçek, bilinçaltı, bilinç üstü, duyular, güdüler, iç güdüler hepsini kapsayan bir kelime vesvas. Akıl, vehim hepsi.

Nisa/119 – 121. ayetleri ışığında anlaşılmalıdır bu. Allah’a sığınmanın zıddı O’ndan uzaklaşmaktır değil mi. Allah’a sığınmayan ne yapar? Allah’tan kaçar yani kaçılması gerekene koşar, koşulması gerekenden kaçar. İşte şeytanın oyuncağı olmak budur.

Biraz önce köpek ve hormon dengesi üzerinden söylediklerimi hatırlayalım. Şeytan ne zaman öteki kişilik olur biliyor musunuz, Zuhruf/36. ayetini okumalıyım: Ve men ya’şü an zikrir Rahmâni nukayyıd lehu şeytanen fehuve lehu kariyn. (Zuhruf/36) kim rahman’ın zikrine karşı kör, tavuk karası gözlerle bakarsa, Tavuk karası bir görme hastalığıdır aslında. Gece körlüğü de denir buna. Tavuklar geceleri biliyorsunuz kör gibi, görmezler. İşte onun gibi. Aslında belki de karanlığa yemin edilmesi felak suresinde orada, yani yüreğinde ışık yanmıyorsa senin için karanlıktır manasına geliyor. İşte kim tavuk karası gözlerle yaklaşırsa Allah’ın vahyine, zikrine nukayyıd lehu şeytanen onu bir şeytanın uydusu haline getiririz. fehuve lehu kariyn. O da onun odağı olur, onun etrafında fır fır dönmeye başlar şeytanı tavaf eder.

Ne ilginç, öteki kişilik olur şeytan. Şeytan emreder o yapar. Yani kendi şeytanını kendisi imal eder, şeytan imalathanesi olur. Dışardan birinin vesvese vermesine gerek yok kendi şeytanını kendi imal edecek çaptadır ve o onun öteki kişiliği olur ve bakmışsınız şeytan rabbi olmuş adamın. Allah korusun. İşte Zuhruf/36 da söylenen de budur ve biz de bu ayetler şeytanın öteki kişilik haline gelmesini nasıl önleyeceğimiz, buna karşı nasıl manevi tedbirler alacağımız, bu korkunç radyasyona karşı nasıl bir zırha bürüneceğimiz, bu şeytan silahına karşı nasıl bir önlem ve tedbir alacağımız öğretilmektedir ve bunu Allah’tan başka bize kim öğretir Allah’ımızın aşkına. İnsanoğlu bedenini korumak için binbir türlü şey icad ediyor, binbir türlü tedbir alıyor da ruhuna gelecek kurşunları, ruhuna gelecek silahları ve onların tehlikelerinden korunmak için hangi tedbiri alacak, bunu nasıl öğrenecek, bunu kimden öğrenecek. İşte felak ve Nas suresi bize bunun yolunu, yöntemini gösteriyor.

Ademoğlunun atasını aldatan şeytan değil miydi, yani Ademoğluna aldatan aslında, ademi aldatan, ademoğlunu aldatan. Bu manada Adem oğlunu aldatıp cennetinden sürgün eden şeytan hepimiz için vesvese veren iki ayaklı ve iki ayaksız, görünen ve görünmeyen tüm şer güçleri ifade ediyor. Sadece ve sadece görünmezini değil, çünkü bu surenin son ayetini Minel cinneti ven Nâs cinlerden de insanlardan da.

Sahabeden biri ResulAllah’a sormuş insanlardan şeytan olur mu ya ResulAllah demiş. “Olmaz mı” demiş “hem de en tehlikelisi insanlardan olur.” Hatta ben öyle tahmin ediyorum ki Bazı insanlar şeytandan o kadar daha alçak olabiliyor ki, şeytan bile onun yanına gelirken her halde besmele çekiyordur diye geliyor aklıma. Onun için insan alçalırsa şeytan ne ki. Tıpkı yücelince meleği geçebildiği gibi, alçalınca da herhalde şeytana taş çıkartıyordur.

Baksanıza, şeytan ne diyor Kur’an da inniy ehâfullah, (Enfal/48) ben Allah’tan korkarım diyor. Evet, şeytanın ağzından bu cümle çıkıyor. Ben Allah’tan korkarım. Ya Allah’tan korkmayan insan? Fe bi izzetike. (Sâd/82) diyor Kur’an da şeytan, şenin şerefine yemin olsun ki ya rabbi. Allah’ın şerefini tasdik ediyor. Ya Allah’a akşama kadar küfredenler? Demek ki şeytanın besmeleyle yaklaşacağı kadar alçalan insanlar da var.

Felak suresinde 3 şer dışardan geliyordu. Bu suredeki şer ise içerden geliyor, dikkat buyurun. Yani Nas suresinde ki şer içerden geliyor. Felak suresinde 3 şeyden Allah’a sığınılıyordu, burada tek şeyden 3 sıfata sığınılıyor. Rab, Melik ve İlah olan Allah.

Elleziy yüvesvisü fiy sudûrin Nâs O ki insanlığın göğsüne vesvese verir.

6-) Minel cinneti ven Nâs;

“Cinlerden ve insanlardan!” (A.Hulusi)

6 – Gerek cinden gerekse ins. (Elmalı)

Minel cinneti ven Nâs bu vesvese verenler ister görünmeyen, ister görünen her türden. Cin ve insan şeytanlarından. Biz bunu görünür görünmez, bilinir bilinmez şeklinde de anlayabiliriz. Cin ve İns karşılıklı yan yana geldiği zaman görünür görünmez, bilinir bilinmezi ifade eder. Evet, bilinen şeytanlar, bilinmeyen şeytanlar. Görünen şeytanlar, görünmeyen şeytanlar.

[Ek bilgi; Ne melek ne şeytan ne insan bunların hiç birisi aklımızdan geçeni bilmez. Ama o çok zeki bir varlık tahmin eder, ilişkilerinizi değerlendirir. Vesveseyi verirken sizin çok hoşunuza giden şeyleri ortaya atar. Mesela bir namaza başladığınız zaman sizi öyle şeylerle meşgul etmeye çalışır ki en ilgi duyduğunuz şeyi söyler, ondan sonrada sizi namazınızdan etmeye gayret gösterir. Mesela Hz. Adem’e verilen vesvese gibi.

İnsanın yaratılışından dünyaya büyük bir meyli vardır bu yüzden insan kendisini çok rahat kandırır. Yani şeytan insanın kalbinde kini, kafasında kini bilmez ama onun zaaflarını tespit eder ona göre yaklaşır.(Prof.Dr. Abdülaziz Bayındır)]

Min” burada teb’ıd için alırsak insan ve cin içinden şeytanlaşanlar manasına gelir bir kısmı. “Min” i beyan olarak alırsak Cinden ve İnsten dolayı vesvese verirler manasına gelir. Mana değişir, yani o şeytanlar var ya cinlerden ve insanlardan dolayı vesvese verirler manasına gelir. Üçüncüsü bir ihtimal daha var ibdidaiye olarak alırsak “min” i o zamanda vesveseci cinlerden de, vesveseci insanlardan da Allah’a sığınırım olur. Dolayısıyla “min” den yola çıkarak 3 ayrı mana vermek mümkin.

Burada aslında varlıkları çift kutbu dile getirilmiş. Minel cinneti ven Nâs iki kutuplu, varlık çift kutupludur. Zaten mahlukat çift kutupludur. Her ne ki tek o yaratan, her ne ki çift, o yaratılandır. Ve bize burada rabbimiz kendi ürettiğimiz iç şerlerimizden de, dışardan bize yönelen şerlerden de nasıl kendine sığınacağımızı, nasıl bir manevi zırh kuşanacağımızı öğretmektedir. Allah insanoğlunu savunuyor. Allah insanı savunmasaydı insanı başta kendisi vururdu. Allah insanı desteklemeseydi insanın hiçbir düşmana ihtiyacı yok, kendi kendine yeterdi düşman olarak. Hele ki rabbimiz bizi bize bırakmıyor.

Ya rab bizi bize bırakma, bizi kendimize bırakma, bizi sana bırak Allah’ım. Amin Ve Selâmun alel murseliyn, Vel Hamdu Lillahi Rabbil alemiyn; (Sâffât/181-182)

Değerli dostlar işte bitti biten sadece bu saat, Kur’an bitmez çünkü hayat sürdüğü sürece Kur’an bizi inşa etmeye devam edecek. Bu bir maratondur. Her saç bir yerde ağarır her saçı ağartan bir değirmen vardır. Rabbimden bizim de saçlarımızı Kur’an değirmeninde ağarmasıdır.

Yıl 1997 nin Aralık ayı, siz 98 diye okuyabilirsiniz. Bugün ise günlerden 16. 02. 2008 tam 10 sene dolu dolu dolmuş. 10 yıllık bir projenin sonuna geldik. 200 derste stüdyo çekimleriyle her derste yaklaşık 3 sayfa olmak üzere huzurunuzda Kur’an ı tefsir etmeye çalıştık. Elbette ki bunun tam hakkını veremedik. Hem bu konuda Kur’an a hakkını kim verebilir ki. Elbette bu konuda son sözü söylemedim, Kur’an ın tefsirinde son sözü söyleme iddiasında kim bulunabilir ki

Kur’an lafzı bir kez, manası sonsuz kez inen ilahi bir hitabdır. Tefsir yorumdur, yorum ne kadar güzel ve parlak olursa olsun yine de müfessirin kendi bilgisi, kendi çapı, kendi alt yapısı, kendi görgüsü, kendi aklı oranıncadır ve mutlaka her çağın kendi yorumu yapılacaktır. Biz sadece ve sadece şimdi ve buradamızdan Kur’an ın zamanına bir yol açarız, o yoldan gider, Kur’an ın kendi zamanından ebedi hakikatleri alır getirir kendi çağımıza insanlara paylaştırmaya çalışırız. Bunu da vüs’atimiz, gücümüz, aklımız, çalışkanlığımız, bilgimiz, becerimiz nispetinde yaparız. Ve tabii ki ihlasımız, imanımız, irfanımız, iz’anımız, i’kanımız, basiretimiz, ferasetimiz nispetinde olur.

Bu 10 yıllık proje burada sona ererken aslında söyleyecek çok şey geliyor dilime. Bu projenin Akabe derslerinden farklı olduğunu hemen söylemeliyim. Akabe derslerimiz 15. yılını bitirdi. O günde yarım sayfa işleyebildiğimiz derslerdi, onun içinde 500. dersi çoktan aştık. Onun için daha hacımca küçük fakat yoğunluk olarak, derinlikli bir tefsir gerekti. Bildiğim kadarıyla böylesine başı sonu belli ve bir proje içerisinde tamamlanmış şu anda yer yüzünde bildiğim kadarıyla tek proje olarak görülmekte bu proje Elhamdülillâh.

Başlangıçta simsiyah bir saçla başladık, şimdi ağardı demiyorum kalmadı zaten. Ama rabbimin huzuruna çıktığımda daha iyi şahitler bulamayacağımı biliyorum. Bu uğurda döktüğümüz her ter,verdiğimiz ve aldığımız her soluk ve ağarttığımız her bir tel şahit olacak inşaAllah. Sizlerde sahit olunuz. Çünkü Kur’an a kurban olmayı, cihana sultan olmaya yeğ tutarım.

Değerli dostlar ilk sahip olduğum şey bir mushaftı. 7 yaşındaydım. Babam elimden tutmuş ailemizin de sevip saydığı, bölgemizde bilinen, sevilip sayılan bir zatın huzuruna getirilmiştim ve orada bana o zat tarafından bir Mushaf hediye edildi. Üzerinde küçük bir de ithaf olan bir Mushaf. O Mushaf halen kütüphanemin en üst köşesinde durur. 7 yaşındandım üzerinden tam 40 yıl geçmiş. O Mushaf sahip olduğum ilk, aynı zamanda dünyalığımdı. Yani ilk mülkiyetimdi ve o günden sonra hiç elimden düşmedi, hiç ayrılmadım. O gün bu gündür hep Kur’an ın uğrunda bir şeyler yapabilme cehdü gayreti içinde oldum. Şairin dediği gibi;

Men mendei Kur’anen eğer candarem

Bu can bu ten de olduğu müddetçe ben Kur’an ın bendesi olacağım. Kölesi olacağım. İnşaAllah benim de duam şairin duasıdır.

[Ek bilgi; Şiirin devamı ve Türkçesi.

MEN BENDE-İ KUR’ANEM EGER CAN DAREM,

MEN HÂK-İ REH-İ MUHAMMED MUHTAREM ,

EGER NAKL KUNED CÜZ İN KES EZ GÜFTAREM ,

BİZAREM EZ U VEZ AN SUHEN BİZAREM,

(Bu canım var oldukça ben Kur’an a tutsağım,

Muhammed Mustafa’nın yolundaki toprağım,

Benden başkaca bir söz nakledenler olursa,

Hem onu söyleyenden hem o sözden uzağım.)(Mevlâna)]

İnsanlığın ikindisindeyiz, sabahı Adem, kuşluğu Nuh, öğlesi İbrahim ve İkindisi Muhammed olan insanlığın ikindisindeyiz. Tüm peygamberlerin getirdiği kutlu mesajın bir özeti olarak Kur’an bu ümmete emanet edildi. Allah’ın büyük emanetiydi ve vahiy ilahi bir inşa projesiydi. İnsanlığı inşa etsin, insanlık ta hayatı inşa etsin istenmişti. Rabbimiz onun için insanla konuşmuştu ve tarih Allah insanla konuşmaya başladığında başlamıştı. Önce söz vardı, biz gideceğiz en sonra yine söz olacak. İki söz arasındayız dostlar. İki söz arasında geldik herkes şarkısını söyleyecek. Asıl olan o şarkıyla ne söylediğiniz, nereye seslendiğiniz, neyi söylediğiniz.

Vahiy özne olarak inmişti yani faildi, insanı inşa etmek istiyordu onun için vahyin tüm sıfatları da özne olarak geldi Keriym gibi. Ama zaman içerisinde biz vahyi nesneleştirdik. Allah resulü vahyi özne olarak kavradı, vahye inşa oldu, vahyin ilk inşa ettiği zat peygamberin kendisiydi. Allah resulü kimdir diye sorarsanız vahyin inşa ettiğidir denir.

Onun için Hz. Aişe kendisine ResulAllah’ın ahlakı sorulduğunda kâne hulûkuhu Kur’an onun ahlakı Kur’an dır, siz hiç Kur’an okumuyor musunuz demişti. Evet, Allah resulünü eğer bir makinemiz olsa da kitaba dönüştürmek istesek Kur’an olurdu. Eğer bir makinemiz olsa kitabı insana dönüştürmek istesek Allah resulü olurdu bunu biliyoruz.

Peki bu nasıl gerçekleşti? Kur’an ın inşa’sına teslim olarak gerçekleşti. Onun yetiştirdiği nesil de teslim oldu ve onun yetiştirdiği nesil Kur’ an tarafından inşa edildiği için imanı avuçlarında yer yüzüne kucak kucak taşıdılar, yürek fatihleri oldular ve yer yüzüne dağıldılar imanın canlı mümessili oldular. Onların ürettiği değerleri 1.400 yıldır yi,ye yiye halka tüketemedik.

Aslında bu o nesli Kur’an ın inşa ettiğinin en büyük göstergesi. İlerleyen yüzyıllarda dehşet bir kırılma gerçekleşti. Önceleri Kur’an bizi inşa ederken, Kur’an bizim öznemizken ilerleyen yüzyıllarda biz Kur’an ı inşa etmeye kalkıştık, biz Kur’an ın öznesi olmaya kalkıştık ve tabii ki en kötüsü oldu Kur’an ı nesneleştirdik.

Kur’an ı nesneleştirdikten sonra Kur’an a yaptığımız bu yanlışı affettirmek için şöyle yollara başvurduk. Onu en güzel yazılarla yazdık, en güzel seslerle, nağmelerle okuduk, en güzel yerlere astık, en yüksek yerlerde tuttuk. Bu Kur’an a bir tür özür manasına geliyordu ama bana sorarsanız gizli bir rüşvet anlamını taşıyor.

Elbette ki Kur’an ı en güzel, altınla yazacağız, elbette ki Kur’an ı yüreğimize yazacağız, elbette ki Kur’an ı başımızın üstünde taşıyacağız, elbette ki Mushaf her yerimizi süsleyecek, elbette ki bizim tüm ses sanatlarımızın kökeninde Kur’an olacak.

Fakat bu değildi asıl demek istediği. Bizim problemimiz Kur’an a nesne muamelesi yaparak kendimizi nesneleştirmek oldu. Kur’an bizim öznemizken biz de tarihin öznesiydik, tarih yazıyorduk tarih yapıyorduk. İnsanlığın öznesiydik, insanlığın imam toplumuyduk, ana toplumuyduk. Ne zaman ki Kur’an ı nesneleştirdik, aslında kendimizi nesneleştirdik. Biz tarihin nesnesi olduk. Tarihin yatağını önceleri belirlerken nesne olunca tarihin yatağında akan çer çöp olduk. Tarih bizi kıyısına attı. Çünkü biz tarih yapamaz olduk.

Yeniden özne olmamızın tek şartı var. vahyin özneliğine teslim olmak, vahyin inşasına yeniden yapmak, Vahye; ey vahiy sen ustamsın al beni, ben de senin elinde bir hamurum beni yoğur demektir. Eğer yeniden tarihin öznesi olmak istiyorsak başka çare yok. Bunun için onu anlamak şart, anlamadan nasıl yapacağız bunu, vahyi anlamadan vahiy bizi nasıl inşa edecek. Vahiy aklımızı, vahiy tasavvurumuzu, vahiy ahlakımızı, şahsiyetimizi ve vahiy toplumumuzu nasıl inşa edecek.

Vahiy kavramlarıyla tasavvuru inşa ediyor. Kâr zarar, büyük küçük, hayat ölüm, iyi kötü, Hakk batıl, getiri götürü nedir, eğer bu kavramları yanlış tanımlarsak, bu kavramlarla kuracağımız her cümle yanlış olur. Çünkü bu kavramlar aklın terazisi ve kilosu mesabesindedir. Terazi ve kilo yanlış olursa aldığınız ve sattığınız her şey yanlış olur. Onun için vahiy önce kavramlarımızı inşa ediyor, kavramlar dünyamızı inşa ediyor. Yani Kur’an bize kâr derken milletin, insanların kalabalıkların kâr dediği şeye kâr demiyor, hatta onların zarar dediğine Kur’an kâr diyor. Onların ölüm dediğine Kur’an hayat diyor. Onların hayat dediğine de Kur’an ölüm diyor. Onların gelir dediğine Kur’an zarar diyor. Onun için Kur’an kavramlarıyla tasavvuru, önermeleriyle aklı, peygamber örnekleriyle şahsiyeti ve bütünüyle hayatı inşa ediyor.

İşte bunun için yeniden tarihin öznesi olmamız, Kur’an ın yeniden öznemiz olması ile mümkindir, buda onu anlamak şartıyla. Bu anlamayı doğru yapmak gerekiyor. Yanlış anlarsak, yanlış anlamak iç anlamamaktan daha beter bir şeydir. Onun için Kur’an ı yanlış anlamak alacağımız sonuçların tam tersi sonuçlar doğurur.

Tarihte Kur’an ı yanlış anlamanın bir çok örneği görülmüştü, Hariciler gibi ve günümüzde de görülmekte. Kur’an ı yanlış anlamanın en temel sebebi kitaba uymak yerine, kitabına uydurmaktır. İslam teslim olmaktır teslim almak değil.

Ya rabbi muradını anlamak istiyorum, ya rabbi muradını anlamak ve yaşamak istiyorum. Hiçbir pazarlığım yok, pazarlık edecek durumum da yok. İşte bu. Onun için Allah’ın muradına yüreklerin açılması teslimiyete bağlıdır. Bunun içinde Kur’an ı bir kültürel metin değil, entelektüel bir metin değil, Kur’an ı bir hayat kitabı olarak görmek şarttır. Çünkü Kur’an hayata inmiştir. Kur’an bizden hayat ister yoksa Kur’an kültür oluşturmak için indirilmiş olan entelektüel bir metin falan değil. hayatımızı ister, hayatımızı verirsek bize hayat verir. Çünkü dirilmek için indirildiğini yasin suresinde vahyin kendisi zaten buyuruyor niçin indirildiğini.

Rabbimden dileğim o ki Kur’an ın 1.400 yıllık altın zincirine eklenmiş demirden, naçiz, mütevazi bir halka olmak, hep bunu istedim, hep bunu arzu ettim. Siz de bu duama amin deyin. Rabbim beni Kur’an ın altın zincirine eklenmiş mütevazi halka eylesin. Sizleri de o zincire eklesin. Cihana sultan olmak, Kur’an a kurban olmanın yanında bir hiçtir. Kur’an a kurban olmayı, cihana bin kez sultan olmaya yeğ tutarız. Rabbim iman ve Kur’an dan ayırmasın. Amin.

Amin, Elhamdülillâhi Rabbil Âlemîn, Vessalâtü vesselâmü ‘alâ Resulina Muhammedin ve ‘ala ‘alihi, ve eshabihi ve etba’ıhi ecmaiyn. Allahümme Rabbena ya Rabbena inneke entes-semi’ul-alim ve tüb aleynâ Ya Mevlana inneke entet tevvabürrahim. Vehdinâ ve veffıknâ ilâ sıratın müstekıym. Allahümme ya Nûran Nûr, veya ‘alime fis sudur, ahricna minez zulûmati ilen nûr, ahricna minez zulûmati ilen nûr, ahricna minez zulûmati ilen nûr. Bi lûtfike ya aziyzü ya ğafur. Uhşurna ma ennebiyyi sallallahu teala aleyhi ve selemle yevmel bağsü ven nüşur. Allahümme Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneh, Ve fil âhıreti haseneh, ve kınâ azâbennâr. Rabbenâğfirlî velivâlideyye Velil mü’minîne yevme yegûmul hisâb. Rabbenâ lâ tuziğ kulûbenâ ba’de iz hedeytenâ veheb lenâ min ledunke rahmeh inneke entel vehhâb. (A.İmran/8) Rabbenâ inneke câmiun nâsi li yevmin lâ raybe fîh innallâhe lâ yuhliful mîâd. (A.İmran/9) Rabbenâ innenâ semi’nâ munâdiyen yunâdî lil îmâni en âminû bi rabbikum fe âmennâ, rabbenâ fagfir lenâ zunûbenâ ve keffir annâ seyyiâtinâ ve teveffenâ meal ebrâr. (A.İmran/193) Rabbenâ ve âtinâ mâ vaadtenâ alâ rusulike ve lâ tuhzinâ yevmel kıyâmeh inneke lâ tuhliful mîâd. (A.İmran/194)

İlahi, hamdini sözümüze sertac ettik, zikrini kalbimize minhac ettik, yâdını gönlümüze mirac ettik. Biz yoktuk var ettin varlığından haberdar ettin, aşkınla gönlümüzü bî karar ettin. Hidayetine sığındık kapına geldik, inayetine sığındık lûtfuna geldik, kulluk edemedik affına geldik. Bize hakkı duyur hakikati öğret, bize gerçeği göster, gerçeği söylet. Sen göstermezsen biz göremeyiz Allah’ım, sen söyletmezsen biz söyleyemeyiz Allah’ım.

Ya rabbi Resulün bıraktığı mirasa ihanet edenlerden etme, onun bıraktığı mirasa yüz karası olanlardan etme, onu bizden razı, bizi ondan razı kıl. Onu rabbin huzurunda Kur’an ı metruk bıraktıklarından dolayı şikayet ettikleri arasına bizi de katma ya rabbi.

Ya rabbi, Resule olan sevgimizi hayatımızla ispat etmeyi bize muvaffak kıl, Resule olan muhabbetimizi hayatımızla ispat ettir. Dilimize değil yüreğimize verdir, o gücü halimize verdir kalimize değil ya rabbi.

Ya rabbi, nebin vazifesini yaptı, o bize görevini hakkıyla ifa etti. Bir bembeyaz parlak bir cadde bıraktı. Ama biz onun bıraktığı caddede kimimiz yattık, kimimiz yuvarlandık, kimimiz yoldan çıktık, kimimiz o cadde de takla attık, kimimiz nutuk attık, kimimiz gelen geçene çelme attı.

Ya rabbi o cadde de doğru yürüyen, doğru koşan ve menzili maksuda erenlerden kıl o yolun hakkını verenlerden kıl, o yola ihanet edenlerden kılma, o yolun mezar kazıcısı kılma ya rabbi.

Allah’ım, ey Alemlerin rabbi, ey sevgiyi sevgiyle yaratan, ey seven, sevdiren ve sevindiren, ey rahmetin sonsuz kaynağı, ey merhametlilerin en merhametlisi, ey gönüllerin mutlak hakimi, ey zatını hamd ile Aziyz olduğum, ey zatını hamd den aciz olduğum, ben layıkıyla övemem seni, sen övdüğün gibisin kendini, seni layıkıyla ancak sen tanırsın, seni layıkıyla ancak sen översin, hamdim sana mahsustur, selâm sanadır. Umudum, korkum ve sevdam sanadır. Özümü sana çevirdim, sana tutundum, elimi sana açtım, gönlümü sana sundum, beni kovmaz diye kapına geldim, affı boldur diye affına geldim. Tuttum günahımdan yüzüme perde, kulluk edemedim lûtfuna geldim.

Allah’ım kanadı kırık bir kuş gibi uçsam uçamıyorum, göçsem göçemiyorum. Yarım bırakılmış bir düş gibi yardan da ser den de geçemiyorum. Menzile erememe korkusu sardı beni, kolum kanadım kırık, gönlüm bin pare. Ey kalpleri evirip çeviren, ey gönüller sahibi, yaraları saran dağılanı toplayan sensin. Varlığım senin varlığının şahidi, varlığım senin rahmetinin şahidi.

Allah’ım, ey Vedud olan, hem seven hem de sevilmeyi dileyensin. Ey varlığı sevgi olan, ey sevginin sonsuz kaynağı biz var ettiğini severiz, sen ise sevince var edersin. O sonsuz hazinenden bizim içinde bir sevgi var et Allah’ım. O sonsuz sevgi selinin içine bizi de kat Allah’ım. Sev bizi Allah’ım, sen seversen sevindirirsin, sevindir bizi Allah’ım. Sen sevdiğini, cennetinle sevindirirsin, cennetinle sevindir bizi Allah’ım ve sevdir bizi Allah’ım.

Allah’ım varsın, bütün kâinat varlığının aynası. Birsin, bütün kâinat birliğinin şahidi. İnanmışız; her ne ki tek, o yaratandır. Biliriz ki her ne ki çift o yaratılandır. Her şey sana muhtaç, hiçbir şeye muhtaç değilsin sen.

Ahad’sin, Vahid’sin, Samed’sin sen. Allah’ım yalnız senden yardım diler yalnız sana kulluk ederiz. Seni sığınak, barınak, tutamak bilir ya Allah deriz. Şeytandan sana sığınır EuzüBillâh deriz. Her işe seninle başlar Bismillâh deriz. Nimet verdiğinde gönülden şükrederiz, versen de alsan da Elhamdülillâh deriz. Hayran kaldığımızda MaşaAllâh, pişman olduğumuzda estağfirullâh deriz. Sevindiğimizde Allahuekber, üzüldüğümüzde inna lillâh deriz. Canımız sıkıldığında fesubhanallâh, lanetlediğimizde Gatelemullâh deriz. Zafer kazandığımızda Nasrun min Allah, rızık kazandığımızda el rızku alellâh deriz. Bir işi arzu ettiğimizde inşaallâh, bir işi başardığımızda Biiznillâh deriz.

Allah’ım ben kulum, sen Allah’sın, ben isteyenim sen verensin, ben susayanım sen suvaransın, ben muhtacım sen ihtiyaç giderensin, ben kendine yetmeyen, sen herkese ve her kese yetensin. Ben beni bilmeyen, sen beni benden iyi bilensin ya rab. Ben bende olmayan, sen; şah damarımdan yakın olansın. Kul, kuca ister Allah’ım, sen Allah’ça verensin. Halim arzuhalimdir, duruşum duamdır sensiz isem neyim var, senli isem ne gam Allah’ım.

Allah’ım sorunlarımızın önünde imanımızı kar gibi eritme, imanımızın elinde sorunlarımızı kar gibi erit. Bizi dünyalıklarımızın altına at etme, dünyalıklarımızı altımızda Burak et. Sahip olduklarımızın bize sahip olmasına izin verme. Alnımızı ak, aşkımızı ak, aklımızı ak, yüzümüzü ak eyle ya rab. İmtihan potasında bizi cevher et, bizi cüruf etme ya rab. Bize götüreceğimiz yükü yüklet, götüremeyeceğimizi yükletme ya rab. Kahrından lûtfuna sığınırız Allah’ım. Celalinden Cemaline sığınırız Allah’ım. Senden sana sığınırız Allah’ım, yalnız sana sığınırız Allah’ım.

Allah’ım Beni Allah ile aldatanlardan etme, Allah ile aldatanlara aldananlardan etme, şeytanın eylemlerimizi süslemesine izin verme. Şeytanın süslediği eylemlerimize izin verme. Bana Hz. Adem’in tevbesini ver, Hz. Nûh’un direncini ver, Hz. İbrahim’in imanını, Hz. İsmail’in teslimiyetini ver. Hz. Yakub’un dirayetini, Hz. Yusuf’un iffetini ver. Hz. Musa’nın celadetini, Hz. Harun’un sadakatini ver. Hz. Davud’un sedasını, Hz. Süleyman’ın gayretini ver. Hz. Eyyub’un sabrını, Hz. Lokman’ın hikmetini ver. Hz. Zekeriyya’nın hizmetini, Hz. Yahya’nın şahadetini ver. Hz. Meryem’in adanmışlığını, Hz. İsa’nın safiyetini ver ve Hz. Muhammed’in muhabbetini ver ya rab.

Allah’ım benliğimin yaktığı ateşte yakma beni, beni nefsime kul etme, kul et nefsimi sana, bir lahza dahi bana bırakma beni. Ben bana yetmem, sen yetersin bana. Bilmediğimi bildir, görmediğimi göster. Sen bildirmezsen ben bilemem Allah’ım. Gönlüme huzur gözlerime nûr, dizlerime derman ver. Sen ol deyince olur, olmaz ol demezsen. Canana can, cana canan, kalbe ferman ver. Al işte ellerimi uzattım sana, ne olur bırakma beni bana. Sen bana yetersin, yetmem ben bana.

Allah’ım ellerimizi bırakma, Allah’ım bırakma bizi tut elimizi. Amin, Vel Hamdu Lillahi Rabbil alemiyn…!


Viewing all 114 articles
Browse latest View live